In Libros Aristotelis De Caelo Paraphrasis

Omnino quidem, inquit, iuxta horum sententiam accidit nullum corpus aliquando inveniri, aut certe fieri posse, ut non inveniatur. si enim corpora superficierum causa sint et in ea, quorum gratia aliquid est, cum dissolvitur, aliquando dissolvatur, tunc sane corpus tolletur, quandoquidem dissolvi potest, cum vero facile sit ad intellegendum, non antea posuit corpora disolvi in superficies et quemadmodum corpora in superficies, ita superficies in lineas et has in puncta dissolvi. praeterea hoc quoque dicit: tempus ex momentis constat pariter ac compositio ex punctis; cum igitur tempus in momenta dissolvitur ac momenta tempus non sunt, fieri potest, ut tempus aliquando non sit. sed quod ex nostro sermone iutellegitur, cum | dicimus tempus aliquando non esse, in [*](f. 43v) universum necessario efficit temporis coustitutionem. qua autem ratione eiusmodi sermo iuxta sententiam Aristotelis duabus sententiis eorum adversetur, qui dicunt corpora ex superficiebus constare, [*](4 coniunguntur scripsi: coniungitur codd. Al 18 multitudine supplevi 26 non add. Al: om. codd.: res incerta 29 non addidi: corpora — superficies scripsi: codd. Al exhibent: (cum vero ipsemet praemisissel posuissetque) extremitates in puncta corpora (sic) dissoloere . . . et hae in puncta dissolvuntur. 36 et sq. cf. Averr. p. 183 L et sq. et p. 316 EF 37 duabus iure om. Averr.)

Sed contra hoc Plato obicit, quod in Timaeo scripsif, quasi Protagoras (?) dixisset Socrati: sit tua conclusio iuxta mei sermonis intellectum esset, vere quidem <concluderet>; cum autem agendi vis ex eo proficiscatur, quod mei sermonis sensum non percepisti, quin aliguando in alium detorsisti, mea res non agitur. si vero non, quonam igitur in loco inquit Plato lineam ex punctis vel superficiem ex lineis componi? vel qua ratione ex eo, quod inquit corpora ex extremitatibus coustare, sequitur, ut essentiam linearum ex punctis constituat? etenim quemadmodum praefati sum us, duobus modis extremitas cum extremitate componitur, quorum alter est ad lineam, alter vero ad latitudinem iniectionemque, et ita linea componitur cum linea; lineam autem ex punctis ac extremitatem ex lineis componi non nisi congregatione unius cum altero intellegi debet; corpora autem iuxta eius sententiam non congregatione, sed ad lineam ex extremitatibus componuntur: qui igitur sequitur, ut linea ex punctis generetur, cum generationis modus cuiuslibet istorum diversus sit a geueratioue alterius? atque in uuiversum modo aliquo absurdum non est, ut, cum de prima forma, quae est in materia, quaesierit aliquis — et est id, quod tribus dimensionibus praeditum est — reliquae reliquae naturae, nempe caliditas, frigiditas, siccitas, humiditas et qualitates, quae ex eis constant, cousequuntur — et ideo tantum invenitur forma per se, cum quaesierit primam formam, quae est in materia, et formas dissolverit — <dico, absurdum non est> ut primo superficies sint et istae ante rectangulos (ad eas namque sermo terminatur), quoniara ipsae longe pluriraum praecedunt, in quantum etiam inveniuntur reliquas qualitates corpori impartiri, sed [*](2 Anaxagorae corruptum: ὥσπερ τῶν Πυθαγορείων τινές Arist. p. 300a16 3 pronuntiabant codd. (cf. adnotationem praecedentem) 7—11 hic quoque locus in scriptis Plat, non invenitur. Protagoras scripsi: Anaxagoram Al Averr.: codd. incerti; conclusio . . concluderet ita Averr., quern Al sequitur: codd. corrupti. fort., ut vult vir cl. Ed. Zeller, Theaetetus 166 A—C intellegitur. Al vertit: Quod autem in Thimaeo circa hunc sermonem inquit Plato, id profecto est. sed Anaxagoras dixit Socrati: si tua conclusio iuxta mei sermonis intellectum mihi adversaretur, vere quidem concluderel: cum autem mei sermonis sensum non percipias, eam mihi adversari non puto. 15 et sq.] cf. Simpl. p. 5758 et sq. 17 iniectionemque Al: et superpositionem Averr. (recte) 183 Μ et sq.; cf. supra p. 156,34 26 quam emendavi: quae religuas naturas nempe caliditatem . . . Al 29 dico -ut scripsi duce Averr.: donec codd. Al.)

