Panarion (Adversus Haereses)

28. Ὁρᾷς, ἀγαπητέ, τὴν μέθδον, ᾗ χρώμενοι φρεναπατῶσιν ἑαυτοὐς, ἐπηρεάζοντες ταῖς γραφαῖς, τὸ πλάσμα αὐτῶν ἐξ αὐτῶν συνιστάνειν πειρώ- [*](6 Ephes. 5, 13 — 11f vgl. Joh. 1, 5 — 16 Joh. 1, 14 — 18 Joh. 1, 14 V Μ lat.) [*](1 ἄνθρωπον + aufem lat. 2 τῷ Ἀνθρώπῳ < lat. | ὀνόματος] νοήματος M 3 συ///ζυγίας, ν ausradiert V corr | κοινωνίαν aus ὀνομασίαν Vcorr ὀνομασίαν M communionem lat. 4 γίνεται] generatur lat. 5 δὴ < lat. 7 ἡ Ζωὴ am Rande nachgetragen Vcorr < M 8 εἴρηται αὐτῶν Ausgg.] εἰρῆσθαι αὐτὸν VM dicta est eorum lat. 10 vor Ἄνθρωπον + καὶ V 11 λέγ(ον] docens lat. 12 καρπόν + quoque lat. | φησιν] dlccns lat. 12f παντὸς τοῦ πληρώματος] intra pleronia lat. 14 καταλειφθὲν V | ὑπ’ αὐτῆς] ab eis lat. 15 ἁρμό///σας, ο aus ω Vcorr | αὐτῆς V 21 καὶ1 < lat. 22 τὸν] * 26 ὁρᾷς + igitur lat. | ᾐ] οἱ, oben drüber ᾗ, aber οἱ nicht gestrichen Vcorr | φρεναπατοῦσιν, aus ῶ Vcorr 27 ἐπερεάζοντες Μ | τὰς γραφὰς aus ταῖς γραφαῖς Vcorr)

πρῶτον μὲν γὰρ εἰ προέκειτο Ἰωάννῃ τὴν ἄνω Ὀγδοάδα μηνῦσαι, τὴν τάξιν ἄν τετηρήκει τῆς προβλῆς καὶ τὴν πρώτην τετράδα σεβασμιωτάτην οὖσαν, καθὼς λέγουσιν, ἐν πρώτοις ἄν τεθείκει τοῖς ὀνόμασι καὶ οὕτως ἐπεζεύχει τὴν δευτέραν, ἵνα διὰ τῆς τάξεως τῶν ὀνομάτων ἠ δειχθῇ τῆς Ὀγδοάδος, καὶ οὐκ ἄν μετὰ τοσοῦτον διάστημα ὡς ἐκλελησμένος, ἔπειτα ἀναμνησθεὶς ἐπ’ ἐσχάτῳ τῆς πρώτης ἐμέμνητο τετράδος.

ἔπειτα δὲ καὶ τὰς συζυγίας σημᾶναι θέλων καἰ τὸ τῆς Ἐκκλησίας οὐκ ἄν παρέλιπεν ὄνομα, ἀλλ᾿ ἢ καὶ ἐπὶ τῶν λοιπῶν συζυγιῶν ἀρκέσθη ἀρρένων προσηγορίᾳ, ὀμοίως δυναμένων κἀκείνων συνυπακούεσθαι, ἵνα τὴν ἑνότητα διὰ πάντων ᾖ πεφυλακώς, <ἢ> εἰ τῶν λοιπῶν τὰς συζύγους κατέλεγε, καὶ τὴν τοῦ Ἀνθρώπου ἄν μεμηνύκει σύζυγον καὶ οὐκ ἄν ἀφῆκεν ἐκ μαντείας ἡμᾶς λαμβάνειν τοὔνομα αὐτῆς.

Φανερὰ οὖν ἡ τῆς ἐξηγήσεως <αὐτῶν> παραποίησις. τοῦ γὰρ Ἰωάννουἕνα θεὸν παντοκράτορα καὶ ἕνα μονογενῆ Χριστὸν Ἰησοῦν κηρύσσοντος δι᾿ οὗ τὰ πάντα γεγονέναι λέγει, τοῦτον υἱὸν θεοῦ *, τοῦτον μονογενῆ, τοῦτον ποιητήν, τοῦτον φῶς ἀληθινὸν φωτίζον πάντα ἄνθρωπον, τοῦτον κόσμου ποιητήν, τοῦτον εἰς τὰ ἴδια ἐληλυθότα, τοῦτον αὐτὸν σάρκα γεγονότα καὶ ἐσκηνωκότα ἐν ἡμῖν, —

οὗτοι παρατρέποντες κατὰ τὸ πιθανὸν τὴν ἐξήγησιν ἄλλον μὲν τὸν Μονογενῆ θέλουσιν εἶναι κατὰ τὴν προβολὴν ὄν δὴ καὶ Ἀρχὴν καλοῦσιν, ἄλλον δὲ τὸν Σωτῆρα γεγονέναι θέλουσι καὶ ἄλλον τὸν Λόγον υἱὸν τοῦ Μονογενοῦς καὶ ἄλλον τὸν Χριστὸν εἰς ἐπανόρθωσιν τοῦ πληρώματος προβεβλημένον.

