Analyticorum Posteriorum Paraphrasis

Ἐμοὶ συντάττεσθαι μὲν ἐξηγήσεις τῶν Ἀριστοτελικῶν βιβλίων μετὰ[*](Ed. Spengelii p. 1) τοσούτους τε καὶ τοιούτους οὐκ ἐδόκει πόρρωθεν εἶναι φιλοτιμίας ἀνωφελοῦς· οὔτε γὰρ πολλὰ ἔστιν εὑρεῖν ἐλλελοιπότας τοὺς πρότερον, τό τε μικρῶν ἕνεκα παρεγχειρήσεων ὁλοκλήρους καταβάλλεσθαι πραγματείας ὅμοιον τῷ τὴν Ἀθηνᾶν βουλομένῳ μετακινεῖν τὴν Φειδίου, ὅτι τὰ δεσμὰ τῆς κρηπῖδος ᾤετο ἀμείνω ποιήσειν. τὸ μέντοι ἐκλαμβάνοντα τὰ βουλήματα τῶν ἐν τοῖς βιβλίοις γεγραμμένων σὺν τάχει τε ἐξαγγέλλειν καὶ τῇ συντομίᾳ τοὐ φιλοσόφου κατὰ δύναμιν παρομαρτεῖν καινόν τε ἐδόκει καί τινα ὠφέλειαν παρέξεσθαι· εὔκολον γὰρ ἔσεσθαι διὰ τοῦ τοιούτου τρόπου τὴν ἀνάμνησιν ὑπειλήφαμεν τοῖς ἅπαξ μὲν τὰ Ἀριστοτέλους μεμαθηκόσιν ἀναλαμβάνειν δὲ αὐτὰ συνεχῶς τῷ μήκει τῶν ὑπομνημάτων οὐ δυναμένοις. τὸ δὴ πρότερον τῶν ‘Υστέρων ἀναλυτικῶν οὕτω σαφηνίσαι προελόμενοι σοὶ πρώτῳ τὸν τύπον κοινούμεθα τῆς συγγραφης, | παιδείας τε ἕνεκεν ἀκριβοῦς καὶ [*](2) φιλίας ἀληθινῆς, οὔτε λήσεσθαί τί σε τῶν μὴ δεόντως εἰρημένων οὔτε κατασιωπήσειν πεπιστευκότες. πολλὰ μὲν οὖν ἔοικε τῶν Ἀριστοτέλους βιβλίων εἰς ἐπίκρυψιν μεμηχανῆσθαι, οὐχ ἥκιστα δὲ καὶ τὰ προκείμενα, πρῶτον μὲν διὰ τὴν συνήθη βραχυλογίαν, ἔπειθ’ ὅτι καὶ ἡ τάξις τῶν κεφαλαίων οὐ διακέκριται. ὥσθ’ ἡμῖν ἀνάγκη συγγινώσκειν, εἰ τὰ μὲν φαινοίμεθα μακρότερον ἑρμηνεύοντες οὐ γὰρ ἐνῆν εἰπεῖν διὰ τῶν ἴσων σαφέστερον), τὰ δὲ μεθαρμοττόμενοι καὶ μετατιθέντες ὡς ἂν φαίνοιτο ἕκαστα τῶν κεφαλαίων περιγεγραμμένα. εἰ δέ τινα καὶ συντομώτερον ἐπι- [*](1 Inscripsi ex Α, quocum in alterius libri titulo concinant SW: θ. π. εἰς τὸ πρῶτον τῆς ἀποδεικτικῆς ἀριστοτέλους maiusc. rubr. C: θ. φιλοσόφου παράφρασις εἰς τὴν ἁ . . . . . . . (evan.) S itemque, sed τὰ ἀποδεικτικά W: Θ. π. τῶν ‘Υστέρων ἀναλυτικῶν τοῦ Ἀριστοτέλους s τλ) [*](2 ἀριστοτέλου W: ἆριστο S 3 τε om. S οὐ δοκεῖ AC: ἐδόκει W) [*](4 σμικρῶν Cs 5 ἕνεκεν AC 6 post τὴν alt. add. τοῦ SWs φιδείου W) [*](8 τῆ superset. A 9 τινα om. Α 11 post μὲν add. γὰρ S 12 διὰ τὰ μήκη SW 13 οὕτως W πρῶτον Α 14 κοινούμεθα τὸν τύπον C κινούμεθα pr. W γραφῆς Ss, pr. W ἕνεκα S 15 δεόντων pr. Α 20 μακρότερον om. A 22 δέ corr. W: δ’ ἐπὶ ACS, pr. W)

1. Πρὸς πᾶσαν ἐπιστήμην καὶ πᾶσαν μάθησιν λογικὴν τὸν μέλλοντα προσέξειν μὴ μάτην ἀνάγκη φυσικάς τινας ἔχειν ἀρχάς, δι᾿ ὧν προγινώσκει τι περὶ τοῦ πράγματος· οὐ γὰρ οἷόν τε παρὰ τοῦ διδάσκοντος πάντα λαβεῖν, ἀλλὰ δεῖ τι καὶ οἴκοθεν φέρειν εἰς τὴν μάθησιν συντελοῦν. οὕτω γὰρ καὶ παρὰ τοῦ γεωμέτρου μανθάνομεν, ὅτι σημεῖόν ἐστιν οὗ μέρος οὐθέν, ἐπειδὴ τοῦ μέρους ἔννοισαν προκεκτήμεθα, καὶ παρὰ τοῦ ἀριθμητικοῦ, ὅτι περιττὸς ὁ διαιρούμενος εἰς ἄνισα, ἐπειδὴ τὰ ἄνισα προγινώσκομεν. καὶ οὐ μόνον γε τὰς ἐπιστήμας ἀλλὰ καὶ τὰς τέχνας ἁπάσας τοῦτον τὸν τρόπον περιποιούμεθα· οἰκοδομεῖν | γὰρ μανθάνομεν πηλοῦ καὶ λίθου προέχοντες [*](3) γνῶσιν, σκυτοτομεῖν δ᾿ αὖ δέρματός τε καὶ σμίλης τὴν φύσιν προεπιστάμενοι, ναυπηγεῖσθαι ὀμοίως, ὑφαίνειν, χαλκεύειν. μάλιστα δὲ δῆλον ἐπὶ τῶν διὰ λόγου τι διδασκόντων, ὥσπερ οἱ διαλεκτικοὶ καὶ οἱ ῥήτορες· κέχρηνται γὰρ οἱ μὲν ἐ τε καὶ συλλογισμῷ, οἱ δὲ ἐνθυμήματι καὶ παραδείγματι, ἐφ᾿ ὧν ἀναγκαῖον ἢ τὰ καθ᾿ ἕκαστον προγινώσκειν ἢ τὰ λήμματα ἢ τὰ ὅμοια. οὐ μόνον δὲ οἱ παρ᾿ ἄλλων μανθάνοντες, ἀλλ᾿ ὅσοι καὶ αὐτοί τι ζητοῦσιν, ἔχοντές τινα ἐναργῆ τε καὶ φανερὰ ἐκ τούτων ὁρμῶνται πρὸς τὸ τὰ ἀφανῆ ζητεῖν καὶ μὴ γνώριμα. ὥστε εἴπερ ἀληθῆ ταῦτα, πᾶσα ἂν διδασκαλία καὶ πᾶσα μάθησις λογικὴ ἐκ προϋπαρχούσης γίγνοιτο γνώσεως. μὴ θορυβείτω δὲ ἡμᾶς τὰ δι᾿ αἰσθήσεως γινωσκόμενα, ἐφ᾿ ὧν οὐδὲν προγινώσκειν ἀνάγκη· οὐγὰρ διὰ μαθήσεως τὰ τοιαῦτα οὐδ᾿ ἐκ μεθόδου λογικῆς παραγίνεται.

Ἐφ᾿ ὧν τοίνυν προγινώσκειν ἐστί τι ἀναγκαῖον, ἐπὶ τούτων διχῶς οἰόν τε προγινώσκειν· τὰ μὲν γὰρ ὅτι ἔστι προϋπολαμβάνειν ἀναγκαῖον, τὰ δὲ τί τὸ λεγόμενον ὄνομα σημαίνει ξυνιέναι δὲῖ. ζητοῦντες μὲν γὰρ διὰ τί τὸν σίδηρον ἡ λίθος ἕλκει, πρότερον ὅτι ἕλκει γινώσκομεν, καὶ ζητοῦντες τί ἐστι κίνησις ἢ τί χρόνος, ἴσμεν ὅτι ἔστι κίνησις καὶ χρόνος. καὶ οὗτος μὲν εἷς τρόπος τῆς προγνώσεως· ἐφ᾿ ὧν δὲ αὐτὸ τοῦτο ζητοῦμεν, εἰ ἔστιν ἢ μή, καὶ μανθάνομεν, ο+ον εἰ ἔστι θεός, ἆρα ἔστι πρόνοια, ἐπὶ τῶν [*](2 post τούτοις add. δ᾿ S, δὲ W 6 πρόέξειν AC προγινώσκειν corr. W πράγμ 7 μέλλοντος A διδασκάλου SW 9 περὶ Α οὐδέν s et, ut videtur, pr. A c0 τοῦ alt. om. SW ὅτι] ὁ S 11 post εἰς add. τὰ ACs προγινώσκωμεν W 14 ante γωῶσιν add. τὴν As σκυτομεῖν W σμύλης C 14. 15 προεπιστάμεθα pr. W 15 post δὲ add. γίνονται S, γίνεται W 16 οἱ alt. om. SW 18 ἢ τὰ prius] ἤτοι C ἕκαστα s 21 ὁρμῶντες AC καὶ] ὡς W μὴ s: evan. S: om. ACW ἀληᾶ pr. W 22 πᾶσα alt. om. C 23 γίνεται SW ὑμᾶς SW 25 λογικῶν W περιγίγνεται C 26 ἐστὶν, om. τι, Ss, pr. W 27 ἀναγκαῖον προϋπολαμβάνειν s 30. 31 καὶ οὖτος—προγνώσεως om. C 32 θεός om. A πρόσεστι, om. ἆρα, AC)

2. Λέγεται τοίνυν τὸ ἐπίστασθαι πολλαχῶς· καὶ γὰρ κοινῶς λέγεται καὶ κυρίως· κοινῶς μέν, ὅταν ἅπασαν γνῶσιν ὁπωσδήποτε γινομένην, εἴτε διὰ τῶν συμβεβηκότων τῷ πράγματι εἴτε καθ’ ἕτερον τρόπον, ἐπιστήμην ὀνομάζωμεν· κυρίως δὲ καὶ ἁπλῶς ἐστιν ἐπιστήμη, ὅταν τήν τε αἰτίαν οἰώμεθα γινώσκειν δι’ ἣν τὸ πρᾶγμά ἐστιν, ὅτι ἐκείνου αἰτία ἐστί, καὶ ὅταν αὐτὸ μὴ ἐνδέχεσθαι ἄλλως ἔχειν ὑπολαμβάνωμεν. δῆλον δὲ ὅτι τοιοῦτόν ἐστι τὸ ἐπίστασθαι· ἅπαντες γὰρ οἱ τινὸς ἐπιστήμης μεταποιούμενοι οἱ μὲν οἴονται δεῖν οὕτως ἔχειν περὶ τοῦ πράγματος, οἱ δὲ καὶ ἔχουσιν οὕτως. εἰσὶ μὲν οὖν καὶ ἕτεροι τοῦ κυρίως ἐπίστασθαι τρόποι· καὶ γὰρ. ἡ δι’ ὁρισμῶν θεωρία καὶ ἡ λῆψις τῶν ἀναποδείκτων ἀρχῶν ἐπιστῆμαι καλοῦνται κυρίως· ἀλλ’ ὅτι γε καὶ τοῦτο εἶδός ἐστι τῆς ἁπλῶς ἐπιστήμης, ὁμολογείσθω. τὸ δὴ τοιοῦτον εἶδος τῆς ἐπιστήμης τοῦτο εὐθὺς ἀπόδειξιν λέγω· ἀπόδειξις γάρ ἐστι συλλογισμὸς ἐπιστημονικός, ὥστε εἴπερ τῷ συλλογισμῷ μὲν δεῖ τὰς προτάσεις αἰτίας | εἶναι τοῦ συμπεράσματος, τῷ δ’ [*](8) ἐπίστασθαι οἰομένῳ προσήκει γινώσκειν καὶ τὴν αἰτίαν τοῦ πράγματος, καὶ ἄμφω δεῖ συνδραμεῖν ἐπὶ τῆς ἀποδείξεως καὶ τὰ λήμματα μὴ τῆς ἐπιφορᾶς εἶναι μόνον ἀλλὰ καὶ τοῦ πράγματος αἴτια τοῦ δεικνυμένου. ὡς μὲν γὰρ συμπεράσματος αἴτιον τοῦ πῦρ ἐνταῦθα κεκαῦσθαι τὸ τὴν τέφραν ὑπολελεῖφθαι, ὡς τοῦ] πράγματος δ' οὐκέτι· οὐ γὰρ ἡ τέφρα τοῦ πυρὸς αἰτία, ἀλλὰ τὸ πῦρ μᾶλλον ἐκείνης. ἄμφω τοίνυν συνδραμεῖν ἀναγκαῖον καὶ τὸ ποιητικὸν συναγωγῆς ποιητικὸν εἶναι τοῦ γενέσθαι τὸ συναχθέν. ἀλλ’ ἐπειδὴ πᾶν αἴτιον καὶ πρότερον τοὐ ποιουμένου καὶ οἰκεῖον αὐτῷ ὅτι μάλιστα, καὶ προτέρας εἶναι δεῖ καὶ οἰκείας ἰὰς προτάσεις τοῦ συμπεράσματος. καὶ ἐπειδὴ τὸ ἐπίστασθαί ἐστιν, ὅταν μὴ ἐνδέχεσθαι ἄλλως ἔχειν ὑπολαμβάνωμεν, διὰ τοῦτο καἰ τὴν ἁλή θείαν αὐταῖς προσθετέον· εἰ γὰρ τὸ ψεῦδος ἔχοιεν, συμβήσεται τὸν ἐπιστάμενον ἐξ ἀνάγκης εἶναι ὑπολαμβάνειν ὃ μή ἐστιν, οἷον εἴ τινες ψευδεῖς προτάσεις συνήγαγον τὴν διάμετρον τῇ πλευρᾷ σύμμετρον εἶναι. ἀλλ’ εἰ πᾶσα μάθησις καὶ διδασκαλία [*](2 γίνεται om. AC ὅτι SW: εἰ AC 3 δεικνύναι S ἔστω SW: ὧδε AC post φανερὸν add. εἶναι AC δέ AC: δή W: δὲ δὴ 8 4 ante ἀπόδ. add. ἡ Ss 5 post ἐπίστασθαι add. φανερὸν AC 8 ὀνομάζωμεν C: ὀνομάζομεν Α: ὀνομαζομένην SW ἐπιστήμων SW τε om. SW 10 ἐνδέχηται Α ἔχειν om. C ὑπολαμβάνομεν, supra νο compend. εἰν deletum A δὲ om. W 10. 11 ante τοιοῦτόν add. τὸ C 11 τινὲς C pr., corr. C1 12 οἷόν τε pr. W 13 κυρίως om. S 14 οἱ δι’ W ἀποδεικτῶν pr. W 15 ἐστι om. Α 17 ἀποδεικτικός S 19 καὶ prius om. A 22 ante συμπ. add. τοῦ SWs κεκαῦθαι C 23 ἐπιλελεῖφθαι C τοῦ prius delevi 24 αἰτία AC: αἴτιον SWs 25 συναγωγὴ ποιητικῆ S post εἶναι addiderim καὶ 28 ἐνδέχεται Α: ἐνδέχηται C 30 ἐπιστήμονα S 31 εἴ AC: εἰσί SW 32 post εἰ add. καὶ Cs πᾶσα διδασκαλία καὶ πᾶσα μάθησις SW)

Ἄμεσος οὖν πρότασίς ἐστιν ἧς μή ἐστιν ἄλλη προτέρα καὶ ἣν οὐχ οἷόν τε ἀποδεῖξαι. τοιαῦται δέ εἰσι μὲν καὶ ἐκ τῶν καθόλου, εἰσὶ δὲ καὶ ἐκ τῶν αἰσθητῶν· ὅτι γὰρ τὸ τριβώνιον τοῦτο λευκόν, ἄμεσός ἐστι πρότασις, ἀλλ’ οὐκ εἰσὶν αὗται τῶν ἀποδείξεων ἀρχαί, ἀλλ’ αἱ καθόλου μᾶλλον· τὴν δὲ αἰτίαν μαθησόμεθα ἐφεξῆς. τῆς δὲ ἀμέσου προτάσεως τῆς ἀποδεικτικῆς ἡ μὲν τοιαύτη τὴν φύσιν ἐστὶν ὥστε ἀνάγκην εἶναι τὸν μανθάνοντα ὁτιοῦν [*](2 προτά(σεις) reuovavit Α 3 συνιέναι Α: ξυνίεσθαι S 4 τῶ CS: τὸ AW κατὰ τοῦτο renovavit Α ἐξαριθμησόμεθα W 5 προσδιορίσαμεν W 6 καὶ οἰκείοις om. SW 7 μόνων pr. C, corr. C1 8 γὰρ ἀναλαμβανόμεναι W 9 δι’ om. C καὶ om. Ss, pr. W 10 εἶεν om. A 12 an εἰς ἃς? 15 τὸ terf. SW: om. AC 10 post πρότερα add. ὡς SW τὸ (post δὲ) S 17 καὶ alt. ex δὲ corr. W 18 γνωριμώτερα S εἶναι SW 20 ἔχοι W post πρᾶγμα add. τὸ ACS 21 τοῦτο W διενήνοχε τῶν λοιπῶν C 22 ταῖς ἄλλαις AC ψευδὲς W τἀληθές Ws ὥσπερ τοῖς S, pr. W 25 ἀποδεικνύει W πολυχωρότατον Α 26 ἡ om. SW 27 ἀλήθειαν S διασώζειν S, pr. ᾦ 29 μὲν om. AC post καὶ prius add. αἱ Cs 30 αἰσθήσεων AC 32 τῆς alt. om. AC 33 τοιαύτην Cs ἀνάγκη W)

Ti μὲν οὖν ἐστιν ἄμεσος πρότασις καὶ τί ἀποδεικτικὴ καὶ τί ὑπόθεσις [*](1 αὐτὸν C τὸ ἀξίωμα AC 3 Θεόφραστος] Wirameri fr. LXXI 4 ἐν priiis om. C <οἷον> ἐὰν coriicio cf. p. 18,30 23,9 5 γὰρ] δὲ Α συμφοιτᾷ C 8 τοῦτο] τόδε Α 9 αὕτη AC 10 λαμβάνειν SW 1 1. 12 ἐστιν ὁ λόγος οὐχ ὁ Α II ὁ om. C 12 οὐχὶ s μὴ 0111. SW 14 ἀλλὰ-15 προηγουμένως oin. W ὑπάρχειν Α: ὑπάρχει Cs: ἐστι S 15 συμβεβηκὼς Α μόνους C 16 ξυνίεσθαι coiT. W: ξυνιέναι pr. Ws: ξυνιεῖσθι ACS ὅλος Α 17 εἴπερ S 18 post ἡ add. τὸ S προσγένοιτ’ AC, corn W: καὶ γένοιτ’ S, pr. W 19 τοῦτο alt. om. Α post ἕτερον add. μὲν SWs 20 post ἁπάσης add. τῆς AWs 22 φανερὸν C: φα- νερῶς ASWs μέν γὰρ induxit W τὸ addidi 23 κίνησις W ἣ μὴ εἶναι addidi 2.’» ἅς S\V ὁ ἀκούων SW 27 δυεῖν CS 28 οὖν om. C post καὶ indu.Kit τινα W 30 μὲν addidi :j4 ante ἀποδ. add. θέσις, S, del. W)

3. τῷ δὲ παρ’ ἡμῖν καλῶς λεγομένῳ οὐ καλῶς τινες χρώμενοι ἀναιρεῖν ἐπιχειροῦσιν ἀπόδειξιν. ἡμεῖς μὲν γὰρ οἰόμεθα δεῖν, εἴπερ ἔστιν ἀπόδειξις, τὰς προτάσεις ἐπιστητὰς εἶναι μᾶλλον τοῦ συμπεράσματος· οἱ δὲ τοῦτο μὲν συγχωροῦσιν, οὐδὲν δὲ ἐπιστητὸν εἶναι τιθέμενοι ὃ μὴ δι’ ἀποδείξεως γίνεται, οὐκ ἐπιστήσεσθαι ήμᾶς μᾶλλόν φασι τὰς προτάσεις, εἰ μὴ καὶ αὐτὰς δι’ ἀποδείξεως πιστωσόμεθα. ὥστ’ εἰ μὲν ἀεὶ τὴν λαμβανομένην πρότασιν εἰς δεῖξίν τινος πάλιν αὐτὴν δι’ ἑτέρας ἀποδείκνυμεν, εἰς ἄπειρον ποιησόμεθα τὴν ἀναγωγήν· ἀδύνατον δὲ τὰ ἄπειρα διελθεῖν. εἰ δὲ στησόμεθά που καὶ ἀπαυδήσομεν, ἄγνωστα εἶναι συμβήσεται, εἴπερ οὐκ ἔστιν αὐτὰ γνῶναι δι’ ἀποδείξεως· ἀγνώστων δὲ οὐσῶν τῶν ἀρχῶν πῶς ἂν γένοιτο ἐξ αὐτῶν τι γνωστόν; ὧν γὰρ οὐκ ἔστι τὰ πρῶτα εἰδέναι καὶ τὰς ἀρχάς, οὐκ ἔστιν οὐδὲ τὰ ἐκ τούτων ἐπίστασθαι, εἰ μὴ τάχα ἐξ ὑποθέσεως, εἰ ἐκεῖνά ἐστι. τοῦτο μὲν οὖν ὀρθῶς [*](1 ἢ (ante θέσις) Α θέσις] ὑπό superscr. S2 τί om. C αἰτήματα SW δεῖ W, pr. S 2. 3 ἐπισκεψόμεθα Α 3 ὅτι om. AC εἰκότως om. AC 6 αἰεὶ Α ἀν’ ὑπάρχῃ SW: ἐνυπάρχει AC διὰ om. SW 7 ταὐτὸν SW 8 τὸ SW: καὶ AC πιστύεσθαι S 9 εἰ γὰρ W φιλοίημεν SW 10 φιλοῦμεν μᾶλλον C: inv. ord. SW 11 αἱ πρότεραι AC οὖν om. s 12 δὲ καὶ οὐχ W 15 κεῖσθαι AC 17 πιστότερα εἰναι δεῖ As αὐτοῖς Α: ἐν αὐτοῖς C 18 ἢ superscr. Α πιστεύω AC 19 πιστεύσω AC: πιστεύσοι S αὐτῶ W 21 ἡμῶν ci. fort. rectc Spengel 22 γὰρ om. W 24 post μὲν add. οὐ AC 25 οὐκ W: οὔτε Α: οὔτε CS (superscr. δὲ S2) 26 αἰεὶ SW 27 ἀποδεικνύοιμεν SW 28 ἀγωγήν SW 29 ἀπαντήσομεν s 30 αὐτὰ –31 οὐκ ἔστι om. W 33 κἀκεῖνα om. εἰ C οὖν W: om. ACS)

4. Ἐλέγομεν τοίνυν ὅτι καὶ ἀληθεῖς εἶναι δεῖ τὰς ἐπιστημονικὰς προτάσεις, καὶ οὐχ ἁπλῶς ἀληθεῖς ἀλλ’ ἀδυνάτους ἑτέρως ἔχειν, ὅπερ οὐδὲν [*](1 γὰρ 010. A τὰ prius] τ corr. nescio unde A πρότερα Cs 2 τὸ prius AC: πίστ’ πρὸς τὸ SW 4 ἀποδεικτικὰ AC 5 τῆς δι’—6 πολλὰ mrg. W δείξεως A 6. 7 αὐτῶν ἄλλα S 8 οὐκ renovavit Α 9 τε alt. ACSW: δὴ s ἀρχὴ SW: ἄρχει ACs 9. 10 θηρῶμεν, supra scriptum εύο Α 10 ἄμεινον s 12 εἰς om. Α προσάγειν AC 14. 15 καὶ γνωριμωτέρων τὴν ἀπόδειξιν εἶναι s 15 ταὐτὰ W: post δὲ s 16 εἶναι πρότερα oiu. ἅω et τε Α: ἅμ τε εἶναι πρότερα s 18 ἀποδείκνυμεν A: ἀποδεικνύοιμεν W 18. 19 post utrumque καὶ add. τὰ AC 19 ἀλλὰ AC: ἀλλ’ αὖ Ss: ἀλλὰ αὖ W 21 αἰεὶ S 21. 22 ἡ δ’ W 22 μὲν ἂν om. W: ἄν om. S: μὲν om. s 23 τὸ om. SW 25 τὸ α prius CSW: τόδε A 29 ἐν τοῖς περὶ συλλ.] Anal. Pr. II —7 λογισμοῦ pr. W 31 δὲ AC: τοίνυν SW 32 καὶ induxit W 33 ἀδυνάτους scripsi cf. p. 15,22: ἀδυνάτως SW: ἀδύνατον ACs)

Κατὰ παντὸς μὲν οὖν τοῦτο λέγω ὃ ἂν ᾖ μὴ ἐπὶ τινὸς μὲν τινὸς δὲ μή, μηδὲ ποτὲ μὲν ποτὲ δὲ μή. οὗτος δὲ ἕτερος τρόπος τοῦ κατὰ παντός ἐστιν ἢ ὃν ἐν τοῖς περὶ συλλογισμοῦ παραδεδώκαμεν· ἐκεῖ γὰρ ἦν κατὰ παντός, εἰ καὶ πρός τινα χρόνον ἅπασιν ὑπῆρχεν· ἐνταῦθα δὲ καὶ τοῦτο φυλακτέον, οἷον κατὰ παντὸς ἀνθρώπου τὸ ζῷον· καθ’ οὗ γὰρ ὁ ἄνθρωπος ἀληθής, καὶ τὸ ζῷον, καὶ εἰ νῦν θάτερον ἀληθές, καὶ θάτερον. δῆλον δὲ ὅτι τοιοῦτόν ἐστι τὸ κατὰ παντός· καὶ γὰρ οἱ τὰς ἐνστάσεις πρὸς αὐτὸ φέροντες οἴονται τὸ κατὰ παντὸς ἀναιρεῖν, εἰ μόνον εἴη τινὶ μὴ ὑπάρχον <ἢ εἰ ποτὲ εἴη μὴ ὑπάρχον>. τὸ μὲν οὖν κατὰ παντὸς τοιοῦτόν ἐστι.

Καθ’ αὑτὸ δὲ λέγεται κατηγορεῖσθαι ὅσα κατὰ παντὸς κατηγορούμενα ἐν τῷ τί ἐστι τοῦ ὑποκειμένου κατηγορεῖται, οἷον ἀνθρώπου τὸ ζῷόν καὶ πλατάνου τὸ φυτὸν καὶ τριγώνου γραμμή· τρίγωνον γὰρ τὸ ὑπὸ τριῶν εὐθειῶν περιεχόμενον. οὐ πᾶν γὰρ τὸ κατὰ παντὸς καὶ καθ’ αὑτό· κατὰ παντὸς μὲν γὰρ κύκνου τὸ λευκόν· ἀεί τε γὰρ ὑπάρχει καὶ παντὶ κύκνῳ· ἀλλ’ οὐκ ἐν τῷ ὁρισμῷ κατηγορεῖται. εἷς μὲν δὴ τοῦ καθ’ αὑτὸ κατηγορουμένου τρόπος οὗτός ἐστιν, ὃς καὶ μάλιστα ἐν ταῖς ἀποδείξεσι παραλαμβάνεται. ἕτερος δὲ * * * * ὅσων δὴ συμβεβηκότων τισὶ τὸν λόγον ἀποδι- δόντες τὰ ὑποκείμενα αὐτοῖς συνεφελκόμεθα ἐν τῷ λόγῳ, ταῦτα καθ’ αὑτὰ ὑπάρχειν τούτοις λέγεται τοῖς ὑποκειμένοις, ἃ παραλαμβάνομεν ἐν τῷ | λόγῳ τῷ τὸ τί ἐστιν αὐτῶν δηλοῦντι. οἷον σιμότης καθ’ αὑτὸ ὑπάρχει [*](17) [*](2 ἐπεὶ C γὰρ prius om. S 3 ἐπιστήμαις om. SW 4. 5 τοὺς ἐπιστημονικοὺς συλλογισμούς S 5 ἀνάγκη initio paginae iterat S δι’ ἅς SW 10 τὸ e ci. Sp. s ἀποδεικτικαῖς] κτικαῖς in ras. C1 12 λέγωμεν ci. Spengel: λέγομεν libri s cf. p. 29,5 post παντὸς add. κατηγορεῖσθαι C 13 ἐπειδὴ—14 παντὸς om. W ἐκείνου ἄνευ S 14 τοῦτο λέγω] τὸ λέγ’. in ras. C1 15 τοῦ κατὰ παντὸς τρόπος S 16 ἐν τοῖς περὶ συλλ.] Anal. Pr. I 1 p. 24b29 ἀποδεδώκαμεν Α 19 ἀληθὲς (ante καὶ τὸ) ACS 21 ὑπάρχειν SW 22 ἢ—ὑπάρχον as: om. ACSW 26 καὶ om. Α 26. 27 κατὰ παντὸς— p. 12,8 αὐτῷ φύσεως om. S, in quo excid it folium 27 γὰρ alt. W: om. ACs ὑπάρχον s 28 ὁρισμῶ ACW: τί ἐστι s δή om. W 29 ὃς om. W ἐν om. W 30 lacunam indicavi 32 τούτοις om. C 33 τὸ A: om. CWs)