His autem sermonibus explicatis, qui ideo dicuntur, quoniam multum interest dicere, corpora ex extremitatibus constare, cum in eis assumpsisset corpora gravitatem et levitatem habere, id illis inesse probare aggreditur. Itoc autem eo probatur, quod naturalem motum habent. hic autem omnino efficitur, quoniam inclinationem habere sumuntur; inclinationis autem species duae, gravitas et levitas, sunt, siquidem grave est, quod ad inferiorem, leve autem, quod ad superiorem locum inclinat. simplicibus autem corporibus, videlicet elemeutis, prima quidem ratione motum aliquem a natura datum esse hunc in modum docet. quoniam enim, inquit, corpora moveri videntur, vel vi vel contra naturam moventur; si vero vel vi vel contra naturam moventur, omnino itaque illis alter etiam motus naturalis inest; quemadmodum enim superius dictum, in Physicis autem demonstratum fuit, fieri non potest, ut quiddam contra naturae ordinem nioveatur, nisi natura cieatur, ac plane et absolute moveri non potest, cum eius propriam ac peculiarem naturam hac comparatione egrediatur. in universum autem cum aliquid aliquem motum habet, quocum alios <eiusdem> rei motus> comparare licet, qui vel leviores vel confusi sine ordine vel breviore tempore sunt, vel ob aliud quippiam — et haec est ratio eius, quod contra naturam dicitur —, fieri non potest, ut ille motus una cum quolibet horum contra naturam existat. quamvis autem aliquid plures habeat motus praeter naturam, tamen ex praedictis causis motum quoque naturalem, et unum quidem, habeat necesse est. quemadmodum enim unaquaeque res uno quidem modo [*](1 praecedit et ea codd. Al 6 inter extremitates Averr. Al: inter lineas codd. 12. 13 qui—dicere suspecta: conicio qui refutarunt 23 moventur supplevi 25 superius] I 2 et 295a2 Physicis] IV 8 27 ac Al: om. codd.; fort, supplendum: et si naturaliter non movetur 29 codd. Al addunt non ante habet quocum et sqq.] Al vertit: verum si ei cetera ilia comparentur, vel leviora vel confusu ac sine ordine depehenduntur, vel eo quia parvo tempore sint . . fieri non potest, ut aliquo dictorum modorum motus hic contra naturam existat 34 quamvis—est (36) om. Al)

Quod etiam ex quiete perspici licet, etenim omne, quod quiescit, vel vi vel natura [quiescit]; natura ibi quiescit, quo suapte natura fertur [vel eo in loco, ad quem inclinationem habet], vi autem ibi quiescere videtur, quo vi fertur. quoniam igitur aliquid in medio man ere videtur, quemadraodum terra, vel igitur hunc in locum violeuter movetur ac vi quoque in eo quiescit, vel natura. quodsi eius quies hoc in loco erit natura, perspicuum est eius etiam motum ad medium esse natura — eodemque modo motus corporis erit — si vero vi in medio quiescit, omnino aliquid esse oportet, quod eam cogat impediatque, quominus moveatur loco. et sumatur corpus, quod eam impedit, vel quiescens impedire vel, dum movetur, hoc efficere. si eo, quod quiescit, eam impedit et omne, quod quiescit, vel natura vel vi quiescit, erit etiam eius quies vel vi vel natura. quare ad eandem rationem revolvemur; dicemus namque, si natura (quiescit, natura motus invenitur, si autem vi, eosdem sermones proferemus ac senno in immensum procedet, quod fieri non potest. quodsi id, quod terram ferri impedit ac eam quiescere cogit, ea quidem ratione eam cogat ac impediat, quatenus nempe movetur, quemadmodum Empedocles dixit magnam conversionem rotationemque terrae quietis causam esse: animadvertendum erit, quo nam terra ferretur, si ferretur; convenit enim, ut locus quidem sit, quo terra feratur, siquidem omnis motus hinc illuc fieri debet, si enim propriae terrae naturae esset, ut tempore praeterito in infinitum lata esset, motus igitur nunquam finisset, cum id, quod fine caret, transiri non possit; quod autem transiri ac finiri non potest, nee initium habere poterit. etenim si impossibile erit, ut homo (exempli gratia) incedat per longitudinem <campi> neque etiam est generatione. itaque convenit, ut eius motus terminum ac finem sortiatur. si enim feretur, in eo etiam quiescet; ad hunc autem locum quando terra movebitur, in eo natura quiescet: igitur eius etiam motus in eum locum erit natura. quare motus quidam natura etiam invenitur. eadem quoque de eo nobis dicenda sunt, quod prohibet terram natura sua et quod eam ferri impedit, siquidem vel impedit eam natura vel contra [*](9 vel—habet habet Al: om. codd. 25 Empedocles emendavi: quemadmodum diximus, seuetur maximam caeli conversionem Al 34 campi supplevi secundum Averr. p. 186H; codd. habent signum lacunae: quod enim homo longitudine esse non potest Al)

