Panarion (Adversus Haereses)
Epiphanius
Epiphanius. Epiphanius, Volume 1-3. Holl, Karl, editor. Leipzig: Hinrichs, 1915-1933.
ὅτι δὲ αὐτῇ ἐπέφανεν > ὁ σωτήρ, ἐκτὸς ἐκτὸς οὔσῃ τοῦ Πληρώματος ἐν ἐκτρώματος μοίρᾳ, τὸν Παῦλον λέγουσιν εἰρηκέναι ἐν τῇ πρώτῃ πρὸς Κορινθίους »ἔσχατον δὲ πάντων ὡσπερεὶ τῷ ἐκτρώματι ὤφθη κἀμοί«.
τήν τε μετὰ τῶν ἡλικιωτῶν τοῦ Σωτῆρος παρουσίαν πρὸς τὴν Ἀχαμὼθ ὁμοίως πεφανερωκέναι αὐτὸν ἐν τῇ αὐτῇ ἐπιστολῇ εἰπόντα »δεῖ τὴν γυναῖκα κάλυμμα ἔχειν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς διὰ τοὺς ἀγγέλους«. καὶ ὅτι ἥκοντος τοῦ Σωτῆρος πρὸς αὐτὴν δἰ αἰδῶ κάλυμμα ἐπέθετο ἡ Ἀχαμώθ <ἐπὶ τὸ πρόσωπον > Μωσέα πεποιηκέναι φανερόν, κάλυμμα θέμενον ἐπὶ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ.
καὶ τὰ πάθη δὲ αὐτῆς ἅ ἔπαθεν * , ἐπισεσημειῶσθαι τὸν κύριον φάσκουσιν, καὶ ἐν μὲν τῷ εἰπεῖν ἐν τῷ σταυρῷ »ὁ θεός μου, εἰς τί ἐγκατέλιπές με« μεμηνυκέναι αὐτὸν ὅτι ἀπελείφθη ἀπὸ τοῦ φωτὸς ἡ Σοφία καὶ ἐκωλύθη ὑπὸ τοῦ Ὅρου τῆς εἰς τοὔμπροσθεν ὁρμῆς, τὴν δὲ λύπην αὐτῆς ἐν τῷ εἰπεῖν »περίλυπός ἐστιν ἡ ψυχή μου«, τὸν δὲ φόβον ἐν τῷ εἰπεῖν »πάτερ, εἰ δυνατόν, παρελθέτω ἀέ ἐμοῦ τὸ ποτήμιον« καὶ τὴν ἀπορίαν δὲ ὡσαύτως ἔ τῷ εἰρηκέναι »καὶ τί εἴπω οὐκ οἶδα«.
Τρία δὲ γένη ἀνθρώπων οὕτως δεδειχέναι διδασκουσιν αὐτόν. τὸ μὲν ὑλικὸν ἐν τῷ ἀποκριθῆναι τῷ λέγοντι. ἀκολουθήσω σοι »οὐκ ἔχι ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ«. τὸ Τε δὲ ψυχικὸν ἐν τῷ εἰρη- [*](9 I Kor. 15, 8 — 11 Ι Kor. 11, 10 — 14 vgl. II Kor. 8, 13 — 16 Matth. 27, 46 Mark. 15, 34 — 19 Matth. 26, 38 — 20 Matth. 26, 39 — 21 Joh. 12, 27 — 23 Matth. 8, 19 Luk. 9, 57 — Matth. 