Καθόλου δὲ λέγω ὃ ἂν κατὰ παντός τε ὑπάρχῃ καὶ καθ’ αὑτὸ καὶ [*](19) ᾗ αὐτό. οὔτ’ οὖν, εἴ τι καθ’ αὑτό, εὐθὺς καὶ καθόλου· ὁ γὰρ δεύτερος τρόπος τῶν καθ’ αὑτὸ καὶ οἱ μετὰ τοῦτον ἑξῆς οὐ καθόλου· οὔτ’ εἰ ἔχουσι τὸ κατὰ παντός, εὐθὺς καὶ καθόλου· τὸ γὰρ λευκὸν κατὰ κύκνου παντὸς καὶ τὸ μέλαν κατὰ κόρακος, οὐ μὴν καθόλου, διότι οὐ καθ’ αὑτό. δεῖ τοίνυν ἄμφω συνδραμεῖν ἐπὶ τῶν καθόλου, τὸ <κατὰ παντὸς καὶ τὸ> καθ’ αὑτό τε καὶ ᾗ αὐτό. ταῦτα δὲ ὡς τὰ αὐτὰ λέγομεν νῦν· ἐφ’ οἷς γὰρ θάτερον, καὶ θάτερον ἐφαρμόττει. οἷον τῇ γραμμῇ ὑπάρχει καθ’ αὑτὸ τὸ μῆκος· ἐν γὰρ τῷ τί ἐστι κατηγορεῖται· καὶ οὐ μόνον γε καθ’ αὑτὸ ἀλλὰ καὶ ᾗ αὐτό. καὶ τὸ εὐθὺ πάλιν ὑπάρχει τῇ γραμμῇ καθ’ αὑτὸ καὶ ᾗ αὐτό· οὐ γὰρ ἔστιν ὁρίσασθαι τὸ εὐθὺ δίχα τῆς γραμμῆς. ἆρ’ οὖν ἅπαντα καθόλου κατηγορεῖται ὅσα ἐν τῷ ὁρισμῷ τινος παραλαμβάνεται; ταῦτα δ’ ἐστὶ τὰ γένη καὶ αἱ διαφοραί· ὑπάρχει γὰρ αὐτοῖς καὶ τὸ κατὰ παντὸς εἶναι καὶ τὸ καθ’ αὑτό. ἢ δεῖ καὶ τρίτης προσθήκης εἰς τὸ ἀκριβῶς ὁρίσασθαι τὸ καθόλου· δεῖ γὰρ τὸ καθόλου πρὸς τῷ παντὶ ὑπάρχειν καὶ καθ’ αὑτὸ ὑπάρχειν, ἔτι καὶ πρώτῳ ἐκείνῳ ὑπάρχειν καὶ μηδενὶ ἄλλῳ προτέρῳ, οἷον τὸ δύο ὀρθὰς ἔχειν τῷ τριγώνῳ· παντί τε γὰρ ὑπάρχει καὶ καθ’ αὑτό ἐκ γὰρ τῆς οὐσίας) καὶ πρώτῳ γε τῷ τριγώνῳ· οὐδενὶ γὰρ ἄλλω πρὸ τοῦ τριγώνου. οὔτ’ οὖν σχήματι καθόλου τὸ δύο ὀρθὰς ἔχειν ὑπάρχει· οὐ γὰρ ἅπαντι καὶ τῷ τυχόντι· οὐ γὰρ τῷ τετραγώνῳ καὶ τῷ πολυγώνῳ· οὕτε μὴν αὖθις τῷ σκαληνῷ· παντὶ μὲν γὰρ τούτῳ καὶ τῷ τυχόντι, οὐ | πρώτῳ δέ· τῷ τριγώνῳ γὰρ πρὸ αὐτοῦ. ὃ τοίνυν τῷ τυχόντι [*](1 post τίθησιν add. γένος φησὶ φασὶ A) τὸ ὑποκείμενον (e marg. videlicet illata) AW, γένος C ὅταν—δεκτικοῦ om. C post κατὰ τοῦ add. ὑποκειμένου As 3 ἡ alt. om. s 4 ἡ om. C 5 ἢ κ. ἡ ἁ. s ante τῶν add. ἐπὶ s 6 τι addidi μετὰ Α 7 ἂν W: om. ACs ὑπάρχοι Α: ὑπάρχει CWs αὐτῷ s: αὐτὴ AC: αὐτῆς W 8 τὸ μὲν οὖν] hinc iterum S 10 ἄν om. C τε om. As ὑπάρχη S, corr. Α: ὑπάρχοι pr. A: ὑπάρχει CW 11 ὁ δὲ W δεύτερος ACS: τρίτος Ws 12 τούτων W οὕτ’ s: οὐ γὰρ ACSW 14 ante κόρακος add. τοῦ C 15 τὸ ASW: καὶ C κατὰ—τὸ addidi 16 ἐφ’ οὖ SW 17 ἐφαρμόσει SW αὐτὸ] τὸ superset. Α 19 καὶ τὸ—20 ᾖ αὐτό om. AW 21 παραλαμβάνονται SW 22 καὶ alt. om. CW κατὰ om. Α 24 ἀφορίσασθαι SW τὸ prius ASW: τὰ C τὸ alt. CSW: τῶ Α 25 ante πρώτω add. τῶ SW οὐδενὶ s 26 τῶ (post οἶον) Α τῶ superscr. A 27. 28 οὐδενὶ—τριγώνου om. C 29 τριγώνω W 30 τοῦτο AS 31 ὦ As)

5 Δεῖ δὲ μὴ λανθάνειν ὅτι πολλάκις ἀπατώμεθα περὶ τοὐ καθόλου· καὶ γὰρ ἀποδεικνύντες αὐτὸ οὐ δοκοῦμεν ἀποδεικνύναι, καὶ μὴ δεικνύντες ἀποδεικνύναι νομίζομεν. τρεῖς δ’ αἰτίαι τῆς ἀπάτης εἰσίν. μία μέν, ὅταν τι τῶν καθ’ ἕκαστον ᾖ καὶ ἄτομον ἐφ᾿ οὗ ποιούμεθα τὰς ἀποδείξεις, οἷον ἥλιος, σελήνη <,γῆ>, κόσμος· ἐπεὶ γὰρ οὐδέν ἐστιν ἀνωτέρω τῶν οὐδὲ κοινόν, ἀλλ’ ἐφ’ ἑκάστου τὸ ἄτομον εἷς γὰρ | ἥλιος καὶ μία σελήνη καὶ [*](21) μία γῆ καὶ εἷς οὐρανός), ὅταν τι τούτοις ὑπάρχον ἀποδεικνύωμεν, ἢ τῇ γῇ τὸ ἐν μέσῳ κεῖσθαι ἢ τῷ οὐρανῷ τὸ κύκλῳ φέρεσθαι. οὐκ οἰόμεθα καθόλου ὑπάρχον ἀποδεικνύναι, καίτοι μὴ καθ’ ὃ τόδ’ ἑκάτερον αὐτῶν καὶ ἄτομον ποιούμενοι τὴν ἀπόδειξιν· οὐ γὰρ καθ’ ὃ ἥλιος εἷς, ἐκλείποντα αὐτὸν ἀποδείκνυμεν ὑποτρεχούσης τῆς σελήνης, ἀλλὰ τοιαῦταί εἰσιν αἱ γινόμεναι ἀποδείξεις, ὡς εἰ καὶ πλείους ἦσαν, ὁμοίως ἁρμόσαι. ὥσπερ τοίνυν, εἰ τὸ σκαληνὸν μόνον τρίγωνον ἦν, ἐδείκνυμεν δὲ αὐτῷ τὸ δύο ὀρθαῖς ἴσας ἔχειν ὑπάρχον μηδὲν τῷ σκαληνὸν εἶναι προσχρώμενοι ἀλλὰ τῷ τρίγωνον μόνον, οὐ τῷ σκαληνῷ τοῦτο ὑπάρχον ἐδείκνυμεν ἀλλὰ τῷ τριγώνῳ, καίτοι μόνον τρίγωνον ὑπόκειται εἶναι τὸ σκαληνόν, οὕτως, ἐπειδὴ καὶ τὸν ἥλιον μείζονα εἶναι τῆς γῆς ἀποδείκνυμεν, οὐ καθ’ ὃ εἷς μόνος ἐστίν, ἀλλὰ καθ’ ὃ ἥλιος, δῆλον ὡς οὐ τοῦδέ ἐστιν ἡ ἀπόδειξις τοῦ ἡλίου ἀλλὰ παντὸς ἁπλῶς τοῦ τοιοῦδε. ὥστε καὶ ὅταν γίγνηται ἐπὶ τῶν καθ’ ἕκαστα ὄντων ἡ ἀπόδειξις, οὐ τὸ καθ’ ἕκαστον οἰητέον ἀποδείκνυσθαι ἀλλὰ τὸ καθόλου.

Δευτέρα δὲ τῆς ἀπάτης αἰτία, ὅταν ᾖ μὲν πλείονα καὶ διαφέροντα εἴδη τὰ τῆς αὐτῆς ἀποδείξεως κοινωνοῦντα, μὴ ἡ δὲ ἐκεῖνο καθ’ ὃ κοινωνοῦσιν ὠνομασμένον. διαφέρουσι μὲν γὰρ ἀλλήλων κατ’ εἶδος ἀριθμὸς καὶ μέγεθος [*](1 ὑπάρχον ex ὑπάρχειν corr. C τούτῳ s 2 τῶν—ἀπόδειξις om. W ἧ C γε om C 5 θαμβείτω C, supra λάνθανέ scriptuin A ὑμᾶς C 6 τε om. As 8 συγχωρήσει SW 9 μόνον Ws ἡ om. SW 11 αὐτὸ—δει·κνύντες om. W ἀποδεικνύντες (post μὴ) ci. Spengel 12 ὅτε Α 13 ἡ καὶ ἄτομον ἡ C ὃ AC 14 γῆ addidi 15 οὐδὲν SW ἑκάστω SW 16 τούτων C ἀποδείκνυμεν AC 19 αὐτὴν pr. S 20 ἀποδεικνύομεν s 21 εἰ prius superscr. C1 ἁρμόσει AC: ἁρμόσειν s τοίνυν om. C 22 ὂν S ὀρθαῖς scripsi cf. p. 3,20sq.: ὀρθὰς libri s 23 τῶ prius CW: τό AS προσχρώμενοι] ω in ras, A τῶ alt. C, pr. S: τὸ AW, corr. S 24 οὐ τῷ—τριγώνῳ om. C ἐδείκνυμεν] ἄν desiderat Spengel 25 τὸ om. S <τὸ> τὸν ci. Spengel 26 εἶναι om. AC: fort. 28 γένηται ACs ἕκαστα] α alt. corr. (ex ον?) C 30 πλείω SW 32 κατ’ εἶδος ἀλλήλων SW post ἀριθμὸς add. τε SW)

Τρίτη δὲ τῆς ἀπάτης αἰτία τὸ δείξαντας, ὅτι παντὶ ὑπάρχει, οἴεσθαι ἀποδεδειχέναι ὅτι καὶ καθόλου, οἷον εἴ τις δείξειε γεωμέτρης, ἐὰν εἰς δύο εὐθείας εὐθεῖα ἐμπίπτουσα τῶν ἐφεξῆς γωνιῶν ἑκατέραν ὀρθὴν ποιῇ, αἱ εὐθεῖαι οὐ συμπεσοῦνται· πάσαις μὲν γὰρ τοῦτο ὑπάρχει ταῖς ποιούσαις τοιαύτας τὰς γωνίας, ἀλλ’ οὐ διὰ τοῦτο πρῶτον παράλληλοι· καὶ γὰρ εἰ μὴ ἑκατέραν ὀρθήν, τὰς δύο δὲ ἅμα δυσὶν ὀρθαῖς ἴσας ποιοῖεν, οὐδὲν ἧττον παράλληλοι δείκνυνται. πρώτου τοίνυν ἡ ἀπόδειξις καὶ καθόλου τοῦ μὴ συμπίπτειν τὰς δύο * * * ὀρθαῖς ἴσας· τοῦ δὲ ‘ὧν ἑκατέρα ὀρθή' κατὰ παντὸς μὲν οὐ μὴν καθόλου. πῶς οὖν γνωσόμεθα εἴτε τὸ κατὰ παντὸς ἀποδείξομεν εἴτε τὸ καθόλου; δῆλον τοίνυν ὡς εἰ ταὐτόν ἐστι τριγώνῳ τε εἶναι καὶ σκαληνῷ, καθάπερ λωπίῳ καὶ φάρει, ὁ δείξας ὅτι τῷ σκαληνῷ τὸ δύο | ὀρθὰς ἔχειν ὑπάρχει, οὗτος ἐπίσταται τὸ καθόλου· εἰ γὰρ καὶ ᾗ [*](23) τρίγωνον δύο ὀρθὰς ἔχει, ἀλλὰ ταὐτὸν ὑπόκειται τριγώνῳ τε εἶναι καὶ σκαληνῷ. εἰ δὲ μὴ ταὐτὸν ἀλλ’ ἕτερον, ὑπάρχει <δὲ> ᾗ τρίγωνον, οὐχ σκαληνόν, ὁ δὲ ᾗ σκαληνὸν οἴοιτο εἶναι τὴν ἀπόδειξιν, οὐκ οἶδεν ὅτι καθόλου. ἀλλ’ αὐτό γε τοῦτο αὖθις πῶς ἄν τις ἐξεύροι, εἴτε ἡ σκαληνὸν εἴτε ᾗ τρίγωνον ἔχει τὰς δύο ὀρθάς; τοῦτο γὰρ ἡμῖν πρὸς τὴν διάκρισιν ὧν προεθέμεθα ὑπολείπεται. οὗ τοίνυν ἀναιρεθέντος πρώτου τῶν προσόντων τῷ πράγματι εὐθὺς καὶ τὸ κατηγορούμενον συναναιρεῖται, διὰ τοῦτο καὶ ὑπάρχειν αὐτῷ ῥητέον. οἷον τῷ τριγώνῳ τῳδὶ πρόσεστι μὲν καὶ τὸ χαλκῷ εἶναι, πρόσεστι δὲ καὶ τὸ σκαληνόν, πρόσεστι δὲ καὶ τὸ τρίγωνον, πρόσεστι δὲ [*](3 ἑκάστου S οὑδὲ] οὔτε s 5 τι C ἀνάλογα SW 6 εἶναι W: ἔσται ACSs post δὲ add. τὸ S τῷ τινὰ om. SW κοινὸν post 7 ὡρισμένον collocat Α, post ὄνομα Cs 7 τεμμαχίζουσι AS 8. 9 ἦν—ἀποχρῶντα conicio 9 τὴν om. Α 10 ἔχειν AC δεικνύει CWs 11 post κοινὸν add. οὐχ ASW ὁρᾶται] ὁ evan. Α ἐνίων] νί corr. non liquet unde Α 14 ἀποδεδεῖχθαι Ss 15 αἱ om. W 17 τὰς ante τοιαύτας collocat As: om. C 18 ἑκατέραν] ἕκατέ evau. Α: ἑκατέρ in ras. C1 ὀρθήν] θ in ras. C1 ποιεῖ W 19 post καθόλου add. καὶ SW 20 lacunam indicavi; supple εὐθείας τἀς ποιούσας τὰς ἐφεξῆς γωνίας δύο ὀρθάς omisso ἴσας C 24 οὕτως W 25 ἔχει δύο ὀρθὰς SW 26 δὲ prius om. Α δέ alt. as: om. ACSW 27 οἴοιτο SW: οἷον τὸ Α: οἰόμενος Cs 30 πρὸ τοῦ W 31 ἀναιρεῖται SW 32 πρόστεστι sic C τὸ χαλκῶ Α: τῶ χαλκῶ C: τὸ χαλκοῦν SWs 33 δὲ ubique om. W)

6. τούτων τοίνυν ἡμῖν διωρισμένων δῆλον ὡς ἐκ τῶν καθόλου καὶ τῶν καθ’ αὑτὰ ὑπαρχόντων ἐστὶν ἡ ἀπόδειξις· εἰ γάρ ἐστιν ἡ ἀποδεικτικὴ ἐπιστήμη ἐξ ἀναγκαίων ἀρχῶν καὶ ἀδυνάτων ἄλλως ἔχειν, μόνα δὲ ἀναγκαίως κατηγορεῖται τὰ καθ’ αὑτὰ ὑπάρχοντα καὶ καθόλου τοῖς πράγμασι, φανερὸν ὅτι ἐκ τοιούτων τινῶν ἡ ἀπόδειξις. τούτῳ τῷ λόγῳ τινὲς παραβάλλουσιν ‘εἰ εἰ τὰ σώματα τῶν ζῴων ἐκ ξηρῶν καὶ ὑγρῶν, σῖτος δὲ καὶ οἶνος ξηρὸν καὶ ὑγρόν, ἐκ σίτου καὶ οἴνου τῶν ζῴων ἐστὶ τὰ σώματα'. ἀλλ’, ὦ βέλτιστε, οὐκ ἀπέδειξας ὅτι ταῦτα μόνα ξηρὰ καὶ ὑγρά· Αριστοτέλης δὲ πρῶτον ἀπέδειξεν ὅτι μόνα τὰ οὕτως ὑπάρχοντα ἀναγκαῖα. καίτοι καὶ ἄλλα πολλὰ τῶν συμβεβηκότων ἀναγκαίως ὑπάρχειν τοῖς ὑποκειμένοις ἄν εἴποις, οἷον τὸ λευκὸν τῇ χιόνι· ἀλλ’ ὅτι γε φύσιν ἔχει | τισὶν ἑτέροις μὴ ἀναγκαίως ὑπάρχειν, οὐχ οὕτως ἐστὶν ἀναγκαῖον ὡς τὰ καθ’ αὑτὰ καὶ τὰ καθόλου κατηγορούμενα. ἐξ ἀληθῶν μὲν γὰρ ἔστι καὶ μὴ ἀποδεικνύντα συλλο- γίσασθαι, οἷον Καλλίας βαδίζει, πᾶς ὁ βαδίζων κινεῖται διὰ ποδῶν· ἀποδεῖξαι [*](1 δ’ οὐκ ἔστιν, εἰ μὴ δι’ ἀναγκαίων ἀρχῶν. σημεῖον δ’ ὅτι ἡ ἀπό. 1 δὲ om. W ζητῶμεν ci. Spengel: ζητοῦμεν libri s cf. p. 10,12 2 τὸ om. Α 3 συναφήρησας Α οὐδαμῶς in ras. W 4 ἔχει s αὐτοῦ CW 7 καὶ] κἄν Α συναφαιρεῖς SW 8. 9 ἐπεί γε εἰ ἦν pr. W: ἐπεὶ ἐπί, ut videtur, S) δ’ ὡς S, corr. W: εἴτ’ εἶδος Α: εἰ δ’ οὖν δὸς sic C 9 μένουσιν libri s 10 ἐφερεθῆ pr. W 11 δὴ S 15 φυλαττόμενα SW τὸ σχῆμα scripsi: τὰ σχήματα libri s μὲν om. C 16 δέ prius om. C πολυγώνιον AC 17 σώζεται SW post εἴρηται ω τ add. ὅτι S W 1 9 τοῖς σχήμασι S ἀλλ’ οὐ ex ἀλλὰ corr. A πρώτοις] ὄις corr. non liquet undo Α 21 αὑτὸ Α 22 ἀδύνατον SW ἀναγκαίως SW: ἀναγκαῖα ὧν ACs 23 post φανερὸν add. οὖν SW 27 μόνα ταῦτα s post μόνα add. καὶ A πρῶτος S 28 ὄντως C 31 οὕτως SW: οὕτω δ’ AC 33 ὁ om. C post ποδῶν addiderim Καλλίας ἄρα κινεῖται διὰ ποδῶν, sad cf. p. 21,30. 31)

Ὅτι δὲ ἐξ ἀναγκαίων εἶναι δεῖ τὴν ἀπόδειξιν, φανερὸν καὶ ἐκ τούτων· οὐ γὰρ εἴσεται, διὰ τί τὸ συμπέρασμα ἀναγκαῖον, ὁ μὴ τὰς προτάσεις ἀναγκαίας γινώσκων. ἀλλ’ ὅτι μὲν ἀναγκαῖον, ἴσως ἂν γινώσκοι, διὰ τί δ’ ἀναγκαῖον, οὐκ εἴσεται· ὑπάρχει γὰρ ἐξ ἀνάγκης τὸ ζῷον τῷ ἀνθρώπῳ· ἀλλ’ εἰ διότι περιπατεῖ, διὰ τοῦτό τις οἴοιτο ὑπάρχειν τὸ ζῷον, οἶδε μὲν τὸ ἐξ ἀνάγκης ὑπάρχον, διὰ τί δ’ ἐξ ἀνάγκης ὑπάρχει, παντελῶς ἀγνοεῖ. ἔτι φθαρηναι τὸν τοιοῦτον μέσον ἐνδέχεται, σώζεσθαι δὲ τὸ συμπέρασμα· ὁ δὴ διὰ τοῦ τοιούτου μέσου γινώσκων τὸ συμπέρασμα, ἡνίκα ἄν φθαρῇ τοιοῦτος ὤν, ἀπολώλεκε | τὸ διὰ τί. καίτοι θαυμαστὸν αὐτόν τε σωζόμενον [*](26) καὶ τοῦ πράγματος σωζομένου καὶ ἰὸν λόγον ἔχοντος τὸν αὐτὸν μὴ ἐπίστασθαι.

Ὅτι μὲν οὖν τὸ συμπέρασμα ἀναγκαῖον εἶναι δεῖ τὸ ἐν ταῖς ἀποδείξεσιν, ἅπαντες ὁμολογοῦσιν. ἐγχωρεῖ δὲ αὐτό, φασί, καὶ ἐκ μέσου δείκνυσθαι μὴ ἀναγκαίου· ἔστι γὰρ τὸ ἀναγκαῖον καὶ μὴ ἐξ ἀναγκαίων συλλογίσασθαι, ὥσπερ καὶ ἐκ μὴ ἀληθῶν ἀληθές· ἐκ μὲν γὰρ τῶν ἀναγκαίων πάντως ἀναγκαῖον, οὐ πάντως δὲ τὸ ἀναγκαῖον ἐξ ἀναγκαίων· οὐ γὰρ ὥσπερ τὸ ἀνδεχόμενον ἐξ ἐνδεχομένων προτάσεων, οὕτω καὶ τὸ ἀίδιον ἐξ ἀιδίων. εἴρηται δὲ καὶ ὑπὲρ τούτου ἐν τοῖς περὶ συλλογισμοῦ διὰ πλειόνων. ἀλλ’ οἱ ταῦτα λέγοντες ἀγνοοῦσιν ὅτι οὐχ ἁπλῶς εἶναι δεῖ τὸ συμπέρασμα ἀναγκαῖον, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν ἀπόδειξιν· τὸ δὲ διὰ τὴν ἀπόδειξιν οὐδὲν ἄλλο ἡ διὰ τὸν μέσον ἐστίν, οὗ μὴ ὑπάρχοντος ἐξ ἀνάγκης οὐκ εἴσεται ἀποδεικτικῶς, οὔτ’ ἂν τὸ ὅτι δεικνύῃ τις, οὔτ’ ἄν τὸ διότι. ἀλλ’ εἰ μὲν οἴοιτο ἀναγκαῖον αὐτὸν μὴ ὄντα, οἰήσεται καὶ ἐπίστασθαι μὴ ἐπιστάμενος· εἰ δὲ γινώσκοι τὴν φύσιν αὐτοῦ, γινώσκοι ἄν ὅτι μηδὲ ἐπίσταται. τίς δὲ ἡ διαφορὰ τοῦ ὅτι καὶ τοῦ διότι κάλλιον μὲν ἐφεξῆς μαθησόμεθα, ἀποχρήσει δὲ νῦν ἐκθέσθαι [*](2 ἀπο)δεικνύναι—3 τῷ ἐνδόξῳ om. W καὶ om. C 4 Πρωταγόρας] cf. Frei Qu. Protag. p. 92 9 εἶναι om. AC: post ἀπόδειξιν habet s καὶ om. Α 10 διὰ om. Α 11 ἄν γινώσκει W 12 ὑπάρχειν SW τῶ ζώων sic W τῷ om. C 13 εἶδε W 14 διότι AC δ’ om. Α τελῶς pr., τελείως corn rec. m. W 15 ὅτι pr. Α τὸ initio paginae repetit C post τὸ add. τοιοῦτον SWs 16 ὁ δὴ —συμπέρασμα om. CW τοῦ τοιούτου S: τούτου τοῦ A 17 ὤν om. s 18 ἔχοντα s 21 post ἅπαντες add. γὰρ W ἐγχωρεῖν s μὴ] τοῦ A 22 ἀναγκαίου ex ἀναγκαῖον corr. W ἔστι—ἀναγκαίων om. W 23 ἐκ μὴ A: μὴ C: εἰ μὴ ἐξ SW: μὴ ἐξ s 26 ὑπὲρ τούτου AC: τοῦτο SW post τοῖς delevit ὒ Α ἐν τοῖς περὶ συλλογισμοῦ] Anal. Pr. II 2 —4 29 οὐ κείσεται C 30 δεικνύοι Α 31 καὶ om. SW γινώσκει CW 32 μὴ W 33 τοῦ om. SW ἐφεξῆς] c. 13)

Διὰ τί οὖν ἐρωτῶμεν ὅλως προτάσεις τοιαύτας, εἰ μηδὲν συνάγουσιν ἀναγκαῖον; ἢ κἄν μὴ γίγνηται κατὰ φύσιν αὐτοῦ τὸ συμπέρασμα ἀναγκαῖον ἐπὶ ταῖς ἀπὸ τοῦ συμβεβηκότος προτάσεσιν, ἀλλ’ ἕπεται ἐξ ἀνάγκης τῷ τὰς προτάσεις ἐκείνας θεμένῳ. ἀλλ’ ἴσως τὸ μὲν ἐρωτᾶν οὐδ’ ἀποδεικτικὸν ὅλως ἐστίν· οὐ γὰρ ἐκ τοῦ δοθῆναι τὴν πρότασιν ἢ μὴ δοθῆναι τὸν ἐπιστημονικὸν ἠρτῆσθαι συλλογισμὸν προσήκει, ἀλλ’ ἐξ αὐτῆς τῆς φύσεως τῶν πραγμάτων. μᾶλλον δὲ ἐπισκεπτέον ὅσα καθ’ αὑτὰ ὑπάρχει περὶ ἕκαστον γένος ὑπὲρ ὧν ποιούμεθα τὰς ἀποδείξεις· ἐκ γὰρ τῶν τοιούτων καὶ περὶ τῶν τοιούτων εἰσὶν οἱ κατ’ ἐπιστήμην συλλογισμοί. οἱ. τὰ δ’ ἄλλως 20 συμβεβηκότα οὐκ ἀναγκαῖα, οὐ μόνον δὲ τὰ ἐνδεχόμενα καὶ μὴ ὑπάρχειν, ἀλλὰ καὶ ὅσα ἀεὶ συνυπάρχει, μὴ καθ’ αὑτὰ δέ. ἐπεὶ καὶ οἱ διὰ σημείων συλλογισμοὶ λαμβάνουσι μὲν τοὺς μέσους ἀεὶ τῷ πράγματι συνυπάρχοντας· ἀεὶ γὰρ τὸ γάλα ἔχειν ὑπάρχει τῷ τετοκέναι, καὶ ὁ καπνὸς τῷ πυρί· ἀλλ’ ὅμως οὐδὲ τούτους κυρίως ἀποδεικτικοὺς εἴποιμεν ἄν, ὅτι δι’ ὑστέρων τὸ πρότερον συλλογίζονται.

7. Ὅτι μὲν οὖν καὶ ἀναγκαίας εἶναι δεῖ τὰς προτάσει, εἴρηται καὶ πλείω τῶν ἱκανῶν· ὅτι δὲ καὶ οἰκείας, δῆλον ἐκ τούτων. | εἰ γὰρ δεῖ καὶ τὸ μέσον [*](28) τῷ τρίτῳ καὶ τὸ πρῶτον τῷ μέσῳ καθ’ αὑτὸ ὑπάρχειν, δῆλον ὡς οὐκ ἔστιν ἐξ ἄλλου γένους εἰς ἄλλο γένος μεταβῆναι τὰς ἀποδείξεις οὐδ’ ἐφαρμόσαι τὰς γεωμετρικὰς ταῖς ἀριθμητικαῖς· τὰ γὰρ καθ’ αὑτὰ ὑπάρχοντα 5 ἐκ τῆς αὐτῆς φύσεως καὶ τοῦ αὐτοῦ γένους, εἴπερ ἐκ τῆς οὐσίας ἑκάστου. ἄνωθεν γὰρ μικρὸν ἀναλαβοῦσι ῥητέον. ἐπειδὴ τρία ἐστὶ τὰ ἐν ταῖς ἀποδείξεσιν, ἓν μὲν ὃ δείκνυται ὑπάρχειν ἢ μὴ ὑπάρχειν τοῦτο δ’ ἐστὶ τὸ κατηγορούμενον ἐν τῷ συμπεράσματι), ἓν δὲ τὰ ἀξιώματα ἐξ ὧν δείκνυται αὗται δ’ εἰσὶν αἰ προτάσεις ἐκ τῶν καθ’ αὑτὰ ὑπαρχόντων), τρίτον δὲ τὸ γένος τὸ ὑποκείμενον καὶ ἡ φύσις ἧς τὰ πάθη καὶ τὰ καθ’ αὑτὰ ὑπάρχοντα [*](1 ὅτι superscr. S 3 τῆς prius om. AC ἡ S δέ AC 4 δεικνύει Cs 8 τοῦ om. SW(A p. 75a21) 9 προτάσεις ὅλως Α 10 γίγνηται W: γίνηται S: ἡγήσηται AC ἑαυτοῦ CS 12 τὰς om. SW μὲν τὸ SW οὐδ’ C: οὐκ Α: οὐδὲν SW 12. 13 ἀποδεικτικῶς S 14 προσήκει συλλογισμόν Cs 15 ἑαυτὰ C 17 τῶν ομ. CSW 17 ἄλλα W 18 ἀναγκαῖον S 19 αἰεὶ SW οὐ SW 20 ἀεὶ τοὺς μέσους W τῷ πράγματι om. Α 21 αἰεὶ S ὑπάρχειν S 24 post μὲν induxit εἶναι δεῖ Α πλεῖον SW 25 δεῖ] δὴ W, pr. S 26 οὐκ] κ add. rec. m. S 27 γένος om. C 28 ἑαυτὰ S 29 post γένους add. εἶναι S 30 τρία bis C εἰσὶ A 31. 32 ἓν μὲν —συμπεράσματι om. S 32 τὰ ACW: καὶ S 33 ἑαυτὰ S 34 τὰ piius om. S ἑαυτὰ S)

Τί οὖν ἐστιν ὃ προσλαμβάνων ὁ Βρύσων ᾤετο τετραγωνίζειν τὸν κύκλον, οὐδὲν μὲν πρὸς τὸν παρόντα λόγον ἐστί, τῶν φιλομαθῶν δ’ ἕνεκεν εἰρήσθω. ὁ κύκλος, φησί, τῶν ἐγγραφομένων πολυγώνων ἁπάντων μείζων ἐστί, τῶν περιγραφομένων δ’ ἐλάττων· ὁμοίως καὶ τὸ πολύγωνον τὸ μεταξὺ γραφόμενον τῶν τε ἐγγραφομένων καὶ τῶν περιγραφομένων τῷ κύκλῳ· τῶν αὐτῶν ἄρα μείζων τε καὶ ἐλάττων ἐστὶν ὅ τε κύκλος καὶ τουτὶ τὸ πολύγωνον, ὥστε καὶ ἀλλήλοις ἴσα διὰ τὸ ἀξίωμα τὸ εἰρημένον. ἀλλὰ τὸ ἀξίωμα τοῦτο ἀληθὲς μέν ἐστιν, εἰ δὲ βούλει, καὶ ἄμεσον καὶ ἀναπόδεικτον, ἀλλ’ οὐκ ἔχει σοι τὴν ἀρχὴν ὁ συλλογισμὸς οἰκείαν τῷ δεικνυμένῳ· οὐδὲ γὰρ λαμβάνεις ᾗ κύκλος ἐστίν, οὐδὲ ᾗ μέγεθος. ὁμοίως οὖν ἐπὶ τοῖς ἀπὸ τῶν συμβεβηκότων συλλογιζομένοις· καὶ γὰρ ἐκεῖνοι τὰ λήμματα τῆς φύσεως τῆς ὑποκειμένης ἀπηρτημένα λαμβάνουσιν, ὁ δὲ ἀληθινῶς τε καὶ καὶ μὴ κατὰ συμβεβηκὸς ἐπιστάμενος ἐκ τῶν ἀρχῶν τῶν ἐκείνης καὶ ἐκ τῶν [*](31) καθ’ αὑτὰ ὑπαρχόντων ἐπίσταται, ἐφ’ ὧν ἀνάγκη τὸν μέσον ὅρον καὶ τὴν πρότασιν τὴν συνέχουσαν τὸν συλλογισμὸν ἤτοι γε ἐκ ταὐτοῦ καὶ ἑνὸς εἶναι γένους παντάπασιν ἢ συγγενοῦς τε καὶ μὴ πόρρω διεστηκότος, ὥσπερ ἔφαμεν ἔχειν τὰ σύμφωνα διαστήματα πρὸς τοὺς ἀριθμούς. διὰ τοῦτο γὰρ οἵα τε χρῆσθαι ἁρμονικὴ προτάσεσιν ἀριθμητικαῖς· ἅπασαι γὰρ αἱ τοιαῦται τὸ μὲν ὅτι φέρουσι παρ’ ἑαυτῶν, οἷον ὅτι σύμφωνον τὸ διὰ τεσσάρων διάστημα, καὶ ὅτι συμπίπτειν φαίνονται πόρρωθεν αἱ παράλληλοι, τὸ δὲ διότι παρὰ τῶν ἀνωτέρω λαμβάνουσι· διὰ γὰρ τὸν ἐπίτριτον λόγον σύμφωνον τὸ διὰ τεσσάρων, καὶ διὰ τὰς ἐλάττους γωνίας συμπίπτουσιν αἱ παράλληλοι. διαφέρουσι φέρουσι δὲ αἱ τοιαῦται ἀποδείξεις τῶν ἓν τὸ γένος ἐχουσῶν ἀκριβῶς, ὅτι [*](1 γεωμετρία] με initio paginae add. rec. m. S ἐὰν S et, ut Α 2 ἰὰν, ut videtur, A 3 γὰρ om. C: δὲ W 4 post οἷον add. ἀριθμὸς s ἄρα ACS: ἔτι W 5 τε om. Α 6 δὴ S 7 βύρσωνος S 8 τὸ s: om. ACSW 9 τε om. C post ἐλάττω add. τε W ἴ’ τὸ om. W 11 ἐστιν ὃ om. SW βυρσῶν SW 12 ἕνεκα W 13 fort. ἐγγραφομένων <μὲν> πολυγώνων—14 περιγραφομένων om. W πάντων πολυγώνων C 14 ἐλαττόνων Α: ἐλάσσων C post ὁμοίως add. δὲ SWs 1.5 τε supeiscr. S 17 ἴσα CSW: εἶναι A post ἶσα delevit ὅ τε κύκλος καὶ τὸ πολύγωνον S 18 καὶ prius om. W 19 οὐδὲν 8 22 ἀπηρτισμένα Α ἀληθῶς As 23 ἐκείνης scripsi: ἐκείνου libri s 25 ἐκ ταὐτοῦ om. S 20. 27 ἔχειν ἔχειν S 32 τεσσάρων om. Α)

8. Φανερὸν δὲ καὶ ἐὰν ὦσιν αἱ προτάσεις καθόλου ἐξ ὧν ὁ συλλογισμός, ὅτι ἀνάγκη καὶ τὸ συμπέρασμα ἀίδιον εἶναι τῆς τοιαύτης ἀποδείξεως· αἱ γὰρ προτάσεις ἀίδιοι καὶ ἀναγκαῖαι, ἐξ ἀναγκαίων δὲ ἀναγκαῖον καὶ ἐξ ἀιδίων ἀίδιον.