Quare, inquit, nec Leucippus neque Democritus confessionem subterfugere possunt, quin motus quidam natura inveniatur, siquidem insectilia, quae prima corpora ab eis dicuntur, vi in inanitate infinita adinvicem moveri dicunt. Omnino enim dicendum erit eorum aliquid primum esse, quod natura cietur; in infinitum nam que sermo progreditur, si alicubi non insistat penes id, quod natura movet. ex his autem ad id, quod in Timaeo scriptum est, Aristoteles regreditur. ait namque ex eo, quod elementa confuso atque inordinato motu ante caeli ortum moveri solebant, imraortalis deus ea in ordinem redegit. quemadmodum (inquit) Leucippi et Democriti sequaces, siquidem ponunt insectilia vi adinvicem in inanitate moveri, fateri coguntur primum aliquid inveniri, quod natura movet: ad eundem sermouem necessario et ii ducuntur, qui, cum elementa ante mundi ortum inordinato ac confuso motu cierentur, a deo fuisse dicunt in ordinem redacta, quemadmodum in Timaeo scriptum est. bac enim ratione tantum hae duae sententiae ditferunt inter se, quoniam haec ponit, quod ea, quae ante mundi ortum ipsa inordinate movebantur, <in>dividua ilia vero elementa esse, quae hoc modo se habent, affirmat. itaque necessario huic quoque motum aliquem natura inveniri fatendum est. aut enim vi ante mundi ortum inordinatus erat elementorum motus aut natura; si vi, ne sermo in infinitum procedat (quemadmodum paulo ante dicebamus), convenit, ut in id terminetur, quod natura quidem movetur; quodsi hi motus natura extiterint, igitur motus natura invenitur. si autem hoc tamquam manifestum sumatur, omnino efficitur, ut ordiuis perturbatio prius [ordine non sit; siquidem quod natura est, prius] est eo, quod praeter naturam existit. si enim primum <movens> moveatur, natura, non movetur atque ilia etiam, [quae moventurj non vi in propriis locis quiescunt, quaudoquidem neque etiam praeter naturae ordinem ad ea ferebantur; etenim id, quod motum affert, natura quidem movet. cum <vero> id, quod movetur, natura etiam existat, | ea etiam, in qui bus levitas est, sursum, ea autem, [*](f. 44v) in quibus pondus, deorsum quemadmodum nunc ferentur: [*](6 confessionem] pelitionem Al 10 cietur] fort, movet 13 ait] 30 A 18 movet] cf. supra 31 ardine ordine—prius (32) Al: om. codd. 34 emendavi: (illi etiam) videbant Al COdd. 37 vero addidi)

Idem praeterea alia ratione explicavit, quatenus de eo ad certum quendam terminum uberius disseruit, reliquum vevo sermonis dimisit, ut illum nos absolveremus. etenim ait: iam vero hoc quispiam ab eis quaerat, utrum fieri possit, ut inordiuato hoc motu consensu quodam nonnulla adinvicem congregentur ac eiusmodi permixtione inter se misceantur, ex qua quidem, si nunc fieret, planta et animal innovaretur, quemadmodum Empedocli in amicitia fieri placuit — ait enim, si capita sine cervicibus extitissent ac aliae partes, statim congregabantur, ex quorum compositione animal quoddam innovabatur — an hoc fieri non possit? cum autem usque ad id loci uberius disseruisset, [reliquum sermonem] reticuit, ut nos illum absolveremus. etenim si fieri potest, ut simili permixtione miscerentur, planta ergo et animal ante mundum inveniebantur, quae duo mundi partes sunt, quin immo mundus quidam ex eis perficitur atque ordinatur. si vero fieri non potest, ut tali permixtione misceantur, nec motus eorum interminati in infinitum, sed ordinati extiterint; iidem namque sunt, qui erant in iis, a quibus proficiscuntur. si vero non, nihil prohiberet, quin hoc modo misceantur, si motus eorum inordinati existant; motus enim interminatus nullam partem impeditam habet, ad quam pervenire non possit.

Eorum autem sententiam, qui ante mundum in inanitate ac tempore infinito innumerabilia corpora velut insectilia extitisse asserunt (quemadmodum Leucippus ponebat), omnino idem consequitur, ordinem nempe ac supremam descriptionem semper praecedere. sive enim id, quod ponunt movere infinitum, unum sit ac ita id, quod motum affert, moveat vel ut causa vel ut forma, quemadmodum figura vel exemplar vel aliquid eiusdem ordinis, sive multa siut, quae moveant, atque, ut sermo continuetur, dicamus, quod vel unum sit, quod ponunt insectilia haec corpora movere, vel multa; si autem multa, vel finita sint vel infinita, ac motus quoque et species motus infinitae sint: omnes <motus> ad eundem motum relationem habebunt atque ad unum et eundem locum et iuxta eandem rationem, quemadmodum ii, qui insectilia gravitate movent, tametsi ipsa infinita existant. si autem omnes motus ad <eundem> motum atque ad eundem locum relationem habent, hanc etiam rationem inordinati non invenientur; non enim ex eo, [*](3 et sq.] Averr. p. 189 D—F iisdem fere verbis utitur 19 iidem et sq.] quia impossibile est, ut transferantur ab eo, secundum quod sunt Averr. 26 Leucippus] Democritus secundum Simpl. 588, 10 (cf. supra))

