In Libros Aristotelis De Caelo Paraphrasis

Themistius

Themistius. Themistii In Libros Aristotelis De Caelo Paraphrasis (Commentaria In Aristotelem Graeca, Volume 5.4). Landauer, Samuel, editor. Berlin: Reimer, 1902.

Convenit igitur ut intellegatur, ferri aliquid in suum locum, ad simile esse ferri. dicetido autem ad simile quodammodo ad totum dicit; atqui ambientis extremum forma totius existit; id igitur est etiam forma partis, quandoquidem si cpiod dicit absolute ad finem ambientis, ad eius partem referamus, haec non erit eius forma, quae [*](3 necesse est om. codd. 7 partes emendavi: reliqua Al codd. 27 fort, post fiat lacuna hiat (locus non integer).)

227
ipsani tantuni eoutineat. atqui rationes, quibiis apparet trausitum [*](f. 61r) in aliud natura supra et infra versus contingere, bae sunt.

Si auteni convictus, vim verborum eius meditatus fueris, ea sane demonstrare ac perfectam intellegentiam praestare invenies, ut uuieuique elementorum, quemadmodum datur forma danturque propriae poteutiae, ita et reliqua ilia; alioquin secundum se tota perfecta etiam minime extitissent. ipsa euim nou modo qualitates ac proprias potentias tantum assumunt, sed etiam loca. veluti in animali perspici licet; efenim sanguis non est perfectus neque hoc alimentum, quod est commutatum, si talem tantum bumorura speciem adipiscitur (quemadmodum banc substantiam, colorera caliditatemque et reliqua ilia, quae in sanguine deprebenduntur) nisi simul cum boc etiam proprius positus illi accedit, ut si in venis collocetur. quemadmodum enim sanguis (exempli gratia) eo in veuas coutendit, ut quasi ad propriam eius perfectionem moveatur, scilicet ad eius positmn, qui iuxta venas coustitutus est, et ob banc causam versus venas movebitur: ita ea etiam de causa ignis terraque et quod ex illis, versus superiorem ac iuferiorem locum moventur, cum ipsa eo, quod potentia praedita perfecta minime existunt, ad propriam eorum perfectionem natura inclinent, idque penes uuum eorum in propriis locis, in quibus accommodantur, perficiuut, et ideo ad duo baec loca moventur, dum in perfectionem ipsorum contendunt. nee convenit, ut ad motum eorum aliam causam quaeramus, neque cur id, quod curatur, ad valetudinem moveatur, nee etiam alimentum, quod in carnem, cerebrum et ossa trausmutatur, cur partini in carnem, partim in cerebrum et partim in ossa mutetur. etenim nobis conveniret oppositum indagare, si in baec non mutarentur; modo autem cum eorum. mutatio in ea sit eiusmodi, consentaneum plane esse sermonem dicimus; uec quispiam boc auimadvertit.

Causam autem, quam ad naturalis corporis motum affert, sufficientem esse nemo fatebitur; licet enim ad proprium eorum locum, quasi ad propriam perfectionem moveantur — consentaneum est enim boc fateri — tamen quaerere convenit, quomodo eorum transitus ad perfectionem sit et quae buius causa existat. etenim fieri poterit, ut omnes bomines fateautur loca, ad quae moventur, propria illorum esse eisdemque locis ipsa perfici, sed cum boc quaerere convenit, quomodo ad ipsa ferantur. causa enim, quamobrem ad sua loca proficiscantur, | potentia quaedam extrinsecus est, veluti [*](f. 61v) [*](2 in aliud suspectum: conicio cuiusque (cf. Arist. 31 la 13) 6 secundum se et minime om. codd. 9 non addidi 15 ut om. Al 16 scilicet—qui] quando novebitur, ut Al 20 idque—perficiunt (22) corrupta: fort, emeudanda sunt idque cum ad propria loca pervenerint 28 mutarentur] mularetur codd. Al 29 nec et sq. fort, delenda.)

228
attiactio, expulsio et forma, vel giavitas aut levitas aut aliud [*](f. 61v) quippiam eiusdem generis. dicere autem huius inclinationis causam esse, eo, quia id, quod potestate est, modo quodam actu existat, multoque magis affirmare, ex eo, quod potestate est, transferri in id, quod iu perfectione cousistit — illud enim „potestate“ nihil aliud significat — neque rautatiouis eorum causani reddit, nee <dicit> mutentur. etenim cum sermonis similitudinem inspexerimus, causa, quam retulit, sufficiat oportet; nam si quis dixerit corpora in propria loca ferri, eo, quia potestate existunt, et conveuire ut illuc ferantur et ad haec loca movcantur: hic sermo facilis est; sed quaenam causa est, cuius gratia in actum revertautur? et quomodo fcrentur? etenim si quispiam (quemadmodum retulimus) ita causani adiciat, is non causam, sed aliud quippiam profecto adiciet eorum, quae omnibus iis, quae natura moventur, aequaliter convenit, siipiideni haec omnia ad propriam eorum perfectionem moveri depreheuduntur. ideo cum quaerimus, quomodo sanguis feratur in veuas et cur ad eas contendat, non sat est asserere hoc fieri, cum sanguis in sua perfectione non sit, antequam ad eas revertatur, atque ad venas incitari, quasi ad proprium eius locum perfectionemque moveatur; sed cum hoc fassus erit, quaeret causam, cur ad eas moveatur. (pianiohrem medici huius causam adiciunt, dicentes attractionis cuiusdam causa sauguinem ad venas commeare, cum a potentia attractiva, quae in eo cousistit, iuuovetur. insuper si quaeraraus causam, cur pili in barba circa vicesimum annum efflorescant, si quispiam dixerit hoc a natura provenire, quae excitatur in nobis ad finem, quem habet, is quidem aliud quippiam nobis referet, sed huius causam non adducet; huic autem causam adiunget, cum dixerit supervacaneae humiditatis redundantia, quae in membris cousistit, in puerili quidem aetate, quoniam crassam substantiam <non> habet et corpus etiam humiditatis causa varum fluit ac dissolvitur, et ideo ex ea pilorum generatio non perficitur; cum autem calor iuvalescit, ut humiditati praevaleat eamque exsiccet, efficit, ut crassiorem essentiam acquirat, ideoque ob eius crassitiem et corporis siccitatem non dissolvitur. corpus enim, quo antiquius, eo siccius evadit, cum humidum semper dissipetur, quodque ex eo relinquitur, durius efficiatur a naturaque per poros extimae maxillarum cutis expellatur, ut ex pilis, qui ex eo giguuntur, utile quoddam perficiatur, ac ita pili generantur. novit enim natura incrementa quaedam hoc tempore occultationi et absconsioni circumspectae formae opportuna esse, ipsaque ad congruam actionem ac- [*](1 vel—levitas corrupta: ad gmvitatem et levitatem codd. 7 etenim—oportet (7)] enim convenit, ut cum . . inspexerimus, sufficiat nobis quod retulit ut causa Al 39 incrementa quaedam] menses A1 (sic) et ante circumspectae codd. Al)
229
commodata. ita etiam causa motus corporum natura tunc saue [*](f. 61v) afferetur, cum existimabimus ipsa quidem regredi ex eo, quod potestate est, ad id, quod est actu, eo tempore, quo ad propria eorum loca proficiseuutur, si huic modo adiunxerimus dixerimusque, quomodo ferantur; (exempli gratia) ut hoc illis perficiatur vel ex eo, quod vi quadam attrahuntur vel pelluntur, vel ex eo, quod vim quaudam effieiuut vel proprium eorum priucipium, quocuuque mode esse dicatur. dicere namque hoc fieri, quoniam cadit mutatio ex eo, quod potestate est, in id, quod actu existit, disseutaneum est. id enim omni in re facili statui poterit; (exempli gratia) si quispiam quaerat, cur gressus animali insit, respondemus: hoc erit, cum potestate animal sit; convenietque interroganti, quomodo hic aegrotus curetur, respondere hoc illi inesse, quoniam potestate sanus existit, et haec sanitas hoe iure se habet, tametsi sanitas huiuscemodi causam habeat; vel enim computrescentium humorum evacuatio vel frigidorum membrorum calefactio vel calefaetorum refrigeratio vel simile aliud quippiam sanitatis eius causa existit. iuxtaque hunc modum quaerenda fuisset causa, cuius gratia elementa movereutur; atqui motus ipse eorum est veluti res perspicua, quam omnes fatentur, est autem quaestio, quamobrem ipsa ita moveantur; et ob banc causam licet ad haec loca moveantur, quoniam eorum propria existunt ac iis ipsa perficiuntur, quamvis hoc (quemadmodum praefati sumus) unusquisque fateatur, sed illa causa est, quae quaeritur et cuius gratia est indagatio.

