In Libros Aristotelis De Caelo Paraphrasis

Tu autem [nunc] es et tactus exempli loco ab Aristotele dictum fuit, eoque inquirit, qua ratioue de aliquo incorruptibile dici possit, quamvis cum corruptione desinat esse, sed fieri nou ut hoc praeseuti tempore minime corrumjjatur, quod sane dixit esse incorruptibile. maxime autem proprie incorruptibile est, quod e regione corruptihili positum est uec ita corrumpi potest, ut nunc sit et postea uon sit, aut id etiam, quod nunc est, postea [*](3 vel Al : quia codd. 8 de loco et sq.] magno flumini (ex. gr.) corruptio aliqua superi-eniat codd. (corr.). quam difficilis sit huius loci interpretalio, apparet ex verbis Av. p. 77 G et Them., secundum quod repulo, ntellegit ex pronunciadone huius cor- ruptionis, cum corvumpilur sine alleratione, et sine corruptione, sicut corruptio fluvii nutgni cum transmutatur de loco ad locum. cf. etiam Paraphr. p. 288 D et infra ad incorruptibile. 9. 10 quemadmodum] fort, corrig. est: aliud ac, sed cf. Paraphr. 1. c. 14 flamma ignis et sq.] cf. Paraphr. 1. c. 21 <> supplevi; ib. etenim vel est vel postea ὄη est, ac deinde sine interitu desinit esse omnes testes; at verba ac deinde des. esse altera eiusdem sententiae interpretatio esse videntur 31 minime vitiose ; exspectes: ut aliquando non corrumpatur, verum hoc praes. temp, existit.)

Et dixit id quoque, quod uou facile corrumpitur, incorruptihile dici, veluti petra dura, si solito ordine procedet. atqui iuvenimus eum posuisse divisionem in quatuor illis in universum in eosdem modos, idque iure optimo, convenitque ommibus, illis, ut de singulo eorum diverse modo dicantur. et bac de causa rem paulo obscuriorem reddidit, ut eam Alexander recte assequi non valuerit. quare haec <quatuor> de tactu deque ceteris omni- bus dicuntur, dico, quod non generatum et quod generatum est, quod corruptibile quodque incorruptibile existit.

Tactus autem est ingenerabilis, quoniam eius innovatio nou fit ordine eius, quod generatur, et generahilk, ipse enim non fuit prius et postea innovatus est; est autem corruptibilis, quoniam desiuit esse, postquam fuit, est etiam incorruptibilis, quandoquidem sine corruptione desinit esse, eodemque ordine eum modum intellege, nempe circum mille stadia murum erigere.

His itaque modis, quibus baec nomina dicuntur, ita explicatis, ad propositum scopum regreditur, qui est eiusmodi: num fieri possit, ut quod innovatum est, non intereat? sed quoniam bac in disputatione explicare debebat, num fieri possit, ut intereat, definivit, quid fieri posse dicamus. ex eo enim maxime proprie incorruptihile aliquid dicimus, quod interire non possit, nee interdum esse, interdum non esse, dicitur etiam maxime proprie id non generatum, quod non potest uasci et quod impossihile est, ut prius non sit et sit postea, ut diameter qui costis aequari non potest, palam itaque est, cum fieri aliquid aut efficere aliquid potest, semper eius quod maxi- mum plurimumque potest, rationem nos habere, ut si de hoc exempli gratia dicatur, qui per centum stadia mooeri vel pondus centum talentorum attollere possit. perspicuum namque est, eum qui totum ipsum, quantum in ipso est, praestare potest, eas etiam partes, quae citra sunt, facilius quam totum ipsum secundum se et attollere et con- ficere posse; totum enim ex omnibus partibus coaugmentatur. siquidem is, qui centum talenta attollere potest, et duo etiam potest, quae centum iugrediuntur. verumtamen de eo non dicitur, quod, cum ipse quidem possit centum talenta attollere, possit attollere [*](6 conicio Ποι admittit 9 atqui et sq.] cf. Av. Paraphr. p. 288F 24 non ad- didi, contra ante intereat (25) non delevi. 35 perspicuum—conficere ’] per- spicuum est, hoc ipsum partes facilius quam totum ipsum movere et attollere posse)