Ἐνταῦθα τοίνυν ἐπισκεπτέον τὸ συμπέρασμα, πῶς πρῶτον καθόλου, ἐφ’ ὧν αἱ προτάσεις πρότεραι | καθόλου· οὐ γὰρ ἄν τὸ πρῶτον ὑπάρχοι [*](32) ἐν τῷ συμπεράσματι, εἰ προτέροις ὑπάρξει τοῖς λήμμασιν. ἢ πρῶτον μὲν οὐκ ἀεὶ τὰς προτάσεις ἀναγκαῖόν ἐστιν εἶναι καθόλου· καὶ γὰρ εἴρηται ‘ἐὰν ὦσιν, οὐχ ὅτι δεῖ πάντως εἶναι τοιαύτας. ἔπειτα ἐπὶ τῶν τοιούτων οὐδὲν κωλύει μὴ τὸ φύσει καὶ καθόλου πρῶτον ὑπάρχειν ἐν τῷ συμπεράσματι, ἀλλὰ τὸ πρῶτον τῶν δυναμένων ἀποδειχθῆναι. καὶ ἴσως ἄν τι λέγοι τοῦτο λέγων ὁ Ἀλέξανδρος. ἄμεινον δὲ μὴ σφόδρα ἀκριβολογεῖσθαι μηδὲ διαιρεῖσθαι νομίζειν Ἀριστοτέλην οὕτως <ὡς> τὸ καθόλου μὲν ἐν συμπεράσματι δεῖν ὑπάρχειν, τὸ καθ’ αὑτὸ δὲ ἐν ταῖς προτάσεσιν· οὕτε γὰρ διαρρήδην που καὶ φανερῶς τοῦτο εἴρηται, οὔτε δυνατὸν σώζεσθαι τὸ καθόλου πρῶτον ἐν τῷ συμπεράσματι, εἴ γε ἐκ τῶν καθόλου δεικνύοιτο· δῆλον γὰρ ὡς ἀνάγκη τὸ κατηγορούμενον τῷ μέσῳ πρῶτον ὑπάρχειν, τὸ δὲ ὡς ἀποδεικτὸν πρῶτον <ὂν> οὕτως εἶναι τὸ συμπέρασμα καθόλου. μὲν οὖν τοῦ πρώτου συμπεράσματος, ὃ συνάγεται ἐκ τῶν ἀμέσων προτάσεων, ἴσως ἂν λέγοιτο πιθανῶς. περὶ δὲ τῶν ἐφεξῆς καὶ ἐκ προδεδειγμένων συναγομένων πῶς ἂν ἔτι χώραν ἔχοι λοιπόν; οὐδὲ γὰρ ὡς ἀποδεικτὰ πρῶτα ἐκεῖνα. ὥστε ἢ πάσας τὰς τοιαύτας ἀποδείξεις περιγραπτέον τοὺς τὸ καθόλου νομίζοντας ἐξ ἀνάγκης ὑπάρχειν τῷ συμπεράσματι, ἢ συγχωρητέον καὶ τὸ καθόλου περὶ τῶν προτάσεων λέγεσθαι, καθάπερ τὸ καθ’ αὑτό, καὶ περὶ προτάσεων δὲ τῶν πρώτων καὶ ἀναποδείκτων, εἰς ἃς ἀνάγεται ἡ ἀπόδειξις· ἡ γὰρ ἀκρίβεια τῆς ἀποδείξεως ἐν τοῖς λήμμασι, τῷ συμπεράσματι δὲ ἀποχρήσει τὸ ἐκ τῶν τοιούτων συνάγεσθαι | πρὸς τὸ γίνεσθαι [*](33) ἀναγκαῖον τὸν συλλογισμόν. τοῦτο καὶ αὐτὸς Ἀριστοτέλης δῆλον ποιεῖ· εἰπὼν γὰρ ὅτι ἐὰν ὦσιν αἱ προτάσεις ἲς καθόλου, οὐχ ὅτι ἐστὶ καθόλου [*](1 ἀποβεβηκυίας Α 2 ὑπάρχει om. SW 4 καὶ ὅτι ἄν SW 5 τῆς αὐτῆς AC 6 ἀναγκαῖον] ὂν corr. non liquet unde Α 8 πρῶτον AC: ἔσται SW 9 ὑπάρχοι C: ὑπάρχῃ AS: ὑπάρχει W 11 αἰεὶ S 13 καὶ om. C It. 1.5 ἄν τι λέγοι scripsi:: ἀντιλέγοι ASW: ἀντιλέγων Cs 1.5 λέγων ASW: λέγει Cs ὁ om. S γὰρ C post δὲ add. καὶ W 1(1 διοριεῖσθαι S et, ut videtur, pr. W οὕτως Α: οὕτω CSW ὡς addidi μὲν καθόλου C ἐν τῶ W: τῶ AS: om. C 19 εἴτε A: εἰ καὶ C 21 ἀποδεικτὸν C: ἀποδεικτικὸν ASW ὃν addidi post συμπέρασμα add. τι W 22 οὖν om. S 23 λέγοι W τῶν ex ὧν corr. Α 24 ἔχη C 25 περιγραπτέον CS, corr. A, pr. W: παραγραπτέον pr. Α, corr. W, s 27 τὸ alt. ex τῶν corr. Α 28 περὶ τῶν προτάσεων καὶ τῶν προτέριον W post τῶν add. (??) A 30 δὲ post 29 τῷ collocant As ἀποχρήσει post τοιούτων collocat C τῶν om. A ἀνάγεσθαι SW 32 ὅτι καθόλου ἐστὶ SW)

Οὔ φησι δὲ ἀκολουθεῖν Ἀριστοτέλης τῷ τὴν ἀπόδειξιν εἶναι τῶν καθόλου καὶ ἀιδίων συγχωρεῖν εἶναι τὰς ἰδέας· οὐδὲ γὰρ καθόλου ποιοῦσι τὰς ἰδέας οἱ τιθέντες, οὔτε ἐν τοῖς καθ’ ἕκαστον ὑφεστώσας ὥσπερ τὸ καθόλου, ἀλλ’ ἓν ἑκάστην παρὰ τὰ πολλὰ κεχωρισμένην οὖσαν καθ’ ἑαυτήν, δι’ ἣν καὶ τὰ πολλὰ εἶναι νομίζουσιν, ἐπεὶ τὸ μὲν καθόλου συνωνύμως κατηγορεῖται τῶν καθ’ ἕκαστον, τῶν δὲ ἰδεῶν ὁμωνύμως τὰ καθ’ ἕκαστον μεταλαμβάνει. τὰς μὲν οὖν ἰδέας διὰ ταῦτα οὐκ ἀνάγκη εἶναι, εἴπερ ἀπόδειξις ἔσται· τὸ καθόλου δὲ ἀναγκαῖον· ἄλλως γὰρ οὐχ οἷόν τε τὸ μέσον θηρεύειν.

Ἐκεῖνο δὲ φανερόν, ὡς εἴπερ ἀίδιον εἶναι δεῖ τὸ συμπέρασμα ἐν ταῖς ἀποδείξεσιν, οὐδενὸς ἀπόδειξις ἔσται τῶν φθαρτῶν οὐδ’ ἐπιστήμη ἁπλῶς, ἀλλ’ οὕτως ὅτι καθόλου ἐστὶν αὐτοῦ. πῶς γὰρ ὅν γένοιτο ἀίδιον ἔτι τὸ συναγόμενον, ἐν ᾧ τὸ φθαρτὸν ὑποκείμενον περιέχεται, ᾧ μήτε ἀεὶ τὸ κατηγορού|μενον ὑπάρχει μήτε ἀπλῶς ἀλλὰ ποτὲ καὶ πώς; οἷον τῷ Σωκράτει [*](34) τὸ ζῷον εἶναι· νῦν γὰρ καὶ οὐχ ὅτι Σωκράτης, ἀλλ’ ὅτι ἄνθρωπος. ἔπειτα οὐδὲ αἱ προτάσεις ἕξουσι τὸ καθόλου λοιπὸν ἔτι καὶ τὸ καθ’ αὑτό, εἴπερ τὸ συμπέρασμα φθαρτὸν ἔσται, ἀλλ’ ἀνάγκη τὴν ἑτέραν αὐτῶν εἶναι φθαρτὴν καὶ μὴ καθόλου. ὥσπερ δὲ ἀπόδειξις οὐκ ἔστιν οὐδενὸς τῶν φθαρτῶν, οὕτως οὐδὲ ὁρισμός ἐστι τῶν φθαρτῶν· ὁ γὰρ ὁρισμὸς ἢ ἀρχὴ ἀποδείξεως ἢ ἀπόδειξις θέσει διαφέρουσα ἢ συμπέρασμα ἀποδείξεως. ἀρχὴ μὲν ἀποδείξεως, ὅταν ἢ ὡς πρότασις ἄμεσος ἢ ὡς ὅρος ἐν προτάσει λαμβάνηται. θέσει δὲ διαφέρουσιν ἀποδείξεως οἱ τὴν αἰτίαν ἔχοντες ὁρισμοί, οἷον τί ἐστιν ἔκλειψις ἡλίου; ἐπισκότησις φωτὸς δι’ ὑποδρομὴν σελήνης· τοῦτον γὰρ ἔνεστι μεταθέντας τὸν ὁρισμὸν ἀπόδειξιν ποιῆσαι, οἷον ἡ σελήνη τὸν ἥλιον ὑποτρέχει, τὸ ὑποτρέχον ἐπισκοτεῖ. συμπεράσματα δὲ ἀποδείξεων εἰσιν οἱ τὴν αἰτίαν παραλαμβάνοντες ὁρισμοί. ἀλλὰ περὶ μὲν τῶν ὁρισμῶν ἀκριβέστερον ἐν τοῖς ἐφεξῆς μαθησόμεθα.

Αἱ δὲ τῶν πολλάκις γινομένων ἀποδείξεις καὶ ἐπιστῆμαι, οἷον σελήνης [*](34) ἐκλείψεως, πῶς ἄν εἶεν ἀποδείξεις; ἡ γὰρ ἔκλειψις οὐκ ἀίδιον. ἡ καὶ ἐπὶ τούτων εἶδός τι κοινὸν φαίνεται τῶν κατὰ τὴν ὁμοίαν περίοδον γινομένων· οὐ γὰρ ἐπὶ μιᾶς καὶ τῆσδε τῆς ἐκλείψεως τῆς κατὰ τήνδε τὴν ὥραν συμβάσης γίνεται ἡ ἀπόδειξις, ἀλλ’ ἐπὶ τῆς τοιαύτης ἀπάσης, ἣν διὰ τὰς τοιαύτας αἰτίας ἀεὶ γίνεσθαι ἀναγκαῖον. οὕτως οὖν καὶ ἐπὶ τούτου τὸ καθόλου | δείκνυται, οὐ τὸ καθ’ ἕκαστον, εἰ μὴ ἄρα οὕτω τὸ καθ’ ἕκαστον, ὅτι ὑπὸ τὸ καθόλου, καθάπερ καὶ ἐπὶ τῶν φθαρτῶν ἀπεδείκνυμεν. πῶς οὖν τὸ καθ’ αὑτὸ καὶ τὸ καθόλου δεῖ προσεῖναι ταῖς ἀποδείξεσιν, εἰρήσθω τοσαῦτα.

9. Πάλιν δὲ ἄλλην ἀρχὴν ποιησαμένοις ῥητέον. εἰ γὰρ ἐκ προτέρων πᾶσα ἀπόδειξις, δῆλον ὡς οὐκ ἔστιν οὐδεμιᾶς ἐπίστη μὴς τὰς ἑαυτῆς ἀρχὰς ἀποδεῖξαι· οὐ γὰρ ἔτι ἔσονται ἐκεῖναι ἀρχαί, εἰ δι’ ἑτέρων προτέρων ἀποδεικνύοιντο. ἃς εἰ μὲν καὶ αὐτὰς πάλιν ἀποδεικνύειν ἀνάγκη, ἐπ’ ἄπειρον οὕτω προήξομεν· εἰ δὲ τίθεσθαι ὡς ἐναργεῖς, ἐκεῖναι δήπουθεν ἄν εἶεν ἀρχαί, καὶ ὁ ταύτας εἰδὼς τὰς ἀρχὰς καὶ ἐκ τούτων ἀποδεικνὺς μᾶλλον οἶδε τοῦ τὰς ὑστέρας γινώσκοντος κἀκείναις χρωμένου. ἆρ’ οὖν οὐκ ἔστιν οὐδαμῶς ἀποδεῖξαι τὰς γεωμετρικὰς ἀρχὰς οὐδὲ τὰς ἀριθμητικὰς οὐδὲ τὰς μουσικὰς οὐδὲ τὰς τῶν ἄλλων ἐπιστημῶν; ἢ ἔστι μέν, οὐκ ἐκείνης δὲ τῆς ἐπιστήμης τῆς ὡς ἀρχαῖς αὐταῖς κεχρημένης οὐδὲ γὰρ ἂν δύναιτο ἐκείνη τῶν ἀρχῶν ἀρχὰς ἑτέρας ποιεῖσθαι), ἀλλά τινος ἑτέρας πασῶν ἀνωτέρας ὑφ’ ἥν εἰσιν αἱ πᾶσαι ἐπιστῆμαι. οὕτω γὰ ἔσται δυνατὸν αὐταῖς κεχρῆσθαι ταῖς ἐφεξῆς, εἰ ἔσονται ἅπασαι ὑπ’ ἐκείνην, ὥσπερ καὶ ὑπὸ γεωμετρίαν ἡ ὀπτική· ἄλλως γὰρ ἀμήχανον, εἴπερ ἐξ οἰκείων καὶ συγγενῶν ἡ ἀπόδειξις. αὑτη δ’ ἐστὶν ἡ πολυύμνητος σοφία, καὶ ταύτην ἁπλῶς ἐπιστήμην κλητέον καὶ μάλιστα ἐπιστήμην, ἣ τὰ πρῶτα ἅπαν τῶν αἴτια θεωρεῖ καὶ τὰ μάλιστα [*](36) αἴτια· μάλιστα γὰρ αἴτια ὧν οὐδὲν αἴτιον.

Διὰ ταῦτα δὴ πάντα εἰκότως χαλεπόν ἐστι τὸ γνῶναι εἰ κατ’ ἐπιστήμην ἴσμεν ἢ μή· χαλεπὸν γὰρ τὸ γνῶναι εἰ ἐκ τῶν οἰκείων ἑκάστου ἀρχῶν ἴσμεν ἢ οὔ, ὅπερ ἐστὶ τὸ εἰδέναι καὶ τὸ κατ’ ἐπιστήμην. ἀλλ’ ἐὰν εὕρωμεν ἀληθῆ μόνον τὰ λήμματα, εὐθὺς ἀποδεικτικὸν ἡγούμεθα τὸν συλλογισμόν· τὸ δ’ οὐκ ἔστιν, ἀλλὰ δεῖ συγγενεῖς εἶναι τὰς ἀρχὰς τοῖς δεικνυμένοις καὶ ἐκ τῶν καθ’ αὑτὰ ὑπαρχόντων.

10. Λέγω δὲ ἑκάστου γένους ἀρχὰς ἃς ὅτι εἰσὶ τίθεσθαι ἀναγκαῖον, [*](1 πολλῶν SW γενομένων AC 2 ἀποδείξεις W: ἀπόδειξις ACS 3 τὸ AC γιγνομένων AC 4 τῶν (ante κατὰ) W 5 τοιᾶσδε SW post τοιαύτης add. δὴ C 5. 6 τῆς τοιαύτης SW 6 αἰεὶ S post γίνεσθαι delevit δυνατόν Α 8 τοῦ κ. AC ἀποδείκνυμεν s post πῶς add. μὲν s 10 ποιησαμένοις C, corr. AW: ποιησάμενος S, pr. W: non liquet pr. Α 12 ἐκεῖναι om. C post ἐκεῖναι add αἱ Α 12. 13 ἀποδείκνυνται s 14 ἄν om. SW 17 οὐδαμῶς om. SW ἀρχὰς om. Α 18 μονάδας SW δὲ] οὐδὲ C 19 χρωμένης Α γὰρ om. pr. W 21 πᾶσαι αἱ SW ἐστι SW αὑτὴ SW χρῆσθαι CW 22 post ὑπὸ add. τὴν s γεωμετρίας pr. C, corr. C 24 αὐτὴν Α 25 πάντων S 27 πάντως Ws εἴτε SW κατ’ om. pr. W 30 ἀποδεικτὸν bs 31 τοῖς—33 ἀρχὰς om. W)

11. Ὅτι δέ ἐστι τὰ ἀξιώματα λίαν ἐναργῆ, φανερόν. τί γὰρ ἀναργέστερον τοῦ μηδὲν ἐνδέχεσθαι τὸ αὐτὸ ἅμα καταφάναι καὶ ἀποφάναι; οὕτω γὰρ αὐτῷ πεπιστεύκαμεν ἀδιδάκτως, ὥστε κεχρῆσθαι ὀκνοῦμεν εἰς τὰς ἀποδείξεις ἐν τάξει λήμματος· διὰ γὰρ τὸ πάνυ γνώριμον παρέλκειν δοκεῖ. πλὴν ἔστι γε ἐφ’ ὧν ἀναγκαῖον. πότε οὖν καὶ πῶς; ὅταν δὴ προκείμενον ᾖ περί τινος συμπεράνασθαι ὅτι τόδε μέν ἐστι, τὸ δὲ ἀντικείμενον οὐκ ἔστιν, οἷον ὅτι ὁ κόσμος πεπερασμένος μέν ἐστιν, οὐ πεπερασμένος δ’ οὐκ ἔστι, τουτέστιν ἄπειρος οὐκ ἔστι· τότε γὰρ ληπτέον ὅτι κατ’ οὐδενὸς σώματος ἐνδέχεται τὸ πεπερασμένον ἅμα φάναι καὶ ἀποφάναι, σῶμα δὲ ὁ κόσμος. καὶ ποιητέον ἀεὶ τὴν μείζονα πρότασιν τοιαύτην· οὕτω γὰρ καὶ τὸ συμπέρασμα ὅμοιον ἔσται. οὐ μόνον δὲ τοῦτο ἐναργές, ὅτι οὐκ ἐνδέχεται τὸ αὐτὸ ἅμα καταφάναι καὶ ἀποφάναι, ἀλλ’ ὅτι καὶ θάτερον περὶ παντὸς ἐξ ἀνάγκης· τοιαύτη γὰρ ἡ τῆς ἀντιφάσεως φύσις, καὶ οὐχ ὥσπερ τὰ ἐναντία ἀδύνατον μὲν συνυπάρχειν, οὐ μὴν θάτερον ἐξ ἀνάγκης ἐπὶ παντός. τούτῳ μέντοι γε ἤδη τινὲς ἀποδείξεις φανερώτερον χρῶνται τῷ ἀξιώματι, καὶ μάλιστα ὁ δι’ ἀδυνάτου τρόπος· | τῷ γὰρ ἀδύνατον ἀποδεῖξαι τὸ ἀντιτὴν [*](39) οὗ βούλεται συμπεράνασθαι τίθησι τὸ λοιπόν, ἐξ οὐθενὸς ἑτέρου τὴν ἀνάγκην προσάγων τῷ λόγῳ ἢ τοῦ δεῖν ἐπὶ παντὸς τὴν κατάφασιν ἢ τὴν ἀπόφασιν. ἐπεὶ γὰρ ἢ σύμμετρος, φησίν, ἢ ἀσύμμετρος, εἰ μὴ σύμμετρος, οὐ σύμμετρος ἐξ ἀνάγκης· τὸ γὰρ σύμμετρον ἢ οὐ σύμμετρον οὐδὲν ἄλλο ἐστὶν ἢ ὅτι θάτερον ἐξ ἀνάγκης τῆς ἀντιφάσεως, ὅπερ εἰ καὶ μὴ λέγουσι διαρρήδην, ἀλλὰ χρῶνταί γε αὐτοῦ τῇ δυνάμει. ποιοῦσι δὲ ἰδιαίτερον τὸ ἀξίωμα ἀπὸ τοῦ καθόλου μετάγοντες εἰς τὸ προκείμενον γένος· εἴρηται γὰρ ὅτι τοῖς κοινοῖς ἀξιώμασιν οὐχ ὡς κοινοῖς χρηστέον εἰς τὰς ἀποδείξεις, ἀλλὰ προσαρμοστέον ταῖς ὑποκειμέναις φύσεσι καὶ οἰκειότερα ποιητέον συστέλλοντας εἰς τὸ γένος ὑπὲρ οὗ τι βουλόμεθα ἀποδεῖξαι. ἔστι γάρ τινα κοινὰ ἀξιώματα, καθ’ ἃ πᾶσαι κοινωνοῦσιν ἀλλήλαις αἱ ἐπιστῆμαι, ἀλλὰ καὶ ἄλλαι δύο δυνάμεις, ὧν ἡ μὲν φαυλοτέρα ἐπιστήμης, ἡ δὲ [*](1 ἐξεσμένην SWs 3. 4 ἐναργέστερον C: ἐναργὲς ASW 4 post ἅμα add. καὶ C καταφάναι] κ ex φ corr. Α b χρῆσθαι C: καὶ χρῆσθαι fort, recte e ci. Sp. s δοκοῦμεν Α 5. 6 ἐν ταῖς ἀποδείξεσιν C 6 διὰ γὰρ C: ὥστε διὰ AGWs δοκεῖν S 8 τὸ δὲ ἡ μέν ἐστιν itenit C 9 δὲ, omisso οὐκ ἔστι, SW 10 τουτέστιν—ἔστι iterat C τότε SW: τοῦτο τε AC 12 αἰεὶ SW μείζω SW οὕτως A 14 τῶ αὐτῶ Α καταφάναι Α, corr. C: καὶ φᾶναι SW κατὰ s 16 δυνατὸν Α: οὐ δυνατὸν s μὴν] μέν C 17 ἀποδείξεως C 18 ὁ διὰ τοῦ S: ὅτι δι’ W τῶ OS: τὸ AW ἀδυνατεῖν C 19 οὐ s βούλεται CW: βούλονται AS οὐδενὸς Ws 21 post ἀπόφασιν add. εἶναι s, sed cf. Vahlen Poet.3 p. 243 sq. ἀσύμμετρος] οὐ σύμμετρος s εἰ μὴ as: ἣ AGSW 22 post μὴ σύμμετρος ’πὸ add. ἢ CSW ἀσύμμετρον (post γὰρ) Α 28 ἀντιφάσεως Α: φάνσεως SW ὃ C 24 γε om. W 25 τοῦ τὸ καθόλου μετάγειν SW 26 ε/΄ιρηται] p. 18,31 δὲ Α 27 προσαρμοττέον SW φύσει S οἰκειότερα as: οἰκειότερον ACSW 28 συστελλόμενα s περὶ SW 29 ἄλλαις W 30 ἄλλαι καὶ ἄλλαι, καὶ δύο SWs)

12. Ἄρ’ οὖν οὐδέποτε ὁ ἀποδεικνὺς ἐρωτήσει οὐδ’ ἔστιν ἐρώτημα ἐπιστημονικὸν ὥσπερ διαλεκτικόν τε καὶ σοφιστικόν; ἢ ἔστι μὲν ἐρώτημα ἀποδεικτικόν, εἴπερ καὶ πρότασις ἀποδεικτική, οὐ πᾶν δὲ ἀποδεικτικόν· οὐδὲ γὰρ πρότασις πᾶσα ἀποδεικτική, ἀλλ’ ἐξ ἧς ὁ καθ’ ἑκάστην οἰκεῖος γίνεται συλλογισμός, ταύτην ἔνεστι μεταλαμβάνοντας εἰς ἐρώτησιν οἰκεῖον ποιεῖν τῆς ἐπιστήμης τὸ ἐρώτημα. ἐρωτήσει γὰρ ὁ γεωμέτρης, οὐχ ἵνα ἐκ τῆς ἀποκρίσεως λάβῃ τὴν πρότασιν τὴν πρὸς τὸν οἰκεῖον συλλογισμόν φέρει γὰρ αὐτὴν οἴκοθεν, κἀν μὴ παρ’ ἄλλου λαμβάνῃ), ἀλλ’ εἴ ποτε ἄλλου πειρᾶσθαι βούλοιτο τοῦ τὴν αὐτὴν ἐπιστήμην ἐπαγγελλομένου. οὐκοῦν οὐδὲ ἀποκρινεῖται ἅπας πρὸς ἅπαν ἐρώτημά ἀλλὰ πρὸς μὲν τὸ γεωμετρικὸν ὁ γεωμέτρης, οὐχ ὁ μουσικός, πρὸς δὲ τὸ μουσικὸν οὐχ ὁ γεωμέτρης ἀλλ’ ὁ μουσικός. ἆρ’ οὖν οὐδὲ ἁρμονικῷ προσήκειν ἂν εἴποις ἀριθμητικὸν ἐρώτημα, οὐδὲ ἰατρῷ φυσικόν, οὐδὲ | ὀπτικὸν γεωμέτρῃ; καίτοι [*](41) δείκνυταί γε ἐξ ἀριθμητικῶν πολλὰ ἁρμονικὰ καὶ ἐκ τῶν γεωμετρικῶν πολλὰ ὀπτικά. ἀποκριτέον οὖν καὶ περὶ τούτων, καθ’ ὃ κοινωνοῦσιν ἀλλήλαις, τισὶν ἐπιστήμαις γενικωτέραις· ὑπὲρ τῶν ἀρχῶν δὲ οὐκ ἀποκριτέον οὐδ’ ἐφ’ ἑκάστου λόγου, καθὰ προείρηται. δῆλον τοίνυν ὅτι, κἂν ἐλέγχηται γεωμέτρης ὑπὲρ τοῦ μὴ διαιρεῖσθαι δίχα τὸν τόνον, οὐχ ᾗ γεωμέτρης ἐλέγχεται, ἀλλ’ ᾗ συμβέβηκε τῷ τὰ μουσικὰ ἀγνοοῦντι γεωμέτρῃ εἶναι. ὥστε ἐν ἀγεωμετρήτοις περὶ γεωμετρικῶν οὐ διαλεκτέον· λήσει γὰρ ὁ φαύλως διαλεγόμενος· οὐ γὰρ ὥσπερ τῶν ἐνδόξων οἱ πολλοὶ κριταί, οὕτω καὶ τῶν κατ’ [*](1 ἀμείνω A σοφιστικήν pr. W 2 ἀλλ’ ὁ] S o αὐτὰ γ’ 4 ὅτιπερ SW οὐδὲν SWs 6 διὰ] δ in nis. C1 7 θαρρεῖ SW τε om. CSW 8. 9 δοθέντων 8 9 ἀλλὰ AC: οἷον SWs 10 ζητῶν τε a: fort. ζητῶν γὰρ 11 ὅ ἀληθὲς C μὴ γὰρ Α δώῃ ACs post ὅτι add. μὴ CSW, superscr. Α εἰ ἀεικίνητον SW 13. 14 ἐπιστημονικόν ἐρώτημα s 15 ὥσπερ S 16 ἑξῆς S 17 εἰ Ss 18 γὰρ ὁ om. S 20 ἄν Α λαμβάνοι Α 22 ἀποκρίνεται SW 23. 24 ὁ μουσικὸς οὐχ ὁ γεωμέτρης SW 21 εἴπης W 25 ἰατρικῶ ACs 2() γεωμετρικῶν] με in ras. C1 27 κοινωνοῦσιν] νὼ supurscr. C1 28 ἐπιστήμης S ἐφ’ e ci. Sp. s: ἀφ’ Α: ὑφ’ CSW 29 καθάπερ εἴρηται s 30 δίχα τὸν τόνον C: τόν τὸν|τὸν Α) τόνον δίχα As: δίχα τοῦτον S, pr. W: δίχα τοῦ τόνου corr. rec. m. W ὧ pr. W 31 post ἀγνοοῦντι add. ὧ Α: ὡς SW)

’Ev δὲ τοῖς μαθήμασιν οὐκ ἔστιν ὁμοίως ὁ παραλογισμός· διττὸν γὰρ λαμβάνει τὸ μέσον, εἴτε ὁμώνυμον εἴτε μή· ὥρισται δὲ ἕκαστον, καὶ τὸ ὄνομα ἑκάστου σχεδὸν δεῖξίς ἐστι. τὸν γὰρ κύκλον ἀκούσας εὐθὺς ὁρᾷ γεγραμμένον ἐν αὑτῷ, καὶ οὐ φέρεται ἐπ’ ἄλλο τι σημαινόμενον ἀλλ’ ἐπ’ ἐκεῖνο οὗ τὸν ὁρισμὸν ἐποιήσατο· εἰ δὲ λέγεται καὶ ἔπη τινὰ κύκλος, | ἀλλ’ οὐκ ἐᾷ ταῦτα κύκλον ὑπολαβεῖν τὸν γεωμέτρην ὁ τοῦ κύκλου λόγος [*](42) ἐνὼν ἐν τῇ ψυχῇ. οἱ λόγοι δὲ οὐκ ἔχουσιν ὡρισμένα τὰ μέσα οὐδ’ ἐφ’ ὡρισμένων πραγμάτων, οἷον οἱ σοφοὶ μανθάνουσιν, οἱ μανθάνοντες οὐκ ἴσασιν, οἱ σοφοὶ ἄρα οὐκ ἴσασι· τὸ γὰρ μανθάνειν καὶ ἐπὶ τοῦ συνιέντος ὁμοίως καὶ ἐπὶ τοῦ διδασκομένου. ἡ ἀπάτη δὲ παρὰ τὸν μέσον ἐν τοῖς καθ’ ὁμωνυμίαν παραλογισμοῖς· ὁ γὰρ δὶς λαμβανόμενος οὗτος, ὥστε ἔνεστιν αὐτὸν εἰς ἄλλο καὶ ἄλλο σημαινόμενον μεταλαμβάνειν. ἐνίοτε δ’ οὐ παρὰ τὸν μέσον, παρὰ τὸ σχῆμα δὲ ἡ ἁμαρτία, ὥσπερ εἴ τις ἐν δευτέρῳ σχήματι δύο καταφατικαῖς χρῷτο καὶ τῷ τοῖς ἄκροις ἀμφοτέροις τὸ μέσον ἕπεσθαι.