Cum igitur hic ita affirmasset, ad secundum quaesitum regreditur; etenim primum quaesitum fuit, cur elementa ad propria eorum loca moverentur, secundum autem, in quo de differentiis levis et gravis disputatur, quae eis contingunt, <nunc> ait: quoniam de his hoc in loco disputatur, primum quidem praestantissimuvi eorum eiusque explicatio positum sit, secundum quod omnibus videtur. grave nempe absolute id est, quod omnibus corporibus substernitur, leve autem e contra se habet; est enim id, quod omnibus corporibus supereminet. dicit autem absolute ad horum duorum differentiam et illorum, quae inter haec sunt collocata, aquae nempe et aeris, quoniam haec duo nullara harum incliuationum per se | habent, sed sunt in eis [*](f. 62r) simul permixtae ac comparatione ad aliud levia <et gravia> existunt; quaevis enim [ignis] pars superiora semper petit, nisi aliud contingat, hoc est, nisi aliud existat, quod impediat, et terrae [*](5.6 fertur, atlrahilur, pellitur codd. Al 11 cf. Averr. p. 248 L et eiusdem Paraphr. p. 331 F et sq. 14 hoc—habet. codd. Al: est perfectio eius Averr. et (p. 331) aut quia le eius more est, ut moveatur ad sanitatem 19 ipse scripsi: motus eorum. causa codd. Al 37 el gravia addidi 38 post enim signum lacunae; ignis supplevit Al)

230
quaevis pars deorsum semper eodem modo declinat, nisi quid [*](f. 62r) forte inipediat; idque grave <et leve> per se, non comparatioue ad aliud existit, et ideo maior pars maiore semper celeritato, ignis quidem versus superiora, terrae autem versus iuferiora movebitur. utrumque vero illorum, quae inter haec sunt collocata, et grave est et leve, siquidem alicui emiuet et alteri substeruitur, ueutrum autem per se et absolute grave et leve existit, sed comparatione ad aliud; utraque enim terra leviora, igne autem graviora existunt; quaevis enim pars ex illis sumatur, terrae eminet, igni autem substernitur, . . . <aqua> absolute gravis quoniam semper aeri substernitur, . . . 003C;sed quamobrem eorum, quae) non comparatioue ad aliud perpendantur, hoc est ignis et terrae, absolute terra gravis, iguis vero levis deprehenditur, ea autem, quae inter haec collocautur, propria eorum natura uec gravia nec levia dicuntur? etenim si leve id dicatur, quod omnibus corporibus emiuet, grave autem, quod omnibus illis substeruitur, prius igitur quam aliquid omnibus corporibus emiueat, leve non est, et antequam omnibus illis substernatur, non est grave; non enim aliquid propria ratione dicitur, autequam ad propriam eius essentiam regrediatur. ignis igitur levis non dicitur, autequam omnibus corporibus emiueat; sique levis non erit, cum in alieuo loco extiterit, igitur sursum versus non feretur, quia versus superiorem locum inclinationem non habet, et haec levitas est; sed ipse sursum fertur: igitur ignis ratio non est, ut omnibus corporibus emiueat. mihi autem videtur magis congruum ac consentaneum esse iis, quae ad sensum apparent in elementis, ut inclinatio in illis inveniatur, quaudo in alienis locis extiteriut, ut haec sit in eis motus causa ex proximis in propria eorum loca, incliuatio nempe ad ea. etenim ipse paulo post idem operatur eo in loco, quo invenitur: et leve est, <quod > natura sua semper ad supera movetur, et grave est,> sua semper ad infera movetur: non enim omnibus corporibus emiuere et natura semper sursum ferri unum et idem est. igitur proprie quidem definitur ex eo, quod semper sursum movetur, non autem ex eo, quod eminet. insuper si eminere aliquid ac leve esse unum et idem esset, omue igitur, quod quacunque ratione eminet, leve [*](2 et leve addidi 10 igni scripsi: terrae codd. Al ante absolute et post substernitur (11) lacuna statuenda; arjua supplevi 11 pro verbis sed—quae Al arbitrario et male addidit: atqui quomodo aer levis est? non alia sane ratione, nisi quia terrae (sici) eminet. si autem secundum naturae eorum genus 15 cf. Averr. Paraphr. p. 332 A et sq. 24. 25 mihi autem et sq.] cf. Simpl. p. 70,2 ἀλλὰ καὶ ὁ Θεμίστιος . . κἂν ἀθετῇ τὸ βαρὺ καὶ κοῦφον . . ἀλλὰ τήν γε ῥοπὴν ὑπάρχειν φησὶ τοῖς στοιχείοις ἐν τόποις οὖσι λέγων “εὐλογώτερον δὲ ἂν ἦν καὶ σύμφωνον τοῖς περὶ αὐτὰ φαινομένοις τὸ τοῖς ἀλλοτρίοις τόποις μᾶλλον τὰς ῥοπὰς ἀποδιδόναι τοῖς στοιχείοις” 29 loco] 311b14 30 quod—est supplevi)
231
extitisset, ctiam si vi emineret — quemadmodum valetudo et iusta [*](f. 62r) sicci frigidique proportio et similia in viventis corpore unum idemque existunt, et animans, qui iusta eorum proportione utitur, sanus est, tametsi vi ad eius mediocritatem deveniat — at fieri potest, ut quod eminet, grave sit; non igitur emiuere aliquid ac leve esse unum idemque existunt. ita neque substetni et grave esse idem sunt, neque quod subsidit et quod grave est unum et idem esse dicuntur.