His autem terminatis, de eo, Ι quod deinceps sequitur, [*](f. 19v) dicendum est. dicimus itaque potentiam, hoc est esse posse et quod actionem aliquam efficere potest, optimo iitreQx ultimo fine rerum, quarum actio possihilis est, et ex eo, quod maximum potest, definiri statuique debere. si de quouis esse posse et posse non esse dicimus, ut de animali quodam vel quantitate vel qualitate vel posito aut quovis alio in universum ceterorum praedicamentorum, hae duae potentiae eodem modo terminato tempore in eo erunt, ut tempus, quo est, in universum termiuatum existat et tempus, quo non est, vel tempus, quo est album, nee non etiam, quo album non est, si [*](7 impossibilitas et sq.] duplum (7. 9) fort. ὑπερβολή. Inmc locum obscurum Al circuuiiie videtur verbis: nihil autem nos conturbet finis et quasi summa eorum, quae quisque potest, constituatur enim ex eo quod maximum potest, uel non potest, finis ac terminus eius, quod quisque proprie posse vel non posse dicitur. 14—16 sed— percepturum om. Al.: <> supplevi —potest (26)] ita Al: fort, levi emendatione vertendum est: optimo iure in rebus, quarum actio possibilis est, > id quod plurimum est: cf. adnotat. seq. 29 optimo et sq.] hoc loco ne ipse quidem Al. interpretationem conatus est, superiori similem veluti: in visibili ex ultimo fine, in rebus, quarum actio possibilis est, ex eo . .)

Id autem apertius dilucebit, si ea, quibus id, quod fieri nou potest, et falsum ditferunt inter se, ante explicuerimus, cum unum idemque ea uon sint. quare cum earn, quam intendebat, demou- strationem Aristoteles praemisisset, siquidem unumquodque eorum duobus dicitur modis, ait, (anteqnam shnjulas partes prosequatur): haec duo atque eorum coutraria duobus modis dicuutur. deiude exemplo alterum duorum modorum docuit, quibus unumquodque eorum dicitur, atque ad alterum regreditur. lioc ordine oratio eius procedit. nunc autem a me intelleges, qua ratione unumquodque horum duorum duobus modis dicatur. quod fieri non potest, aliud ex suppositione, aliud vero suapte natura absolute dicitur. ex suppositione quidem, ut triangulum non posse duo tertio aequalia habere latera; haec autem eius positio fieri non potest absolute, quandoquidem suapte natura necessaria est, vel earn quidem loco eorum posuit, quae sane esse non possunt, veluti ex suppositione falsa, quod autem absolute, eius explicatio cum proprio exemplo adhuc dicetur; etenim quod absolute fieri non potest, est veluti triangulum habere angulos quatuor [rectis aequales]. itidem quod fieri qotest, aut ex suppositione aut omniuo et absolute dicitur. ex suppositione euim, ut diametron later ibus commensurahilem esse; hoc vero fieri posse ex falsa quadam suppositione posuit; atqui absolute aliquid fieri posse dicitur, ut .diametron lateribus incomvumsurabilem esse.

Falsum quoque, aut ex suppositimie aut absolute erit. ex suppositione quidem, ut si, ambulaute aliquo, se ambulare dixerit, alter deiude supeiveniens ei dlcat: falsum profers; hoc etenim verum est, at falsum statuimus. absolute vero falsum dicitur, ut si, uon ambulaute aliquo, se ambulare dixerit. eodem iure et verum quo- que aut ex suppositione dicitur, veluti positio quaedam, quae falsa sit, ut si Xauthus vivus sit, ac mortuum esse dicamus, aut absolute, ut si Xauthus vivat, ac eum vivere affirmemus. cum autem hos modos posuisset, quibus istaec nomina dicuutur, ac eum modum [*](6 sit — minus] ita Al duee Aristot.: codd. corrupti 21 adsumphmi exemplum vix probares; fort, tertio deiendum et pro fieri non potest (22) legeiidum non est impossibile 27 rectis aecjuales om. codd.)