Εἰ δ' ἦν ἀδύνατον ἐκ ψεύδους ἀληθὲς δεῖξαι, ῥᾴδιον ἦν τὸ ἀναλύειν· ἀναλύειν δὲ λέγω νῦν τὸ τεθέντος τινὸς ἀληθοῦς συμπεράσματος τὰς προτάσεις ἐξευρίσκειν δι’ ὧν συνήχθη· τοῦτο γὰρ ἂν εὐκολώτερον ἐποιοῦμεν ἐν ὡρισμένοις ἔχοντες μᾶλλον τὴν ζήτησιν. ἐπειδὴ δέ, εἰ μὲν ἀληθεῖς αἱ προτάσεις, ἀληθὲς καὶ τὸ συμπέρασμα, οὐκ ἀντιστρέφει δέ, ἀλλ’ ἐνδέχεταί τι συμπέρασμα ἀληθὲς καὶ δι’ ἐνδόξων συναχθῆναι, διὰ τοῦτο χαλεπὸν τὸ ἀναλύειν· ἐν ἀπείροις γὰρ ἡ ζήτησις τῶν προτάσεων. ἀλλὰ καὶ ταύτῃ διαφέρει τὰ μαθήματα τῶν διαλόγων, ὅτι ῥᾷον ἐν ἐκείνοις ἡ ἀνάλυσις. αἴτιον δέ. οὐδὲν γὰρ ψεῦδος λαμβάνουσιν εἰς τὴν ἀπόδειξιν τοῦ συμπεράσματος, ἀλλ’ οὐδὲ ἀληθὲς ἅπαν ἁπλῶς· οὔτε γὰρ κοινόν τι οὔτε συμβε- βηκός· ἀλλὰ διὰ τῶν ὁρισμῶν καὶ τῶν καθ’ αὑτὸ | ὑπαρχόντων προίασι, [*](43) ταῦτα δὲ εὐαρίθμητα καὶ ὡρισμένα. ἁπλουστέρα δὲ ἐν τοῖς μαθήμασιν ἡ [*](2 φαύλως om. SW 4 ἐστιν AW: ἐστι τὸ CS post διότι add. καὶ C .5 κατ’ AC: κατὰ τὴν SW τε Ws 5. 6 πιθανώτερον Α. ποικιλώτερον mrg. Α 7 προιόντες] c. 16 8 μαθηματικοῖς SW ὁμοίως οὐκ ἔστιν As ἧττον S 9 δὲ C: γὰρ ASWs 11 αὐτῶ ACW ἐπ’ alt. om. SW 12 ἐπί τινα W 14 ἐρῶν A: ὁ ὢν Cs 15 ἴσασιν] ν superscr. Α 16 post ὁμοίως add. δὲ Cs 17 τὸν e ci. Sp. s: τὸ ACSW 18 παραλαμβανόμενος SWs 19 καὶ ἄλλο om. pr. W τὸ Α 21 τῶ W: τὸ ACS 22 ἢν ἀδύνατον SW Arist.: οὐκ ἴν εἶναι A) δυνατὸν ACs ψευδοῦς CSW ῥᾴδιον ἄν ἦν Arist. 25 μᾶλλον ἔχοντες C 26 ante οὐκ add. ἀλλ’ AC 29 ἀλόγων pr. W, corr. rec. m. ῥάων Cs: ῥᾶον S 30 οὐδὲν γὰρ AC: ὅτι οὐδὲν S: ὅτι οὐδὲν γὰρ W 32 ἀλλὰ as: ἀλλ’ ἢ ACSW τὸν ὁρισμὸν Α αὐτὰ As 33 post δὲ alt. add. καὶ W)

13. Τὸ δ’ ἐπίστασθαι δι’ αἰτίου λέγεται διχῶς, ἓν μὲν ὅτι διὰ μέσου τινός. πᾶν γὰρ μέσον αἴτιον τῆς συναγωγῆς τοῦ συμπεράσματος ἓν δὲ διὰ τῆς τοῦ πράγματος αἰτίας τοῦ δεικνυμένου. κατὰ μὲν οὖν τὸ πρῶτον σημαινόμενον ἅπας συλλογισμὸς δι’ αἰτίου· καὶ γὰρ ἅπας διὰ μέσου τινός. κατὰ τὸ δεύτερον δὲ οὐχ ἅπας ἀλλ’ ὁ διὰ τῆς αἰτίας τοὐ πράγματος· τοιοῦτος δὲ μόνος ὃν κυρίως ἀποδεικτικὸν ἐλέγομεν· ἐπεὶ λέγεται καὶ ὁ ἕτερος ἀποδεικτι·κός, ὅταν ἔχῃ τἄλλα γοῦν ὅσα διωρίσαμεν. λεγέσθω τοίνυν τοῦ μὲν διότι συλλογισμὸς ὁ διὰ τῆς αἰτίας τοῦ πράγματος, τοῦ δ’ ὅτι πᾶς ὁ διὰ μέσου καὶ δι’ ἀληθῶν ἀληθής. ἔστι μὲν οὖν καὶ κατὰ τὴν αὐτὴν ἐπιστήμην ποτὲ μὲν τὸ διότι ἐπίστασθαι ποτὲ δὲ τὸ ὅτι, ἔστι δὲ καὶ [*](44) καθ’ ἑτέραν μὲν τὸ ὅτι καθ’ ἑτέραν δὲ τὸ διότι.

Πρῶτον μὲν οὖν εἴπωμεν πῶς κατὰ τὴν αὐτὴν ἐπιστήμην. εἷς μὲν οὖν τρόπος οὗτός ἐστιν· ἐπειδὴ γὰρ τὸ τοῦ πράγματος αἴτιον καθ’ αὑτὸ δεῖ ὑπάρχειν καὶ προσεχῶς οὗ ἐστιν αἴτιον, ὁ μὲν δι’ ἐμμέσων συλλογιζόμενος τὸ ὅτι συλλογίζεται, ὁ δὲ δι’ ἀμέσων ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ τὸ διότι. οἷον ἐπὶ ἀστρολογίας ὁ μὲν ἀποδείξας τάχιον δύνειν τὰ μεσημβρινὰ τῶν βορείων τῷ κινεῖσθαι ἐπ’ ἐλάττονος περιφερείας ἀπέδειξε τὸ διότι· διὰ γὰρ ἀμέσων καὶ διὰ προσεχοῦς αἰτίας τῷ πράγματι· ὁ δὲ ταὐτὸ τοῦτο συναγαγὼν τῷ πορρώτερον εἶναι τοῦ πόλου ἔδειξε μὲν καὶ αὐτὸς δι’ ἀληθῶν ἀληθές, οὐ μὴν διὰ τῆς προσεχοῦς αἰτίας τοῦ πράγματος οὐδὲ δι’ ἀμέσων. πάλιν ἐπὶ τῆς φυσικῆς ἐπιστήμης ὁ μὲν διότι αὐτοκίνητος, ἀθάνατον τὴν ψυχὴν ἀποδείξας οὐ δι’ ἀμέσων, ὁ δὲ διότι ἀρχὴ ζωῆς, διὰ τοῦτο ἀγένητος, δι’ ἀμέσων· καὶ ὁ μὲν τὰ φυτὰ μὴ ἀναπνεῖν, ὅτι μὴ ζῷα, δι’ ἐμμέσων, [*](2 τὸ W 3 τὸ συμπέρασμα καὶ τὸ C 3 μέσον s ἐπεμβαλεῖν Α 4 μόνος a: μόνοις ACSWs αἰεὶ S 6 οὐδ’ s 7 δὲ om. W, postea, ut videtur, add. S ἡ as: om. ACSW 8 καὶ om. AC 13 δὲ τὸ δεύτερον s 14 post λέγεται add. δὲ W ὁ om. SW 15 τὰ ἄλλα S γοῦν om. C ἃ S om.16 ὁ om. AW: ante συλλ. coUocat C 17 δι’ ἐμμέσων s ἀλλήλων C καὶ alt om. C 18 ἔστι δὲ—19 διότι om. W καὶ om. C 20 μὲν om, C 21 οὗτος otn. SW οὗτός ἐστιν ἐπει(δὴ) in ras. C1 οὐ 22 ὑπάρχειν δεῖ SW post καὶ add. μὴ SW ἐμμέσων AW 23 διὰ μέσων S τὸ tert. evau. Α: τοῦ V 24 post ἐπὶ add. τῆς A 25 περιφορείας Ss 26 ἀμέσου SW διὰ om. SW 27 τῶ] τὸ W καὶ superscr. C1 28 διὰ μέσων corr. S 29 ψυχικῆς ci. Spengcl 30 διὰ τοῦτο ἀγένητος deleverim ἀγέννητος ACSW 31 καὶ ὁ—ἐμμέσων om. W)

Κατὰ μὲν οὖν τὴν αὐτὴν ἐπιστήμην οὕτω ποτὲ μὲν τοῦ ὅτι, ποτὲ δὲ τοῦ διότι γίνονται οἱ συλλογισμοί. πῶς δὲ κατ’ ἄλλην καὶ ἄλλην, λέγωμεν ἤδη. ὅταν δή τινες ἐπιστῆμαι οὕτως ἔχωσι πρὸς ἀλλήλας ὥστ’ εἶναι τὴν ἑτέραν ὑπὸ τὴν ἑτέραν, οἷον ὀπτικὴν πρὸς γεωμετρίαν, μηχανικὴν πρὸς στερεομετρίαν καὶ ἁρμονικὴν πρὸς ἀριθμητικὴν καὶ τὴν ναυτικὴν ἀστρολογίαν πρὸς τὴν μαθημα- τικὴν ἀστρολογίαν· συνώνυμοι γὰρ σχεδὸν ἔνιαι τῶν τοιούτων ἐπιστημῶν· τὸ γὰρ ὄνομα τὸ αὐτὸ καὶ ὁ λόγος οὐ πάντῃ ἕτερος· λέγεται γὰρ μουσικὸς ὅ τε τῖς ἀκοαῖς γεγυμνασμένος καὶ ὁ τὸ μάθημα εἰδώς. ὅπερ οὖν ἐλέγομεν, ὅτι ἐάν τινες ἐπιστῆμαι οὕτως ἔχωσι πρὸς ἀλλήλας, τὸ μὲν ὅτι τῶν αἰσθητικῶν εἰδέναι, τὸ δὲ διότι τῶν μαθηματικῶν· οὗτοι γὰρ ἔχουσι τῶν αἰτιῶν τὰς ἀποδείξεις καὶ πολλάκις οὐκ ἴσασι τὸ ὅτι, καθάπερ οἱ τὸ καθόλου θεωροῦντες πολλάκις οὐκ | ἴσασι τὸ καθ’ ἕκαστον δι’ ἀνεπισκεψίαν· ἐγὼ γοῦν, διὰ [*](47) τί μὲν σύμφωνος ἡ ὑπάτη πρὸς τὴν μέσην ἐστίν, ἐκ τῶν μαθημάτων ἐπί- σταμαι, αἴσθεσθαι δὲ τῇς συμφωνίας οὐχ οἷός τέ εἰμι διὰ τὴν περὶ τοῦτο ἀγυμνασίαν. ἀεὶ μέντοι γε ἀποδιδόασι τὸ αἴτιον αἱ μαθηματικώτεραι καὶ λογικώτεραι καὶ μᾶλλον κεχρημέναι τοῖς εἴδεσιν ἄνευ τῶν ὑποκειμένων, οἷον γεωμετρία ποιεῖ πρὸς ὀπτικήν· ἡ μὲν γὰρ τῷ εἴδει μόνον τῆς εὐθείας χρῆται, ὅπερ οὐκ ἔστι μὲν καθ’ αὑτὸ ἀλλὰ πάντως ἐν οὐσίᾳ τινί· τὸ γὰρ εὐθὺ ἢ ἐν ἀέρι ἢ ἐν λίθῳ ἢ ἐν ξύλῳ ἢ ἐν ἄλλῳ τινί· ἐξετάζει δὲ αὐτὸ ὁ γεωμέτρης οὐχ ᾗ ἔν τινι τούτων ἐστίν, ἀλλὰ καθ’ αὑτό· ὁ δὲ ὀπτικὸς τὴν ἐν τῷ κανόνι εὐθεῖαν καὶ τὴν ἐν τῷ ἀέρι παραλαμβάνει. καὶ οὗτος μέντοι γε πρὸς τὸν φυσικὸν ἐπὶ πολλῶν οὕτως ἔχει, ὡς ὁ γεωμέτρης πρὸς τοῦτον, οἷον ἐπὶ τῆς ἴριδος· ὅτι μὲν γὰρ ἀνάκλασις τῆς ὄψεως ἡ ἶρις ἀπὸ τοιοῦδε νέφους ἐπὶ τὸν ἥλιον, ὁ φυσικὸς λέγει, διότι δὲ τοιαύτη τὸ σχῆμα καὶ τὸ χρῶμα, ὁ ὀπτικός. πολλαὶ δὲ καὶ τῶν μὴ ὑπ’ ἀλλήλας ἐπιστημῶν ἔχουσιν οὕτως, οἷον ἰατρικὴ πρὸς γεωμετρίαν· ὅτι μὲν γὰρ τὰ ἕλκη τὰ περιφερῆ βραδύτερον ὑγιάζεται, τοῦ ἰατροῦ εἰδέναι, διότι δέ, τοῦ γεωμέτρου.

14. τῶν δὲ σχημάτων ἐπιστημονικώτατον τὸ πρῶτον· αἵ τε γὰρ 25 μαθηματικαὶ τῶν ἐπιστημῶν διὰ τούτου φέρουσι τὰς ἀποδείξεις, οἷον [*](1 σημεῖον SWs 5 λέγωμεν W: λέγομεν ACS 6. 7 ὑπὸ τὴν ἑτέραν] hinc deficit Α 7 στερεωμετρίαν CW 8 ἁρμονικὴν τὴν κατὰ τὴν ἀκοὴν πρὸς ἁρμονικὴν τὴν μαθηματικὴν καὶ C 9 σχεδὸν C Arist: om. SW 10 post λόγος add. καὶ C: δὲ s 11 λέγομεν C 11. 12 ὅτι ἐὰν ὅταν conicio; nam excipitur vs. 5 ὅταν δή 12 αἰσθητῶν pr. W 13 αἰτίων C 14. 15 τὸ ὅτι—ἴσασι om. W 17 αἰσθέσθαι C: σθαι om. pr. W τούτου C 18 αἰεὶ S 20 πρὸς ὀπτικὴν ποιεῖ s εἰ μὲν S τῶ ἰδίω μόνω C 21 post αὑτὸ delevit ὁ δὲ ὀπτικὸς τὴν ἐν τῶ κανόνι εὐθεῖαν e vs. 23. 24 translata W 22 ἐν (ante λίθῳ) superscr. S δὲ scripsi: γε SW: γὰρ Cs 20 post ἀπὸ add. τοῦ C 28 ἀλλήλων C 29 γὰρ τὰ om. C 30 βραδύτερα SW εἶναι SW τὸ (τοῦ S) δὲ διότι τοῦ SW 31 σχημάχων C post ἐπιστημονικώτατον add. μάλιστα Cs cf. p. 30,5 32 τούτων C)

15. Ἄμεσοι δὲ προτάσεις οὐ καταφάσεις μόνον εἰσίν, ἀλλὰ καὶ ἀπο- φάσεις ὁμοίως ὅσαι μὴ δύνανται διὰ συλλογισμοῦ δειχθῆναι· αὗται δ’ εἰσὶν ἐφ’ ὧν οὐδετέρου τῶν ὅρων ἄλλος τις ὅλου κατηγορεῖται· ἐπὶ γὰρ τῶν τοιούτων ἀνάγκη ἀμέσως μὴ ὑπάρχειν θατέρῳ θάτερον· εἰ γὰρ ἔσται τι μέσον, ἀνάγκη πάντως αὐτὸ θατέρου κατηγορεῖσθαι καὶ γίνεσθαι διὰ τούτου συλλογισμὸν τῆς ἀποφάσεως.

16. Ὃ δὲ καὶ πρότερον μὲν εἰρήκαμεν, οὐκ ἀκριβῶς 1 δὲ εἰρήκαμεν, [*](49) νῦν ἀποδῶμεν, ὅτι διττὸν εἶδος ἀγνοίας ἐστίν, ἓν μὲν ὅταν παντελῶς μηδὲ ἔννοιάν τινα περὶ τοῦ πράγματος ἔχωμεν, ὡς λέγοιντ’ ἄν ἀγνοεῖν οἱ παῖδες ὅτι δύο ὀρθαῖς ἴσας ἔχει τὸ τρίγωνον· αὕτη μὲν οὖν ἀφείσθω· καὶ γὰρ οὐδὲν ἔχει τεχνικῆς θεωρίας δεόμενον· ἕτερον δὲ εἶδος ἀγνοίας ἐστὶν ὃ κατὰ διάθεσιν λέγεται, ὅταν τις ἔννοιαν μὲν ἔχῃ περὶ τοῦ πράγματος, φαύλην δὲ καὶ διημαρτημένην, οἷον εἴ τις ὑπολαμβάνοι τὸ τρίγωνον τρεῖς γωνίας ἔχειν ὀρθὰς ἢ μείζους ταῖν δυοῖν ἢ ἐλάττους. λέγεται δὲ κατὰ διάθεσιν ἄγνοια, ὅτι διάκειταί πὼς ἤδη κατ’ αὐτήν· οἴεται γὰρ εἰδέναι τι ὃ οὐκ ἐπίσταται. ταύτην τοίνυν συμβαίνει τὴν ἄγνοιαν γίνεσθαι μὲν καὶ περὶ τὰ ἀμέσως ὑπάρχοντα ἢ μὴ ὑπάρχοντα, γίνεσθαι δὲ καὶ περὶ τὰ διά τινος μέσου, διχῶς δὲ περὶ ἀμφότερα. ἢ γὰρ ἄνευ συλλογισμοῦ καθ’ ἁπλῆν ἔννοιαν, x003E; ὅτι τὸ τρίγωνον οὐκ ἔχει δύο ὀρθὰς γωνίας, ἢ ὅτι σύμμετρος [*](1 καὶ tertium om. SW 3 γὰρ om. W 4 καθ’ αὐτό τι SW: ὅτι ὑπάρχει C: fort. ὑπάρχον; an τι delendum ? 5 τοῦτο C: τὸ SW τὸ τοιοῦτον σχῆμα C 6 ἐπιστήμην om. SW G. ἔ post δυνατὸν add. γνῶσιν S 9 ante τούτου add. τοῦ C 10 ἡ om. C τῶ αὐτῶ Cs 11 δὲ in ras. C1 12 τὴν CS: τὸ W 15 γὰρ CS 16 ὅσαι C: καὶ ὅσαι a: αἲ SWs συλλογισμῶν C 17 ἐφ’ om. C οὐ δι’ ἑτέοου S ὅλου C: ἄλλου SW 18 ἔσται τι SW Arist.: ἄλλο τι ἔσται Cs 19 τοῦτο C ante συλλ. add. τὸν Ws 20 τῆς om. C 21 πρότερον] c. 12 22 ἀποδώσομεν Cs 23 ἔχομεν W λέγοιτ’ S 24 ὀρθὰς S μὲν om. S γὰρ om. SW δυνάμενον C 27 ὑπολαμβάνει CS 28 ὀρθὰς ἔχειν Cs τῶν S ἐλάσσους Ws δὲ καὶ κατὰ τὴν W 29 εἴδη W τις C 30 οὐκ om. CS: non liquet W 32 διὰ συλλογισμοῦ ἡ καθ’ C 33 οἷον addidi: ἡ διὰ συλλογισμοῦ s)

18. Φανερὸν δὲ καὶ ὅτι, εἴ τις αἴσθησις ἐκλέλοιπεν, ἀνάγκη καὶ ἐπιστήμην ἐλλελοιπέναι, ἣν ἀδύνατον λαβεῖν, εἴπερ μανθάνομεν ἢ ἐπαγωγῇ ἢ ἀποδείξει. ἔστι δ’ ἡ μὲν ἀπόδειξις ἐκ τῶν καθόλου, ἡ δὲ ἐπαγωγὴ ἐκ τῶν κατὰ μέρος. ἀδύνατον οὖν ἐπὶ τῶν αἰσθητῶν | τὰ καθόλου θεωρῆσαι [*](51) εἰ μὴ δι᾿ ἐπαγωγῆς· ἐπαχθῆναι δὲ τοῖς αἰσθητοῖς ἀδύνατον μὴ ἔχοντας αἴσθησιν τὴν ἐκείνων γνωριστικήν. οὐκ ἄρα ἐνδέχεται λαβεῖν αὐτῶν ἐπιστήμην· οὔτε γὰρ ἐκ τῶν καθόλου ἄνευ ἐπαγωγῆς, οὔτε ἐξ ἐπαγωγῆς ἄνευ τῆς αἰσθήσεως. ἐπεὶ καὶ τὰ ἐξ ἀφαιρέσεως λεγόμενα δοκεῖ μὲν ἐξω- τέρω κεῖσθαι τῆς αἰσθήσεως καὶ τῇ διανοίᾳ γνωρίζεσθαι, ὅμως δὲ καὶ ταῦτα δι’ ἐπαγωγῆς καὶ αἰσθήσεως γίγνεται γνωριμώτερα· τῇ γὰρ ἐπιφανείᾳ [*](1 ὑπολαμβάνοντος SW 2 ἀπατᾶσθαι s παροράμμασιν C 2. 3 παρακρούσμασιν S 4 δὴ Cs post γὰρ add. καὶ C 5 ἡ om. S 6 ὑπάρχειν C: μὴ ὑπάρχον SW 7. 8 τὸ ψεῦδος—καθόλου om. C 7 post τὸ alt. add. δέ SW ψευδὲς om. ἔσται S 9 γὰρ s 11 ἐκείνας C 12 ἰδιότητας as: om. CSW 13 an ἢ ἐμμέσεως? cf. vs. 5 ὑπάρχων (post παντὶ) W 1,5 οἷόν τε SW: οὐδὲν οἷον C 16 Ἀριστοτέλους] c. 16. 17 20 αὐτὰς συγχωρήσασθαι C 21 κομίζωμεν W 22 ἀποδείξαντος SW 25 καὶ ὅτι S Arist.: καὶ C: ὅτι W: ὅτι καὶ s 28 τὰ CArist.: τὸ SW θεωρῆσαι s Arist.: ἐρωτῆσαι CSW 20 post δέ add. ἐν s 30 γνωστικήν s 31 οὔτε ἐξ ἐπαγωγῆς om. W 33. 34 καὶ τῇ—αἰσθήσεως om. C 34 post καὶ add. δι’ s γίνεται S)

19. ἐπεὶ δὲ πολλάκις εἰρήκαμεν, ὅτι τῷ μὲν ἀποδεικτικῷ τὰ καθ’ αὑτά κατηγορούμενα παραληπτέον, τῷ δὲ διαλεκτικῷ οὐ πάντως, ἀλλ’ ἐνίοτε καὶ τὰ κατὰ συμβεβηκός, ὅταν ἔνδοξα ᾖ καὶ γνωριμώτερα τῶν καθ’ αὑτὰ ὑπαρχόντων, τοῦτ’ αὐτὸ διορίσωμεν, ποσαχῶς λέγεται κατὰ συμβεβηκὸς ἕτερον ἑτέρου κατηγορεῖσθαι. λέγεται τοίνυν πλεοναχῶς· κατ’ ἄλλο γὰρ σῶμα λευκόν· κατὰ γὰρ τὴν ἐπιφάνειαν· καὶ ἄμπελος λευκὴ κατ’ ἄλλο, διότι τοὺς βότρυας φέρει λευκούς. ἀλλὰ κἂν συμβεβηκὸς συμβεβηκότος κατηγορῆται, ὡς τὸ μουσικὸν τοῦ λευκοῦ. ἀλλὰ καὶ συμβεβηκὸς οὐσίας τῶν μὴ καθ’ αὑτὰ ὑπαρχόντων, ὡς τὸ λευκὸν τοῦ ἀνθρώπου. μάλιστα δὲ λέγεται κατὰ συμβεβηκὸς | κατηγορεῖσθαι, ὅταν παρὰ φύσιν κατηγορῆται τοῦ [*](52) συμβεβηκότος τὸ ὑποκείμενον, οἷον τὸ λευκὸν ἐκεῖνό ποτέ φαμεν εἶναι ἄνθρωπον, οὐχ ὁμοίως λέγοντες καὶ τὸν ἄνθρωπον εἶναι λευκόν· ὁ μὲν γὰρ τὸν ἄνθρωπον λευκὸν εἰπὼν οὐ τὸ ἑτέρῳ ὑπάρχον ὑπέθηκεν οὐδὲ τὸ δι’ ἕτερον ὑφεστώς· οὐσία γὰρ καθ’ αὑτὴν ὁ ἄνθρωπος· ὁ δὲ τὸ λευκὸν ἄνθρω- πον εἰπὼν ὑποκείμενον ἔλαβε τὸ λευκόν, ὃ τὸ εἶναι παρὰ τοῦ ᾧ συμβέβηκεν ἔχει. τοῖς μὲν οὖν διαλεκτικῶς ἐπιχειροῦσι ληπτέον καὶ τὰς τοιαύτας κατηγορίας, ὅταν ὦσιν ἔνδοξοι καὶ γνώριμοι· τῷ δὲ ἀποδεικτικῷ μᾶλλον παντὸς φυλακτέον τὰς παρὰ φύσιν κατηγορίας καὶ ὅλως τὰς κατὰ συμβεβηκὸς πλὴν τῶν καθ’ αὑτὰ ὑπαρχόντων, ὡς διωρίσαμεν.