Deinde ait: cum igitur his inclinatio ita tribuatur, gravitas autem et levitas in compositis 003E; corporibus inveniautur, perspicuum est igitur, ipsa iuxta eorum constitutionem ex illis inclinatione inter se differre, secundum quod simplicia corpora sortita sunt, quorum id levius, quod ex pluribus levibus elementis constituitur. igitur corporum ab elementis compositorum diferentia ad primorum corporum diferentiam sequetur. quod quidem ipsum ante dicebat oportere facere et eos, qui inclinationis differentiam ad inanis implicationem retulerunt.

Deinde dicit: fit autem, ut non ubique unum et idem aliquid grave sit vel leve, neque ctiam uno eodemque levius vel gravius; trabs enim, quae centum librarum pondus habet, in aere quidem gravis, in aqua vero ievis existit; trabs enim in aqua innatat, plumbum vero subsidit. idque causae esse dixit, quod in omnibus corporibus praeterquam in igne in propriis eorum locis [modo] pondus invenitur, in locis autem ceterorum illorum praeterquam in locis, quae <inferiora> sunt, graviora sunt, ac hoc modo terra omniaque corpora, quae maxime terrena sunt, ubique pondus habent — ea enim et in terrae loco et in locis ceterorum illorum pondus habent — aqua autem in proprio loco et in locis ceterorum elementorum pondus habet, non autem in terrae loco — terra enim aqua gravior existit — aer vero in proprio loco id habet et in ignis loco; at pondus non habet in locis ceterorum illorum elementorum, quae pondus habent, terrae nempe et aquae, num autem in proprio loco pondus habeat, hinc intellegi potest, quod uter inflatus trahat plus quam inanis. si quid igitur compositorum corporum plus habeat aeris quam aquae et terrae, veluti trabs, in aere quidem erit gravis, ex eo, quod in hoc ex omni vel ex maiore parte ponderosum constat; etenim ex plurimo aere, qui gravis est, constat, uec non etiam ex terra atque ex aqua, quae gravia sunt, conflatur; in aqua autem Ievis est, ex eo, quod ipsa in hac maiore ex parle Ievis est, quoniam | aer et aqua levia [*](f. 62v) sunt ac ex modico pondere constant, hac itaque de causa lignum, [*](15 dicebat ex coniectura 20 centum codd. Al et Averr. hic et infra 25 inferiora addidi 36 trabs] ξύλον (cf. supra) 40. 41 exspectes in aqua Ievis est . . constat)

232
quod centum librarum pondus habet, in aere gravius est quam [*](f. 62v) plumbi libra, in aqua autem levius existit. unumquodque enim eorum triplici gravitate in aere constat, quamvis leve aliquid velut ignem habeat; tres autem gravitates appello, aerem, aquam et terram. si igitur trabs ex plurimo aere constat, et horum unumquodque (quemadmodum praefati sumus) tripliei gravitate constat, tum qua exuberantia trabs, quae centum librarum pondus habet, plumbi libra gravior est, eadem in aere eo gravior existet ac maiore celeritate movebitur. at si in aquam ceciderint, trabs quidem plumbo levior hie extiterit, quoniam ipsa ex plurimo aere levis est (aer enim modica gravitate in aqua <et> levis plumbum autem subsidet, quoniam multa gravitate constat, hoc certe, si elementis praeter ignem gravitatem attribuas, immo omnibus illis praeter terram levitatem attribuas. ita enim eius oratio intellegi posset; aeris namque levitas cum maior sit in aqua, ob hanc causam trabs in aqua plumbo levior fuit.

At non convenit, ut veram hanc orationem affirmemus, eam nempe, quae tribus elementis in propriis eorum locis omnino pondus inesse statuit. primo quidem, cur illis in propriis locis existentibus non levitas, sed gravitas evenit? etenim duobus illis, quae medium tenent, levitas etiam convenit, sed hoc non in proprio eorum loco, sed aeri in aqua et terra, aquae autem in terra tantum; si igitur in omnibus elementis praeterquam in terra (iuxta eius sententiam) levitas inesset, sed hoc non inest eis in locis, quae supra innatant — etenim contra res se habet et his in locis pondus habent — negue in suis locis praeterquam ignis, remanebit, ut levitas sit illis in locis, quae substernuntur ac deorsum existunt. dicimusque, hoc perspicuum est; ac paulo infra, dum de iis, quae iunovantur, sermonem habet, ilia (inquit) versus inferiorem locum moventur ad loca, quibus id iunovatur, quod ignis non est, quoniam ignis modo levis est, quamquam iam ipse affirmavit ea, quae in medio posita sunt, nec gravia nec levia absolute existere, si ad duas extremitates comparentur, sed collata inter se eorum unum quidem, aer nempe, absolute leve, alterum vero, videlicet aqua, absolute grave existit. cum autem ea, quae in medio locata sunt, gravia et levia sint, collata inter se, verum in propriis eorum locis levia non sint, hac ratione non erunt gravia comparatione ad aliud, sed absolute, cum [*](1 in acre scripsi: potestatc Al: potestatibus codd. 12 subsidet scripsi: innovabitur codd. Al (cf. l. 28 et 30) 15 intellegi e coniectura: multiplex reddi Al 17 Al Ποι convenit et sq.] cf. Averr. 257 A. F. H et sq. eiusque Paraphr. 333 E et sq. 22 si igitur] nisi Al 24 levitas] gravitas Al 27 dicimusque scripsi: dicitque codd. Al 36 levia scripsi: gravia codd. Al. Al vertit: inter se in propriis . . non erunt; hac enim ratione non essent)