His praeterea alium modum adiunxit, qui scopo ab eo pro- posito suffragatur, aitcpie: accidit autem impossibile ex impossibili, siquidem affirmare voluit, ad id, quod fieri uou potest, id, quod fieri uou potest, uou autem id, quod fieri potest, omuiuo sequitur; uec uou etiam ad falsum omuiuo falsum cousequitur, quemadmodum iu Primo de ’ismo declaravit. praeterea osteudit, qua ratione aliquid potestatem ad opposita habere possit, et quaudo id verum, quaudove falsum existat. etenim vere quidem aliquis lias duas poteutias habebit, veluti quod stet ac sedeat, falso autem, ut vide- autur hae duae poteutiae simul iu eo operari, hoc est, ut simul et sedeat et stet, fierique etiam potest, ut vis quaedam ad unam- quamque harum duarum actiouum termiuato tempore in aliquo sit, veluti quod sedendi tantum vis hoc tempore iu eo existat, alio vero tempore standi potestas; etenim si hoc iure in eo se habebuut, simul esse minime dicuntur. verum dicemus ei vim contrarietatis inesse; etenim quocunque tempore altera potentiarum erit in eo, et Ι reliqua etiam iuillo extiterit. hac igitur ratione [*](f.20r) cousouum erit in iis, quibus termiuato tempore potestas inest. si vero uonnulla immenso tempore multorum potestatem habebant, fieri igitur uou poterit, ut facultatum actiones alio tempore iu illis ostendantur. dixit: sed hoc simul in- venitur, et non dixit, quamobrem simul depreheudatur. omuiuo vero couveuit, ut aliquando simul iuveniatur ; etenim altera duarum potentiarum, quae in iis sunt, si semper existat, et alterius potentiae actio nuUo unquam tempore sit, earn facultatem, quae hanc actionem agit, non habebuut; vis namque dicitur iu respectu ad actionem.

At cum ipse hoc absolute asseruisset, propterea conclusionem ex eo uou deduxit idque coutrario ordine demonstravit, inquiens: qiiicquid semper existens cormptionem admittit, actu vim habet, quae cum iufinito tempore protrahitur, quemadmodum mundo ipsam semper inesse asserunt, ac insuper convenit, ut eius privatiouis potentia actu sit, quae eadem ratione iufinito tempore protrahitur. [*](40 toto euim eo tempore, quo altera duarum potentiarum iu eo existit. 13 Primo] Anal. Prior, I, cap. 15 18 post etiam add. oirmes non 28 dixit cm. Al.)

Altera vero enuutiatio falsa tantum existit, hoc est, ponere actionem eius, quod non est; haec etenim locutio si fieri non posset, ex ea utique remeatio fieri posset: cum fieri non possit, ut muudus non sit, conveuit ergo, ut necessario sit.

Atqui sermoui locum reliquit, alteram divisionem fieri non posse, uempe dicentem, omne, quod semper est tempore infiuito, omnino fit, ut id semper non sit. etenim haec enuntiatio semper <existens> non solum interitum nou admittit, quoniam propriam corruptionem evadit atque ab ea recedit, verum etiam absolute interitum non recipit.