Τοῦτο μὲν οὖν ἴσως καὶ διὰ τῶν προτέρων ὡμολόγηται. ἐκδέχεται δὲ ἡμᾶς σκέψις οὐκ ἀγενὴς περὶ τῶν καθ’ αὑτὰ ὑπαρχόντων, πότερον ἵστανται αἱ τοιαῦται κατηγορίαι ἢ ἐπ’ ἄπειρον προιᾶσιν. ἔστι δὲ ὃ λέγω τοιοῦτον. εἰ γὰρ ὑποθοίμεθα ἔσχατον ὑποκείμενον εἶναι τὸ Γ, ὅπερ αὐτὸ μὲν κατ’ οὐδενὸς ἄλλου κατηγορεῖται, κατὰ δὲ τούτου τὸ Β ἀμέσως καὶ πρώτως, καὶ πάλιν τοῦ Β τὸ E, καὶ τοῦ E τὸ Z ὡσαύτως, ἆρ’ οὖν τοῦτο ἀνάγκη στῆναι, ἢ ἐνδέχεται ἐπ’ ἄπειρον προιέναι τοὺ μὲν Z πάλιν τὸ Η κατηγορούμενον λαμβάνοντας, τοῦ δὲ H τὸ Θ καὶ ἀεὶ ἐφεξῆς καὶ μηδέποτε ἀποροῦντας; μία μὲν οὖν αὕτη τις ζήτησις. ἑτέρα δὲ αὖθις τοιαύτη· εἰ γὰρ πάλιν ὑποθοίμεθα τὸ Α τοιοῦτον ὥστε αὐτοῦ μὲν μηδὲν ἕτερον κατη- γορεῖσθαι, ἀλλ’ εἶναι πρῶτον καὶ ἀνωτάτω, αὐτὸ μέντοι τῷ Θ ἀμέσως [*](1 πιστεύομεν s: ἐπιστεύομεν CSW 2. 3 μή ἐστι χωριστὰ μηδὲ ὑφέστηκεν Cs 3. 4 δεικνύναι ἔνια s 6 διαλεκτικῶ δὲ Cs 7 τὰ C: om. SWs 8 λέγεται om. SW 11. 12 καὶ—κατηγορεῖται s 12 ἀλλὰ καὶ SW: καὶ κἀν C: fort. ἀλλὰ κἄν 12. 13 τῶν—ὑπαρχόντων deleverim 14 κατηγορεῖται (post φύσιν) pr. W 15 ποτέ om. W 17 οὐ SW: οὐδὲ C τὸ prius OS: τῶ Ws ὑπερέθηκεν SW 18 ὑφεστός s 20 ἔχειν C διαλεκτικοῖς W 20. 21 καὶ τὰς τοιαύτας om. C 22 πάντως μᾶλλον SW: fort. παντὸς μᾶλλον 24 ὁμολογεῖται SW 25 ἀγεννὴς CSW 27 τοιοῦτο s εἰ] ἂν rec. m. W ὑποθοίμεθα θοῖ in ras. C1) C: ὑποθώμεθα SW 29 ἄρα, om. οὖν, C 32 οὖν om. C αὐάτη τις SW: ἡ τοιαύτη C: αὕτη ἡ s 33 μὲν om. C, pr. W 34. p. 33,1 ὑπάρχειν ἀμέσως s)

20. 21. Ἀρκτέον τοίνυν ἀπὸ τοῦ τρίτου προβλήματος, καὶ δεικ.τέον [*](54) ὅτι τὰ μεταξὺ οὐκ ἐνδέχεται ἄπειρα εἶναι, εἰ ἐπὶ τὸ ἄνω καὶ τὸ κάτω ἵστανται αἱ κατηγορίαι· λέγω δὲ ἄνω μὲν τὴν ἐπὶ τὸ καθόλου μᾶλλον, κάτω δὲ τὴν ἐπὶ τὸ κατὰ μέρος. εἰ γὰρ τοῦ Α ὄντος τοῦ πρώτου κατηγορουμένου καὶ τοῦ Z τοῦ ἐσχάτου ὑποκειμένου λέγοι τις τὰ μεταξὺ ἄπειρα εἶναι, συμβήσεται τῷ ἀπὸ τοῦ Α ἀρχομένῳ μηδέποτε καθήξειν ἐπὶ τὸ Z καὶ ἀπὸ τοῦ Z πάλιν ἀρχομένῳ μηδέποτε ἀνήξειν ἐπὶ τὸ Α. ὥστε οὐκ ἔσται πεπερασμένα τὰ ἄκρα, ἅπερ ὑπόκεινται, καὶ ὅμοιον τὸ συμβαῖνον, ὡς εἴ τις ἀπὸ τῆς μονάδος ἄχρι τῆς δεκάδος πεπεράσθαι λέγων τὸν ἀριθμὸν τὸν μεταξὺ τούτων ἄπειρον ποιεῖ. ἀλλ’ ὥσπερ τοῦτο οὐκ ἐνδέχεται ἔσονται γὰρ οὕτως ἄπειροι οἱ ἀριθμοὶ ἐνεργείᾳ οἱ μεταξὺ τῶν ὡρισμένων ἀριθμῶν· οὐκ ἔστι γὰρ ἐν τῷ λαμβάνεσθαι ἡ γένεσις τῶν ἀπείρων, ἀλλ’ ἐν τῷ εἶναι [*](3 ἕτερον om. a: fort. ἑτέρῳ 4 post εἰ add. αἰεὶ C 5 ἄνεισι] ἀν in ras. C1 κατηγορούμενα] κατηγοροῦ in ras. C1 σκοποῦμεν s 7 ὄντως S: οὕτως W 8 αἰεὶ SW 9 ἄλλον ἄλλου s 10 et 11 αἱ om. S, pr. W 13 post alt. ἄμεσοι add. ἀποφάσεις Cs 13. 14 προεδείξαμεν] c. 2 p. 6,28 sq. 14 ἐπεὶ W ἀντιστρεφόντων SW 17 τῷ scripsi: τὸ libri s 18 post ζητήσεις add. καὶ s 20. 21 ἀντιστραφὲν—κατηγορούμενον om. W 23 ἐπεὶ, om. εἰ C τὸ—τὸ Arist.: τὰ—τό S: τὰ—τὰ CWs κάτω—ἄνω S 24 ἐπὶ τοῦ W 25 τὸ Cs Arist.: τὰ SW 25. 26 τοῦ ante πρώτου et ante ἐσχάτου om. a 26 λέγει C 27 τοῦ om. W 27. 28 ζ—ἐπὶ τὸ ἁ om. W 29 ὡς C: ὤστ’ SW: ὥσπερ s 30 dubito num recte hic et alibi Spengel πεπεράνθαι, πεπέρανται scribendum esse censeat cf. Them, in Phys. (V 2) p. 89,11 n. 31 ποιοῖ ci. fort. recte Spengel 32 οἱ prius om. SW)

22. ἐπεὶ τοίνυν ἁπάντων τῶν κατηγορουμένων τὰ μὲν ἐν τῷ τί ἐστι κατηγορεῖται, τὰ δὲ καθ’ ἕτερον τρόπον, ταῦτα δὲ τὰ μὲν κατὰ φύσιν τὰ δὲ παρὰ φύσιν, κατὰ φύσιν μέν, ὅταν οὐσίας τι συμβεβηκός, παρὰ φύσιν δέ, ὅταν οὐσία συμβεβηκότος, τὰς μὲν παρὰ φύσιν κατηγορίας ὡς μηδὲ κατηγορίας παρῶμεν, τὰς δὲ ἄλλας ἐπισκεψώμεθα, εἴτε ἵστανται εἴτε μή. ὅτι μὲν οὖν τὰ ἐν τῷ τί ἐστιν ἀνάγκη πεπεράσθαι, δῆλον εὐθέως· οὐ γὰρ ἄν ἦν ἵστασθαι τοὺς ὁρισμοὺς παντὸς ἀεὶ γένους ὑπερκείμενον ἔχοντος καὶ ὁρισμὸν δεχομένου, μᾶλλον δὲ οὐδ’ ἄν εἴη τις ὅλως γνώριμος ὁρισμὸς ἑκάστου τῶν γενῶν ἀεὶ προυπάρχοντος γένους, ὃ γνῶναι μὲν οὐχ οἷόν τε ἄνευ ὁρισμοῦ, διότι μηδὲ πρῶτόν ἐστι μηδὲ ἀνωτάτω, ὁρίσασθαι δὲ οὐκ ἐνδέχεται ἅπαντα· οὐδὲ γὰρ ἐνδέχεται τὰ ἄπειρα διεξελθεῖν. τὰ μὲν οὗν ἐν τῷ τί | ἐστι κατηγορούμενα διὰ ταῦτα ἀναγκαῖον ὡρίσθαι. ὅτι δὲ καὶ [*](56) τὰ συμβεβηκότα, δεικτέον. δῆλον τοίνυν ὅτι ταῦτα οὐσίας ὑποκειμένης κατηγορεῖται, ἢ ὅτι ποιὰ ἢ ὅτι ποσὴ ἢ ὅτι πρός τι ἢ ποιοῦσα ἡ πάσχουσα ἢ ποῦ ἢ ποτέ, ὅταν γε ἓν καθ’ ἑνὸς κατηγορῆται. καίτοι φαίης ἄν, ὅτι καὶ τὸ λευκὸν δίπηχυ λέγομεν καὶ τὸν βαδίζοντα διαλέγεσθαι καὶ τὸ ἄρτιον διπλάσιον εἶναι· ἀλλὰ πᾶσαι αὗται κατὰ συμβεβηκὸς αἱ κατηγορίαι, καθάπερ ὀλίγῳ πρόσθεν ὑπεμνήσαμεν· τὸ γὰρ λευκὸν αὐτὸ δίπηχυ λέγομεν, οὐχ ὅτι [*](1 οὕτως W ἐπὶ om. pr. W 6 ἔστι C γὰρ] δὲ S ἄν pr. W 8 οὐκ om. W 10 δείκνυται] τὰ in ras. C1 11 προλήψεις S 12 καὶ om. pr. W 15 ἀποδείξωμεν Α μὴ om. S 18 ταῦτα δὲ om. C 19 μέν om. C 20 οὐσία ci. Spengel: οὐσίαν libri s συμβεβηκότων SW 21 τὰ δὲ ἄλλα C ἐπισκεψόμεθα SW 23 ἀεὶ παντὸς Cs ὑπερκείμενον SW: ὑποκείμενον C: γένος s 24 τις om. SW ante ὁρισμὸς add. ὁ SW 25 γένους om. SW 27 οὐ C διελθεῖν C 28 ὡρίσθαι S: ὁρίσασθαι CW: ἵστασθαι s 30 ποῖα—πόσα CS ποσὴ ἢ ὅτι om. pr. W ποιοῦντα ἢ πάσχοντα W 33 κατηγορείαι pr. W 34 ὀλίγῳ πρόσθεν] p. 32,8 sq.)

Ἀναλυτικῶς δ’ ἄν τις διὰ τούτων ἐπιχειρήσειε συντομώτερον, ὅτι οὔτε τοὺς κατηγορουμένους ὅρους οὔτε τοὺς ὑποκειμένους ἐπ’ ἄπειρον ἐνδέχεται προιέναι κατὰ τὰς ἀποδεικτικὰς ἐπιστήμας, περὶ ὧν ἡ σκέψις ἐστίν. αἱ μὲν γὰρ ἀποδείξεις διὰ τῶν καθ’ αὑτὰ ὑπαρχόντων· ταῦτα δὲ διττῶς· ὅσα τε γὰρ ἐν τῷ τί ἐστι καὶ ἐν τοῖς ὁρισμοῖς, ὡς τὸ πλῆθος τῷ ἀριθμῷ καὶ τὸ [*](26]) ποσὸν καθ’ αὑτὸ λέγεται ὑπάρχειν, καὶ ὧν αὐτὰ ἐν τοῖς ὁρισμοῖς ὑπάρχει συμβεβηκότων | αὐτοῖς, ὡς τῷ ἀριθμῷ τὸ περιττόν. τούτων δὲ οὐδέτερα [*](57) ἐνδέχεται ἄπειρα εἶναι. οὔτε γάρ, εἰ τὸ περιττὸν τοῦ ἀριθμοῦ κατηγορεῖται, ἄλλο τι δύναται τοῦ περιττοῦ κατηγορεῖσθαι, οὕτε τὸ περιττὸν ἐνυπάρχει τῷ λόγῳ <τοῦ ἀριθμοῦ>, καθάπερ ὁ ἀριθμὸς ἐνυπῆρχε τῷ λόγῳ τοῦ περιττοῦ· ἀεὶ γὰρ ἐλάττονες οἱ ὅροι τῶν ὑποκειμένων λαμβάνονται οἱ τοῦτον τὸν τρόπον· κατηγορούμενοι, καὶ τελευτῶντες εἰς τὰ ἄτομα ἀπολεπτύνονται· ὥσπερ γὰρ τὸ περιττὸν τοῦ ἀριθμοῦ ἔλαττον, οὕτω πάλιν ἔλαττον τοῦ περιττοῦ τὸ κατηγορούμενον ἔσται. ἢ τοίνυν διὰ τοῦτο ἀνάγκη ἵστασθαι τὰς τοιαύτας κατηγορίας, ἢ ὅτι τὸ τῷ περιττῷ ὑπάρχον καθ’ αὑτὸ καὶ τῷ ἀριθμῷ ὑπάρξει, καὶ ὅσα ἐφεξῆς, πάντα καὶ τῷ ὅρῳ τῷ ὑποκειμένῳ, ὥστε καὶ ἐν τῷ ὁρισμῷ τῷ πάντων ὁ ἀριθμὸς ἐνυπάρξει· ἄπειρά τε ἄρα ὑπάρξει τὰ καθ’ αὑτὰ ὑπάρχοντα τῷ ἀριθμῷ, καὶ ἐν ἀπείροις ὁρισμοῖς ὁ ἀριθμὸς ἐνυπάρξει. ἀλλὰ ἀδύνατον τὰ καθ’ αὑτὰ ὑπάρχοντα ἄπειρα εἶναι· ἐνεργείᾳ τε γὰρ ὑπάρχει τὰ τοιαῦτα καὶ ἅμα. ἔτι δὲ ἀμήχανον τῷ ὑπάρχοντι καθ’ αὑτὸ καὶ ὄντι συμβεβηκότι ἄλλο τι ὑπάρχειν καθ’ αὑτὸ συμβεβηκός· ἔσται γὰρ τὸ συμβεβηκὸς ὑποκειμένη τις φύσις καὶ οὐσία λοιπόν. οὐδὲ μὴν ὅσα ἐν τῷ τί ἐστιν ὑπάρχει, οὐδὲ ταῦτα ἄπειρα· οὐδὲ γὰρ ἂν εἴη ὁρίσασθαι. δῆλον ἄρα ὅτι ἀνάγκη μήτε ἐπ’ ἄπειρον προιέναι τὰς ἀποδείξεις μήτε πάντα εἶναι ἀποδεικτά, ὅπερ ἔφαμέν τινας λέγειν κατ’ ἀρχάς. πάντα μὲν γὰρ οὐκ ἔστιν ἀποδεικτά, εἴπερ μὴ πάσης προτάσεως μέσον | τινὰ ὅρον [*](58) [*](1 ὑφεστὸς s post ὅτι add. καὶ SWs 2 τερετίσματα C 3 λέγομεν C 8 ἀποδεικτικὰς] κτι in ras. C1 9 μὲν om. SW αὑτὸ S 10 γὰρ om. W καὶ prius om. W τῶν ἀριθμῶν W 11 καθ’ αὑτὰ s ὑπάρχειν λέγεται Ws αὐτὰ C: τὰ SW 12 συμβεβηκότα S τῷ ἀριθμῷ s Arist.: ὁ ἀριθμὸς SW: ἀριθμὸς C τὸ περιττόν s Arist.: τῶ περιττῷ CS: τῶν περιττῶν W ante τούτων add. καὶ S 13 ἄπειρα ἐνδέχεται C 14 ἀλλ’ ὅτι W τὸ om. C ἐνυπάρξει C 15 τοῦ ἀριθμοῦ as: om, CSW ὁ om. C 16 οἱ alt. SW: οἷον C 17 τὰ om. C 18 ἔλαττον prius ante τὸ π. collocant Cs οὕτως W ἔλασσον (post πάλιν) W 20 τὸ superscr. C 21 ὑπάρχει SW καὶ alt. om. Ws post ὅρῳ add. καὶ C 22 τῷ alt. C: τῶν SWs 23 αὑτὸ C ἀπείροις] ο in ras. C1 25 ὑπάρχει S: ὑπάρξει CWs ὅτι S τῷ καθ’ αὑτὸ ὑπάρχοντι s 26 ἀλλ’ ὅτι W καθ’ αὐτὸ ὑπάρχειν Cs 28 οὐδὲ alt. s: οὕτε CSW: οὐ a ἦν ci. Spengel 30 ἀποδεικτικὰ pr. W ἔφαμεν—31 εἴπερ om. S κατ’ ἀρχάς] c. 3 p. 8,21 sq. 31 γὰρ C: οὑν W)

24. Πότερον δὲ ἡ καθόλου δεῖξις τῆς ἐπὶ μέρους βελτίων, ἐπισκεψώμεθα. πρότερον δὲ εἴπωμεν, πῶς ἂν δόξειεν ἡ ἐπὶ μέρους. ὅτι τε γὰρ καθ’ αὑτὸ μᾶλλον· ὁ γὰρ εἰδώς, ὅτι Καλλίας λογικός, μᾶλλον οἶδε Καλλίαν λογικὸν τοῦ πάντα ἄνθρωπον λογικὸν ἐπισταμένου καὶ διὰ τοῦτο Καλλίαν· ἐκ μὲν γὰρ τῆς ἐπὶ μέρους αὐτὸ ἐξ αὐτοῦ γινώσκομεν, ἐκ δὲ τῆς καθόλου ἐκ τοῦ καθόλου. ἔτι τὸ μὲν καθόλου οὐδέν ἐστι, τὸ δ’ ἐπὶ μέρους μᾶλλον ἔστι· βελτίων οὖν ἡ τῶν ὄντων ἀπόδειξις ἢ τῶν μὴ ὄντων. ἔτι δὲ ἡ μὲν ἀπατᾷ περὶ τὸ καθόλου· ὡς γὰρ ὑπάρχοντος χωρὶς τῶν κατὰ μέρος τὴν δεῖξιν ποιεῖται· ἡ δὲ οὐδὲν ὃ μὴ ἔστιν ἐπαγγέλλεται. ταῦτα δὲ πιθανὰ μέν, ψευδῆ δὲ ἅπαντα. καὶ γὰρ τὸ καθ’ αὑτὸ μᾶλλον ἐν τῷ καθόλου ἢ ἐν τῷ κατὰ μέρος· τὸ γὰρ δύο ὀρθὰς ἔχειν ἐκ τοῦ τρίγωνον εἶναι καθ’ αὑτὸ μᾶλλον ἢ ἐκ τοῦ σκαληνὸν ἀποδείκνυται. καὶ ὄντος τοῦ καθόλου γίνεται ἡ ἀπόδειξις· οὐ γὰρ ὁμώνυμον τὸ καθόλου ἐστὶν οὐδὲ φωνὴ μόνον ἀλλ’ ὑπόστασις, οὐ χωριστὴ μέν, ὥσπερ οὐδὲ τὰ συμβεβηκότα, ἐναργῶς δ’ οὖν ἐμφαινομένη τοῖς πράγμασι. καὶ πολλὰ τοῖς καθ’ ἕκαστα ὑπάρχει διὰ τὸ κοινὸν μᾶλλον ἢ τὸ καθ’ ἕκαστον, ὡς τὸ λογικόν Σωκράτει οὐχ ὅτι [*](59) Σωκράτης ἀλλ’ ὅτι ἄνθρωπος. ἔτι βελτίων ἀπόδειξις ἡ διὰ τοῦ μᾶλλον αἰτίου· μᾶλλον δ’ αἴτιον τὸ καθόλου τοῦ κατὰ μέρος· εἰς ἐκεῖνο γὰρ ἵσταται ἡ ζήτησις τοὐ διὰ τί. οἷον διὰ τί τὸ τρίγωνον τέσσαρσιν ὀρθαῖς ἴσας ἔχει τὰς ἐκτὸς γωνίας; ἆρ’ ὅτι ξύλινον; ἀλλ’ οὐκ αὔταρκες· ἀλλ’ ὅτι σκαληνόν; ἀλλ’ οὐδὲ τοῦτο· ἀλλ’ ὅτι τρίγωνον ἁπλῶς; οὐδὲ τοῦθ’ ἱκανόν· ἄν δὲ εἴπωμεν <ὅτι> σχῆμα εὐθύγραμμον, ἵσταται ἡ ζήτησις τοῦ διὰ τί. πρὸς τούτοις ἡ μὲν κατὰ μέρος τῶν ἀπείρων ἐγγύς· τὰ γὰρ καθ’ ἕκαστα ἄπειρα· ἡ δὲ καθόλου τῶν πεπερασμένων μᾶλλόν ἐστιν. ἔτι ἄμεινον τὸ πλέον γινώσκειν τοῦ ἔλαττον. ἔτι μᾶλλον ἐξ ἀμέσων οἶδεν ὁ διὰ τῶν καθόλου μᾶλλον εἰδώς. ἔτι δυνάμει γινώσκει τὸ κατὰ μέρος ὁ τὸ καθόλου γινώσκων, ὁ δὲ τὸ κατὰ μέρος εἰδὼς οὐδαμῶς τὸ καθόλου. ἔτι τὸ μὲν νοητὸν μᾶλλον τὸ δ’ εἰς αἴσθησιν τελευτᾷ. ὅτι μὲν οὗν ἡ καθόλου βελτίων τῆς κατὰ μέρος, τοσαῦτα ἡμῖν εἰρήσθω.

25. Ὅτι δὲ ἡ καταφατικὴ τῆς ἀποφατικῆς βελτίων, ἐντεῦθεν δῆλον· [*](5 cap. 23 omisit Them. ante ἡ add. εἰ C 6 εἴπωμεν] supra ω scriptum ο S τε om. pr. W 8 τούτου C 9 μὲν γὰρ CSW: δὲ s 9. 10 ἐκ τοῦ καθόλου SW: τὸ καθόλου Cs: ἄλλο παρὰ τὸ καθόλου temptabat Spengel 11 ἡ om. C: ἢ <ἡ> τῶν μὴ initio versus iterat G 12 ἀπατᾷ scripsi: ἀπάτη libri s περὶ τοῦ C 16 σκαληνὸν C: σκαληνοῦ SWs ἀποδέδεικται SW 18 οὐχ ὁριστὴ W 19 οὑν om. a φαινομένη C 20 ante Σωκράτει add. τῷ s 20. 21 οὐχ ὅτι Σωκράτης om. S 21 βέλτιον S, pr. W 23 τέτταρσιν S 24 αὔταυρκες C 25 ἐὰν s δὲ om. pr. W εἴπω s 26 ὅτι as: om. CSW 27 δὲ [τῶν] κ. s 30 post ὁ prius add. τῶν W τὰ (post δὲ) C 31 τὰ κ. Cs: τὸ κ. voluit Spengel 32 βέλτιον pr. W)

26. Ἀμείνων δὲ ἀπόδειξις ἡ δεικτικὴ τῆς εἰς τὸ ἀδύνατον ἀπαγούσης· ἡ μὲν γὰρ ὃ προτίθεται ἐξ ἀρχῆς, τοῦτο καὶ συλλογίζεται, ἡ δὲ τοὐναντίον οὗ | βούλεται, ἀνελοῦσα δὲ ὃ συνεπέρανεν ἐπάνεισιν ἐπὶ τὸ προκείμενον ἐξ [*](60) ἀρχῆς· καὶ ἡ μὲν ἁπλῆ· κατηγορικὴ γὰρ μόνον· ἡ δὲ μικτή· καὶ γὰρ ὑπο- θέσει προσχρῆται.

27. Ἀκριβεστέρα δὲ ἐπιστήμη ἐπιστήμης καὶ προτέρα κατὰ πλείονας τρόπους. καθ’ ἕνα μέν, ἐὰν <ἡ μὲν> ἐκ τοῦ διότι τὸ ὅτι δεικνύῃ, ἡ δὲ μόνον τὸ ὅτι χωρὶς τοῦ διότι· ἡ γὰρ τοιαύτη δῆλον ὅτι οὐ διὰ τῶν πρώτων αἰτίων ἀλλὰ διὰ τῶν ὑστέρων καὶ τῶν σημείων ἀποδείκνυσι. κατ’ ἄλλον δέ, ἐὰν ἡ μὲν περὶ ὑποκείμενά τινα καὶ αἰσθητὰ πραγματεύηται, ἡ δὲ περὶ νοητὰ καὶ καθόλου, ὡς ἀριθμητικὴ πρὸς ἁρμονικὴν ἔχει καὶ γεωμετρία πρὸς ὀπτικήν, καὶ αἱ ἐπάνω δὲ πρὸς τὰς ὑφ’ αὑτάς. κατὰ τρίτον δὲ τρόπον, ἐὰν ἡ μὲν ἁπλουστέραις χρῆται ταῖς ἀρχαῖς, ἡ δὲ προσθήκην τινὰ ἐχούσαις καὶ οἷον σύνθεσιν ἐπιδέχηται κατὰ τοῦτο, ὡς ἀριθμητικὴ γεωμετρίας ἀκριβεστέρα· ἡ μὲν γὰρ ἀρχῇ κέχρηται θέσιν οὐκ ἐχούσῃ· τοιαύτη γὰρ ἡ μονάς· ἡ δὲ προσειληφυίᾳ καὶ θέσιν· τοιοῦτον δὲ ἡ στιγμή· καὶ στερεομετρία ἀκριβεστέρα ἀστρολογίας· ἡ μὲν γὰρ ἀπλῶς σῶμα λαμβάνει, ἡ δὲ κινούμενον σῶμα.

28. ία δ’ ἐπιστήμη ἐστὶν ἡ περὶ ἓν γένος τὰ καθ’ αὑτὰ ὑπάρχοντα θεωροῦσα· ἓν δὲ γένος οὗ αἱ πρῶται ἀρχαὶ αἱ αὐταί. μία οὖν ἐπιστήμη γεωμετρία καὶ στερεομετρία διὰ τοῦτό εἰσιν. ἕτεραι δέ εἰσιν ἐπιστῆμαι ὅσων ἕτεραι αἱ ἀρχαὶ καὶ μὴ ἐκ τῶν ἑτέρων | αἱ ἕτεραι, ὥσπερ ἐπὶ γεωμετρίας [*](61) εἶχε καὶ ὀπτικῆς. δῆλον δὲ τοῦτο γίνεται προιοῦσιν ἐπὶ τὰς ἀναποδείκτους ἀρχάς· αὗται γὰρ εἰ μηδεμίαν ἔχοιεν συγγένειαν, ἕτεραι αἱ ἐπιστῆμαι· ἐπειδὴ γὰρ αἱ ἀρχαὶ ἐν τῷ αὐτῷ γένει τοῖς δεικνυμένοις, εἰ μηδὲν ἔχοιεν αὗται κοινὸν πρὸς ἀλλήλας, οὐδὲ τὰ δεικνύμενα ἕξει.

29. Πλείους δὲ ἀποδείξεις εἶναι τοῦ αὐτοῦ ἐγχωρεῖ καὶ διὰ πλειόνων μέσων, οὐ μόνον ὑπαλλήλων ἀλλὰ πολλάκις καὶ ἐξ ἑτέρου γένους † ἀλλήλοις· ἐξ ὑπαλλήλων μέν, ἐὰν πλάτανον οὐσίαν δεικνύωμεν ποτὲ μὲν διὰ τοῦ δένδρου μέσου, ποτὲ δὲ διὰ τοῦ φυτοῦ ἐκ τῆς αὐτῆς συστοιχίας· ἐξ ἑτερογενῶν [*](1 ἡ δὲ—ἀποφάσεως om. W οὖσα om. S 2 ante ἀποφ. add. τῆς s 3 δὲ CS: δ’ ἡ Ws 6 μόνον C: μᾶλλον SW 8 ἐπιστήμη om. W καὶ προτέρα post 9 τρόπους collocat C πλείους Cs 9 ἡ μὲν addebat Spengel cf. vs. 12 et 15 11 αἰτίων om. C 12 ἡ μὲν om. C 14 αἱ om. pr. W 16 ἐπιδέχηται s: ἐπιδέχεται SW: om. C post ἀριθμητικὴ add. πρὸς C 18 προσειληφυῖα libri s immo γὰρ ἡ ut vs. 17 18. 19 στερεωμετρία C, pr. W 19 post στερ. add. δὲ Cs δὲ S: δὲ καὶ CWs 23 στερεωμετρία C, pr. W 24 αἱ prius om. C αἱ alt. SW: om. Cs ὡς C 25 προ·ιούσης S 26 οὐδεμίαν S 27 post ἀρχαὶ add. αἱ S, rec. man. W: αἱ αὐταὶ] s 28 post κοινὸν add. πρᾶγμα SW ἕξει om. SW 30 ἀλλήλους S: ἄλλοις καὶ ἄλλοις conicio 31 post μὲν prius add. οὖν Cs δεικνύομεν, ut videtur, S 32 p. 38,1 ἑτέρου γεννῶν W)

30. τοῦ δὲ ἀπὸ τύχης οὐκ ἔστιν ἐπιστήμη δι’ ἀποδείξεως (οὐ ἀναγκαῖον τὸ ἀπὸ τύχης), οὐδὲ μὴν ἁπλῶς συλλογισμός· οὔτε γὰρ ἀναγκαῖον οὔτε ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ τὸ ἀπὸ τύχης, πᾶς δὲ συλλογισμὸς ἢ διὰ τῶν ἀναγκαίων μέσων ἢ διὰ τῶν ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ πρόεισιν.

31. οὐκ ἔστι δὲ ἀπόδειξις δι’ αἰσθήσεως· ἡ μὲν γὰρ ἀπόδειξις τῶν καθόλου, ἡ δὲ αἴσθησις τῶν καθ’ ἕκαστα. καὶ γὰρ εἰ τὸ τρίγωνον ᾐσθανόμεθα ὅτι δύο | ὀρθαῖς ἴσας ἔχει, οὐκ εἴχομεν ἄν ἀπόδειξιν, ὅτι πᾶν [*](62) τρίγωνον, ἀλλ’ ὅτι τοῦτο τὸ τρίγωνον μόνον οὗ ᾐσθανόμεθα. καὶ εἰ τὴν ἔκλειψιν ἑωρῶμεν ἐπὶ τῆς σελήνης ὄντες ὅτι γίνεται τῆς γῆς ἀντιφραττούσης, οὐχ ὅτι πᾶσα ἔκλειψις οὕτως, ἠπιστάμεθα ἄν, ἀλλ’ ὅτι ἥδε μόνη ἣν βλέπομεν. ἀρχὴ μὲν γὰρ ἀποδείξεως αἴσθησις, καὶ τὸ καθόλου νοοῦμεν διὰ τὸ πολλάκις αἰσθέσθαι· ἐκ γὰρ τῶν καθ’ ἕκαστα πλειόνων τὸ καθόλου θηρεύεται καὶ γίνεται δῆλον. οὐ μὴν διὰ τοῦτο ἀπόδειξίς ἐστιν ἡ αἴσθησις· οὐδέποτε γὰρ τὸ διότι δείκνυσιν, ἀλλ’ ἀεὶ μόνον τὸ ὅτι· καθόλου γάρ ἐστι τὸ διότι καὶ τὸ αἴτιον, οὐ τοῦδε μόνου τοῦ παρόντος καὶ ὁρωμένου ἀλλὰ παντὸς τοῦ τοιοῦδε· τὸ γὰρ ἀντιφράττειν οὐ ταύτης μόνον αἴτιον τῆς ἐκλείψεως ἀλλὰ πάσης ἀπλῶς. ὅσων τοίνυν αἴτιον ἕτερον, περὶ τούτων ἡ τοῦ καθόλου γνῶσις τιμιωτέρα τῆς αἰσθήσεως, καὶ οὐ μόνον γε τῆς αἰσθήσεως ἐπὶ τούτων ἀλλὰ καὶ τῆς νοήσεως τῆς ἁπλῆς καὶ ἄνευ αἰτίας, οἷον εἴ τις ἁπλῶς ἐννοοίη τὸ τρίγωνον ὅτι δυσὶν ὀρθαῖς ἴσας ἔχει τὰς ἐντὸς γωνίας, δίχα τοῦ γινώσκειν τὴν ἐκτὸς οὖσαν ἴσην ταῖς δύο ταῖς ἀπεναντίον τε καὶ ἐντὸς οὔσαις. οὐ πᾶσα δὲ νόησις μετὰ τοῦ διότι τῆς ἄνευ τοῦ διότι τιμιωτέρα, ἀλλ’ ὅσων εἴπομεν [ἐφ᾿ ὅσων] ἕτερον τὸ αἴτιον, ἐπεὶ ἥ γε τῶν πρώτων αἰτίων νόησις καὶ ἄνευ αἰτίας καὶ πασῶν τιμιωτάτη. ἀλλ’ εἴπερ οὐκ ἔστιν ἡ αἴσθησις ἐπιστήμη, πῶς, εἴ τις αἴσθησις ἐκλιμπάνει, καὶ ἐπιστήμην ἔφαμεν ἐκλιμπάνειν; ἢ τοῦτο εἰρήκαμεν | οὐχ ὅτι αἴσθησις ταὐτόν [*](63) ἐστιν ἐπιστήμῃ, ἀλλ’ ὅτι ἐκ τῆς αἰσθήσεως τὸ καθόλου θηρεύεται, ἐκλει- πούσης δὲ τῆς ἀρχῆς καὶ τὰ μετὰ τὴν ἀρχὴν ἐκλείπειν ἀναγκαῖον. νῦν μὲν γὰρ ἀποροῦμεν, πῶς διὰ τῆς ὑέλου καίει ὁ ἥλιος· εἰ δὲ τὰς ἀκτῖνας [*](6 συλλογισμοῦ C 7 τὸ prius om. W 8 προίασιν C 9 αἰσθήσεων (ων compend.) C 11 ὀρθὰς SW 12 τοῦτο μόνον τρίγωνον SW οὐ om. ᾐσθανόμεθα, ὅτι δύο ὀρθαῖς ἴσας ἔχει,] s εἴγε Ws τὴν om. C 13 ὄντες om. C γίγνεται S 14 ἐπιστάμεθα SW 15 ἐννοοῦμεν s 16 αἴσθεσθαι ci. Spengel τὰ—17 δῆλα C 17 ἡ αἴσθησις om. pr. ᾦ 18 τὸ ὅτι μόνον C 19 τούτου δὲ C μόνον W 20 μόνον ταύτης s 21 ἀλλ’ ἁπάσης s τοῦ s: τῶν SW: om. C 22 γε SW: δὲ C 23 οἷον εἰ γάρ τις SW 26 οὔσας pr. C οὐ scripsi: ἡ libri s πᾶσα om. Cs post νόησις add. ἡ Cs 27 ὅσον S, rec. man. W εἴποιμεν W ἐφ’ ὅσων S: ἐφ’ ὅσον W: ἣ ἐφ’ ὅσων C: om. as ἐπὶ W 30 ἔφαμεν] c. 18 p. 31,25 sq. post ὅτι add. ἡ s 30. 31 ταὐτόν ἐστιν C: ἐκλιμπάνει (e vs. 29 illatum) SW: om. s 31 ἐπιστήμην W 31. 32 ἐκλιπούσης S 32 ἐκλιμπάνειν SW post ἐκλ. add. ἦν C)

32. τὰς δὲ αὐτὰς ἀρχὰς πασῶν εἶναι τῶν ἐπιστημῶν ἀδύνατον, οὔτε τὰς προσεχεῖς οὔτε τὰς κοινὰς καὶ πρώτας. ὅτι μὲν οὖν τὰς προσεχεῖς οὐχ οἷόν τε, δῆλον· εἰ γὰρ συγγενεῖς μὲν αἱ ἀρχαὶ τοῖς δεικνυμένοις, τὰ δεικνύμενα δὲ οὐ τὰ αὐτά, ἃ καὶ πολλάκις τῷ γένει διέστηκεν, ἀνάγκη καὶ τὰς προτάσεις τῶν τοιούτων ἑτέρας εἶναι τῷ γένει· διὰ γὰρ τῶν καθ’ αὑτὰ ὑπαρχόντων· ἄλλαι γοῦν ἀρχαὶ γεωμετρίας καὶ ἄλλαι ἀριθμητικῆς, καὶ οὕτως ἄλλαι ὡς μηδὲ ἐφαρμόζειν ἀλλήλαις, ὥστε ἢ τὰς ἑτέρας κατὰ τῶν ἑτέρων κατηγορεῖσθαι ἢ ἐμβάλλεσθαι μέσας ἢ ὑποκεῖσθαι. ἀλλ’ οὐδὲ τἀς κοινὰς καὶ πρώτας, οἷον τὸ ἅπαν φάναι ἢ ἀποφάναι· οὔτε γὰρ ἀποδείκνυταί τι ἐκ τούτων μόνων, ἀλλὰ πάντως πρόσκεινται ἑκάστῃ τῆς λαμβανούσης αὐτὴν ἐπιστήμης οἰκεῖαι προτάσεις καὶ προσεχεῖς, οὔτε ὅλως κοινὰς αὐτὰς φυλάττουσιν οἱ εἰς τὰς ἀποδείξεις παραλαμβάνοντες, ἀλλὰ προσοικειοῦν πειρῶνται τῷ οἰκείῳ γένει. κοινὴ μὲν γὰρ ἀρχὴ ‘ἐὰν τέσσαρα ἀνάλογον, καὶ ἐναλλὰξ ἀνάλογον’· λαμβάνει δὲ ὁ γεωμέτρης ‘ἐὰν τέσσαρα μεγέθη’, ὁ δὲ ἀριθμητικὸς | ‘ἐὰν τέσσαρες ἀριθμοί’, ὁ δὲ φυσικὸς ‘ἐὰν τέσσαρες κινήσεις [*](64) ἢ χρόνοι’. ἔτι εἰ ἦσαν ἁπασῶν τῶν ἐπιστημῶν αἱ αὐταὶ ἀρχαί, ἦσαν ἂν κατ’ ἀριθμὸν ὡρισμέναι, ὥσπερ καὶ τὰ γράμματα· νῦν δὲ αὔξονται ἐπὶ πολὺ καθ’ ἑκάστην ἐπιστήμην· ἐπὶ πολὺ γὰρ ἡ πρόοδος τῶν συμπερασμάτων. ἔτι εἰ ἦσαν αἱ αὐταὶ πασῶν ἀρχαί, ἐξ ἀπασῶν ἦν ἄν δείκνυσθαι ὁτιοῦν· ἀλλ’ οὐ δείκνυται τὰ γεωμετρικὰ ἐκ τῶν μουσικῶν. ὥστε οὔτε πάντων αἱ αὐταί, οὔτε πάντων ἕτεραι, οὔτε πάντων συγγενεῖς.