Alexander vero postremum hunc sermonem hoc quidem modo minime explicavit, sed diminutum esse ilium affirmavit; dicere namque debuerat fieri non posse, ut species motuum sint infinitae, ac fieri non posse, ut ipsi quoque motus infiniti existant. sed dissentaneum est hoc dicere, videlicet ut, cum quispiam secundum positionem statuerit motum esse infinitum, inquirendo, quid ex hac positione sequatur, dicat ex ea sequi, motum uon esse infinitum. hoc enim simile est, ac si qui disquireret, si hoc esset animal, quid ex hac positione sequeretur, diceret: si hoc est animal, sequitur, ut non sit animal, etenim cum positione aliquid statuatur, omnino considerari debet, quid ex ilia positione sequatur. nos vero dicimus fieri non posse, ut ponatur aliquid esse animal, si dixero: si id animal est, ergo hircocervus; sed non est hircocervus, igitur nee animal, atque qua ratione hi duo sermones differant inter se, facile intellegi potest, quaerenti, quid consequatur, omnino conveuit, ut positionem fateatur; et cum positio erit perfecta, quod continget, utique apparebit. exempli gratia, si, quid ex hac positione sequatur, disquirere velimus, nempe si homo habet alas, [profecto non convenit, ut positio sumatur: videlicet si tu habes alas,] non es homo; sed tu es homo, igitur non habes alas; sed convenit, ut id sane speculemur, quod quidem hoc [vel simili] sequitur ordine; nempe si tu habes alas, necessario eae tibi insunt. ex hoc autem necessario efficitur, ut voles; ex hoc vero, quod non sis in terra nec in aqua vel id genus alia, hoc autem alio quidem ordine nunc etiam positum fuit, non ut infinitum motum destrueret, sed eius intentio fait demoustratione explicare, ordinem semper iuveniri; quod similiter effici potest, si motus etiam infinitus poneretur.

Praeterea illud inordinate nihil est aliud nisi contra uaturam, siquidem proprius atque cognatus ordo eorum, quae sub sensum cadunt, natura est. ad unum enim contrarium aliud sequitur, quando per se, non autem ex accidente | f. 45r ad illud sequitur, si euim elementa infinitis temporibus inordinate moverentur, eorum igitur status, qui praeter uaturam est, in infinitum procederet. quod autemin unoquoque genere natura inest, id quidem maiore ex parte ac diutiusei inest — homo namque (exempli gratia) natura sanus est, siquidem hoc in maiore [*](1 eodem—ratione] ita Al: ad eundem locum codd. 3 Alexander] cf. Averr. p. 189 Μ et sq. 9. 12 non om. Averr. lo nos Al: non codd. 21 profecto—alas om. codd. 36 eorum—status emendavi: nonnulla igitur ordine praeter naturam in onocederent Al 39 sanus Al: verus codd. male)

Quare Anaxagoras bene fecit, qui praedicta absurda declinavit. non enim ponit mundum ex iis coustare, quae antea inordinate movebantur, sed ex iis, quae non moventur. quare etiam alii, cum mundum quodammodo ab initio colligunt (quemadmodum Empedocles), ad hunc modum ponunt, ex iis videlicet, quae quiescunt. et reliqua, quae huic addidit sermoni.

Atque in universum haec verba et quae paulo ante retulit hunc sensum habent. <nos vero dicimus:> quod contra naturam et quod natura est, non posuere tamquam esse et non esse, sed ambo esse ponuntur, quatenus motu aliquo sunt, quod enim natura in homine inest, non est, ut absolute esse dicatur — alioquin hac quidem ratione, quicquid est natura, esse diceretur —, sed hoc quidem ex eo dicitur, quod est agere et movere. quemadmodum illud egredi naturam aliud non est, nisi ut aliquid sit — alioquin ex hoc omnino sequeretur, ut non essendi hircocervi disposition contra naturam inveniretur — sed ex eo dicitur, quod est agere et movere. ita in reliquis aliis rebus natura aliquid invenitur et contra naturam, motu aliquo et actione. quod autem natura est, prius est eo, quod contra naturam atque inordinatum existit. videtur autem motu et non motu. sed non motus absolute neque quadrat in id, quod natura, neque inid, quod contra naturam existit, siquidem, si desinentiam sumpseris [intermissionemve], quae ex iis est, quae non motus ac contra naturam esse existimantur, atque exacta diligentique indagine eius dispositionem indagaveris, omnino quidem invenies eam quoque aut motum aliquem esse aut motu prorsus non esse desti- [*](2. 3 amplius—tempore] ita codd. (recte): praeter naturam est, ac in maiore parte et diutius Al e coniectura 3 inordinatum scripsi: ordinatum codd. Al 12 nihil— naturam (14) om. Al 19 non ponunt codd. Al 22 nos—dicimus addidi 27 movere] moveri Al (hic et infra) 34 sed addidi 35. 36 desinentiam . . . intermissionemve] codd. hic ef infra unam tantum vocem habent)