8, 20 Luk. 9, 58 V M lat.) [*](2 αἰώνων] ἀγώνων M | διὰ τούτου *] δι’ αὐτοῦ V M per hunc lat. 3 δὲ x003C; 5 ἤγειρεν] liberavit lat. | ἐπεκτανθεὶς M 6 αὐτῶν] αὐτὸν, am Rande V corr 7 > Dind.] semetipsum lat. 8 μύρα aus μοίρα Ycorr parke (parte?) lat. 9 ὡς περὶ M 12 f ἥκοντος] ἦκον τοὺς M 13 f < έπὶ τὸ πρόσωπον αὐ > *] in faciem suam lat. ; die Εrgänzung ist notwendig, um den folgenden Ausfall in lat. zu ären (Gleichendung) 14 f ωσέα — ἐπὶ τὸ πρόσωπον x003C;lat. 15 * 〈ἐν τῷ μὲν ἀπολειφθῆναι αὐτὴν ἀπὸ τοῦ > *] in hoc quideni quod derelieta est a lumine lat.; die Worte folgen in lat. erst hinter dieunt φάσκουσιν) Ζ. 16, ören jedoch an diese Stelle 16 καὶ ἐν μὲν τῷ εἰπεῖν . ἐν xm σταυρῷ *] ἐν τῷ σταυρῷ καὶ ἐν μὲν τῷ εἰπεῖν VM x003C; καὶ) in eo cum dieit in cruce lat. 16f ὁ θεός μου zweimal lat. 19 vor περίλυπος + quam 22 δὲ oben über Vcorr | οὕτως <lat)
βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν« τοῦτον γὰρ λέγουσι τῶν μέσων εἶναι· κἀκεῖνον δὲ ὡσαύτως τὸν τὰ πλεῖστα μέρη τῆς δικαιοσύνης ὁμολογήσαντα πεποιηκέναι, ἔπειτα μὴ θελήσαντα ἀκολουθῆσαι. ἀλλὰ υπὸ πλούτου ἠττηθέντα πρὸς τὸ μὴ τέλειον γενέσθαι, καὶ τοῦτον ψυχικοῦ γένους γεγονέναι θέλουσι)·
τὸ δὲ πνευματικὸν ἐν τῷ εἰπεῖν »ἄφες τοὺς νεκροὺς θάψαι τοὺς ἑαυτῶν νεκρούς· σὺ δὲ πορευθεὶς βασιλείαν τοῦ θεοῦ«, καὶ ἐπὶ Ζακχαίου τοῦ τελώνου εἰπών »σπεύσας κατάβηθι, ὅτι σήμερον ἐν τῷ οἴκῳ σου δεῖ με μεῖναι«· τούτους γένους καταγγέλλουσι γεγονέναι.
καὶ τὴν τῆς ζύμης παραβολὴν, ἣν ἡ γυνὴ ἐγκεκρυφέναι λέγεται εἰς ἀλεύρου σάτα τρία, τὰ τρία γένη δηλοῦν λέγουσι. γεναῖκα μὲν γὰρ τὴν Σοφίαν λέγεσθαι διδάσκουσιν. ἀλεύρου δὲ σάτα τρία τὰ τρία γένη τῶν ἀνθρώπων, πνευματικὸν ψυχικὸν χοϊκόν. ζύμην Τε αὐτὸν τὸν σωτῆρα εἰρῆσθαι διδάσκουσι.
καὶ τὸν Παῦλον <δὲ> διαρρήδην εἰρηκέναι χοϊκοῦς ψυχικοὺς πνευματικούς. μέ »οἶος ὁ χοϊκός, τοιοῦτοι οἱ χοϊκοί«, ὅπου δέ »ψυχικὸς δὲ ἅνθρωπος ου δεχεται τὰ τοῦ πνεύματος«, ὅπου δέ »πνευματικὸς ἀνακρίνει τὰ πάντα«. τὸ δέ »ψυχικὸς δὲ οὑ δέχεται τὰ τοῦ πνεύματος« ἐπὶ τοῦ Δημιουργοῦ φασὶν εἰρῆσθαι, ὃν ψυχικὸν ὄντα μὴ ἐγνωκέναι μήτε τὴν Μητέρα πνευματικὴν οὖσαν μήτε τὸ σπέρμα αὐτῆς μήτε τοὺς ἐν τῷ Πληρώματι Αἰῶνας.