233
itaque eorum, quae in medio simt, unius ad alteruni collatione [*](f. 62v) id quidem absolute leve, hoc autem absolute grave existat, quoniam id, quod peues aquam absolute leve dicitur, est veluti aer, qui penes se ipsum absolute gravis extiterit, eritque absolute gravis, cum in proprio eius loco fuerit gravis: cur igitur (quemadmodum dicebamus) convenit, ut in elementis praeterquam in igue in propriis eorum locis gravitas, non autem levitas esse dicatur? rationi autem, quam de utro inflato adduxit, ut aeri in proprio loco pondus inesse monstraret, sensus repugnant; non enim uter inilatus, si in aere ponatur, ab eo magis recedet, quam si iufiatus nou sit. sed si vcrum csset, quod contendit utrem inflatum magis traliere, et in universum, si elemeuta in propriis eornm locis pondus haberent, in proximis locis levia non erunt; igitur ex locis, quae substeruuntur, ad propria eorum loca non movebuntur, si ex his locis in superiorem sine levitate non feruntur, propterea quod his in locis ea levia non esse ex iis, quae supra ea eminent, intellegi potest; ipsa namque iis substernuntur in locisque eorum substeruuntur, quae sub eis existunt. sique levia essent futura, utique conveniret ea sursum inclinare pluraque evadere in quovis loco, ubi aer versus aquam sursum inclinat, et in suo loco si gravia extitissent, quatenus natura gravia sunt, deorsum etiani, moverentur inclinarentque; hac itaque ratione eveniret, ut natura duobus contrariis motibus moverentur, quod dissentaneum existit. si enim motus ad infera natura ei inesset, quoniam in proprio eius loco grave est ac deorsum versus innovatur, et pars superior esset ei praeter naturam, sursum versus nullo modo inclinabit nee levitas hac ratione in eo erit; levitas namque supra est. et absolute, si quispiam dixerit elementa in propriis eorum locis pondus habere, congruum sermonem non pronuntiabit, si dixerit ea esse levia. et hoc non modo de vis, quae in medio sunt, dicendum erat, sed de duobus quoque extremis; ignis enim in extremo fine levis non est, sed versus extremum finem talis quidem existit, nee terra in medio pondus habet, sed supra medium sane talis invenitur: non igitur in propriis eorum locis gravitate ievitateque praedita sunt, natura enim nee ad propria eorum loca movereutur uec in iis etiam quiescerent, sed motus ab iis locis illis inesset. hoc enim dabitur illis, quaecunque natura existunt, dico | suapte natura in locum inclinare; etenim ob [*](f. 63r) hanc causam dicimus terrae, si in aere ponatur, motum deorsum natura inesse, eo, quod ad huuc locum inclinat; dicimus etiam ignem ex terra sursum moveri, quoniam ad hunc locum inclinat. [*](4 se ipsum codd.: eam per se Al. quae sequuntur usque ad cur (5) corrupta videntur 15 post feruntur adduut codd. neque in proximis locis levia sunt, cum in propriis eorum locis pondus habeant 19 ubi—inclinat (20) corrupta 25 innovatur] cf. supra 232,12 subsidet 31 extremis finibus . . versus extremos fines codd.)
234
si autem in pvoprio eorum loco inclinatio quoque eis inesset, turn [*](f. 63r) quae ex illis pondus habent, natura hoc habebunt, non ut in propriis eorum locis mooeantur neque ut ad propria eorum loca raoveantur, seel ex his in locum, ad quern inclinant, nempe deorsum movebuutur; corpora euim, quae gravitate praedita sunt, deorsum inclinabunt; et quae levitatem habent, eodem mode natura hoc tantum erit in eis, non ut in propriis eorum locis quiescaut [neque etiam ad haec fenmtur, sed in propriis eorum locis movebuntur]. hoc autem ita se habere mirum profecto existit, neque hac ratione has duas inclinationes iuxta exitum eorum [ex propriis locis] admittereut. nos autem dicimus hoc mirum non esse, siquidem nos etiam cuique fatemur non modo absurdum non esse, ea extriusecus inclinationem admittere, sed omuiuo etiam fore necessarium, cum dicimus trabem, quae centum librarum pondus habet, in aere gravem, in aqua vero levem esse, immo trabem, quae pondus habet centum librarum, in aere quam plumbi libram graviorem, in aqua vero leviorem esse, cuius rei indagatio explicatioque alibi difficilis non est; etenim hie locus paulo infra in calce huius tractatus explicatur, ubi de formis, quae per se motus causa non sunt, locuturi sumus. fieri autem potest, ut de his separatim disseramus. corporum enim, quae continua sunt, quaedam facile, quaedam difficile sectionem admittunt; ita etiam [divisiva] alia magis, alia minus dividunt. ex continuis autem facile dividitur, quod facile terminos suscipere potest; quod vero aegre dividitur, secundum quod divisiva potestate et fortitudine deficiunt, existimatur, quatenus supra divisibilia natant. quae autem potestate quadam vel aegre sunt divisibilia, ad divisionem protrahuntur vel divisioni repugnant, cum alicuius eorum vis praevaluerit; si enim divisibilis potentia praevaluerit ac ipsa quasi propulsioni divisionique repugnet, non innovabitur divisio; si autem divisivum praevaluerit, divisio innovabitur, et hac ratione continget, ut divisivum divisibile iugrediatur. si autem iis ad invicem non inerit potentia, ut palpiteut tantum, quemadmodum iis, quae iuxta posita sunt, contingit: secuHdum potentiam et fortitudiuem, quam divis[iv]um supra divisionem habet, vel ob eius amplitudinem quidem deficient morabunturque, vel prae formae eius tenuitate et angustia divisionem prohibebit (?) et non dividetur. vis autem eius, quod dividitur, contra se habet; siquidem amplitudo modo quodam oppositioni rerum [*](7 neque—movebuntur (8) om. codd. exspectes sed a propriis . . . sursum movebuntur 10 iuxta Al: immo codd. ex propriis locis om. codd. 18 calce] 313b6 22 divisiva et dividunt scripsi: divisio et dividuntur codd. Al 25 divisiva scripsi: divisa codd. Al 26 supra . . natant] ad divisa inclinant codd. Al 28 divisioni repugnant] divisum dividetur Al 35 ob eius amplitudinem emendavi: a spiritu codd. Al 36 divisionem prohibebit] a divisione prohihebitur A I (locus corruptus))
235
auxiliatur, praedivisivi vero angustia corrumpetur, cum divisio (?) loci f. 63r deficiet. si autem divisivus divisibili secundum inclinationem magis praestet, quam ut a propria forma, veluti latitudiuis meusura, prohibeatur, divisibile secabit; sique eius inclinatio et propulsio modicae extiterint, latitudiue eius prohibebitur et non dividet. veluti trabs, quae dividit, cum aer et aqua facile dividantur ac terminentur; et aer facilioris divisiouis quam aqua existit. atqui in aere impedimentum, quod latitudinis causa existit, minoris momenti est, quam potentia eius inclinationis, divisio autem densitatis aquae variatur, <secundum id>, quod latitudinis eius causa separat. ita quoque inclinatio trabis, quae ceutum librarum poudus babet, in aere quidem ob trabis latitudinem minus prohibetur, in aqua autem plus; et plumbi librae latitudo in aere, et praecipue in aqua, minor est, quam ut inclinationis eius firmitudinem, qua tautum dividit, prohibere possit. non convenit igitur, ut a naturali inclinatione divagemur et absurda quadam positioue hunc locum explicare imagiuemur; absurdum namque est existimare inclinationem corporibus in propriis eorum locis existentibus omnino deberi; magis autem dissentaneum erit, si quis gravitatis inclinationem omnino statuerit, eundem casura elementa ponere atque ea, dum in propriis locis sint, ad casum inclinare.