Potest autem his sermonibus aliquis occurrere: praeter id, quod non recte dispositi inveniuntur, Platonis sententiam, mundum et ordinem ex inordinatis rebus constare, non satis intellexit; id namque ex eius verbis elici non potest, sed id, quod nos modo narrabimus: videlicet non ex ordine et mundo ordo <et mundus> efficitur, quandoquidem neque etiam ex sanitate, at quia inordinatum duobus dicitur modis ut incultum ac informe — utrumque enim duobus dicitur modis — quorum alter turpitudinem et confusam dispositionem, alter vero [omnimodam] privationem significt: similiter etiam non ordinatum. ut dicimus hominem (exempli gratia) omnino non esse ordinatum eodem modo, quo aliquid informe dicimus, non eo, quod indecenti forma praeditum est, sed eo, quod omni forma et creatione privatum existit — veluti materiam primam informem vocare solemus, quatenus eam intellegimus nullum prorsus ordinem habere — nos autem cum dicimus ex inordinato mundum fuisse constitutum, hoc ita intellegi debet, ut ex materia qualitatis omnis aliquando experti fuerit constitutus; etenim non quale altero horum duorum modorum omnino est non ordinatum, cum ordinatio sit qualitas aliqua: igitur non quale est etiam non ordinatum. haec enim nostra sententia et opinio est de eo, ex quo ordo et mundus constituuntur. quod autem Plato similiter fatetur ordinem ordinis confusionem praecedere et id, quod natura est, id praecedcre, quod contra naturam existit, hoc ex quam plurimis suorum librorum locis perspicuum et manifestum existit ac ex his, quae nos <etiam> hanc cogitationem adduxerunt, unusquisque etiam id perpendere potest, etenim cum posuerit ordinis perturbationem in malo, ac divinum omne suapte natura bonum existat, ergo malum et discordia (quemadmodum dixit) in divino non sunt, sed in natura mortalium ac in eis, quae sunt posteriora; omne enim quod hue modo vivum fuit, fieri potest, ut primo sit mortale et ut intereat. et alibi etiam <ait>, quod deus est aeternus sine fine et ordine. itaque convenit, ut de his sermonibus absolute inquiramus, sed perinde ac non universalitev essent dicti. sermo autem qui habet: ordinis perturbationem ordinem praecedere, non est absolute verus neque etiam assertio, in qua dicitur ordinem ordinis confusione [*](2. 3 qui vero—efficitur (167,3) Averr. p. 192 L iisdem fere verbis 9 et mundus supplev secundum Averr. 31 et sq.] verba ipsa reperire non possum, de locis similis argumenti, quales sunt Theaet. 176A, Phaedr. 247 A et Rep. 381 A, Eduardi Zelle litteris edoctus sum. 37 non Al Averr.: om. codd.)

Cum autem his argumentis demonstrationem in hoc absolvisset, corpora nempe motum quendam naturalem habere, posuit id, de cuius indagatione sollicitus fuit, ea videlicet gravitatis et levitatis inclinationem habere, omnino enim consentaneum est moveri ea; fieri autem non potest, ut alia ratione hoc illis eveniat, nisi quia inclinatio in illis invenitur. Alexander autem nobis commemoravit hunc Aristotelis sermonem, in quo dicitur omnino consentaneum esse, ut inclinationem habeant, absolute de omnibus corporibus non esse intellegendum, sed de nonnullis tantum, quando quidem quintum corpus iuclinationem non habet. Aristoteles autem sic argumentatur: si id, quod movetur, inclinationem non habet, moveri aut ad medium aut a medio non potest, quare perspicuum est omnino consentaneum esse, ut ordinata inclinatio in eo existat. cum itaque ex his perspicuum fecisset naturalem quendam motum in eo inveniri, per deductionem ad impossibile, quod intendit, palam facere conatur, siquidem ait: si fieri posset, ut deorsum inclinaret, quemadmodum movetur, quod grave non est, et ob hanc causam A littera notetur, tempore quodam per CD spatium feretur. sitque aliud corpus Β, in quo pondus inest, ac ipsum quoque eodem tempore feratur <per spatium CE>; deinde ponamus eam rationem corpus B, in quo pondus inest, ad suam partem habere, qualem rationem habet spatium CE ad spatium CD, quod quidem est eius pars: fieri igitur potest, ut tempore, quo B idem spatium CE couficit, eodem <eius pars> spatium CD dividat ac eodem tempore corpus, quod sine pondere est, nempte A, idem spatium persolvat. corpus igitur, quod sine pondere est, et quod grave est unum et idem spatium eodem tempore conficient. hoc autem falsum existit. non itaquo spatium corporis, quod sine pondere est, cui nempe A affixum est, spatium terminatum terminato tempore existit. ipse autem in sermone disposuit id, quod pondus habet, eodem tempore longius quam eius motum cieri, qui sine pondere est, ex proportione ad leve. etenim omne, quod gravius est, longius quam id cietur, quod <minus> grave est, quod gravius est, multo longius quam id cietur, quod> sine | pondere [*](f. 46r) [*](1.2 ordine aliquo et prior om. codd. 2.3 et—efficitur] fort, cum Averr. legendum: et universaliter omnis ordinalio est prior inordinatione, ita ut τὰ καθ᾿ ἕκαστα et ἁπλῶς δὲ se opponantur. 21 non om. codd. fort, scribendum: ut eodem modo, quo id, quod grave est, moveretur, id quoque, quod grave non est, deorsum inclinaret 22 CD et sq.] litteras, prorsus depravatas, omnes mutavi 23 spatium CE addidi 27 eius pars supplevi 36 minus—quod addidi)