καὶ ἕν ἕκαστον τῶν εἰρημένων ἄραντες ἀπὸ τῆς ἀληθείας <καὶ> καταχρησάμενοι τοῖς ὀνόμασιν εἰς ἱδίαν ὑπόθεσιν μετήνεγκαν, ὥστε κατ᾿ αὐτοὺς ἐν τοῖς τοσούτοις τὸν Ἰωάννην τοῦ κυρίου Χριστοῦ Ἰησοῦ μνείαν μὴ ποιεῖσθαι.

εἰ γὰρ Πατέρα [*](V M lat. 1 αὐτὸς M | τὰς λέξεις] astutias et dictiones lat. 2 μεθοδίας V 3 < lat. | Ἰωάννην V | μηνύσει ν, ν angeflickt V corr 4f σεβασμιωτάτην] renerahilior lat. 5 τεθήκει V 7 δειχθήσεται M | ὡς oben drüber 8 ἐν ἐσχάτω M 9 συ///ζυγίας, ν ausradiert V corr 10 ἀλλ’ ἢ aus ἀλλὰ V corr ἀλλὰ M | συ///ζυγιῶν, ν ausradiert V corr 12 πεφυλαχὼς? Jül. | <ἢ> Ausgg.] aut lat. coniunctiones lat. 13 σύ///ζυγον, ν ausradiert V corr 15 <αὐτῶν> *] lat. 16 παντοκράτορα] exponente lat. | Ἰησοῦν Χριστὸν M 17 *] alte Lücke, ergänze etwa 〈λέγων〉 * 18 φωτίζον Dind.] φωτίζοντα V M illuminans 19f ἐληλυθότα . . γεγονότα . . ἐσκηνωκότα] venisse . . factum . . inhabitasse lat. 20 καὶ ἐσκηνωκότα am Rande nachgetragen V corr < M 20f κατὰ τὸ πιθανὸν τὴν ἐξήγησιν] secundum verisimilem cxpositionem lat. 25 <καὶ> *] et lat. 26 αὐτοὺς V 27 Χριστοῦ Ἰησοῦ *] Ἰησοῦ Χριστοῦ V M Christi Jesu lat. | μὴ < V)

ὅτι δὲ οὐ περὶ τῶν συζυγιῶν αὐτῶν 6 ἀπόστολος εἴρηκεν, ἀλλὰ περὶ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅν καὶ Λόγον οἶδεν τοῦ θεοῦ, αὐτὸς πεποίηκε φανερόν.

ἀνακεφαλαιούμενος γὰρ περὶ τοῦ εἰρημένου αὐτῷ ἄνω ἐν ἀρχῇ Λόγου ἐπεξηγεῖται »καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν«. κατὰ δὲ τὴν ἐκείνων ὑπόθεσιν οὐχ ὁ Λόγος ἐγένετο, ὅς Τε οὐδὲ ἦλθέν Ποτε ἐκτὸς Πληρώματος, ἀλλὰ ὁ ἐκ πάντων γεγονὼς καὶ μεταγενέστερος τοῦ Λόγου Σωτήρ.

29. Μάθετε οὖν, ἀνόητοι, ὅτι Ἰησοῦς 6 παθὼν ὑπὲρ ἡμῶν, 6 κατασκηνώσας ἐν ἡμῖν, οὗτος αὐτός ἐστιν 6 Λόγος τοῦ θεοῦ. εἰ μὲν γὰρ ἄλλος τις τῶι Αἰώνων ὑπὲρ τῆς ἡμῶν αὐτῶν σωτηρίας σὰρξ ἐγένετο, εἰκὸς ἦν περὶ ἄλλου εἰρηκέναι τὸν ἀπόστολον· εἰ δὲ 6 Λόγος [ὁ] τοῦ Πατρὸς ὁ καταβὰς αὐτός ἐστιν † καὶ 6 ἀναβάς, ὁ τοῦ μόνου θεοῦ μονογενὴς υἱός, κατὰ τὴν τοῦ Πατὸς εὐδοκίαν σαρκωθεὶς ὑπὲρ ἀνθρώπων, οὐ περὶ ἄλλου τινὸς οὐδὲ περὶ Ὀγδοάδος <ὁ Ἰωάννης> τὸν λόγον πεποίηται, ἀλλ᾿ τοῦ κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.