Cum autem in orationis limine grave et leve posuisset dixissetque absolute leve id esse, quod corporibus eminet, tamquam hoc omnibus perspicuum sit, ea autem deinceps in medium adduxisset, quae in medio et composita sunt, quomodo nempe in illis gravitas et levitas inveniantur, quodque illis haec ubique non insint: posthaec intendit declarare esse aliquid absolute grave et aliquid absolute leve. autequam vero explicet haec duo inveniri, unumquodque eorum statim constituit, inquiens: absolute autem leve id appello, quod semper in sublime ferri solet, nisi aliquid impediat, et absolute grave, quod semper deorsum ferri so let, nisi aliquid impediat. quod autem inveniantur corpora, quae hoc iure se habeant, ac bipartita haec natura vera sit nec una tantum existat, ut alii nonnulli putant, veluti dicentes insectilibus poudus modo inesse, boc ita explicat. sumit illud tamquam ab omnibus concessum, quemadmodum et aliis nonnillis placet ad sensumque apparet, inveniri nempe grave quippiam, | quod semper [*](f. 63v) ad medium decliuat; pauloque infra ait: atqui medium definitum est; sique illud medium dicatur, quod definitum ilico existit, [*](2 inclinationem—prohibeatur (3)] inclinationem praestet, a propriae formae loco eo privabitur, quod latitudinis mensura extiterat Al male 9 secundum id addidi divisio—separat (10)] locus incertus; ex divisione enim sustentaculi aquae transmutabitur, quod lalitudinis eius causa sepurabit Al 23 leve scripsit Al; sed cum codd. grave exhibeant, lacunam statuere praetulerim)

236
ex eo, quod medium definitum est, extremum invenitur; scias enim [*](f. 63v) oportet medium comparatum ad extremum ita nomianri. si enim quod ad medium fertur, omnibus corporibus substeruatur, . . . erit leve; et quouiara nos videmus ignem sursum versus ferri ac ceteris elementis innatare (siquidem aeri eminet, quoniam versus aerem movetur per eumque pertransit ac supra illum ascendit et ibidem quiescit) perspicuum est et manifestum ignem elementum esse, quod omnibus corporibus eminet. quod si ita est, quod absolute est leve, ignis existit, quandoquidem quod omnibus corporibus substernitur, absolute grave appellatur. etenim si ignis non esset absolute levis, sed pondus haberet, alteri corpori substerneretur; tale autem corpus, cui ignis substernitur, aliud quicquam praefer quatuor elementa omnino existeret, quod ei emiueret ac suapte natura ad ultimum ferretur. nunc autem praeter quatuor elementa nibil videtur suapte natura sursum moveri ac igni eminere; iguis igitur corpus est, quod absolute leve existit. quodsi levis est ignis eminetque, nullo pondere praeditus, quoniam alicui corporum non substernitur, pari ratioue quod ad medium fertur absolute grave existit, cum alteri substernatur uullumque corpus, cui innatet, sub eo existat, siquidem ultimum eius, quod deorsum fertur, medium est, ad quod movetur. si igitur corpus invenitur, quod ad medium fertur ac ceteris omnibus his partibus substernitur, idque terra existat, ac rursus aliquid invenitur, quod versus extremum movetur ac omnibus illis innatat, sitque ignis tale corpus: invenietur igitur aliquid absolute grave et aliquid absolute leve. his namque definivit quod absolute grave quodque absolute leve existit; ac absolute grave terra est, et absolute leve ignis, convenit autem, ut eius orationem de iis, quae has duas inclinationes habent, hoc pacto intellegamus, quateuus nempe cui una earum inest, altera non inest, veluti compositum, cum in propriis eorum locis has duas inclinationes sortiantur. num autem hoc fieri possit, superius explicatum fuit.

At vero quod in oratione deduxit definitum quoddam medium inveniri, ad quod gravia corpora moventur, id ipsum initio explicavit inquiens: fieri non potest, ut infinite quicquam moveatur; <deinde quod> omnia corpora, quae ad terram feruntur, ad pares angulos feruntur. cur vero impossibile sit, ut quicquam infinite moveatur, ita perspicuum fiet. motus ortus quidam est nee ortus aliquis immortalis invenitur; quemadmodura enim non est ulluin impossibile, veluti ut trianguli auguli sint tres tribus rectis aequales, ita etiam nec fit. si enim esset, fieret etiam aliquid impossibile possibile et ens, sique etiam fieret, esset quoque aliquid, quod fieri [*](3 leve codd.: grave Al ex coniectura; sed lacuna unius lineae statuenda 9 verba quandoquidem—appellatur (10) aliunde huc illata esse videntur. 31 non possit 40 fieret scripsi: inveniretur codd. Al)

237
non potest; sique motus non erit in infinitum, finem possidebit. [*](f. 63v) si autem totus hic finis fiierit corporibus, quae versus terram ferantur, secundum oppositiouem unius ad alterum <παράλληλα>, in motatione alter finis erit; fieri autem non potest, ut eiusmodi fines in medio consistant, quouiam uni unum datur medium, insuper nihil est, quod cogit, ut eorum medium unum sit, siquidem fieri potest, ut omnium eorum medium non sit unum. si autem ad pares angulos moveautur, necessario convenit, ut quod versus terram movetur, si nihil prohibeat, <aliud alii> occurrat, ac idem locus, cui occurrit, necessario medium extiterit. omnium vero motuum, qui versus terram instituuntur, finis medium existit, quoniam medium (quemadmodum in mathematicis scientiis demonstratum sphaerae centrum existit. motuum autem finis, si <levium> erit corporum, cum eo sit, quo aliquid <leve> attingat, fieri etiam posse ut sursum feratur, [siquidem id quod a centro movetur, sursum fertur.] an autem terrae centrum sit finis vel universi centrum, nostrum non est in praesenti sermone pertractare. supra autem dictum fuit idem utrorumque centrum existere, ac primum in huius totius centrum ferri et, cum huius totius centro contiugit, ut terrae etiam centrum sit, hoc iure ad centrum terrae quoque moveri.

Deinceps explicabitur omnino consentaneum esse, ut corporum inclinationes duae existant. quoniam autem medium invenitur et ad id corpus fertur, (piod omnibus corporibus subest . . . extremum igitur loci inveuitur, in quo eorum motum faciunt; etenim extremum invenitur ac medio oppouitur; necesse igitur erit, ut corpus, quod omnibus corporibus eminet, ad id feratur. adiunxitque extremo: loci, in quo | eorum motum faciunt, ut [*](f. 64r) distingueret, de quonam alio extremo loquatur; quod enim in extremo huius totius consistit, nempe quintum corpus, hoc quidem inclinationem non liahet. necessario itaque convenit (quemadmodum retulimus) ut corpori, quod omnibus corporibus eminet, id, quod ad medium fertur, contrarium sit; omni namque contrario <contrarium> alterum inveuitur, si quod est, per se quidem, non autem ex accidenti existat. atqui medio extremum contrariatur, et quod eminet, ei, quod substernitur, contrarium existit. quoniam autem duo sunt loca, necessario fit, ut duae sint inclinationes; eius uempe quod [*](9 aliud alii addidi: ei Al: codd. corrupti 13 si - sursion (15) scripsi: quoniam si erit, postquam aliquid attigerit, fieri etiam . . . ut grave guippiam sursum Al 15 siquidem — fertur (16) om. codd. 17 nostrum — pertractare scripsi: de hoc inferius pertractabimus Al male supra] Arist. 296b9 et sqq. 24 post subest lacuna hiat 25 eorum, faciunt emendavi hic et infra (28): eius, reponit Al)

238
substernitur, ac eius. quod eminet inclinatio, quarum una griavitas, [*](f. 64r) alia levitas dicitur.

