Panarion (Adversus Haereses)

δεικνύντες ὅτι λέλυται ὁ δεσμὸς ὁ ἐν τῷ σαββάτῳ ὁριζόμενος, ἐλθόντος τοῦ μεγάλου σαββάτου τουτέστιν Χριστοῦ, τοῦ ἀναπαύσαντος ἡμᾶς ἀπὸ τῶν ἁμαρτημάτων ἡμῶν, οὗ τύπος ἠν ὁ Νῶε, ὃν ὁ πατὴρ αὐτοῦ γεννηθέντα ἑωρακὼς κατὰ προφητείαν ἐπέθετο αὐτῷ ὄνομα Νῶε, λέγων ὅτι »οὗτος ἀναπαύσει ἡμᾶς ἐκ τῶν ἁμαρτιῶν ἤτοι σκληρῶν ἔργων ἡμῶν‘.

ὁ Νῶε δὲ ἀπὸ ἁμαρτιῶν οὐκ ἀνέπαυσεν, ἀλλὰ εἰς Χριστὸν προεφήτευσεν ὁ Λάμεχ τὴν προφητείαν, τὸν Νῶε ἑρμηνευόμενον ἐν ἀληθείᾳ Νῶς γὰε ἀνάπαυσις ἑρμηνεύεται) καὶ Σεβέθ, ὅπερ ἀνάπαυσις καὶ σάββατον ἐρμηνεύεται·

ὅ ἐστιν Χριστός, ἐν ᾡ ἀναπέπαυται ὁ πατὴρ καὶ τὸ ἅγιον αὐτοῦ πνεῦμα, καὶ πάντες ἄνθρωποι ἅγιοι ἐν αὐτῷ ἀνεπαύσαντο, παυσάμενοι ἀπὸ ἁμαρτημάτων. οὗτός ἐστι τὸ μέγα σάββατον καὶ ἀίδιον, οὑ τύπος ἦν τὸ μικρὸν καὶ πρόσκαιρον σάββατον, ἐξυπηρετούμενον ἄχρι τῆς αὐτοῦ παρουσίας, προσταχθὲν ὑπ᾿ αὐτοῦ κατὰ τὸν νόμον καὶ ἐν αὐτῷ Μὲν καὶ πληρωθὲν ἐν τῷ εὐαγγελίῳ· οὕτως γὰε εἶπεν ὅτι κύριός ἐστιν ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ σαββάτου«.

ὅθεν θαρσαλέως οἱ μαθηταὶ λύουσι τὸ σάββατον, ἐπειδὴ καὶ οἱ πρὸ αὐτῶν ἱερεῖς ἔλυον ἐν τῷ ναῷ τὸ σάββατον θύοντες καὶ θεῷ [*](5 vgl. haer. 12, 2; S. 205, 10 — 8ff vgl. Luk. 6, 1 — 16 Gen. 5, 29 — 19f Theophilus ad Aut. III 19; S. 232 Otto — 23 vgl. haer. 8, 6, 8; S. 192, 20ff — 27 Matth. 12, 8 — 29 vgl. Matth. 12, 5 V M cat. (bis Ζ. 25)) [*](5f τὴν λεγομένην — μικράν nachgetragen Vcorr < M 6f ἐμπίπτουσιν ὑποπίπτουσιν Vcorr 14 ἡμᾶς < M 15 ἑο///ρακὼς, ο aus ω Vcorr 17 ἁμαρτιῶν + ἡμῶν nachgetragen Vcorr < M 18 ἀλλ’ M | προεφήτευσεν, oben über Vcorr ἐπροφήτευσεν M; vgl. S. 377, 10 19 τὸν Pet.] τῶ V M 19f νῶε γάρ — ἐρμηνεύεται am Rande nachgetragen Vcorr < M 21 ὃ < 23f καὶ ἀίδιον am Rande nachgetragen Vcorr < Μ 24 καὶ πρόσκαιρον Rande nachgetragen Vcorr <)

ἐὰν δὲ ὑΠερθῶνται διὰ τὸ μὴ λῦσαι τὸ σάββατον, ἐνάτῃ λοιπὸν περιτέμνουσι τὴν περιτομὴν καὶ ἔλυσαν αὐτὴν τὴν περιτομὴν καὶ τὸν περὶ αὐτῆς τῶν ὀκτὼ ἡμερῶν ὅρον τοῦ προστάγματος.