33. Τὸ δὲ ἐπιστητὸν καὶ ἐπιστήμη διαφέρει τοῦ δοξαστοῦ καὶ δόξης· λέγω δὲ τῆς ἀληθοῦς δόξης· ἡ γὰρ ψευδὴς δόξα πρόδηλος ὡς οὐδὲν ἔοικεν ἐπιστήμῃ. ἡ τοίνυν ἀληθὴς δόξα τῆς ἐπιστήμης διαφέρει δυσί, τῷ τε ὑποκειμένῳ καὶ τῷ τρόπῳ τῆς ὑπολήψεως· τῇ μὲν γὰρ ὑπόκειται τὸ ἀναγκαῖον καὶ ἀδύνατον ἄλλως ἔχειν, τῇ δὲ τὸ ἐνδεχόμενον ἄλλως ἔχειν, καὶ ἡ μὲν δι’ ἀναγκαίων, ἡ δὲ δι’ ἐνδεχομένων προτάσεων· οὗτος γὰρ ἑκατέρας τρόπος τῆς ὑπολήψεως. ὅτι μὲν οὖν περὶ τὰ ἐνδεχόμενα ἄλλως ἔχειν ἡ δόξα, δῆλον ἐκεῖθεν· οὔτε γὰρ ἐπιστήμη τούτων ἐστίν· ἦν γὰρ ἄν ἀδύνατα ἄλλως ἔχειν· οὔτε νοῦς· λέγω γὰρ νοῦν ἐν τῷ παρόντι τὴν ἀρχὴν τῆς [*](1 ἐθεωροῦμεν SW ἐπιστάμεθα W οὐ κατ’ αὐτὸ τὸ SW: αὐτῶ τῶ C: οὐκ αὐτῶ τῶ s 2 ἀλλὰ om. Cs lacunam indicavi; desideio ἔχοντες κατὰ τὸ ὁρᾶν καὶ αἰσθάνεσθαι cf. Arist. p. 88 a 14 4 οὔτε—προσεχεῖς om. W 6 καὶ prius om. C 9 μὴ C 11 an <οἶόν τε> οἷον? φᾶναι, φ ex π corr., C 12 τι om. C μόνον C πρόσ’. κεινται, sed ante πάντως a: πρόκεινται C: πρόκειται SW et ante πάντως s ἑκάστη s 13 οἰκεῖαι προτάσεις καὶ προσεχεῖς C: οἰκεία πρότασις καὶ προσεχής SWs κοινῶς SW 14 οἱ om. s 15 κοινὴ—ἀρχὴ s: κοιναὶ—ἀρχαὶ CSW τέσσαρες SW 17 ὁ δὲ CS: καὶ ὁ Ws 18 ἀπὸ πασῶν SW 19 πράγματα SW 20 πρόσοδος SW 21 πασῶν SW: ἀπάντων Cs ἐξ ἀπασῶν post ἢν ἄν collocat C ἄν ἢν s 23 πασῶν ubique vult Spengel 24 post καὶ prius add. ἡ s τοῦ om. W post καὶ alt. add. τῆς s, quod delebat Spengel 25 πρόδηλον s 26 τε initio versus iterat S 28 post καὶ prius add. τὸ C post δὲ add. καὶ Cs ἑκατέρας scripsi: ἑκάτερος libri s 30 ante τρόπος add. ὁ CS 31 ἐκεῖθεν om. S, pr. W ἀδύνατον S)

34. Ἀγχίνοια δὲ εὐστοχία τις ἐν ἀσκέπτῳ χρόνῳ καὶ λῆψις τοῦ μέσου, [*](3 δόξα (ante εἶναι) SW 4 ἐνδεχομένων pr. W καὶ prius om. S 5 ὑπόκειται καὶ ᾦ.. inv. ord. CSs φύσις αὐτῇ as: ἡ φύσις αὐτῆς C: αὐτῆς ἡ φύσις SW 6 ὅτι οἴεται C μὴ οὕτως SW: οὕτως C: ἄλλως s Arist. 7 ὑπολαμβάνοι S δὲ s: δὲ δέον SW: δοκῆ C 8 ἐνδέχεται pr. W δοξάζειν W: δοξάζει CSs 9 καὶ prius om. Cs 10 τοτὲ—τοτὲ C γίγνηται S: γίνεται W 11 δοξάσειεν C: δοξάζειεν S: δοξάζοιεν W: δοξάζοι as 12 ἰδέναι, ut videtur, S 13 γὰρ om. C 15 ἄν δὲ s 16 ὑπολαμβάνῃ as: λαμβάνῃ CSW τοῦτο δ’ ἐστὶ C μὴ—18 τοῦ αὐτοῦ om. C 18 post καὶ add. οὐκ C 22 διαφέρειν SW post ὥσπερ add. καὶ s 23 μὲν alt. CSW: om. as 25 ἀμετάστατον C 26. 27 καὶ μὴ ἐνδέχεσθαι as: om. CSW cf. Arist. p. 89b1 27 τὸ om. CS ταὐτοῦ scripsi: τούτου libri s 28 δόξαν (post γὰρ) W 29 ὁ om. S ἐκλιμπάνει] μ superscr. C 30 ἐπιστήμην C 31 ταυτοῦ—ταὐτῶ S)

1. Ἕπεται δὲ εὐθὺς ἐπισκέψασθαι τὰς τῶν ζητουμένων διαφοράς· αἱ [*](67) δ’ αὐταί εἰσι καὶ τῶν εὑρισκομένων ἐκ ζητήσεως, ἐπειδὴ πᾶσα ζήτησις εὑρέσεως χάριν. ζητοῦμεν τοίνυν ἢ περὶ ἁπλοῦ τινος καὶ ἀσυνθέτου ἢ περὶ συνθέτου καὶ ἐν προτάσει. καλῶ δὲ ἁπλοῦν μὲν ὃ σημαίνεται ὑπὸ μιᾶς κατηγορίας, οἷον ἱπποκένταυρον ἢ θεόν, σύνθετον δὲ ἆρα ἡ σελήνη ἐκλείπει καὶ τὸ δίκαιον φύσει ἐστίν. εἰ μὲν οὖν περὶ ἁπλοῦ τινος ζητοίημεν, πρῶτον μὲν εἰ ἔστι ζητοῦμεν, ἔπειτα τί ἐστι· πρῶτον μὲν γὰρ ζητοῦμεν εἰ ἔστι θεός, ἔπειτα τί ἐστι θεός. εἰ δὲ ὑπὲρ συνθέτου καὶ ἐν προτάσει, πρῶτον μὲν εἰ ὑπάρχει τῷ ὑποκειμένῳ τὸ κατηγορούμενον ἐν τῇ προτάσει, ἔπειτα ὅταν τοῦτο μάθωμεν, διὰ τί οὖν ὑπάρχει καὶ πῶς ὑπάρχει· μαθόντες γὰρ ὅτι ἡ σελήνη ἐκλείπει, ἐφεξῆς διὰ τίνα αἰτίαν ἐκλείπει, ζητοῦμεν. τέσσαρα οὖν ἐστιν, εἰ ἔστι, τί ἐστιν, εἰ ὑπάρχει τόδε τῷδε, διὰ τί ὑπάρχει, [*](68) δύο μὲν περὶ τῶν ἁπλῶν, δύο δὲ περὶ τῶν συγκειμένων.

2. Μῆ θορυβείτω δὲ ἡμᾶς, εἰ ἑτέραν ἐν τοῖς τοπικοῖς τῶν προβλη- μάτων τὴν διαίρεσιν πεποιήμεθα· μόνων γὰρ ἐκεῖ τῶν διαλεκτικῶν προβλημάτων ἐρρήθησαν αἱ διαφοραί, ἅπαντα δὲ ἐκεῖνά ἐστιν ἐν συνθέσει καὶ μόνῳ τῷ τρόπῳ τῆς προτάσεως διαφέρει· ἢ γὰρ ὡς γένος τόδε τῷδε ὑπάρχει, ἡ ᾗπερ ἴδιον τόδε τοῦδε, ἢ ᾗ συμβέβηκε τόδε τῷδε, ἢ ᾗπερ [*](1 Θεμιστίου—β ASW: Θ. π. εἰς τὸ β τῆς ἀποδεικτικῆς Ἀριστοτέλους maiusc. rubr. C: Θ. π. τῶν Ὑστέρων ἀναλυτικῶν τοῦ Ἀριστοτέλους. Βιβλίον δεύτερον. maiusc. s 2 πεται Α 3 ζητητήσεως S 6 ἆρα] ἔστιν ὅτε, ut videtur, pr. W: ὅτι, del. ἔστιν, rec. man. W 7 τινος om. SW ἔ μὲν—8 εἰ om. W 8 γὰρ C: 0111. ASW ζητοῦμεν alt. om. S 9 ἔπειτα—θεός om. W περὶ Cs 13 εἰ alt. om. W τῶδε τόδε CSs ante διὰ add. καὶ ACs 14 μὲ—δύο δὲ om. W 15 ὑμᾶς AC ἐν τοῖς τοπικοῖς] 14 16 μόνον s 16. 17 ζητημάτων SWs 17 ἐρήθησαν S: ἐρήσθωσαν pr. W διαφοραί] δία superscr. Α ἐστιν ante ἐκεῖνα collocant SW: εἰσιν Α 17. 18 καὶ μόνω renovavit Α 18 τῶδε τόδε· CS 19 ἢ— ἴδιον renovavit Α ἧπερ prius Cs: εἴπερ ASW ᾗ scripsi: εἰ CSWs: om. Α συμβεβηκὸς C ἧπερ alt. C: εἴπερ ASW)

3. Ἄρ’ ἔστι τὸ αὐτὸ κατὰ τὸ αὐτὸ δι’ ὁρισμοῦ εἰδέναι καὶ ἀποδείξεως; κατὰ τὸ αὐτὸ δὲ εἶπον, ὅτι γινώσκοιμεν <μὲν> ἄν τὸ τρίγωνον καὶ ὁρισμοῦ τί ἐστιν, ὅτι σχῆμα ἐπίπεδον ὑπὸ τριῶν γραμμῶν περιεχόμενον, γινώσκοιμεν δ’ ἄν καὶ δι’ ἀποδείξεως, ὅτι δυσὶν ὀρθαῖς ἴσας ἔχει, ἀλλ’ οὐ κατὰ ταὐτόν, ἀλλὰ τὸ μὲν ἡ τί ἐστι, τὸ δὲ ᾗ συμβέβηκεν αὐτῷ ἕτερον. πρῶτον μὲν οὖν λεκτέον, εἰ παντὸς οὗ ἀπόδειξις, τούτου καὶ ὁρισμός. ἢ ἀδύνατον· ἀπόδειξις μὲν γὰρ καὶ ἀποφατικοῦ καθόλου, ὁρισμὸς δὲ οὐκ ἔστι δι’ ἀποφάσεως. ἆρ’ οὖν παντὸς οὗ ὁρισμός, τούτου καὶ ἀπόδειξις; ἢ καὶ τοῦτο ὁμοίως ἀμήχανον· αἱ γὰρ ἀρχαὶ τῶν ἀποδείξεων καὶ οἱ πρῶτοι ὅροι ὁρισμῷ μὲν γνώριμοι γίνονται, ἀποδείξει δ’ οὔ, ἢ εἰς ἄπειρον βαδιεῖται.

Ἀλλ’ ἆρά τινος τοῦ αὐτοῦ ὁρισμός τε καὶ ἀπόδειξις; τοῦτο γὰρ λοιπόν. ἐπεὶ τοίνυν κεῖται ἡμῖν ἐν τοῖς ἔμπροσθεν, ὅτι τὸ ἀποδεικτὸν ἐπίστασθαι ἔστι μόνως, ὅταν ἔχωμεν αὐτοῦ τὴν ἀπόδειξιν, εἰ δι’ ὁρισμοῦ τὸ ἀποδεικτὸν ἐπίστασθαι οἷόν τε εἴη, ἐπίσταιτο ἄν τις τὸ ἀποδεικτὸν καὶ μὴ ἔχων αὐτοῦ τὴν ἀπόδειξιν· οὐδὲν γὰρ κωλύει μὴ ἅμα ἔχειν· ἀλλ’ ἄτοπον· οὐδὲν ἄρα δι’ ἀποδείξεως ἅμα ἐπιστητὸν καὶ δι’ ὁρισμοῦ. καὶ γὰρ ἐκ τῆς ἐπα- γωγῆς ἱκανῶς ἂν τοῦτο πεισθείημεν· οὐδεὶς γὰρ ὁρισμὸς ἡ τῶν καθ’ αὑτὸ ὑπαρχόντων ἀποδείκνυσιν ἢ τῶν ὑπαρχόντων γε ἀπλῶς· καὶ γὰρ εἰ λαμβάνοι τι τῶν καθ’ αὑτό, ἀλλ’ οὐ δι’ ἀποδείξεως λαμβάνει. οὐ γὰρ ἀποδείκνυσιν ὅτι ζῷον, ἀλλὰ λαμβάνει, οὐδ’ ὅτι λογικόν, ἀλλὰ τίθησιν. ἔτι ὁ μὲν ὁρισμὸς τὴν ὅλην οὐσίαν γνώριμον ποιεῖ, ἡ δ’ ἀπόδειξις τὰ καθ’ αὑτὰ ὑπάρχοντα· ταῦτα δὲ φανερῶς οὐκ οὐσία. ἔτι ὁ μὲν ὁρισμὸς δείκνυσι τὸ τί ἦν εἶναι τοῦ πράγματος ὑπὲρ οὗ λέγει· οὐδεμία δὲ ἀπόδειξις τὴν οὐσίαν δείκνυσι καὶ συμπεραίνεται, ἀλλὰ τίθησι καὶ λαμβάνει, οἷον ὡς αἱ μαθηματικαὶ τί μονάς, τί τὸ περιττόν, καὶ αἱ ἄλλαι ὁμοίως. ἔτι πᾶσα ἀπόδειξις τὶ κατά τινος δείκνυσιν· ἐν δὲ τῷ ὁρισμῷ οὐδὲν οὐδενὸς κατηγορεῖται, οὔτε τὸ ζῷον κατὰ τοῦ πεζοῦ, οὔτε τὸ πεζὸν κατὰ τοῦ ζῴου, οὔτε κατὰ τοῦ ἐπιπέδου τὸ σχῆμα, οὔτε κατὰ τοῦ σχήματος τὸ ἐπίπεδον· οὔτε γὰρ χρῆται τῷ καθόλου προσδιορισμῷ, οὔτε ἀληθεύσει, εἰ χρήσεται. ἀλλ’ οὐδὲ κατὰ [*](3 δὲ καὶ renovavit Α καὶ om. W 6 κατὰ ταὐτὸ S: om. Α εἰδέναι δ’ ὁρισμοῦ SW ἔ τὸ αὐτὸ as: ταὐτὸν ACW: ταὐτὸ S δὲ SW: μὲν CA μέν addidi 7. 8 καὶ δι’ ὁρισμοῦ τὸ τρίγωνον C 9 δινώσκοιμεν Α 10 post αὐτῷ 2 litt. delevit Α 11 μὲν om. S post οὖ add. ἐστὶν SWs 13 οὗ om. C 15 ἢ [καὶ] εἰς s 16 λείπεται s 17 ἐν τοῖς ἔμπροσθεν] I 2 p. 71b 28. 29 as: ἀποδεικτικὸν ACSW itemque vs. 18. 19 cf. Arist. p. 90b 10. 21. 22 ἐπιστάμεθα s 18 ἔστι om. As 19 ἠπίστατο ὄν AC καὶ om. s 21 ante καὶ prius add. τε S 22 οὐδὲν γὰρ <ὁ> ὁρισμὸς conicio αὑτὰ s itemque vs. 24 23 post ὑπαρχόντων add. τι s 23. 24 λαμβάνει CSWs 25 post alt. ὅτι add. τὸ SW 26 αὐτὸ S 27 ἔτι] ὅτι S 30 τὸ om. s 34 τὸ κ. W ἀληθεύει AC post κατὰ add. τοῦ SWs)

4. Ἀλλ’ ἆρα αὐτὸν τὸν ὁρισμὸν ἀποδεῖξαι ἐνδέχεται, ὅτι τοῦδέ ἐστιν, οἷον ὅτι τὸ ζῷον πεζὸν δίπουν ὁρισμός ἐστιν ἀνθρώπου; τοῦτο δὲ σχεδὸν μὲν ἤδη προὖπτόν ἐστι καὶ διὰ τῶν ἔμπροσθεν εἰρημένων, ἄξιον δὲ καὶ χωρίσαντας ἐπισκέψασθαι. εἰ δὴ πᾶς συλλογισμὸς τὶ κατά τινος ἀποδείκνυσι διά τινος μέσου, δεῖ δήπουθεν καὶ τὸν ὁρισμόν, ὅταν ἀποδεικνύηται ὅτι ἀνθρώπου ἐστί, διά τινος ἀποδείκνυσθαι μέσου· τὸν δὲ δὴ μέσον τοῦτον ἀνάγκη καὶ αὐτὸν ὁρισμὸν εἶναι ἀνθρώπου· οὕτω γὰρ ἔσται ἀπόδειξις· ἐπειδὴ γὰρ ἄνθρωπός ἐστι ζῷον λογικὸν θνητόν, ζῷόν ἐστι πεζὸν δίπουν. ἑτέρως δ’ οὐκ ἔσται συλλογισμὸς τοῦ τί ἦν εἶναι· εἴτε γὰρ ἐπὶ πλέον ὁ μέσος ληφθείη τοῦ ἀνθρώπου εἴτε ἐπ’ ἔλαττον, εἴτε ἀντιστρέφοι μέν, μὴ ἐν τῷ τί ἐστι δὲ κατηγοροῖτο, οὐδ’ ἄρα ὁ μείζων ἄκρος ἐν τῷ τί ἐστι κατηγορηθήσεται. εἰ δὲ ταῦτ’ ἐστὶν ἀληθῆ, τὸν ἀποδεικνύντα τοῦ ἀνθρώπου τὸ τί ἦν εἶναι προσλαβεῖν ἄλλο δεῖ τί ἦν εἶναι. πόθεν δὲ ὅτι τὸ ζῷον πεζὸν δίπουν τοῦ ζῴου λογικοῦ θνητοῦ ἐν τῷ τί ἐστι κατηγορεῖται, ἢ τὸ ζῷον λογικὸν θνητὸν τοῦ ἀνθρώπου; οὐ γὰρ εἰ ἀκολουθεῖ τὸ Α τῷ Β καὶ τοῦτο τῷ Γ, ἔσται τὸ Α τοῦ Γ τὸ τί ἦν εἶναι· οὐ γὰρ πάντα τὰ ἀκολου|θοῦντα ὡς ὁρισμοὶ ἀκολουθοῦσιν· ἀκολουθεῖ γὰρ καὶ τὰ γένη καὶ τὰ ἴδια καὶ τὰ ἀχώριστα συμβεβηκότα. εἰ μὲν τοίνυν ἁπλῶς λήψεται τὸ Α τῷ Β ἀκολουθεῖν καὶ τὸ Β τῷ Γ, ἀποδείξει ἄλλο τι ὑπάρχειν αὐτῷ· εἰ [*](1 ὁ alt. om. S 3 ante ζῶον add. τὸ W πεζὸν ζῶον Α 4 an ἐστί <τι>? α 4. 5 ὅσα αὐτῶ τόδε C 5 οὐχ] ἀλλ’ οὐχ ὅυτως (sic, ὅ corr. C1) ἕτερα C 7 post ἄρα add. καὶ SWs post ὅτι add. οὐ S τοῦ αὐτοῦ C, corr. W: τοῦ AS 9 ἆρα] ἔτι W ἐνδέχεται ἀποδεῖξαι C 10 τὸ om. C 11 μὲν om. C προὖπτόν C, renovatum Α: προὔποπτόν SW 12 χωρίσαντες S δὴ SW: μὴ renovatum Α: γὰρ s: om. C 13 post τινος add. ὡς C 14 δὴ om. C: μὴ pr. W 15 post εἶναι delevit τοῦ S ἄνθρωπον renovatum Α οὕτως W 16 ἐστι prius om. SW post θνητόν add. in marg. τοιοῦτον δὲ C2: τὸ δὲ ζῷον λογικὸν θνητὸν addiderim post δίπουν add. recte in marg. ἄνθρωπος ἆρα (1. ἄρ) ζῶον πεζὸν αι. δίπουν C2 17 ἕτερος Α, pr. C; corr. C2 ἔστι Α: ἔστι CSW 17. 18 ληφθείη ὁ μέσος SW 19 δὲ om. W οὐδ’ ἄρα SW: ἄρα A: οὐδέποτε s: om. C post ἄκρος add. οὐκ C 20 ταῦτα μὲν ἀληθῆ S 20. 21 τὸ τί ἣν τοῦ ἀνθρώπου τὸ τί ἣν εἶναι A: τὸ τί ἦν εἶναι τοῦ ἀνθρώπου s 21 προλαβεῖν post δεῖ s post ἄλλο add. τι ACs τί alt. SW: τὸ τί AC: τοῦ αὐτοῦ τὸ τί s τὸ alt. om. AC 22 ἐν τῷ] τὸ Α 23 εἰ om, S, pr. W: pall. atr. superscr. G τῶ ἁ τὸ Α 24 τῷ γ (post ᾱ) ci. Spengel ex Arist. p. 91b2 ἅπαντα SW 25 post γένη add. τῶν ante lacunam 5 litt. W 26 ἀχωρίστως As 27 ante ἀποδείξει add. οὐκ ACs)

5. Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ ἡ <διὰ> τῶν διαιρέσεων ὁδὸς συλλογίζεται, ἐν τῇ ἀναλύσει τῇ περὶ τὰ σχήματα εἴρηται· οὐδαμοῦ γὰρ ἐξ ἀνάγκης τοῖς τεθεῖσιν ἕπεται τὸ δεικνύμενον, ὥσπερ οὐδ’ ἐν ταῖς ἐπαγωγαῖς, ἀλλὰ σχεδὸν ἅπας ὁ λόγος ἐρωτᾶται μέχρι τοῦ συμπεράσματος καὶ τῷ συγχωρεῖσθαι λαμβάνεται, οὐ τῷ ἕπεσθαι τοῖς κειμένοις. ἆρ’ ὁ ἄνθρωπος ζῷον ἢ ἄψυχον; εἶτ’ ἔλαβε ζῷον, οὐ συλλελόγισται. πάλιν ζῷον ἅπαν ἢ πεζὸν ἢ ἔνυδρον· εἶτ’ ἔθηκε πεζόν, οὐ συνήγαγεν· εἶτα δίπουν ἢ ἄπουν; καὶ δόντος δίπουν τὸ ὅλον φησὶν εἶναι ζῷον πεζὸν δίπουν. ὁρᾷς οὖν ὡς ἅπας ὁ λόγος δι’ ἐρωτήσεως καὶ συγχωρήσεως πρόεισιν, οὐ τῷ ἔχειν τι ἀναγκαῖον. ἀλλ’ οὐδ’ εἰ τὸ καθ’ ἕκαστον ἀληθές, ἴδη καὶ ἅπαντα ἅμα· οὐ γάρ, εἰ σκυτεὺς καὶ ἀγαθός, ἤδη καὶ σκυτεὺς ἀγαθός. ἀλλ’ οὐδ’ εἰ πάντα ἀληθῆ, ἤδη καὶ ἐν τῷ τί ἦν εἶναι. τοσοῦτον δ’ ἡ διαίρεσις προὔργου ποιεῖ, | ὅτι καὶ ὅσα συλλογισμῷ δεῖξαι ἐνδέχεται, καὶ ταῦτα προχείρως λαμβάνει· ἔνεστι γὰρ συλλογίσασθαι, ὅτι ὑπάρχει τό ἀνθρώπῳ τὸ ζῷον, μέσον λαβόντας [καὶ] αἰσθητικόν, καὶ ἔτι τὸ πεζόν, ἄλλο τι ποιησαμένους [τὸν] μέσον ὅρον. συλλογισμὸν μὲν τοίνυν ἡ διαίρεσις οὐ ποιεῖ, διδάσκει δὲ ὅμως γε κατ’ ἄλλον τρόπον· οὐδὲ γὰρ ἡ ἐπαγωγὴ συλλογίζεται, ἀλλ’ ὅμως διδάσκει γέ τι καὶ δείκνυσι. μάλιστα δὲ ἡ διαίρεσις χρήσιμος, ἄν γίγνηται κατὰ τὸν δέοντα τρόπον, πρῶτον μὲν λαμβάνουσα τὰ ἐν τῷ τί ἐστιν ἅπαντα, εἶτα μηδὲν μήτε παραλείπουσα μήθ’ ὑπερβαίνουσα μέχρι τῶν ἀτόμων εἰδῶν. ὑπερβαίνει μὲν οὖν ὁ τὸ ζῷον εὐθὺς εἰς δίπουν καὶ πολύπουν διαιρῶν· πρώτη γὰρ ἦν ἡ διαίρεσις εἰς τὸ πεζὸν καὶ πτηνόν. παραλιμπάνει δὲ ὁ τὸ πεζὸν εἰς τὸ δίπουν καὶ τετράπουν διαιρῶν· παρίησι γὰρ τὸ πολύπουν καὶ ἄπουν. ἀλλ᾿ ὅμως κἀν ἅπαντα ταῦτα φυλάττηται, διαιρήσει μὲν κατ’ ἐπιστήμην, οὐδὲν δὲ συλλογιεῖται· ὥσπερ γὰρ ἐπὶ τῶν συμπερασμάτων τῶν ἄνευ τοῦ [*](1 προσδιορεῖται Α προτάσεσιν Α 3 προσλαμβάνει AC 4 fort. ἧττον <ἂν> sive κἂν ὁ om. AC ἀριθμὸς Α post ἑτέρου add. ἂν s 6 διὰ as Arist.: om. ACSW 7 εἴρηται] Anal. Pr. Ι 31 τῇ alt.] τῶ, ut videtur, S 9 τὸ (post καὶ) AC 10 οὐ τῶ S: οὕτως ACWs fort. <οἶον> sive <ὡς> ἆρ’ 11 ἅπαν ζῶον 12 οὐ] εἰ Α ἄπουν] ἄπο evan. Α: οὐ δίπουν C: immo τετράπουν cf. vs. 28 13 φήσεις As: φήσει C 15 τὸ om. SW καὶ ἅπαντα ἤδη SW 17 πρὸ ἔργου W 18 συλλωγισμῶ S λαμβάνειν Α post λαμβάνει add. εἰ SW 19 τῶ ζῶον W καὶ deievi 20 πα ε ιξὸν W ποιησάμενοι W τὸν ACSW: om. as μέσον ὅρον ante ἄλλο collocat s 22 οὐ W 23 γίγνηται SW: γένηται AC: γένοιτο s μετὰ Α τὸν δέοντα SW: τόνδε τὸν ACs 24 λαβοῦσα SW 25 μήτε SW: τι ACs ἀτόπων Α 26 πολύπουν καὶ δίπουν S 27 παραλαμβάνει SW 28 τὸ prius post καὶ collocant SW παρίεισι A: παραλείπει C 30 δὲ om. W)

6. Ἀλλ’ ἆρα τοῦτον ἔστι τὸν τρόπον ἀποδεῖξαι τὸ τί ἦν εἶναι οἷον εἴ τις ὑποθέμενος καὶ λαβών, ὅτι πᾶς λόγος ὁ συγκείμενος ἐκ τῶν ἐν τῷ τί ἐστι καὶ | ἰδίων ὁρισμός ἐστι καὶ τὸ τί ἦν εἶναι, προσλάβοι ‘οὗτος δὲ ὁ λόγος, φέρε τὸ ζῷον πεζὸν δίπουν, τοῦτον σύγκειται τὸν τρόπον, οὗτος ἄρ ὁρισμός ἐστιν ἀνθρώπου; ἢ οὗτος καὶ πολλῷ γελοιότερος ὁ τρόπος· φανερώτερον γὰρ τίθησιν ὃ βούλεται δεῖξαι· τὸ γὰρ φάναι, ὅτι ζῷον πεζὸν δίπουν ἐκ τῶν ἐν τῶ τί ἐστι καὶ ἰδίων κατηγορεῖται, οὐδὲν ἄλλο φάναι ἐστὶν ἢ ὅτι ταῦτα ὁρισμός ἐστιν ἀνθρώπου. ταῖς προτάσεσιν οὖν τέθεικε τὸ συμπέρασμα, οὐ δυνάμει (τοῦτο μὲν γὰρ οὐδὲν ἄτοπον) ἀλλ’ ἐνεργείᾳ. ἔτι σχεδὸν οὐδὲν διαφέρει συλλογιζομένους τε [καὶ] ἀντὶ λήμματος τὸν λόγον τοῦ συλλογισμοῦ καὶ ὁρισμὸν ἀποδεικνύντας, ἀντὶ προτάσεως τιθέναι τὸν λόγον τοῦ τί ἦν εἶναι, ἀλλ’ ὥσπερ ἐν τῷ συλλογίζεσθαι οὐ λέγομεν τί ἐστι συλλογισμός, οὕτως οὐδὲ ἐν τῷ τὸν ὁρισμὸν ἀποδεικνύναι λέγειν χρὴ τί ἐστιν ὁρισμός· δεῖ μὲν γὰρ ἀκριβῶς ἐγνωκέναι καὶ τί ἐστι συλλογισμὸς καὶ τί ἐστιν ὁρισμός, ὥστε αὐτοὺς γινώσκειν, ὁπόταν ταῦτα ποιῶμεν, καὶ τοὺς ἀμφισβητοῦντας δύνασθαι πείθειν, μέρος δὲ τῶν ἀποδείξεων μὴ οἴεσθαι τοὺς λόγους τούτους.