Cum autem in hoc sermone explicuisset tieri non posse, ut aliquid cieatur, quatenus non inclinat, hoc ex eo declaravit, quod iis in rebus deprehenditur, quae natura moventur. cum vero non modo motus natura inveniantur, sed etiam vi, idem de hoc etiam motu explicat: nempe si, quod sine pondere est, vi moveretur, ex hoc omnino effici, ut [infinitum spatium conficiat. fieri igitur non potest, ut vi moveatur, quatenus inclinationem non habet. perspicuum est autem, si aliquid vi moveretur, quatenus inclinationem non habet,] tempore finito immensum spatium decurrere. idque per deductionem ad impossibile ita demonstratur. si fieri potest, ut corpus cieatur, quod grave non sit, A littera descriptum per CE spatium tempore finito: ab eadem potentia eodem tempore corpus grave movebitur B littera notatum per minus spatium quam id sit, nempe cui CD affixum est; si enim ambo haec corpora vi ciebuntur, quod sine pondere est, longius vi quam id, quod grave vel minus grave est, movebitur. atque si posuerimus, tit spatium <CD habet ad spatimn CE, ita et> B ipsum ad suam aliquam partem se habere: igitur quoniam eiusmodi pars longius vi quam totum ipsum feretur, convenit, ut velociori motu praedita sit. eadem enim erit proportio velocitatis eius ad velocitatem totius et magnitudinis inter se, qualis est proportio, quae in duobus spatiis inest et qualem haec duo spatia, quibus CE et CD affixa sunt, habent inter se. igitur qualis est proportio, quam duo spatia habent inter se, videlicet CE et CD, talis etiam erit velocitas partis corporis B et velocitas ipsius corporis B, nempe tempore, quo pars corporis B spatium CE conficiet ac peragrabit, <eodem tempore ipsum Β spatium CD secabit.> sed tempore, quo intersecabit ipsum B CD, posuit corpus sine pondere A spatium CE conficere ac intersecare. [*](12 cum vero et inveniantur emendavi: inquit . . inveniuntur codd. Al 15 ut infinitum—habet (18) om. codd. (fort, iure) 25 CD—et (26) supplevi: Al male supplevit ipsius corporis Β se habet ad aliquam sui partem 35 eodem—secabit supplevi; contra codd. Al legunt post ac intersecare: siquidem eodem tempore corpus A, quod caret pondere, idem C spatium secabit.)

Quod autem praedictae omnes opiniones et sententiae omnino verisimiles et necessariae sint, id sane facile credi potest, quoniam autem quo in sermone dictum fuit omne, quod natura movetur, aut leve esse aut grave, motus ipse in naturalem et violentum divisus est, in utroque membro | explicuit fieri non posse, ut aliquid cie- [*](f. 46v) [*](1.2 spatium—tempore scripsi: tempus codd. Al 3 non addidi 6 cum et conficiat sctipsi leni mutatione: Al arbitrario scripsit: cum autem his in Β parte uaus est, eodem (inquit) tempore maius spatium conficiet 8 Α addidi 15 pondus] exspectes inclinationem 21—32 Alexander] cf. Simpl. p. 594,16 sq. 23 vel] sed codd. Al (errore pervulgato) 27 non—est emendavi, duce Simpl.: tamen actu corpus non est codd. Al 28 corpus—est emendavi: non procul a corpore distat Al)