33. Ἀλλὰ οὔτε ἦν τελεία ἡ πρώτη περιτομή, ἀλλὰ σημείου χάριν ἐδόθη, εἴς τε ὑπόμνησιν τῶν μετὰ ταῦτα καὶ διὰ τὸν δισταγμὸν τοῦ ἁγίου Ἀβραὰμ ὡς προείρηται ἐπιτιμηθέντος καὶ τύπου ἕνεκα τῆς μεγάλης τῆς τὰ πάντα κατ᾿ ἰσότητα πληρούσης ἐν τοῖς καταξιουμένοις.

ἐκείνη μὲν γὰρ εἰ ἠν ἁγιαστείας ἕνεκα καὶ κληρονομίας οὐρανῶν βασιλείας χάριν, ἄρα ἐστέρηται Σάρρα τῆς βασιλείας καὶ Ῥεβέκκα καὶ Λεία καὶ Ῥαχὴλ καὶ Ἰωχαβὲτ καὶ μαρία ἡ ἀδελφὴ Μωυσέως καὶ πᾶσαι αἱ ἅγιαι γυναῖκες, καὶ οὐ δυνήσονται κληρονομεῖν βασιλείαν οὐρανῶν, μὴ δυνηθεῖσαι τὴν περιτομὴν τοῦ Ἀβραὰμ ἔχεινμ, ἣν θεὸς αὐτῷ δεδώρηται κατὰ τὸν τούτων λόγον. εἰ δὲ οὐκ ἐστέρηνται αὑται τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, καίτοι οὐ μετεσχηκυῖαι περιτομῆς, οὐδὲν οὐδὲν ἰσχύει ἡ νῦν ἔνσαρκος περιτομή.

τί δὲ καυχᾶται Ἐβίων περὶ περιτομῆς, ὁπότε καὶ οἱ εἰδωλολάτραι καὶ ἱερεῖς τῶν Αἰγυπτίων περιτομὴν ἔχουσιν; ἀλλὰ καὶ οἱ Σαρακηνοὶ οἱ καὶ Ἰσμα- [*](14 vgl. S. 371, 21ff — 25ff vgl. dement. Recogn. I 33 VIII 53 Origenes c. Geis. I 22; I 72, 23ff ötschau V 41; II 45, 4ff V 48; II 52, 11ff u. bei Eusebius praep. ev. VI 11; Migne 21, 501 A V Μ) [*](1 ἐνδελεχὴ Μ | καὶ < M 2 προεφήτευον, ε oben über Vcorr Μ 4 γὰρ] δὲ V 8 περιτέμοντες V 10 ἐν///άτη, ν ausradiert V ἐννάτη M 11 αὐτὴν getilgt Vcorr | περὶ αὐτῆς τῶν ὀκτὼ ἡμερῶν Rande angeflickt Vcorr < Μ 14 τῶν *] αὐτῶν V M | τὸν aus τῶν Vcorr 16 τὰ κατὰ Vcorr 17 ἁγιαστείας, α getilgt Vcorr 18 χάριν + >? * 19 Λεία aus ἡλία hergestellt Vcorr λία M | Ἰωχαβὲθ aus Ἐλισαβὲν hergestellt Vcorr Ἐλισαβὲτ Μ 25 < , περιτομὴν aus περιτομῆς Vcorr | ἰερεῖς Pet]. μιαρεῖς V μηερεῖς M 26 οἰς] εἰ Μ)

Καὶ ἁπλῶς πολὺν χρόνον ἀναλώσω κατατριβόμενος εἰς τὴν τούτου ληρῳδίαν, διὰ τὸ ἐπερείδεσθαι αὐτὸν μάτην τῷ ῥητῷ ᾡ εἴρηκεν ὁ σωτήρ ἀρκετὸν τῷ μαθητῇ εἶναι ὡς ὁ διδάσκαλος«, ἵνα καὶ αὐτὸς σεμνύνηται τὴν ἰδίαν περιτομὴν ἀπὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ περιτομῆς τῆς ἐν αὐτῷ καλῶς περιτμηθείσης καὶ δι᾿ αὐτοῦ καταλυθείσης.