οὐδὲ γὰρ ὁ Λόγος κατ’ αὐτοὺς προηγουμένως σὰρξ γέγονεν. λέγουσι γὰρ τὸν Σωτῆρα ἐνδύσχσασθαι σῶμα ψυχικὸν ἐκ τῆς οἰκονομίας κατεσκευασμένον ἀρρήτῳ προνοίᾳ πρὸς τὸ ὁρατὸν γενέσθαι καὶ ψηλαφητόν.

σὰρξ δέ ἐστιν ἡ ἀρχαία ἐκ τοῦ χοῦ κατὰ τὸν Ἀδὰμ ἡ] γεγονυῖα πλάσις ὑπὸ τοῦ θεοῦ, ἥν ἀληθῶς γεγονέναι τὸν Λόγον τοῦ θεοῦ ἐμήνυσεν 6 Ἰωάννης.

καὶ λέλυται αὐτῶν ἡ πρώτη καὶ ἀρχέγονος Ὀγδοάς. ἑνὸς γὰρ καὶ τοῦ αὐτοῦ δεικνυμένου Λόγου καὶ Μονογενοῦς καὶ Ζωῆς καὶ Φωτὸς καὶ Σωτῆρος καὶ Χριστοῦ καὶ υἱοῦ θεοῦ, καὶ τούτου αὐτοῦ σαρκωθέντος ὑπὲρ ἡμῶν, λέλυται ἡ τῆς Ὀγδοάδος <αὐτῶν> [*](7 Joh. 1, 14 — 14f vgl. Ephes. 4, 10 V Μ lat.) [*](4 δὲ οὐ] οὐδὲ Μ | συ///ζυγιῶν, ν ausradiert V 5 lies wohl Χριστοῦ Ἰησοῦ * | οἶδεν + esse lat. 7 ἄνω < lat. | ἐν oben drüber V corr < M 9 γε] ὥστε M 9f ὁ ἐκ πάντων γεγονὼς καὶ *, vgl. S. 419, 9] ὁ ἐκ τῆς οἰκονομίας VM qui ex oninibus factus est et lat. 13 ἠμῶν αὐτῶν] nostra lat. 14 [ὁ] 15 † καὶ ὁ VM et qui latt; alter Fehler für ὁ καὶ * | ὁ τοῦ μόνου] ab 17 <ὁ Ἰωάννης> *] Johmmes lat. (auch durch die syr. Übersetzung bestätigt) ἐμπέποιηται V 18 lies wohl Χριστοῦ Ἰησοῦ * 19 γὰρ *] δὲ VM enim lat. 22 ἡ] * 23 ὁ oben drüber Vcorr < M 25 καὶ5 < lat. 26 <αὐτῶν> illorum lat. | σκηνοπηγία (auch durch die syr. Übersetzung bestätigt)] conipago)

Ἔπειτα λέξεις καὶ ὀνόματα σποράδην κείμενα συλλέγοντες μεταφέρουσι καθὼς προειρήκαμεν ἐκ τοῦ κατὰ φύσιν εἰς τὸ παρὰ φύσιν, ὅμοια ποιοῦντες τοῖς ὑποθέσεις τὰς τυχούσας αὑτοῖς προβαλλομένοις, ἔπειτα περωμένοις ἐκ τῶν Ὁμήρου ποιημάτων μελετᾶν αὐτάς,

ὥστε τοὺς ἀπειροτέρους δοκεῖν ἐπ᾿ ἐκείνης τῆς ἐξ ὑπογύου μεμελετημένης ὑποθέσεως Ὅμηρον τὰ ἔπη πεποιηκέναι καὶ πολλοὺς συναρπάζεσθαι διὰ τῆς ἐπῶν συνθέτου ἀκολουθίας, μὴ ἄρα ταῦθ᾿ οὕτως Ὅμηρος εἴη πεποιηκώς·

ὡς ὁ τὸν Ἡρακλέα ὑπὸ Εὐρυσθέως ἐπὶ τὸν ἐν τῷ Ἅιδῃ κύνα πεμπόμενον διὰ τῶν Ὁμηρικῶν στίχων γράφων οὕτως (οὐδὲν γὰρ παραδείγματος χάριν ἐπιμνησθῆνα καὶ τούτων, ὁμοίας καὶ τῆς αὐτῆς οὔσης <τῆς> ἐπιχειρήσεως τοῖς ἀμφοτέροις) ·