ὅτι δὲ ὧν ἤμελλε σῴζειν ὁ Σωτήρ, τούτων τὰς ἀπαρχὰς ἀνέλαβεν τὸν Παῦλον εἰρηκέναι »καὶ εἰ ἡ ἀπαρχὴ ἁγία, καὶ τὸ φύραμα«, απαρχὴν μὲν τὸ πνευματικὸν εἰρῆσθαι διδάσκοντες, φήραμα δὲ ἡμᾶς τουτέστιν τὴν ψυχικὴν ἐκκλησίαν, ἧς τὸ φύραμα ἀνειληφέναι λέγουσιν αὐτὸν καὶ ἐν αὑτῷ συνανεστακέναι, ἐπειδὴ ἦν αὐτὸς ζύμη.
[*](1 Luk. 9, 61 — 2 Luk. 9, 62 — 4 vgl. Matth. 19, 16ff — 7 Matth. 8, 22 Luk. 9, 60 — 9 Luk. 19, 5 — 11 vgl. Matth. 13, 33 — 17 I Kor. 15, 48 — I Kor. 2, 14 — 18 I Kor. 2, 15 — 19 I Kor. 2, 14 — 23 Rom. 11, 16 V M lat.)[*](1 ἀποτάξασθαι] ire et renunciare lat. 3 ἐν < lat. Ι γὰρ] 4 τῶν μέσων Dind.] τὸν μέσον VM de mediis lat. 5 μὴ θελήσαντα] noluisse lat. 6f vor τοῦ ψυχικοῦ + de lat. 9 ἐπὶ Ζακχαίου τοῦ τελώνου] puhlicano lat. Ι σπεύσας < lat. 10 f τούτους — γεγονέναι < lat. σ angeflickt Vcorr τούτου M 12 ἡ < M 13 γὰρ < lat. 14 drüber Vcorr Ι τρία1 < V Ι τὰ τρία < M 16 <δὲ> < M 19 τὸ δὲ < lat. Ι δὲ2 < M 21 τῷ < Μ 22 eorum quos lat. 23 τὸν < M Ι εἰ] ἦν V 25 ἧς] εἰς M 26 ἐν senietipso lat. Ι συνανεσταλκέναι V erexisse lat.)26. Καὶ ὅτι ἐπλανήθη ἡ Ἀχαμὼθ ἐκτὸς τοῦ Πληρώματος καὶ ἐμορφώθη φώθη ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ καὶ ἀνεζητήθη ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος, μηνύειν αὐτὸν λέγουσιν ἐν τῷ εἰπεῖν αὐτὸν ἐληλυθέναι ἐπὶ τὸ πεπλανημένον <πρόβατον>.
πρόβατον μὲν γὰρ πεπλανημένον τὴν Μητέρα αὐτῶν ἐξηγοῦντα λέγεσθαι, ἐξ ἧς τὴν ὧδε θέλουσιν ἐσπάρθαι ἐκκλησίαν· πλάνην δὲ τὴν ἐκτὸς Πληρώματος ἐν <πᾶσι> τοῖς πάθεσι ἐκκλησίαν· πλάνην δὲ τὴν ἐκτὸς Πληρώματος τίθενται.
τὴν δὲ γυναῖκα τὴν σαροῦσαν τὴν οἰκίαν καὶ εὑρίσκουσαν τὴν δραχμὴν τὴν ἄνω Σοφίαν διηγοῦνται λέγεσθαι, ἥτις ἀπολέσασα τὴν Ἐνθύμησιν αὐτῆς, ὕστερον καθαρισθέντων πάντων διὰ τῆς τοῦ Σωτῆρος παρουσίας εὑρίσκει αὐτήν, διὸ καὶ ταύτην ἀποκαθίστασθαι κατ᾿ αὐτοὺς ἐντὸς Πληρώματος.