Oratione autem in longum producta ex hoc in id fertur, quod ei annectitur, cum dicat: est [etiam] aliquid in horum medio locatum, quod ad utrumque eorum dicitur alterum. intenditque etiam explicare, quod, si inter haec duo extrema locus medius inveniatur, qui duobus modis invenitur, rationi quoque consonum erit, ut inter haec duo corpora duo collocentur. quae ad utrumque eorum relata alterius vim obtineant. quare <dicit:> quod et ut extremum et ut medium eorum invenitur, medium est, cum interiectum sit et ad utrumque eorum alterum sit et extremum, siquidem superiori relatum, quod inter illud ac inferius existit, deorsum inveniri dicetur, inferiori autem contra pari ratione sursum. hoc igitur modo continget, ut quod inter haec duo interiectum est ad utrumque latus inclinet ac supra et infra existat; ob eamque causam quod inter absolute grave et absolute leve consistit, grave et leve extiterit, ut aqua et aer.

Idem deinceps alia oratione hunc iu modum explicavit.

Quod continet, id formae, quod vero contiuetur, id materiae esse ubique dicimus. haec vero duplicatio et differentia in omnibus generibus invenitur; nam in qualitate hoc formae, illud autem materiae locum tenet, exempli gratia, operationes quidem formae, dispositio vero materiae vim obtinet atque in universum dispositio materiae, habitus formae rationem obtinet; in quantitate etiam quod non rectum est et rectitudine caret, naateria existit, sed in eo, quod rectum est et mensuram quandam habet, forma invenitur; et in iis, quae in loco dicuntur, supra quidem formae, infra vero materiae locum tenet; supra enim terminus quidam ac finis est, infra vero terminatum propriumque. similiter in inclinatione quoque, id, quod leve est, veluti forma, quod autem grave, veluti dispositio existit. [quapropter] in ipsa etiam eius, quod leve est et quod grave, materia, ilia ut forma, haec ut materia est. levis autem et gravis materia, dispositio primae materiae ad inclinationem est; dispositio namque ad colorem ab ea dispositione diversa est, quae ad caliditatem frigiditatemque existit, idque secundum proportionem. ita gravis etiam dispositio est. nec per allatam orationem discerni vult, utrum materia dispositioque unum idemque existant, an duo diversa sint. et in ipsa etiam materia, ilia quidem ut forma, haec autem ut materia est; ut forma quidem dispositio ad levitatem (perspicuum est enim dispositionem cum supposito esse), ut materia autem dispositio ad gravitatem existit, ex eo, quod una et eadem ambobus est, sed dispositione distinguuntur; non enim uniuscuiusque eorum essendi ratio eadem est. quem-

239
madodum sanabile et aegrotabile secundum subiectum unum ef [*](f. 64r) idem sunt, uniuscuiusque vero eorum essendi ratio eadem non est; hoc est: eadem ratio non est eius, quod aegrotare potest, et quod valere; etenim morbis obuoxium esse affectionis facilitate, hoc autem, nempe valere, afectionis fit difticultate.

Corpus enim quod eiusmodi materiam, levitateni nempe, sortitur, veluti ignis, statim leve et supra invenitur, quod autem coutrariam materiam habet, contra grave et infra est, quemadmodum invenitur terra; et veluti ignis ex materia et forma coniunctis ad modum formae constat, ita terra ex materia et forma ordinatis ad modum materiae, ob eamque causam ignis quidem continet, terra autem continetur. et cum harum rerum ordo hoc modo se habeat, in gravis et levis materia has duas statuit distinctiones; vultque deinceps inter haec duo elementa, quae ad duas partes inclinant, duas alias materias collocare; cum autem mancum sermonem adduxerit, ideo obscuram et inexplanatam. orationem statuit.

Inter has quidem, inquit, duas materias, levis nempe et gravis materiam, duae aliae materiae collocantur, quae veluti duo earum fines existunt; fines autem non quemadmodum si diceremus superficies formarum superficies esse, sed veluti naturae earum fines; quae partim ab iis diversa est, <partim> commimis existit. quemadmodum si de coloribus diceremus, terreum colorem cuiuscunque albi et nigri coloris finem esse, cum eius terminus penes alterum ita. sit. ac cum illae duae materiae inveniantur, | quae iis oppositae [*](f. 64v) sunt, <et> duo fines illarum, illae ut forma sunt ordinatae, hae vero ut materia existunt; ambae hae vero proportioue ad duo extrema ac duo idtima supra et infra movebuntur, comparatione vero unius ad alterum, haec superioris absolute, illa inferioris rationem habet. ob eamque causam aqua et aer, quibus hae duae insunt materiae, levitatem et pondus habent, quorum unumquodque duarum materiarum motum, versus superiorem et inferiorem locum, insequitur. aqua quidem omnibus corporibus, praeterquam terrae, substernitur, quoniam eius suppositum finem materiae, quae absolute gravis existit, proximum insequitur; id vero locus est, qui post ultimum locum existit. atqui aer ob eandem causam [omnibus corporibus,] praeter ignem, eminet. [*](9 quemadmodum et sqq.] Al exhibet: et quemadmodum invenitur terra, ita et ignis quoque. ex materia enim et forma coniunctis terrae materia, ex materia autem et forma ordinatis, ignis materia constat 20 fines] cf. Simpl. p. 719, 29 non om. codd. 21 superficies (alt.)] exspectes fines] finis codd. Al 22 quae—existit scripsi: a quibus in aliquo dirersae sunt, ac illis communes existunt codd. Al 23 fuscum ac terreum Al: intellege τὸ φαιόν 25 ac cum scripsi: quemadmodum codd. Al 26 et addidi)

240
quoniam autem materiae, quae initium ac finis dicuntur, duae [*](f. 64v) suut, quae igitur interiectae sunt, duae extiterint. cum enim unum sit modo elementum, quod omnibus corporibus eminet, id est ignis, unumque tantum, quod omnibus substernitur, hoc est terra: duo necesse est esse, quae simul et eminent et substernuntur — num autem hoc necessarium sit, in Libris de Ortu et Interitu explicabitur — et baec aquae et aeris ratio est. quoniam autem baec omnia quatuor sunt, quatuor tantum erunt eorum materiae; primae vero materiae hoc quidem modo quatuor sunt, secundum quod unam communem ac primam inclinationem habent. necessario autem convenit, ut communi alicui occurrant, quod unum est . . . cum id, quod omnibus corporibus substernitur, unum existat, ita et quod omnibus eminet. omnino igitur conveniet, ut quae interiecta sunt, duo existant. num autem hoc conveniat, in Libro de Ortu Interituque explicabitur. atqui absolute nullo pacto duo sunt, quoniam contraria, cum duo siut, quae interiecta sunt, convenit, ut duo existant. <et> cum fortuito elementorum sumat atque ex hoc necessario <non> etficiat iuxta elementorum numerum esse quatuor, tametsi ex iis, quae deinceps dicuntur, perspicuum evadet ratione consonum esse, ut, quern diximus, motus tiat, inquit:

Nihil enim obstat, quominus in medio contrariorum unum et plura sint. et inquit Alexander: qui omnino quatruplicem materiam efficit, quae uniuscuiusque elementorum inclinationi accommodatur, difficultates omnes evadet, quas innuit supra eos, qui unum vel duo loca inclinationem posuere. atqui eos necessario fateri cogit, ut plurimus aer, cum maior in eo inanitas sit quam in pauco igne, eo levius existat, ac ignis sit, qui ex pluribus triangulis constet, cum ilia (?) per se esse dicantur. magis autem conveniret, ut elegantiore ratione ac disputatione dicatur, cum existimetur haec de elementis ab eo dicta esse, ac inclinationis materiam teriam ponat, nisi quod retulit: gravitatis materia est, quatenus tale est potentia, quatenus vero tale, materia levis, id ipsum prohiberet; elementa enim potestate materia inclinationis nou sunt, sed actu ita dicuntur esse, ac id etiam, quod retulit: ipsam quidem eandem existere, <esse autem> non ita se habere, quemadmodum id se habet, quod valere et [*](1 duae (materiae) codd, ac finis Al.: finium codd. 7 de Ortu] Π 2 11 ut— quod (12) scripsi: quod communi alicui occurrit, unum sit quodque Al (fort, post est lacuna hiat) 12 cum—explicabitur (15) delenda sunt 14 et 16 duo Al: aequales codd. 16 duo sunt corruptum: conicio declaratur (cur . . conveniat) (cf. Averr. p. 263 K 17 et addidi sumut scripsi: sumamus codd. Al 21 motus suspectum 23 Alexander] cf. Simpl. p. 720, 9 et sqq. (locus corruptus) 27 aer Al (cf. Simpl. l. 17): aurum codd. 29 ante cum lacuna hiat 32 retulit] 312a17)

241
aegrotare potest, intellegi prohibet hoc de elementis dictum [*](f. 64v) fuisse.

Deinceps explicare vult elementis, quae interiecta sunt, [pondus] inesse . . ., praeterquam (?) iis in locis, quibus supereminet de hoc autem supra etiam meminerat, modo vero uberiorem hac de re tractationem aggreditur. etenim haec etiam una ex actionibus est, quae levi gravique necessariae existunt, estque illi de iis disserendi locus, probat autem haec duo in propriis eorum locis pondus habere ex eo, quod, cum ilia, in quibus uitebantur, subtrahuntur, statim ad haec eorum loca moventur, aer quidem ad aquae locum, aqua autem ad locum terrae; sursum vero ad ea loca, quae supra eis existunt, non nisi vi moventur illis ablatis. aqua enim ad aeris quidem locum vi tantum movetur, ac aer etiam in ignis locum vi tantum fertur; aqua namque vi sursum trahitur, quemadmodum si per fistulae cavitatem vel aliquid simile ore sursum trahatur, cum aeris, qui in fistula existit, extremitas, quam superficiem ipse appellavit, ad subiectam aquae extensionem colligitur, extensioque, qua in unum coeunt, una fit; hoc est ipsa attrahitur, cum ad attractionem aeris, qui in fistula est, una secum aqua movetur atque ad aeris attractionem attrahitur, quando nempe celeritas motus aeris, qui una cum aqua sursum attrahitur, et aquae motio, celeritate aquae celerior fuerit, qua ex superiore loco in inferiorem movetur. quemadmodum in cucurbitis accidit, dum corpori cuipiam imponuntur, veluti collo (?) vel alicui simili, idque deinde sursum attollitur; humor etenim | [*](f. 65r) aufertur, donec eo ordine trahatur, qui ab eius gravitate discrepat, atque α capite deorsum descendat. in [sublime] autem [ad] ignis regionem, nisi vi, idem aer non feretur; terra autem ad locum aquae simili hac divisione non feretur, propterea quod aqua fieri non potest, ut eadem extremitate cum terra trahatur. et ob hanc causam, quoniam aer ea extremitate cum aqua trahitur, qua aqua colligitur, ac ea extremitate, qua aqua colligitur, terra non attrahitur, aqua in vas trahitur, secundum quod incalescit, quoniam aer eius caliditate movetur, et quoniam ipse in ignem sursum convertitur ac secum aquam attrahit, cui ipse alligatur, ab eodemque aqua attrahitur; terra autem non attrahitur, eo, quod ipsa [*](4 signum lacunae posui 17 ad—coligitur (18)] exspectes subiectam . . ad se . . colligit 18 extensioque et una fit (19) emendavi: ponitque extensionem et unam esse codd. Al 21 celeritas—simili (25)] locum obscurum vertit Al: levitas motus . . aqua attrahitur, sursum extiterit et aquae motio, levitate aquae levior fuerit . . . quemadmodum iis usu venit, quae lentore visciditateque praedita sunt, quibus aliquid annectitur, dum aliquis corpus quidpiam eis adhaerere facit, veluti trabem vel aliquid simile. 29 divisionel fort, emendandum attractione)

242
non contrahitur alligaturque aeri excalefacto, qui in vase consistit. [*](f. 65r) siquidem penes exitum (?) aeris, qui incalescit ac in ignem convertitur quique in vase consistit, vel aqua trahitur, si proxima erit, vel aer, qui extra existit; aer namque fieri potest, ut una cum aqua trahatur. et quemadraodum terra in sublime non fertur detracta aqua, quae supra existit, ita ignis etiam infra non subsidit, si aer auferatur, qui sub eo manet, propterea quod consentaneum est, ut id, quod infra subsidere potest, gravitatem possideat, ignis autem nullius est ponderis, quemadmodum nec terra ullius levitatis est particeps; quare neque liaec etiam alicui eminet. duo autem, quae in medio loeata sunt, deorsum feruntur, si ea, in quibus nituntur, auferantur, quoniam id, quod absolute grave tantum est ac omnibus corporibus substernitur, infra amplius descendere non potest, quoniam nullus alter sub eo locus invenitur; quae autem inter haec duo loeata sunt, quoniam absolute gravia non sunt, sed ad aliud relata, cum ipsa omnibus corporibus non substernantur, locum habent, in quo, dum trahuntur profundius substernuntur. et ideo ad propria loca moventur, si in locis, quae illis superstant, inveniantur, et ad loca, quae sub illis manent, feruntur, quibus supereminent, si <infera> subtrahantur.