Si vero id, quod semper est, absolute interitum non admittit, necessario fit, ut non generatum quoque existat. si euim generatum est, omnino idem gignitur atque efficitur ahsurdum; etenim fieri poterit, ut aliquo tempore nou sit. cum enim dicimus illi potentiam inesse, ut nou sit, conveuit, ut illius potentiae actio aliquando ei contiugat, quo quidem tempore non sit, sive hoc terapus, quo non est, infinitum extiterit sive finitum. verum si non semper sit statuamusque ipsum aliquo tempore non esse, finitum existet: ex hoc igitur colligi poterit, id esse et non esse; sin minus, quocunque modo ens ortum sit, aliquo tempore non esse poterit. generatum enim ac corruptibile idem est; verum in hoc tantum differunt, quoniam id corruptibile est, quod nunc est, [*](2 non codd. Al; at coll. 281b21 ἕστω ὑπάρχον fort. del. 10 atque — posita scripsi: atqui falsum positum libri 11 alterius siisp. ex adiunct. non sit Al (ens addidi): huius sermonis sit, videlicet non esse (?) codd. 14 falsa] falsum oniDes 16 falsum Al. 24 crisiens supplevi: ad rem cf. Simpl. 327, 17 non scripsi: si codd. Al 34 aliquo einendavi: verum quoniam semper non est, statuamus ipsum esse in tempore, quo nullum finitum existit Al.)

Perspicuum est igitur in hoc sermone id duobus modis simul omnino fieri non posse, si id, quod est, positum fuit, posse non semper [*](35 esse, et si pouatur, quod potest semper esse, nou fieri posse, ut semper sit. hoc autem apertissime declaravit; eteuim huic propositioni, potest semper esse, ilia opponitur, nou potest semper esse, oppositioue coutradictionis, siquidem negativa propositio est, in qua praedicatum tantum negatur. iusuper eodem moda, quo conharum 19 et sq.] ’ emend. : hae vero duae contrariue sunt atqiie oppositae 22 plurimae — lU puta] ita Al: fort, vert.: plurimum enim simul falsae existunt, queinadmoduni si dicus 25—27 nec ullo—ut non sit excicl. in cocld.; vel (pr.) suspectiun mihi videtur. 28 er] fort, vel 39 insuper et sq.] cf. Simpl. 329, 19 et sq.)

Praeterea deinceps, hunc sermonem cum altero ei proximo prosequitur eumque omuiuo deducit, dum inquit, fieri non potest, ut aliquid sit semper ac simul generatum existat. eius autem scopus, quem sibi ab initio sermonis proposuit, hie est: nemjje fieri non posse, ut aliquid sit semper et idem sit corruptibile neque etiam aliquid generatum, quod interitum non admittat, ac eo potissimum iu loco, ubi inquit: nonnulli autem existimarunt fieri posse, ut ingenerabile quippiam corrumpatur et (jeneratum incorruptibile perduret, ut in Timaeo invenimus.

Qua autem rati one id omnino contingat, hoc in loco retulit, dum ait:

Duorum (enim) terminorum, si posterior sine priore in- esse non potest, et reliqua, quae sequuntur. Aristoteles autem hoc. in loco iutendit, quod si duo termini sint, quorum prior ad posteriorem cousequatur, si prior non sit, neque etiam posterior erit; etenim animali non existente, neque etiam homo erit. ita si duos terminos statuerimus, quorum alter sit, fieri non posse, ut non sit, ac alter interitum non admittere, si quod semper est, fieri non potest, ut non sit, ipsum quoque immortale erit. atqui maior propositio vera est, quare minor etiam vera erit. si itaque banc sequelam perpenderis, veram profecto eam invenies. etenim, quod fieri non potest, ut non sit, omnino ut sit, necesse est; veroomnino vero omnino convenit ut sit, idem plane immortale est. similiter quod semper est, fieri non potest, ut sit generatum, si in hac tantum se- quela mortalis loco geuitum sumatur; etenim si ei, quod semper est, non contingit aliquando non esse, ingenerabile quoque existit. atqui maior propositio vera est. Iluic autem aliquis fortasse occurret, inquiens, banc positionem congruam esse, nempe quod semper est, ingenitum existit, id vero omnibus iis modis non est, quibus geuiti nomen dicitur, sed eo tantum modo, quo temporis initium demonstrat. [*](3 Περὶ ἑρμηωείας] cap. 12 18 nonnulli et sq.] p. 280a28.)