Ex iis autem, quae dicta sunt, intellegi potest nec omnium corporum ortum esse nec nullius omnino. fieri enim non potest, ut nullius omnino ortus sit. perspicuum est enim huius sententiae auctores superius commemoratos, nempe Parmenidem et Melissum, nullam habere viam, ut id in iis, quae sub sensum cadunt, nobis explicare possint, sed in eo, quod est quodque ingenitum existit; in rebus autem seusibilibus id omnino efficiunt, quoniam res sensibiles entia esse existimarunt. idque ex actionis fundamento et sensu omnino statuerunt, siquidem animal esse et plantas et cetera, quae eiusdem sunt generis, perspicuum existit. fieri etiam non posse, ut omnium corporum ortus sit, manifestum sane est, cum omnis ortus in universum in corpore, et in terminato corpore, sit. id namque, in quo ortus invenitur, corpus nempe, absolute et genitum non est; non enim ex eo, quod prius ab initio non fuit, ex extremitatibus, constabit, cum demonstratum sit, hoc fieri non posse, in universum namque omnium corporum (hercules) ortus non erit, nisi quispiam adiungat ponatque inane quoddam separatum inveniri, in quo corpus sit nullum, siquidem convenit, ut corpus omne locum occupet; in quo enim loco erit corpus, quod deinceps ortum est, si ortum sit, is sane convenit, ut ante sit inanis, cicm in eo nullum corpus existat. etenim hic locus deinde quidem innovatur. aliud enim corpus ex alio oriri veluti ex aere ignem fieri potest, plane vero et absolute oriri <impossibile> est; <ex hoc omnino> consequitur, ut ponamus inanitatem inveuiri, ex illo vero, ut corpus, quod deinceps ortum est, in primi corporis loco, ex quo oritur, existat. atqui si dicamus ex nou corpore corpus esse, omnino quidem necesse erit dicere privationem fuisse; actu enim fiet corpus ex corpore potentia | existente. sed si id corpus, quod potestate est, nullum [*](f. 47r) sit aliud corpus actu prius, separata seiunctaque deinceps a corpore inanitas erit. si itaque omnium corporum ortus esset, ac absolute corpori ortus inesset, consentaneum erit inanitatem quandam inveniri; quodsi hoc fieri non potest, fieri etiam non [*](1 terminatus Al, sed corruptum (συνεπουρίζει b29): cf. Simplic. p. 597, 1 11 superious] p. 147 21 et fort, delendum 27 non concvenit codd Al 28 cum scripti: vel quod Al 31 impossibile et ex hoc enim supplevi)

Cum autem omnium corporum ortus non sit, restat, ut, quorum corporum ortus sit, et cur sit, dicamus. quoniam igitur in omnibus. quae prima et principia hahent, cognitio ex primis haurienda est, prima vero ac principia eorum, quae sunt, elementa, quae in illis inveniuntur, habentur: primum hoc videndum est, nempe num talium corporum, quae ortum habent, sint elementa; deinde si inveniuntur, quamobrem sint, videndum est. exempli gratia quoniam simplex motus invenitur, qui in quantitate et qualitate quadani est. in hac autem indagine convenit, ut primo sumamus ac ponamus, quae elementi uatura sit. itaque corporis elementum ultimum eius sit, in qoud cetera corpora composita dividuntur, quatenus vel potestate vel actu in eo inest; hoc enim utro modo sit, adhuc ambiguum est. si enim ortus et interitus causae congregatio et segregatio sint, elementum actu erit in corpore; si autem ortus causa non sit congregatio, sed alteratio et transmutatio, elementum potestate in corpore extiterit. ex hoc autem sermone, cum dicimus ultimum eius esse, in quod corpora dividuntur, intellegitur etiam, quod sint prima, quandoquidem in ea primo dividuntur, cpiae specie diflferuut. prima autem eorum, in quibus sunt, elementa habentur, siquidem multa alia in illis etiam inveniuntur, quemadmodum operationes et motus, atque in universum omnia accidentia, sed haec prima quidem non sunt, tale autem aliquid elementum esse ex eo quidem manifestum est, quod omnes [et in omnibus] hoc elementi uomen iuxta liunc naturae ordinem volunt dicere, cum si de rebus naturalibus, tum si de artificialibus, vel in universum de iis, quae congregatione fiunt, sermonem habeant ac disputent. etenim plautae et animalis ele- [*](2 Alexnder] cf. Simpl. 598, 26 sqq. 3 corpus quoddant] ἀσώματος Simpl. 10 hoc est et sq. locus vix sanus 21 post quadam est lacuna hiave videtur 24 hoc—adhuc (25) Al secundum Atist.: codd. corrupti 25 si—extiterit (28)] cf. Simpl. 601, 6—9 31 prima] πρῶτα δὲ τῶν ἐνυπαρχόντων 302a12)