Ἀλλ᾿ εἰ μηδὲ τοῦτον τὸν τρόπον, ἀλλ’ ἐξ ὑποθέσεως γε ἴσως ἐν· δέχεται· ἐξ ὑποθέσεως δὲ λέγω νῦν ἐξ ὑποθετικοῦ συλλογισμοῦ. εἴ δ’ ἂν οὗτος ὁ τρόπος· εἰ τοῦ κακοῦ λόγος ἐστὶ τὸ διαιρετόν (ἔστω γὰρ τὸ διαιρετὸν ὁρισμὸς τοῦ κακοῦ), ἔσται τοῦ ἐναντίου ὁ ἐναντίος· τοῦ ἀγαθοῦ ἄρα λόγος τὸ ἀδιαίρετον. ἀλλ’ ὁρᾶς ὅτι κἀνταῦθα τὸ τί ἦν εἶναι δεῖξαι βουλόμενος ἕτερον τί ἦν εἶναι λαμβάνει, καὶ ταῦτα | οὐδὲν ἧττον ἀφανὲς ἢ τὸ δεικνύμενον· ἄμφω γὰρ ὁμοίως ἢ δῆλα ἢ ἄδηλα τὰ ἐναντία. φανερὸν δὲ ὅτι καὶ τὸν τοῦ κακοῦ λόγον δεῖξαι βουλόμενος λήψεται τὸν τοῦ ἀγαθοῦ· τοῦτο δὲ τί ἐστιν ἢ τὸ δι’ ἀλλήλων δεικνύναι; ἐφ’ ὧν δὲ μηδέν ἐστιν ἐναντίον, πῶς ἐξαρκέσει ἡ μέθοδος ἡ τοιαύτη;

7. τάχα οὖν εἴποι τις ἂν ὅτι δι’ ἐπαγωγῆς δυνατόν. καὶ πῶς; ἐπα- γωγὴ μὲν γὰρ ἐκ τῶν καθ’ ἕκαστον, ὁρισμὸς δὲ οὐδεὶς τῶν καθ’ ἕκαστον· [*](1 τί superscr. Α 6 τοσοῦτον C τὸν om. C 7 ἐν τῷ om. C 8 post προσλάβοι add. δὲ τὸ SW δὲ om. s 10 post ἐστιν add. τοῦ S οὗτος καὶ scripsi: inv. ord. libri s ὁ om. W 11 ὅπερ s δείξειν ΄ex~ corr.) S τὸ ζῷον τὸ πεζὸν s 12 τί om. W 13 ante ταῖς add. ἐν s 14 οὐ] ὃ Α 15 τι b καὶ delevi λήματος S 19 δεῖ— 20 ὁρισμός om. W γὰρ om. C 23 εἰ] ἀεὶ Α ἀλλ’ alt. om. C γε as: τε Α: ποτε C: om. SW 24 ὑποθέσεως—ἐξ om. W 26 ὁ ἐναντίος τοῦ ἐναντίου s 27 post ἄρα add. ὁ Α 28 ἦν om. W τοῦτο, quod ci. Spengel, in marg. alio atram. C ἢ] ἦν Α 30 τὸν alt. om. W 31 δὲ alt. om. Α 32 post πῶς add. οὐκ AC 33 τάχα AC: τί SW οὖν] ἂν (non om. alt. ἄν) C 34 ἕκαστα (ante ὁρ.) Α)

8. Πάλιν δὲ σκεπτέον, τί τούτων λέγεται καλῶς ἣ μὴ καλῶς, καὶ πῶς οἷόν τε ἀπόδειξιν ὁρισμοῦ γενέσθαι. λέγωμεν οὖν ἄνωθεν ἀναλαβόντες. ὥσπερ γὰρ τὸ διότι ζητοῦμεν ἔχοντες τὸ ὅτι ἔστιν, ἐνίοτε δὲ καὶ ἅμα δῆλα γίνεται, οὐ μὴν πρότερόν γε δυνατὸν γνωρίσαι τὸ διότι ἐστὶ τοῦ ὅτι ἔστιν, οὕτως ἀεὶ ζητοῦμεν τὸ τί ἦν εἶναι ἔχοντες τὸ εἶναι τὸ πρᾶγμα· μάταιον γάρ, ὡς πολλάκις εἴρηται, ἀγνοουμένου τοῦ εἶναι τὸ τί ἦν εἶναι περιεργάζεσθαι. ὥστε τούτου κειμένου οὐκ ἀνάγκη προαποδεικνύναι τοὺς ὁρισμούς· ἔχοντες γὰρ αὐτὸ ὑποκείμενον οὕτω προίασι. καθάπερ δὲ καὶ ἀποδεικνύντες τὸ ὅτι καὶ τὸ διότι συνεξευρίσκομεν (δι᾿ αἰτίας γὰρ ἡ ἀπόδειξις), οὕτω πολλάκις ἀποδεικνύντων τὸ εἶναι καὶ τὸ τί ἦν εἶναι συναναφαίνεται. πότε οὖν τοῦτο καὶ πῶς, ἀναλαβοῦσι ῥητέον. | τὸ εἶναι πολλαχῶς ἐν ταῖς ἀποδείξεσι μέτιμεν· [*](79) ἐνίοτε μὲν γὰρ ἀπὸ συμβεβηκότος καὶ πόρρω τῆς οὐσίας τοῦ πράγματος, ἐνίοτε δὲ <καὶ ἀπὸ τοῦ πράγματος> καὶ τοῦ ἐκείνου τι ἔχειν, οἷον ὅτι εἰσὶ συμβεβηκότος μέν, ὅτι εἰσὶ βωμοί, ὡς Χρύσιππός φησιν, ἀπὸ δὲ τοῦ πράγματος, ὅτι θεραπεύουσιν, ὅτι προλέγουσιν, ὅτι κινοῦνται τὸν ἄπειρον χρόνον ποικίλας κινήσεις. ἔστι δὲ καὶ τῶν ἀπ’ αὐτοῦ τοῦ πράγματος τὰ μὲν ἐγγυτέρω τὰ δὲ πορρωτέρω, καθάπερ δὴ καὶ ἐπὶ τῶν εἰρημένων παραδειγμάτων. ὅσα μὲν οὗν ἀπὸ συμβεβηκότων γινώσκομεν ὅτι ἔστιν, ἀπὸ τούτων οὐδεμίαν ἔχομεν ἀφορμὴν πρὸς τὸ εἰδέναι καὶ τί ἐστι· σχεδὸν γὰρ οὐδ’ ὅτι ἔστι, τηνικαῦτα γινώσκομεν· οὐδὲν γὰρ ἡ κατὰ συμβεβηκὸς γνῶσις ἀναγκαῖον ἔχει. ὅσα δὲ ἀπὸ τῶν οἰκείων τε καὶ ἐξ αὐτοῦ τοῦ πράγματος, ἀπὸ τούτων ἤδη ῥᾷον [*](1 post ἀλλὰ add. καὶ AC τίς πόθεν κτλ.] α 170, κ 251, α 1, ι 39 2 ἴομεν SW ἐκέλευσε S post μοῦσα add. πολύτυπον S 3 φέρε Α: φέρε C ἕκαστον W 5 εἶναι om. SW 6 ἀποδηλοῦται ἀπο renovatum A) AC 7 post ὀνόματα add. ἀλλ’ C 8 καὶ W Arist.: οὔτε ACS 9 φαίνεται—συλλογισμός om. W ὄν CS Arist.: εἶναι Α τοῦ αὐτοῦ Cs τε καὶ ὁρισμός iteravit, iterata delevit C lacunam indicavi; supple ex Arist. p. 92 b37 πρὸς δὲ τούτοις ὅτι ὁ ὁρισμὸς 10 post ἐστὶν add. ἐκείνου S ἀποδέδοται As post δείκνυσι add. δὲ AC 12 ὁρισμὸν C λέγωμεν W: λέγομεν ACS λαβόντες Α 17 κειμένου SW: μόνου AC οὐκ delebat Spengel προεπιδεικνύναι AC: προσαποδεικνύναι ci. Spengel τοῦ ὁρισμοῦ Α: τὸν ὁρισμόν Cs 18 δέ καὶ W: δὲ s: γὰρ ACS 19 τὸ alt. om. s συνευρίσκομεν AC 20 ἀποδεικνύντων, quod ci. Spengel, C: ἐπιδεικνύντων ASWs καὶ—εἶναι om. W 22 τοῦ superscr. Α 22. 23 ἐνίοτε δὲ om. AC 23 ἀπὸ τοῦ πράγματος as, καὶ addidi: om. ACSW τὸ (post καὶ) S 24 φησιν evan. S 25 κινεῖται S, corr. W 27 δὲ S 30 οὐδὲ AC 31 ἀπὸ alt. s: ἐπὶ ACSW)

9. ἐκεῖνο μέντοι γε ἀναγκαῖον διορίσασθαι, ὡς οὐκ ἐφ’ ἁπάντων τοῦτο συμβαίνει ὧν ζητοῦμεν τοὺς ὁρισμούς, ἀλλὰ τῶν ἄλλοις ὑπαρχόντων, οἷον ἐκλείψεως, βροντῆς· ταῦτα γὰρ τὰ ἀποδεικτά, καὶ ἄλλο ἐπὶ τούτων τὸ μέσον τε καὶ τὸ αἴτιον τοῦ συμπεράσματος καὶ τοῦ πράγματος. ἐπὶ δὲ τῶν καθ’ αὑτὰ ὄντων καὶ μὴ ἐν ἄλλῳ οὐκέτι οἷόν τε ἐφ’ ἀπάντων τῇ αὐτῇ χρήσασθαι μεθόδῳ· οὐ γὰρ τὸ <τοῦ> εἶναι αἴτιον ἄλλο ἐστὶν ἁπάντων, οἷον τῶν πρώτων καθ’ ἑκάστην ἐπιστήμην, ἃ καὶ εἶναι καὶ τί ἐστιν ὑποθέσθαι δεῖ ἢ ἄλλον τρόπον φανερὰ ποιῆσαι, ἐξ ἐπαγωγῆς ἢ πίστεως ἢ ἐμπειρίας, καὶ οὐ δι’ ἀποδείξεως τὰ τοιαῦτα· ἀρχαὶ γάρ εἰσιν ἀποδείξεως. ὅπερ ἤδη ποιοῦσιν αἱ ἐπιστῆμαι· καὶ γὰρ τὸ εἶναι | μονάδα καὶ τί ἐστι [*](81) μονάς, ὁ ἀριθμητικὸς ὑποτίθεται. οὐκοῦν οὐδὲ εἰ ἔστι θεός, δι’ ἀποδείξεως γίνεται γνώριμον· οὐ γὰρ ἀποδεικτὸν τὸ θεοὺς εἶναι· οὐ γὰρ ἔστι λαβεῖν αἴτιον ἕτερον· τὸ γὰρ ὠφελεῖν καὶ τὸ κινεῖσθαι τὸν ἅπαντα χρόνον δεικτικὰ μὲν τῆς οὐσίας καὶ ἐξ αὐτοῦ τοῦ πράγματος, οὐ μὴν αἴτια τοῦ εἶναι. ἢ τάχα ἔστι καὶ ἐκ τῶν τοιούτων ὁρισμόν τινα ἀποδοῦναι, οἷον θεός ἐστι [*](1 ἔχομεν A 3 γὰρ AC 4 δὴ om. A: οὖν s 5 οὐθὲν AC (5 προέργου W 6. 7 ὅτι ἀντιφράττεται SW: ἀντιφράττεται Α: ἀντιφράττεσθαι Cs 8 ἐκλείπειν SWs 10 post γὰρ add. τὴν SW 11 τούτοις AC 12 ἔστι. τί] ἐστιν ὅτι SW γῆν ACW 13 ἡ om. W ἀπόφραξις AC 14 μεταβάλλοις C: μεταβάλλεις Α: μεταβάλῃς SW: μεταβαλεῖς s πρόβλημ, ατα superscr. Α 15 ὑπὸ s ἀποσκότησιν Α, pr. C; corr. C1 ἅπαντα SW 20 τοῖς C, pr. W 21 βροντῶν, ut videtur, pr. Α 22 τὸ om. S 23. 24 τῆ αὐτὴ post χρήσασθαι collocant SW 24 χρῆσθαι C τοῦ as: om. ACSW ἀλλ’ ὃ C 25 τῶν πραγμάτων C 26 δεῖν W 29 εἰ S, corr. W: τί ACs ἀποδείξεων Α 30 ἀποδεικτικὸν W θεὸς S 31 τὸν ἄπειρον SW cf. p. 49,25 δεικτὰ S)

10. Ὁρισμὸς δὲ πολλαχῶς λέγεται. εἰς μὲν ὁ τί σημαίνει τοὔνομα ἐξηγούμενος, ὃς οὐδ’ ὁρισμὸς ἂν καλοῖτο δικαίως ἀλλὰ λόγος ὀνοματώδης· πολλάκις γὰρ ἔχοντες τὸν τοιοῦτον λόγον οὔτε εἰ ἔστι τὸ πρᾶγμα, οὔτε τίς αἰτία τοῦ εἶναι αὐτό, γινώσκομεν· τί μὲν γὰρ σημαίνει τὸ κενόν, συνίεμεν, οὔτε δὲ εἰ ἔστι κενόν, οὔτε τίς αἰτία τοῦ εἶναι κενόν, ἔχοιμεν ἂν λέγειν. ἐνίοτε δὲ τὸ μὲν ὅτι ἔστι μανθάνομεν ὑπὸ τοῦ τοιούτου λόγου, διὰ τί δὲ ἔστιν, οὐκέτι, οἷον ἔκλειψίς ἐστιν, ὅταν πανσέληνος οὖσα μὴ φαίνηται. οὗτος μὲν οὖν ὁ τρόπος σημαίνει μέν τι, δείκνυσι δὲ οὐδέν. ἄλλος δέ ἐστιν ὅρος ὁ μετὰ τοῦ τί ἐστι καὶ τὴν αἰτίαν ἐκδιδάσκων δι’ ἥν ἐστι, καὶ μόνος ὁ τοιοῦτός ἐστιν ὅρος οἷον ἀπόδειξις τοῦ τί ἐστι θέσει μόνῃ διαφέρων τῆς ἀποδείξεως· τὸν γὰρ αὐτὸν λόγον ἄλλως μὲν ἀποδει- κνύντες λέγομεν, ἄλλως δ’ ὁριζόμενοι. ἀποδεικνύντες μὲν γὰρ λέγομεν ‘ἐν τῷ νέ|φει ἐστὶ πυρὸς ἀπόσβεσις· ἡ τοῦ πυρὸς ἀπόσβεσις βροντή ἐστιν· ἐν [*](82) τῷ νέφει ἄρα βροντή ἐστιν’· ἐν γὰρ πρώτῳ σχήματι συνεχῶς πρόεισιν ὁ λόγος· ὁριζόμενοι δὲ λέγομεν ‘βροντή ἐστι πυρὸς ἀπόσβεσις ἐν τῷ νέφει‘. τρίτος δέ ἐστιν ὅρος, ὅταν τοῦ τὴν αἰτίαν ἔχοντος ὁρισμοῦ αὐτὸ καθ’ αὑτὸ λέγωμεν τὸ συμπέρασμα, οἷον βροντή ἐστι ψόφος ἐν νέφει. τέταρτός ἐστιν ὁρισμὸς ὁ τῶν ἀμέσων καὶ πρώτων, ὃς οὔτε θέσει διαφέρει τῆς ἀποδείξεως (οὐδὲ γὰρ ἔχει τὴν αἰτίαν προσδηλουμένην· οὐδὲ γὰρ ἔστιν αἴτιόν τι τῶν πρώτων καὶ ἀμέσων), οὔτε συμπέρασμα ἀποδείξεως, ἀλλὰ μᾶλλον ἀρχὴ τῆς ἀποδείξεως καὶ θέσις τοῦ τί ἐστιν ἀναπόδεικτος. ἀφαιρουμένου δὴ τοῦ πρώτου τρεῖς ἂν εἶεν οἱ σύμπαντες ὁρισμοί. εἷς μὲν οὖν ὁρισμὸς λόγος τοῦ τί ἐστιν ἀναπόδεικτος· εἷς δὲ λόγος θέσει διαφέρων τῆς ἀποδείξεως· εἷς δὲ [λόγος] συμπέρασμα ἀποδείξεως. ὁ δὲ τὴν αἰτίαν ἔχων λόγος τούτων ὑπάγοιτο ἄν; οἷον ὀργή ἐστιν ὄρεξις ἀντιλυπήσεως, βροντή ἐστι πυρὸς ἀπόσβεσις ἐν νέφει. τάχα οὖν καὶ αὐτοὶ ἄμεσοί τε καὶ ἀναπόδεικτοι. φανερὸν τοίνυν ἐκ τῶν εἰρημένων, ὅτι ἀπόδειξις μὲν οὐδενός ἐστιν ὁρισμοῦ, μόνοι δ’ ἐκεῖνοι τῶν ὁρισμῶν θέσει τῆς ἀποδείξεως διαφέρουσιν οἱ τὴν ἀπόδειξιν τοῦ πράγματος προσεκδιδάσκοντες, οἳ καὶ μάλιστα ἐπιστημονικώτατοι τῶν λόων.

11. Αἰτίαι δὲ τέσσαρες· μία μὲν τὸ τί ἦν εἶναι, μία δὲ ἐκ τίνων ὑποκειμένων, ἣν λέγομεν ὕλην, ἑτέρα δὲ | ὅθεν ἡ ἀρχὴ τῆς κινήσεως, ἑτέρα [*](83) δὲ οὗ ἕνεκα. πᾶσαι δὲ αὗται φαίνονται ἐν ταῖς τοῦ διὰ τί ἀποδείξεσι καὶ γίνονται ὅροι μέσοι τῶν τοιούτων ἀποδείξεων. καὶ πῶς μὲν τὸ τί ἦν εἶναι, φθάσαντες εἴπομεν. ἀποδίδοται δὲ καὶ ἡ ὕλη καὶ λαμβάνει τοῦ μέσου τὴν χώραν. μάλιστα μὲν γὰρ ἐπὶ πάσης ἀποδείξεως ὁ μέσος ἐστὶν οἷον ὕλη τῷ συλλογισμῷ· οὗτος γὰρ ὁ ποιῶν τὰς δύο προτάσεις ἐφ’ αἷς τὸ συμπέρασμα. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τὴν ἰδίως λεγομένην ὕλην πολλάκις ἀποδιδόντες πεπαύμεθα τοῦ ζητεῖν τὸ διὰ τί. διὰ τί γὰρ τὰ ἡμέτερα φθαρτὰ σώματα; ὅτι σύγκειται ἐξ ἐναντίων· τὸ δὴ συγκεῖσθαι ἐξ ἐναντίων ὕλη τε καὶ μέσος ὅρος τοῦ τὰ σώματα εἶναι φθαρτά. διὰ τί κάλλιστον ὁ κόσμος; ὅτι θεὸς αὐτὸν ἐδημιούργησαν· ἐνταῦθα τὸ πρῶτον κινῆσαν αἴτιόν τε καὶ μέσον ἐστί. διὰ τί καθήκει Σωκράτει γαμεῖν; ὅτι παίδων ἐφίεσθαι αὐτῷ καθήκει· ἢ διὰ τί πεποίηκε τὸν κόσμον ὁ θεός; ὅτι ἀγαθὸς ἦν· τοῦτο δέ ἐστι τὸ οὗ ἕνεκα. ἡ γένεσις οὖν τοῦ μέσου καὶ αἰτίου τὴν αὐτὴν οὐκ ἔχει τάξιν ἐφ’ ἀπάντων, ἀλλ’ οὗ μὲν πρώτην, ὡς ἐπὶ τῶν κινητικῶν, οὗ δὲ τελευταίαν, ὡς ἐπὶ τῶν τελῶν καὶ ὧν ἕνεκεν, οὗ δ’ ἅμα, ὡς ἐπὶ τῶν ὁρισμῶν καὶ τοῦ τί ἦν εἶναι οὐδὲν δὲ κωλύει τὸ αὐτὸ καὶ ἕνεκά τινος εἶναι καὶ ἐξ ἀνάγκης τὴν ὕλην αἰτίαν δεικνυμένοις, οἷον διὰ τί δίεισι διὰ τοῦ λαμπτῆρος τὸ φῶς; καὶ γὰρ ἐξ ἀνάγκης διέρχεται τὸ λεπτομερέστερον διὰ τῶν μειζόνων πόρων καὶ ἕνεκά τινος, | τοὐ μὴ προσπταίειν. τηλαυγέστερον δ’ [*](84) ἐπὶ τῶν θείων σωμάτων· καὶ γὰρ ἐξ ἀνάγκης κύκλῳ κινεῖται, ὅτι τὸ σῶμα αὐτοῖς οὕτε βαρὺ οὔτε κοῦφόν ἐστι, καὶ ἕνεκά τινος· ἕνεκα γὰρ τῆς πρὸς τὸ θεῖον ὁμοιώσεως. πλεῖστα δὲ ἡ φύσις καὶ ἐξ ἀνάγκης ἅμα καὶ ἕνεκά του ποιεῖ· ὀξεῖς γὰρ οἱ ἔμπροσθεν ὀδόντες καὶ διὰ τὴν ὕλην (ἐξ γὰρ ἀναφύονται λεπτοτέρου) καὶ τοῦ διαιρεῖν ἕνεκα τὴν τροφήν· καὶ ἡ βροντή, διότι τε ἀποσβεννυμένου τοῦ πυρὸς ψοφεῖν ἀνάγκη, καὶ ἵνα φοβῶνται οἱ ἐν τῷ ταρτάρῳ, καθάπερ οἱ Πυθαγόρειοι λέγουσι. καὶ ὅλως διττὴ ἡ φύσις ἑκάστου, ἡ μὲν κατὰ τὸ εἶδος, ὃ ταὐτὸν τῷ οὗ ἕνεκεν· ὀφθαλμοῦ γὰρ εἶδος τὸ ὁρᾶν, καὶ τούτου ἕνεκεν ὀφθαλμός, καὶ ὤτων τὸ ἀκούειν, καὶ τούτου ἕνεκεν ὦτα· ἡ δὲ κατὰ τὴν ὕλην καὶ τὴν ἀνάγκην (διώρισται δὲ ἐν τοῖς Φυσικοῖς πῶς λέγομεν τὴν ὕλην ἀνάγκην)· εἰ γὰρ ὀφθαλμοὶ ἔσονται, [*](1 τὸ s Arist.: ἡ ACSW ἔκ τινων libri s 3 αὐταὶ AC 4 μέσοι ὅροι s 5 εἴπομεν] p. 50,6 sq. ἀποδίδοτε W καὶ alt. om. W 6 οἷον om. C post οἷον add. ἡ s 8 πολλαχῶς SW 10 ἐξ ἐναντίων alt. om. SW ἄμεσος C 11 κάλλιστος C 13 σωκράτη Α γαμεῖν as: φαμὲν SW: τὰ μὲν Α: om. C ὅτι] διότι C παιδίων CW αὐτῶν Α: αὐτὸν s καθήκειν (post αὐτῷ) Α 14 πεποίηκε AC ε prius superscr. in ras. C2): ἐποίησε SW τοῦ οὗ Α 16 πρώτων SW 17 τελῶν corr. W οὗ (post καὶ) ci. Spengel ἕνεκα s οὐδ’ C 18 εἶναι alt. om. S 19 δεικνύμενος Α: δεικνύμενον C διὰ alt. W: om. ACS 20 μικρο- οῖ μερέστερον Arist. (sed λεπτομερέστερον D) 23 αὐτῆς W 25 ποιεῖ] εῖ corr. W πλατεῖς AC 26 ἀναφύονται C: ἀναφέρονται ASWs ἕνεκεν SW 28 οἱ prius om. C et, ut videtur, Α πυγαγόρειοι Α 29 τοῦ οὗ Α ἕνεκα As itemque vs. 30. 31 30 τὸ prius om. C 31 γὰρ (post διώρ.) Α 32 ἐν τοῖς Φυσικοῖς] II 8—9)

12. ταῦτα μὲν οὖν ἴσως πλείω τῶν ἱκανῶν ὡς πρὸς τὴν παροῦσαν ὑπόθεσιν. ἀεὶ δὲ ἡ κατ’ εἶδος καὶ τὸ τί ἦν εἶναι αἰτία συντρέχει κατὰ τὸν χρόνον τοῖς πρὸς αὐτῆς ἡ οὖσιν ἢ γινομένοις, ἣν ἔφαμεν ἐπὶ πολλῶν καὶ μέσον ὅρον λαμβάνεσθαι τοῦ συλλογισμοῦ, καὶ ἔστι τὸ τοιοῦτον αἴτιον τοῖς μὲν οὖσιν ὄν, τοῖς δὲ γινομένοις γινόμενον, τοῖς δὲ γεγενημένοις γεγενημένον, καὶ τοῖς ἐσομένοις ἐσόμενον. οἷον διὰ τί γέγονεν ἔκλειψις; ὅτι γέγονεν ἐν μέσῳ ἡ γῆ· καὶ γενήσεται, διότι ἐν μέσῳ γενήσεται· καὶ ἔστι, διότι ἐστί. ταύτῃ τοι καὶ ἀντιστρέφει πρὸς ἄλληλα τὸ οὕτως αἴτιον καὶ τὸ αἰτιατόν. ἐπὶ δὲ τῶν μὴ ἅμα ἀλλὰ τῶν προλαμβανόντων κατὰ χρόνον (τοιαῦτα δὲ πολλὰ | τῶν ποιητικῶν, ὡς τὸ εἰς Σάρδεις ἐμβαλεῖν τοῦ πολεμῆσαι [*](86) πρὸς Μήδους, καὶ τὸ προαρπάσαι ‘Ελένην τοῦ Ἴλιον καταστραφῆναι), ἐπὶ τούτων οὐ σώζεται ἡ ἀντιστροφῆι οὐδὲ τὴν αὐτὴν ἀνάγκην [*](1 εἰ] οἱ W 2 αὐτῆς AW: αὐτῶν S: om. fort. recte C 4 βαρύ S ἄνω AC ὅτι (ante κοῦφον) SW 5 βιαίως SW 9 ἕνεκά του] ἑκάστου Α διάννοια (sic) W: φύσις CS 10 εἰ καὶ mrg. S 11 ἀπαντήσει SW 12 ὤρυτται (sic) S ὕδατος om. ACS οὐχ ἕνεκεν CS: ἕνεκα οὐ s 13 λάβῃ s ante συμβαίνει add. καὶ ACSs 14. 15 τοῦ αὐτομάτου C: αὐτομάτου ᾦ 15 ὑγιαίνοι ACS ἄν om. CS ἕνεκα s 16 ἔξωθεν W 17 γε om. W 18 τῇ τύχη κα om. W 21 τὸ Ws μετὰ Α 21. 22 κατὰ τὸν χρόνον om. S 22 τοῖς—οὖσιν ἢ γινομένοις s: τῶν (corr. W: τὸν A) —ὄντων ἡ γινομένων ACSW ἔφαμεν] cf. ad p. 52,5 23 μέσων W τοὺς συλλογισμοὺς A: συλλογισμῶν CS 24 μὴ A 25 ὅτι] διότι Ws 27 διότι ἐστί mrg. S 28 τὸ om. W τῶν alt. θὼ. fort. recte as παραλαμβανόντων S ἐν χρονονω, in marg. κατὰ, A: κατὰ τὸν χρόνον s 29 σαρπωδεις, ut videtur, Α ἐμβάλλειν W 30 τὸ om. ACS)

Ἐκεῖνο δ’ οὖν φανερόν, ὅτι ἐν τοῖς ἐπὶ τὸ πολὺ λεγομένοις ἀπὸ τῶν αἰτιατῶν ἐπὶ τὰ αἴτια καὶ ἀπὸ τῶν ὑστέρων ἐπὶ τὰ πρότερα ἡ ἄνοδός ἐστιν ἀναγκαία. εἰ μὲν γὰρ συνεχὴς ἡ γένεσις ἦν, πάντως ἄν | παρενέπιπτεν ἀεὶ [*](87) τοῦ ὕστερόν τε καὶ αἰτιατοῦ καὶ τοῦ πρότερόν τε καὶ αἰτίου μέσον τε καὶ αἴτιον ἄλλο· ἐπειδὴ δὲ οὐ συνεχής, ἵσταται εἰς ἄμεσα ἡ λῆψις τῶν ὅρων· εἰ γὰρ οἰκία, τοῖχοι· εἰ δὲ τοῖχοι, θεμέλια· εἰ δὲ θεμέλια, λίθοι καὶ πηλός· μεταξὺ δὲ τῶν ὅρων τούτων οὐδέν.