Hie autem noster sernio, qui id excludit, quod ex adiunctione fiuitum dixit, syllogismo locum reliquit, qui non causam ut causam ponit. in universum autem id in toto sermoue uostro deprehendi licet, si id, quod semper est, fieri potest, ut non semper sit, absudum nempe ac dissentaneum non esse, ut statuamus id actu non esse, ac ponamus id, quod aliquaudo contingit, intermiuatum quidem Ι esse, quandoquidem id etiam, quod semper est, potest [*](f. 21r) esse ita, et non esse; baec autem positio absurcla est ac fieri non potest, sed huic profecto ita occurritur, hoc perabsurdum omuino non convenit, ut ex ea adiunctione deducatur, nempe quod semper est, potentiam habet, qua potest non esse, sed ex adiunctione eius quod fieri non potest, hoc est, id quod est, aliquo tempore sui esse non erit; hoc primae sententiae auctores miuime posuere, qiiare neque etiam deprehendi mus, ut ad id omuino consequatur, quod illi statuerunt; atqui de hoc superius meminit. post haec hunc ser- monem ita producit.

Quoniam autem negatio huius, semper posse esse, et reliqua quae sequuntur.

Atqui in hac enarratione inteudit alio quidem modo declarare, id, quod semper est, non habere potentiam, ut possit non esse. cum autem, qui contendit aliquid alicui alteri rei non inesse, ad confirmandum suum dictum declarare oporteat, quouam modo illud assumat, quod dicit huic minime iuesse, id sane hac in explicatione fecit, quandoquidem, cum wZ, quod edistit, ea quoque potentia privasset, qua non esse posset, perspicuum fecit, quibus iu rebus haec potentia, hoc est non essendi, inveniatur. id vero hoc ordine de- monstratur. hoc in universum omnibus coutrariis inest — contrariorum autem riotio hoc in loco latius patet — utrorumque nempe nega- tionem simul eidem convenire, medio inter contraria existeute [utriusque naturae participi], vel minus, sed alteram in universum uaturam habenti. etenim album et nigrum (exempli gratia) con- traria sunt, horum autem singulorum negatio est, non album et non nigrum; hae vero duae negationes vere de eo colore dicuntur, [*](1 siquidem et sqq.] locus non integer 13 aliquando—esse (14)] ita Al: aliquo ter. pore interndnato coiiliiujit, eo contirujere codd. 14 est] ejjicit codd, 37 utriusque—participi oin. codd.)

At quoniam demonstratione non probacerat, utrorumcpie coutra- riorum uegationem eidem couveuire, de hoc etiam verba facit ac huius rei demonstrationem in litteris posuit. duo igitur contraria, quae eidem simul couveuire uon possunt, AB litteris designavit uec non uegationem tou A xh C, negatmiem vero τοῦ B to D esse vo- luit; atqui statutum fuit ambas eiusmodi negationes sibi invicem ut coutradictoria oppoui, horumque duorum A et B medium sit E. tunc inquit: ipsi Ε aut Α inest aut C; at A ipsi E non couvenit, igitur C conveniet E. praeterea quoque statuamus vel B vel D ipsi E inesse, sed B uon conveuit ipsi E, igitur D conveniet E. con souum igitur erit C et D, quae AB negationes sunt, eidem, uempe E ipsi, couveuire, siquidem E uon est B ueque A, sed utrorumque medium absolute, verum cum id, quod in aliquo duorum contrariorum uon est, alterum per se genus iugrediatur — sonus enim nou est albus ueque uiger, quoniam ex eorum geuere uon est — eorum medium nou erit; medium uamque ex eorum geuere esse debet, color autem, qui iuter album et nigrum medium tenet, [*](6 — 8 hanc— contrarietatis] huic negationi non semper est, illam affirmationem . . oppositione (inquam) contradictionis Al. 8 non atldidi 10 <> supplevi 11 ei scripsi, si codd. et Al 11. 12 quod—est fort. del. 15 si addidi: nisi sit Al. 29 Ε (pr.) supplevi: aut ipsi inest, aut B: at A Al male 37.38 esse debet emendavit Al: est codd.: medium — debet fort. del.)