Haec autem sententia cum iis, quae ad sensum apparent, dissentanea est, tum etiam propter illa, quae antea a nobis dicta sunt, rationi ac veritati dissentanea est. absurdum namque ac dissentaneum est elementis in propriis eorum locis omnino poudus inesse. num autem iis, quae ad sensum apparent, dissentanea haec sententia videatur, hinc perspici licet, etenim parva ilia vasa, quae a medicis exstruuntur quaeque cucurbitulae dicuntur, si aerem in eis contentum suxerimus, eoque magis, quo crassior extiterit, ac is (!) attenuetur, inaniattur, excalefiat ac suscipiendae aquae diverso quidem modo ab eo, quo antea erat, disponatur (nihil enim interest, quocunque modo inanitas fiat, dum modo haec vasa aquae suscipiendae disposuerimus) cum itaque praefato modo disposita sumantur, sique vasis orificium claudatur ac super aqua ponatur atque operculum orificii tollatur deincepsque vasis orificium aquae superficiem palpitet, perspicuum est aquam in vasis capacitatem ascendere. itaque manifeste apparet tunc nibil esse, cur aer in vase contentus trahat, nisi quod in vase, quod magis contineat, extiterit; et boc magis aquam etiam non attrahet. cur enim, antequam vas tangat aquam, attractio aliqua in eo non existit? praetera (?) postquam eius orificium clausum fuerit, et secundum quod [*](1 non addidi 32 cum—sumantur suspecta 36 itaque et sqq.] cf. Averr, p. 265 I et eiusdem Paraphr. p. 335 G et sqq. cur et nisi quod scripsi: quod (aerem . . contentum) et si codd. Al (locus non integer) 38 cur . . non existit emendavi: non . . extiterit codd. Al)

243
tangit, <cur> fertur in illud? ipse autem dixit non alia ratione aquam [*](f. 65r) ascendere, nisi quia cum aere, dum tangit, aquam ascendere deprehendimus, cum ipse contrahitur; is enim, qui in vase considit, antequam aquae proximus evaderet, quiescebat; aquae autem proximus faetus statim aquam trahit; attrahit deinceps secum aquam, quandoquidem ei alligatur. hoc autem, ex quo huius rei probationem assumit, ex iis positum fuit, quae ad sensum apparent, nempe cum aquam violenta suctione suxerimus, hoc ita se habebit; cumque id, quod est ante, operetur, multo magis id quoque operabitur.

Alexander autem inquit, quod, si aer attenuetur ac in maiorem mensuram effundatur repleaturque inanitas, quae eodem in vase consistit, rursus deminuitur, secundum quod ex aquae frigiditate incrassatur, quando eam tangit, et statim aquam attrahit, quae ei proximum extiterit, siquidem ei tantum loci cedit, quantum tempore transfusionis auctus ac deinceps deminutus occupaverat. sed perdissentanea est huius dubitationis solutio; quomodo enim fieri potest, ut corpus contiunum maiorem vel minorem locum occupet, nisi inane in corporibus circumfusum ac in illis interceptum sit; corpus enim minime permeat corpus, et tametsi alibi fateantur id facile animo concipi non posse, tamen, etsi ambiguum sit, nil minus huic dicto assentiuntur, nempe: quemadmodum aer frigiditate colligitur ac incrassatur, ita caliditate diffunditur ac rarior efficitur; et si aqua, quam tangit, calida existat, attamen in vas | trabitur, [*](f. 65v) etiamsi aer, qui in vas transfunditur, in eo non colligatur nec aquae locum cedat, in quern ingrediatur. atque existimavit alia ratione fieri posse, ut in vas aqua trabatur, eamque ad Aristotelis sententiae confirmationem attulit; etenim inquit, fieri posse, ut aer, qui in vase consistit, dum caliditate attenuatur humoremque attrahit, ex attracto humore conteratur opprimaturque ac in vaporem convertatur. verum haec oratio destruit sese, siquidem ponit incalescentem aerem ab humore a se attracto expelli; dissentaneum namque est fierique non potest, ut trahens quippiam ex eo, quod attrahit, simul etiam ab attracto expellatur.

Quod autem rationi dissentaneum sit, quod in hoc allatum est, iam diximus; et ex eo, quod in his duobus elementis ad propria eorum loca inclinatio praecessit, multoque magis, si necessario id ceteris illis contingat, neque in propriis eorum locis quiescere, neque ad haec loca moveri necessario illis continget, sed ferri ex his. aer namque (exempli gratia) si in proprio loco [*](11 Alexander] cf. Simpl. p. 724, 11 et Averr. p. 265 I et sqq. 13 deminuitur emeadavi: occultabitur codd. Al 24 attamen—etiamsi] ita Al e coniectura: codd. corrupti quod et sqq.] cf. p. 242, 22.)

244
gravis extitisset ac deorsum inclinavet, ex hoc omnino conveniret, [*](f. 65v) ut motus deorsuni natura ei inesset, siquidem eos motus elementis natura inesse dicimus, quibus ad quemvis locum ipsa inclinant. aqua enim ex aeris regione infra natura movetur, quoniam ad hanc partem inclinat, postquam in aere extitit; cumque alio in loco etiam fuerit, quivis esse dicatur, deorsum ad terrae locum inclinabit; cetera elementa similiter (?). atque in universum ex hoc conveniret, ut motus naturalis dicatur ex proprio eius loco in illum; etenim duo fines tantum, veluti ignis et terra, cum nullus igne superior nee terra inferior locus inveniatur, necessario in propriis eorum locis consistunt; ea autem, quae interiecta sunt, cum duo proxime illis constituta loca natura possideant, quid prohibet, quin ad ea inclinent? et quamobrem necessario efficitur, ut aqua et terra una cum aere, extremitatum illorum coniunctionis causa, sursum et non eademmet ratione deorsum trahautur? et cur aeris cum aquae extremitate coniunctio non efficit, ut cum aqua deorsum trahatur? cur pondus hoc efficit, quamvis consentaneum magis sit dicere aerem cum aqua trahi (quandoquidem ipse, cum <facile> terminetur, capi potest ac praeterea est) quarn affirmare aquam, quae gravis est, cum aere ipso trabi. itaque Platonis sententia, in qua dicitur nullam alicui elementorum in proprio eius loco inclinationem inesse, proposito magis convenit veritatique magis consentauea existit, quemadmodum neque ipsi toti caelo haec inest; quare omnibus corporibus natura inest, ut locum sibi ordinatum minime egrediantur, sed in eo maneant ac quiescant, ex eo, quod non ad alium locum inclinationem habent, alio vero in loco quiescunt. causamque adiecit, cur ad alia loca revertantur, cum ad huius totius ambitum protrahuntur, siquidem (inquit) forte et durum ad propriam essentiam sese colligere vult nee inane quippiam relinquit, efficitque anticrosas?, ut horum causas praeter emn quispiam assequi non valeat. quo autem buius totius ambitus distinguatur, et quomodo istaec alia separentur et distinguantur, id ex iis, quae scriptis mandavit, ex sociis ac eius sequacibus perspici potest.