Quodsi hoc naturae ordine elementum se habeat, omniuo convenit, ut aliqua eiusmodi uecessario siut; uon euim aliquod compositorum propter aliquid aliud fit. uumquid autem aliqua eiusmodi in corporibus inveniantur, perspicuum ac manifestum existit; nos enim ad sensum videnuis ex corporibus alia corpora simpliciora elici, quemadmodum ex osse et trabe ignis elicitur. hoc autem minime ita se haheret, nisi potestate in illis existerent; cum autem ex illis eliciuntur, ex potestate in actum redduntur. posset namque quispiam occurrere: (pianam ratione (inquiens) tantum eonvenit, ut haec illorum esse elementa credautur, et nou dicetur res contrario modo se habere? etenim quanam de causa tantum ignem dicemus esse elementum, ex quo et aliis nonnullis trabs constituitur, stituitur, et non dicetur trabs ignis elementum esse, cum manifestum sit ignem ex lignis oriri; id autem, ex quo aliquid fit, eius quod fit, elementum esse potest, verum id, ex quo aliquid fit, quatenus est in eo, eius quidem elementum esse potest; si autem in eo non existat, licet ex eo fiat, fieri non potest, ut illius elementum dicatur. siquidem non eonvenit, ut inde hac in re absoluta ratio desumatur, cpiia nempe eorum uuumquodque ex eo constat, quod sibi finitimum existit, quemadmodum ignis ex corpore (?) et trabs ex igue, sed consentaneum est, ut speculationi de hac re illud etiam adiungamus, quatenus nempe alterum in altero existit; nam in trabe, in ossibus et in uuoquoque eiusdem generis videmus haec potestate inesse, siquidem perspicue ex illis elici videntur, in igne autem, et ignis in illis reliquis partibus, trabs et caro uon videntur inesse, neque haec duo ex illis eliciuntur; elicerentur enim, si in illis invenirentur. neque eonvenit, ut dicamus ossa et caruem fieri ex his, non haec ex ossibus et carne, si elementa | [*](f. 47v) plura quam unum tantum extitissent; verum si unum modo sit, quemadmodum materia, et ex hac omnia corpora, et ex corporibus erit materia dissolutione in contrarium. siquidem, licet id ita se habeat, cousonum tamen rationi non est, ut hoc modo dicamus materiam ex corporibus fieri — quandoquidem eonvenit (quemadmodum dicebamus) ut perpendatur generationis modus — non ex eo, quod adinvicem commutari videntur. itaque hac de causa putandum est, unum tantum eorum elementum esse; etenim elementa ex [*](3 primas scripsi: primorum codd. Al 9 trabe] fort, pro trabe semper lignum ξύλον) ponendum 25 alterum . . existit emendavi: alter ex altero oritur codd. Al 28 et ignis hi] si conferas illis et sq. fort, emendandum et terra et 32 unum et hac (33) scripsi: haec et his codd. Al 37 non suspectum: conicio sed 38 itaque— congregatione (174,2) om. Al)

Cum autem ex his rebus perspicuum evadat elementa et prima inveniri ac ipsa initia et elementa qualia sint, et cetenis tantum res esse compositas, statiin deinceps refert subiungitque Empedoclem ponere ignem et aquam et quae eiusdem generis sunt elementa aliorum esse, Anaxagoram vero contra ac Empedocles de his s entire, atque in uuiversum dicamus, quod unusquisque eorum contra de his ac alter sentit, (pioniam Empedocles ait corporum elementa esse ignem et terram et quae inter liaec medium tenent, Anaxagoras vero contra; eas enim partes, quae inter se similes sunt, quemadmodum caro, os, lignum et unumquodque talium, elementa esse, aerem autem et ignem mixturam liorum, corporum nempe consimilium partium, quae semina appellabat. siquidem ait aera et ignem ex omnibus eiusmodi similibus partibus constare, ea ratione, ut ob exiguam earum molem indistinctae sint, sed simul coacervatis ac confusis res distinguitur; quae vero elementa appellat, sunt ignis, aer et reliqua eiusdem generis, hanc autem ob causam unumquodque ex his constabit, uempe ex aere, igne et aliis eiusdem generis, quoniam in his omnia corpora similium partium insunt, sed ob exiguam eorum molem sub seusum cernendi non caduut. quoniam vero Anaxagoras ignem aethera appellat, convenit ut intellegamus, quod de igne retulit, eius sermoni additum esse, quare ait: Anaxagoras enim ignem et aethera pro eodem appellat.

At simplicia inveniri hoc sermone ostenditur. omnis motus eius, quod movetur, motus est; motus autem rei concretae concretus, simplicis vero simplex existit. sique motus simplex inveniatur, simplex mobile itidem inveuitur: igitur elementa etiam inveniuntur. etenim corpus simplex mobile simplex est, quod elein [*](8. 9 ossibus] fort, scribendum ossa 9 plane (ὄντως): ortum hie significavit Al 10 elemends suspectum 27 indistinctae ementlavi: inordinatae codd. Al (Arist. ἀοράτων) 28 quae—sunt scripsi: quae elementa appellantur, qualia sunt Al)