Συμεῶνα <δὲ> τὸν εἰς τὰς ἀγκάλας λαβόντα τὸν Χριστὸν καὶ εὐχαριστήσαντα τῷ θεῷ καὶ εἰπόντα »νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ« τύπον εἶναι τοῦ Δημιουργοῦ λέγουσιν, ὃς ἐλθόντος τοῦ Σωτῆρος ἔμαθε τὴν μετάθεσιν αὐτοῦ καὶ ηὐχαρίστησε τῷ Βυθῷ.
καὶ διὰ τῆς Ἄννας τῆς ἐν τῷ εὐαγγελίῳ κηρυσσομένης προφήτιδος, ἑπτὰ ἔτη μετὰ ἀνδρὸς ἐζηκυίας, τὸν δὲ λοιπὸν ἅπαντα χρόνον χήρας μεμενηκυίας, ἄχρις οὗ τὸν σωτῆρα ἰδοῦσα ἐπέγνω αὐτὸν καὶ ἐλάλει περὶ αὐτοῦ πᾶσι, φανερώτατα τὴν Ἀχαμὼθ μηνύεσθαι διορίζονται, ἥτις πρὸς ὀλίγον ἰδοῦσα <τότε> τὸν Σωτῆρα μετὰ τῶν ἡλικιωτῶν αὐτοῦ, τῷ λοιπῷ χρόνῳ παντὶ μένουσα ἐν τῇ Μεσότητι προσεδέχετο αὐτόν, πότε πάλιv ἐλεύσεται καὶ ἀποκαταστήσει αὐτὴν τῇ αὐτῆς συζυγίᾳ.
καὶ τὸ ὄνομα δὲ αὐτῆς μεμηνῦσθαι ὑπὸ τοῦ σωτῆρος ἐν τῷ εἰρηκέναι »καὶ ἐδικαιώθη ἡ σοφία ἀπὸ τῶν τέκνων αὐτῆς«, καὶ ὑπὸ Παύλου δὲ οὕτως »σοφίαν δὲ λαλοῦμεν ἐν τοῖς τελείοις«.
καὶ τὰς συζυγίας δὲ τὰς ἐντὸς Πληρώματος τὸν Παῦλον εἰρηκέναι φάσκουσιν ἐπὶ ἑνὸς δείξαντα· περὶ γὰρ τῆς περ᾿ τὸν βίον συζυγίας γράφων ἔφη »τὸ μυστήριον τοῦτο μέγα ἐστίν, ἐγὼ δὲ λέγω εἰς Χριστὸν καὶ τὴν ἐκκλησίαν«.
[*]( 3 vgl. (Luk. 19, 10) Matth. 18, 12ff Luk. 15, 3ff — 7 vgl. Luk. 15, 8ff — 12 Luk. 2, 28f — 15 vgl. Luk. 2, 36ff — 22 Luk. 7, 35 — 24 I Kor. 2, 6 — 26 Ephes. 5, 32)[*](V M lat.)[*]( 3 <πρόβατον> Ausgg.] ovem lat. 6 <πᾶσι>Ausgg.] omnibus lat. | διατρίβειν aus διατριβὴν V corr 10 ταύτην ἀποκαθίστασθαι] haec restituitur lat. 11 <δὲ> Dind.] autem lat. 12 θεῷ *] Χριστῷ V M deo lat. 14 ὃς] ὡς V 15 καὶ2 < Μ 16 κηρυσσομένης] dicitur lat. | προφήτιδος < lat. 17 ἐπέγνω, έ auf Rasur V corr ἐπιγνῶ M 18 μηνῦσθαι M 19 ἥτις] εἴτις V | 〈τότε) *] tunc lat. 21 συ///ζυγία, ν ausradiert V corr 24 συ///ζυγίας, ν ausradiert V corr 25 ἐπὶ ἑνὸς] ἐπιεικῶς Μ 26 τὸν βίον] hanc vitam lat. | συ///ζυγίας, ν ausradiert V corr | τὸ + enim lat. 27 εἰς Χριστὸν καὶ τὴν ἐκκλησίαν] in Christo et ecclesia lat.)