Ἐπεὶ δὲ ὁρῶμεν ἐν τοῖς γινομένοις κύκλῳ τινὰ γένεσιν οὖσαν, ἐπὶ τῶν τοιούτων καὶ ἡ κύκλῳ δεῖξις χώραν ἔχει· πάντα γὰρ ἀλλήλοις ἀντιστρέφει καὶ γίνεται αἴτιά τε καὶ αἰτιατά, ἥ τε ἀκολουθία παραπλήσιος κάτωθέν τε καὶ ἄνωθεν ἀρχομένοις, οἷον ἐπὶ παραδείγματος· βεβρεγμένης τῆς γῆς ἀνάγκη ἀτμίδα γενέσθαι, τούτου δὲ γενομένου νέφος· τούτου δὲ γε- νομένου ἀνάγκη βεβρέχθαι τὴν γῆν· τοῦτο δ’ ἦν τὸ ἐξ ἀρχῆς, ὥστε κύκλῳ περιελήλυθεν· ἑνὸς γὰρ ὁτουοῦν ὄντος ἕτερον ἔστι, κἀκείνου ἄλλο, καὶ τούτου τὸ πρῶτον. μάλιστα δ’ ἐπὶ τῶν ἀιδίων τε καὶ ἀναγκαίως γινο- μένων τὸ τοιοῦτόν ἐστιν· ἐπ’ ἐκείνων γὰρ ἡ κύκλῳ δεῖξίς ἐστιν ἀναγκαία ἐφ’ ὧν καὶ ἡ κίνησις κύκλῳ τε καὶ ἀναγκαία. ἐπὶ δὲ τῶν ὡς ἐπὶ τὸ 20 πολὺ γινομένων ἐπ’ εὐθείας οἱ συλλογισμοὶ καὶ οὐ πανταχόθεν, ὡς εἴρηται, [*](2 ἔχειν W 4 τοῖχοι (post δὲ) ci. Spengel 5 καὶ om. W 6 γενόμενον —γενομένου W ἔ τί W: τὸ Α: τὸ πῶς CS: τί τὸ s αἴτιον alt. deleverim 8 τὸ om. ACS καὶ μὴ διαλείπειν post 7 γίνεσθαι collocant CS διαλιπεῖν Α 9 ἡ] καὶ S 10 γεγενῆσθαι, ν ex γ corr., Α: γενῆσθαι W: γεγονέναι CS 11 ante γραμμὴ add. ἡ s 12 οὐκέτι s οὕτω—13 προτέρᾳ as: om. ACSW 13 ἐν] οὕτως ἐν τῶ W γὰρ post ἐν collocant As 15 τι S αὐτῶν as: αὐτῆς λεγ ACSW ἐν τοῖς περὶ κιν.] Phys. VI 16 οὖν superscr. C1 γινομένοις Α: γινομένοις malim cf. vs. 33 18 γὰρ om. Α παρενέπιπτεν scripsi cf. Arist. p. 95 b 23: παρέπιπτεν libri s 20 δὲ om. W 23 ἐπειδὴ, om. δὲ, S γένησιν S 24 χώρων S 25 ἀκολούθησις s 27. 28 γινομένου W 29 ὁτονοῦν Α 30 τὸ om. W τε om. Ws ἀναγκαίων Α 31 ἐμείνων (sic) S 33 λεγομένων ACSs πάντοθεν Α)

13. Ἐπεὶ γὰρ τὸν ὁρισμὸν οὐχ οἷόν τε ἀποδεικνύναι, εἰ καὶ δῆλος γίνεται δι’ ἀποδείξεως, ἀνάγκη μέθοδον εὑρεῖν δι’ ἧς δυνησόμεθα εὑρίσκειν τε καὶ θηρεύειν τοὺς ὁρισμούς. τῶν δὴ ἐν τῷ τί ἐστιν | ὑπαρχόντων καὶ [*](88) ἐπὶ πλέον τὰ μὲν οὕτως ἐπὶ πλέον ὑπάρχει ὥστε καὶ ἐπεκτείνειν ἔξω τοῦ γένους καὶ τῆς ὑποκειμένης φύσεως, τὰ δὲ οὕτως ὥστε ἵστασθαι μέχρι τοῦ γένους. οἷον τῇ τριάδι ὑπάρχει μὲν [ἀριθμὸς καὶ] τὸ ὄν, ὑπάρχει δὲ καὶ τὸ περιττόν, ἀλλὰ τὸ μὲν ὑπερτείνει τὸν ἀριθμὸν καὶ τὴν φύσιν ἐξ ἧς ἡ τριάς· ὑπάρχει γὰρ καὶ ἄλλοις ἃ μή εἰσιν ἀριθμοί· τὸ δὲ μέχρι τῆς φύσεως ἵσταται ταύτης· ὑπάρχει μὲν γὰρ καὶ τῇ πεντάδι καὶ τῇ ἑβδομάδι καὶ ἐννεάδι καὶ τοῖς ἄλλοις, ἀλλ’ οὐκ ἔξεισί γε τὸν ἀριθμόν. ἐκλεκτέον δὴ τὰ τοιαῦτα τῶν ἐν τῷ τί ἐστι κατηγορουμένων μέχρι τοσούτου ποιουμένους ἔκλεξιν, ἕως ἄν τοσαῦτα λάβωμεν πρῶτον, ὧν ἕκαστον μὲν ἐπὶ πλέον ὑπάρχει, ἅπαντα δὲ μὴ ἐπὶ πλέον. οἷον τῇ τριάδι ὑπάρχει μὲν ἀριθμός, ὑπάρχει δὲ τὸ περιττόν, ὑπάρχει δὲ τὸ πρῶτον ἀμφοτέρως, καὶ ὡς μὴ μετρεῖσθαι ἀριθμῷ καὶ ὡς μὴ συγκεῖσθαι ἐξ ἀριθμῶν· τοῦτο τοίνυν ἐστὶν ἡ τριάς, ἀριθμὸς περιττὸς πρῶτος καὶ ὡδὶ πρῶτος· τούτων δὲ ἕκαστον τὸ μὲν καὶ τοῖς περιττοῖς ὑπάρχει πᾶσι, τὸ δὲ καὶ τῇ δυάδι, πάντα δὲ οὐδενὶ πλὴν τῆς τριάδος. ὅτι δὲ ὁρισμὸς οὗτος ὁ λόγος τῆς τριάδος, δῆλόν ἐστιν ἐκ τῶνδε. κείσθω γὰρ ἡμῖν τὸν ὁρισμὸν ἐξ ἀνάγκης τε δεῖν ὑπάρχειν καὶ μόνῳ ἐκείνῳ τῷ πράγματι, οὗ βούλεται εἶναι ὁρισμός. ὅτι μὲν οὖν ἐξ ἀνάγκης ὑπάρχει, φανερόν· πάντα γὰρ ἐν τῷ τί ἐστι κατηγορεῖται· τὰ δὲ οὕτω κατηγορούμενα καθόλου τε καὶ ἀναγκαῖα. ὅτι δὲ καὶ μόνῳ, δεικτέον· εἰ γὰρ μὴ μόνῳ, δῆλον ὅτι ὡς γένος καὶ ἐπὶ πλέον. τίνι οὖν ἄλλῳ ὃ μὴ τριάς ἐστι; πᾶς οὖν ὁ τοιοῦτος | λόγος ὁρισμός ἐστι καὶ τὸ τί ἦν εἶναι [*](89) σημαίνει. οὕτω καὶ τὸν ἄνθρωπον ἐκλέξαντες ὁριούμεθα τὸ ζῷον καὶ τὸ [*](1 post ἀλλὰ add. καὶ Α 2 ὡς om. AW τὸ om. ACS 6 δὲ S: δὴ οὖν s 7 post πλέον alt. add. τε AW post ἐπεκτείνειν add. καὶ As 9 ὑπάρχει prius bis, semel deletum C μὲν ὑπάρχει As ἀριθμὸς καὶ τὸ ὄν, ὑπάρχει δὲ W: ἀριθμὸς, τοῦτο ἐνυ- πάρχει δὲ Α et om. τοῦτο C: ὁρισμὸς ἐνυπάρχει δὲ S: τὸ ὃν s: ἀριθμὸς καὶ delevi cf. vs. 16 11 post καὶ add. ἐν ACSs τὸ as: τὰ ACSW 12 ἵστανται ACS ταύτης ἵσταται W ἑβδόμη W 13 καὶ ἐννάδι AC: καὶ τῆ ἐννάτη W: om. s ἔξεστί Α: ἔξω CS τοῦ ἀριθμοῦ ci. Spengel: ἀριθμοῦ CS δὲ ACS 14 τῶν om. pr. W 15 ante ἔκλ. add. τὴν s ἐκλῆξιν W πρῶτον—16 ἐπὶ πλέον] ὥστε μὴ περισσεύειν μέν οὗ ἕνεκα εἴληπται, ἐπὶ πλέον δὲ εἶναι τῶν ἄλλων CS ἕκαστον W: ἕνεκα τὸν Α 16 ὑπάρχει—πλέον om. Α ὑπάρξει (ante ἅπαντα) s μὴ om. pr. W ἀριθμὸς μὲν ὑπάρχει W ὑπάρχει μὲν—20 ὑπάρχει iterat W 17 post δὲ prius add. καὶ CS post τὸ alt. add. μὲν CS ἀμφοτέρως] ω ex ο, ut videtur, corr. S 19 περιττὸς om. CS ὧ δεῖ πρώτως CS γὰρ ex Arist. scripserim 21 ὄτι—λόγος] ὥστε τοῦθ’ ὁρισμόν εἶναι s ὅτι δὲ om. W post δὲ add. ὁ ACS τῆς alt. om. A 22 ἐστιν compend. superscr.) ἐκ τῶνδε Α: ἐστι CSWs δεῖ CS καὶ—24 ὑπάρχει om. W 23 οὑν ἐξ] hinc deficit S 25 τε om. s 26 μόνον (ο ex ω corr.) Α ὅτι s: οὖν Α: οὖν ὅτι W: om. C post γένος add. ἄν ὑπάρχοι s ἄλλο Α 27 ἐστι prius om. W τὸ om. Α)

Ἐπὶ δὲ τῶν γενῶν τῶν εἰς εἴδη διαιρουμένων τοιᾷδε χρηστέον μεθόδῳ. δεῖ λαβεῖν πρῶτον μὲν ἐκείνου τοῦ γένους τὰ ἄτομα εἴδη, οἷον ἀριθμοῦ δυάδα, τριάδα (ταῦτα γὰρ ἄτομα εἴδη εἴη ἄν ἤ τινα ἄλλα τοιαῦτα), καὶ γραμμῆς τὴν εὐθεῖαν καὶ περιφερῆ καὶ κεκλασμένην, καὶ γωνίας τὴν ὀξεῖαν καὶ ἀμβλεῖαν καὶ ὀρθήν. εἶτ’ ἐπειδὴ ἄτομα ταῦτά ἐστιν εἴδη, ληπτέον αὐτῶν τοὺς ὁρισμοὺς κατὰ τὴν ὑφηγημένην μέθοδον καὶ ὅσα κοινὰ ἐν τοῖς ἁπάντων ὁρισμοῖς ἔνεστιν, ἐκλεκτέον. οἷον τί εὐθεῖα γραμμή; μῆκος ἀπλατὲς οὗ τὰ μέσα ἐπιπροσθεῖ τοῖς ἄκροις. τί περιφερὴς γραμμή; μῆκος ἀπλατὲς πρὸς ὅπερ ἀφ’ ἑνὸς σημείου πᾶσαι αἰ προσπίπτουσαι εὐθεῖαι ἴσαι εἰσί; τί κεκλασμένη γραμμή; μῆκος ἀπλατὲς τοιόνδε. ἐν δὴ πᾶσι τούτοις τοῖς ὁρισμοῖς τὸ μῆκος ἀπλατὲς κοινὸν ἐνυπάρχει· τοῦτο οὖν ἔχοντας ἀνα- τρέχειν αὖθις ἐπὶ τὴν γραμμὴν καὶ σκοπεῖν ἐν ποίᾳ κατηγορίᾳ, καὶ ἐπειδὴ ἐν ποσῷ, τούτῳ συνθετέον τῷ γένει ὅσα κοινὰ εὕρομεν ἐν τοῖς τῶν ἀτόμων εἰδῶν ὁρισμοῖς. καὶ ἔσται γραμμῆς ὁρισμὸς ποσὸν μῆκος ἀπλατές· ἔσται γὰρ ἴδια τοῦ γένους ὅσα κοινά ἐστιν ἐν τοῖς ὁρισμοῖς τῶν ὑπ’ αὐτὸ ἀτόμων εἰδῶν· οὕτω γὰρ λαμβάνεται τὰ κοινὰ ὡς μὴ ὑπερπίπτειν τὸ γένος· διότι δὲ οὐχ ὑπερβαίνει τὸ γένος, μόνῳ τῷ γένει ὑπάρχει· τὸ γὰρ γένος ἐκ τῶν εἰδῶν σύγκειται, | καὶ ὥσπερ ἐστὶ τὰ γένη διὰ τὰ εἴδη, οὕτω καὶ ὅσα [*](90) ὑπάρχει αὐτῷ, διὰ τὰ εἴδη ὑπάρχει. ἀρχαὶ οὖν εἰσι τῶν ὁρισμῶν οἱ τῶν ἁπλῶν εἰδῶν ὁρισμοί. ἁπλᾶ δὲ λέγω τὰ ἄτομα· τὸ γὰρ ἀπλοῦν ἀρχὴ πανταχοῦ. ἐν ὅσοις μὲν οὖν ταὐτὸν καὶ κοινὸν ὑπάρχει τῶν ἀτόμων εἰδῶν ὁρισμοῖς, τοῦτον θηρεύεται τὸν τρόπον ὁ τοῦ γένους λόγος. ἐν ὅσοις δὲ μηδὲν κοινὸν μηδὲ ταὐτόν, οὐδ’ ἂν ὑφ’ ἓν γένος εἴη ταῦτα τὰ ἄτομα εἴδη. οἷον ζητῶ τί ἐστι μεγαλοψυχία· λαμβάνω δὴ πρῶτον τὰ αἰσθητὰ ταύτης τῆς φύσεως, τοὺς καθ’ ἕκαστον μεγαλοψύχους, τὸν Ἀλκιβιάδην, τὸν Αἴαντα, τὸν Ἀχιλλέα. τί δὴ πάντες οὗτοι κοινὸν καὶ ὅμοιον ἔσχον; τὸ μὴ ἀνέχεσθαι ὑβριζόμενοι· ὁ μὲν γὰρ ἐπολέμησεν, ὁ δὲ ἐμήνισεν, ὁ δὲ ἀπέκτεινεν ἑαυτόν. ἀλλὰ καὶ Διογενὴς μεγαλόψυχος καὶ Σωκράτης. ἆρ’ οὖν καὶ οὗτοι διὰ τὸ μὴ ἀνέχεσθαι ὑβριζόμενοι; οὐδαμῶς, ἀλλ’ ὅτι κατε- φρόνουν τῶν ἐκ τῆς τύχης. ἄλλος οὖν λόγος ἐξ ἐκείνων τῶν ἀνδρῶν εὑρίσκεται μεγαλοψυχίας, καὶ ἄλλος ἐκ τούτων ἔξεισιν· ἐξ ἐκείνων μὲν τὸ χαλεπῶς ἔχειν πρὸς ἀτιμίαν, ἐκ τούτων δὲ τὸ καταφρονητικῶς ἔχειν τῆς [*](4 μὲν om. W 5 δυάδα <καὶ> ci. Spengel ἂν om. AW: ante εἴδη collocat s 7 prius] τὴν C post καὶ alt. add. τὴν ACs εἶτε τῶν ante lac. 4 litt. W 1) τοῖς om. W ἁπάντων W: ἀπ’ αὐτῶν AC: αὐτῶν s 10 οὗ—11 ἀπλατὲς om. W οὗ as: ἧς AC post μέσα add. μὴ C 11 post ἴσαι add. ἀλλήλαις corr. W 12 post ἀπλατὲς add. καὶ As πᾶσι πάση pr.) δὴ W 14 post γραμμὴν add. δεῖ s post κατηγορίᾳ add. ἐστί s 15 τούτων Α: ταῦτα s σύνθετον Α εὕρομεν as: εὕροιμεν ACW 16 ἔστι (post ἀπλ.) C Ι7 ἴδια W: διὰ ACs 18 post διότι add. μὲν οὖν Α 19 δὲ, quod post μόνῳ habent libri, transposui 23 κοινὸν καὶ ταὐτὸν C ἐνυπάρχει Α: ὑπάρχει ἐν τοῖς s 27 an Ἀχιλλέα—Αἴαντα? cf. Arist. p. 97 b 18 ἔχοντες καὶ ὅμοιον W 29 ὁ μὲν—31 ὑβριζόμενοι om. Α 32 τῆς ψυχῆς pr. W 33 ἐκείνων W: ὧν AC)

Πρὸς δὲ τὸ συντιθέναι τοὺς ὁρισμοὺς διὰ τῶν διαιρέσεων τριῶν δεῖ στοχάζεσθαι τούτων· πρώτου μὲν τοῦ λαβεῖν τὰ κατηγορούμενα ἐν τῷ τί ἐστι (ταῦτα δέ ἐστι τὸ γένος) καὶ συντιθέναι τὰς τούτων ἀφορμὰς δ’ εἰλήφαμεν ἐκ τῶν Τοπικῶν ὥσπερ ὅτι συμβέβηκε τόδε τῷδε, οὕτως καὶ ὅτι γένος τόδε τοῦδε κατασκευάζειν καὶ ὅτι διαφορὰ οὐσιώδης. δεύτερον δὲ φροντιστέον τοῦ τάξαι τὰς διαφορὰς τὸν δέοντα τρόπον· τάξεις δὲ οὕτως, ἐὰν προτέραν τὴν μείζονα λαμβάνῃς. τὸ δὲ δὴ τρίτον μέχρι τούτου προάγειν τὴν διαίρεσιν ὡς τελευτάν εἰς ἄτομον εἶδος ἢ ὅλως ἐφαρμόζειν καὶ ἐξισάζειν τῷ ὁριστῷ, κἄπειτα οὕτω θαρροῦντα κατασκευάζειν ὅτι ὁρισμὸς ὁ τοιοῦτος λόγος, εἴπερ ἐν τῷ τί ἐστι κατηγορεῖται καὶ ἐξισάζει.

Ἀεὶ δέ ἐστι πᾶς ὅρος καθόλου, καθάπερ δὴ καὶ πᾶσα ἐπιστήμη καὶ πᾶσα τέχνη τῶν καθόλου· τὸ γὰρ ὑγιεινὸν ὁ ἰατρὸς οὐ τοῦδε οἶδε τοῦ [*](1 et 2 post εἰς add. ubique ἃς W ἐμπίπτουσι C: ἐμπίπτειν Α: ἐμπίπτει Ws τοῦ γένους pr. Α ἅπαν alt.] ἃς πὰν corr. W 2 δὲ om. Ws 3 ἔνεστιν W παραλίπῃς Α 4 πεύσιππος AC 5 an ὁριζόμενόν <τι>? 7 εἰδότα ci. Spengel 9 καὶ om. διαφέρονται AC 10 εἰσιν W ξουθὸς C 12 τὸ alt. om. W 14 λαμβάνοντα W ἀνάγκη (post οὐκέτι) C 15 αὐτρεκὲς W γὰρ om. C 16 ἐκεῖνο ἦν AC: ἐκείνην corr. W: ἐκεῖνο s 19 ἐφαρμόσει pr. Α εἴδει as: εἰδέναι ACW 20 post ἐκεῖνο add. γε s 21 διαφορῶν scripsi: διαφορὰν libri s 22 post προσεχεῖς add. αἱ Α 23 τούτω W 24 αἱρέσεων W 26 τὰ γένη s 27 τὸ τῶδε Α 28 τόδε] τό superscr. C1 τοῦδε] δ ex τ corr. C1 30 δὴ om. W 31 προσάγειν AC 33 καὶ evan. Α ἐξισάζειν W ἐστι] ὅτι W 35 τοῦ κ. W ὑγιεινὸν as Arist.: ὑγιαῖνον AC: ὑγιάζον W)

14. Πρὸς δὲ τὴν ἀπόδοσιν τοῦ διὰ τί καὶ τὸ δύνασθαι τοῖς τοῦτο ἐπιζητοῦσι προβλήμασι ῥαδίως ἀπαντᾶν καὶ ταύτας παρασκευαστέον τὰς διαιρέσεις καὶ τὰς ἀνατομὰς ἔχειν δεῖ προχείρους ὅσαι πεποίηνται Ἀριστοτέλει· αἱ γὰρ οἰκεῖαι καθ’ ἕκαστον γένος δώσουσιν ἀφορμὰς πρὸς τὴν ἀπόδοσιν τοῦ διὰ τί. τὰ γὰρ ὑπάρχοντα κοινὰ ἑκάστῳ γένει διὰ τούτων τεθεώρηνται, οἷον τῷ ζῴῳ· τὸ μὲν γὰρ ἔμψυχον καὶ αἰσθητικὸν ἐκ τῶν διαιρέσεων· διελόμενοι γὰρ τὴν οὐσίαν εἰς ἔμψυχον καὶ ἄψυχον τὸ ζῷον εὕρομεν ἐν τῷ ἐμψύχῳ, καὶ τὴν οὐσίαν τὴν ἔμψυχον εἰς τὴν αἰσθητικήν τε καὶ μὴ τὸ ζῷον εὕρομεν ἐν τῇ μοίρᾳ τῇ αἰσθητικῇ. τὸ δὲ ὅτι πᾶν ζῷον ἐξ ὑγροῦ τινος καὶ στερεοῦ διὰ τῶν ἀνατομῶν εἴληπται. πάλιν ἐπὶ τῶν προσεχῶν εἰδῶν τοῦ ζῴου, οἷον τοῦ ὄρνιθος ἢ τοῦ ἰχθύος, ταὐτὸ ποιητέον, τὰ κοινὰ καὶ παντὶ ὑπάρχοντα ἢ ὄρνιθι ἢ ἰχθύι τὰ μὲν ἐκ τῶν διαιρέσεων τοῦ ἀνωτέρω γένους λαμβάνοντας τὰ δὲ ἐκ τῶν ἀνατομῶν. εἰ γὰρ ταῦτα ἔχομεν πρόχειρα, ἐπὶ πολλῶν εὑρήσομεν τὸ διὰ τί· ὅσα γὰρ παντὶ τῷ γένει ὑπάρχει, διὰ τὸ γένος ὑπάρχει τοῖς εἴδεσι. διὰ τί σχιζόπτερον ὁ ἀλεκτρυών; διότι ὄρνεον. διὰ τί | πνεύμονα οὐκ ἔχει ὁ γλάνις; διότι [*](95) ἰχθύς. κἄν μὴ γένος δὲ ᾖ τὸ κοινὸν μηδ’ ὠνομασμένον ἑνὶ ὀνόματι, ἀλλὰ πάθος τι κοινὸν πλείοσιν ὑπάρχον ἐκ φύσεως, οἷον τὸ κερατοφόρον, σκοπεῖν καὶ τούτῳ δεῖ τὰ ἑπόμενα, οἷον τὸ ἐχῖνον ἔχειν, τὸ μὴ ἀμφώδοντα εἶναι (ταῦτα δ’ ἐκ τῆς ἀνατομῆς), καὶ πάλιν τίσιν ἕπεται τὸ κερατοφόρον, οἷον βουσίν, ἐλάφοις, προβάτοις· ἑκάστῳ γὰρ τούτων ὑπάρχει τὰ ἑπόμενα τῷ κερατοφόρῳ διὰ μέσον τοῦτο αὐτό. διὰ τί βοῦς ἐχῖνον ἔχει; ὅτι κερατοφόρον ἐστί. διὰ τί ἔλαφος μακρόβιον; ὅτι ἄχολον. ἀλλ’ ἐνταῦθά ἐστι μέσον ὃ ἐξ ἀνατομῆς εἴληπται, οὐ τὸ ἑπόμενον τῷ μέσῳ. συμβαίνει δὲ τοῖς μὲν κατὰ πάθος κοινοῖς τὰ ἑπόμενα ἐκ τῶν ἀνατομῶν ἐξευρίσκειν καὶ ἐκ τῶν διαιρέσεων. ἔστι δέ τινα κατὰ ἀναλογίαν κοινά, οἷον σηπεῖον καὶ ἄκανθα καὶ ὀστοῦν· καὶ αὐτὰ δ’ ἐκλεκτέον εἰς τὴν περὶ τὰ προβλήματα εὐπορίαν.

15. Τὰ δὲ αὐτὰ προβλήματά ἐστι τῷ τὸ αὐτὸ αἴτιόν τε καὶ μέσον [*](1 ἀλλ᾿—ἀφθαλμοῦ om. W τοῦ alt. om. C 2 τοῦ σ. W 4 διαφοραὶ C 5 πλεῖον Α post οὑν add. τοῦ As 6 ἀρκείτω ci. Spengel: ἀρκείσθω libri s ἔ τὸ as: τοῦ ACW 9 προχείρως ACs 10 τὴν om. s 12 τὸ ζῶον W 14 et 15 εὕρωμεν C 17 ταὐτὸν C 19 ἀνωτέρω W: ἀνωτέρου Cs: non liquet Α ἀτόμων Α 20 τοῦ Α 21 διὰ τοῦ γένους C 21. 22 χιζόπτερον Α 22 γλανίς, om. ὁ, W 23 εἴη AC 24 κερατοφόρος W: κερασφόρον s 25 οὕτω τὸν (ante ἐχ’.) W μὴ om, AC ἀμφόδοντα C 26 κερασφόρον ACs 27 γὰρ] δὴ s κερασφόρῳ ACs 28 διὰ μέσου δὲ τούτου αὐτοῖς C κερασφόρον ὄρον s 29 ἔλαφος C: ἄνθρωπος AW post ἐστι add. τὸ s 30 οὗ C συμβαίνει bis C μὲν om. s 31 ἀτόμων Α εὑρίσκειν W καὶ om. Α ἐκ alt. om. C 32 τινα om. C κοινά C: τινά A: ταὐτὰ W σηπίον s καὶ prius om. s ἄκανθαν Α 33 an ταῦτα? δὴ s τὴν om. pr. W)

16. Περὶ δὲ αἰτίου καὶ οὗ αἴτιον καὶ τάδε ἄν τις ἀπορήσειε πρὸς τοῖς εἰρημένοις λέγω δὲ αἴτιον μὲν τὸ μέσον, οὗ αἴτιον δὲ τὸ συμπέρασμα), <εἰ> ὥσπερ τοῦδε ὄντος τοῦ μέσου τόδε ἕπεται τὸ συμπέρασμα, οὕτω καὶ τοῦδε τοῦ συμπεράσματος ὄντος τόδε ἐστὶν ἐξ ἀνάγκης τὸ αἴτιον. εἰ μὲν γὰρ οὕτως, ἀντιστρέφει τε ἀλλήλοις καὶ κύκλῳ αὐτὰ δείκνυσθαι δυνατόν, ὥσπερ ὅτι ἐκλείπει ἡ σελήνη διὰ τὸ τὴν γῆν ἐν μέσῳ εἶναι, οὕτως ὅτι ἡ γῆ ἐν μέσῳ ἐστὶ διὰ τὸ τὴν σελήνην ἐκλείπειν. ἀλλ’ ἄτοπον ἐν ἀποδείξει τὸ δι’ ἀλλήλων καὶ ἅμα. ἀλλ’ οὐδὲ δι’ αἰτίου θάτερον οὐδὲ διὰ προτέρου τῇ ἐπινοίᾳ· οὐ γάρ ἐστιν αἴτιον τοῦ τὴν γῆν ἐν μέσῳ εἶναι τὸ τὴν σελήνην ἐκλείπειν, ἀλλὰ μέσον τοὐ συλλογισμοῦ καὶ τοῦ συμπεράσματος ἴσως αἴτιον, τοῦ πράγματος δὲ οὐδαμῶς. δῆλον δέ· οὐ γὰρ ἐν τῷ ὁρισμῷ τῆς γῆς καὶ τοῦ μέσην εἶναι ἡ ἔκλειψις ἐμφαίνεται τῆς σελήνης, ἀλλ’ ἐν τῷ ὁρισμῷ τῆς ἐκλείψεως τὸ τὴν γῆν ἐν μέσῳ εἶναι. εἰ | δὲ οὐκ ἀντιστρέφει καὶ τὸ [*](97) μὲν αἰτιατόν, <τὸ> συμπέρασμα, τὸ δὲ οὐκ αἰτιατόν, τὸ μέσον τε καὶ πλείω μέσα ἐνδέχεται εἶναι καὶ αἴτια τοῦ αὐτοῦ συμπεράσματος. ἀλλ’ ἀδύνατον· καθόλου γάρ ἐστι τό τε αἴτιον καὶ οὗ αἴτιον, καὶ ἄμφω ὁμοίως ὑπάρχειν ὀφείλει τῇ ὑποκειμένῃ φύσει, ἥτις ποτ’ ἄν ᾖ· οἷον εἰ τοῖς δένδροις [*](1 τί superscr. Α ἡ primum om. W τὸ om. AC σικύα b, at cf. Them, in Phys. (V 2) p. 45,2 2 φησὶν ὁ Α Πλάτων] cf. Tim. 59 Α 79 Β 4 τί prius superscr. Α 5 τί superscr. Α 7 ταὐτὰ Α ἐστι C 9 θατέρω (post τῆς) C 10 τάττηται] ταύτην W φθίνοντος—11 χειμεριώτερος om. pr. W 12 τῆ σελήνῃ s 12. 13 τὸ φῶς ἀπολείπει W: τὸ φῶς, quod om. Arist., delevi 14 τοῦ prius s: τὸ ACW ἀπολείπειν s 15 φῶς om. pr. W 17 post δὲ add. τοῦ s 18 εἰ s: om. ACW 21 an δυνατόν, 003E; ? 22 ἐν prius superscr. Α 23 διὰ τοῦ Α 24 ἀλλ’ οὐδὲ scripsi: οὐ ACW: ἀλλ’ οὐ s 26 μέσον τοῦ as: μὲν τοῦ W: τοῦ μέσου AC post ἴσως add. τὸ W 28 μέσου C ἐκφαίνεται Α 29. 30 καὶ τῶ μὲν αἰτίω ταὐτὸν συμπεράσματι δὲ οὐκ ἔτι δὲ ταυτὸν τὸ μέσον W 30 τὸprimum addidi τε om. C post καὶ add. τὸ ACs 31 καὶ αἴτια post συμπεράσματος collocat C 33 ὀφείλει ὑπάρχειν C ἡ C: ἦν AWs)

17. Πλείω δὲ ταὐτοῦ μέσα τε καὶ αἴτια εἶναι οὐχ οἷόν τε, εἰ μὴ ἄρα διὰ συμβεβηκότος ἡ δεῖξις ἢ διὰ σημείου προίοι· οἷον διὰ τί τὰ δένδρα φυλλορροεῖ; διότι ῥυτιδοῦται ἢ διότι λευκαίνεται· ἢ τὸ πῦρ κέκαυται; διότι ἄνθρακες ὑπολείπονται ἢ διότι τέφρα. ἀλλ’ εἴρηται πολλάκις ὅτι οὐδὲ ἀπόδειξις τὸ τοιοῦτον οὐδὲ αἴτια τοῦ πράγματος τὰ τοιαῦτα, ἀλλὰ τοῦ συμπεράσματος μόνον. ἐξοριστέον οὖν ἅπαντα μὲν τὰ τοιαῦτα, μάλιστα δὲ τὸ κατὰ συμβεβηκὸς τῶν ἀποδείξεων· οὐ γὰρ τὰ προβλήματα περὶ τῶν κατὰ συμβεκηκὸς ἐρωτᾶται· οὐδεὶς γὰρ ζητεῖ, διὰ τί ἀναδενδρὰς φυλλορροεῖ ἡ μέλαινα ἢ ἡ ἄμπελος ἢ ἡ πλάτανος ἡ ἀμφιλαφής τε καὶ ὑψηλή, ἀλλὰ διὰ τί δένδρον φυλλορροεῖ. τούτου δὲ ἓν αἴτιον πᾶσι τοῖς δένδροις, καὶ μάλα εἰκότως· τὸ γὰρ αἴτιον τοῦ φυλ|λορροεῖν ὁρισμός ἐστι τοῦ φυλλορροεῖν [*](98) καὶ τὸ τί ἦν εἶναι, οἷον τὸ πήγνυσθαι τὸν ὀπόν, καὶ τῆς ἐκλείψεως ἡ ἀντίφραξις, καὶ ἔστιν ἐν ταῖς ἀποδείξεσιν οὗ μὲν αἴτιον τὸ μεῖζον ἄκρον τῶν ἐν τῷ συμπεράσματι ὅρων, ᾦ δ’ αἴτιον τοὔλαττον, τὸ δ’ αἴτιον τὸ μέσον. λόγος οὖν τοῦ μείζονος ἄκρου τῶν ἐν τῷ συμπεράσματι τὸ μέσον ἐστὶ καὶ πάντῃ ὅμοιον ἐκείνῳ· εἰ μὲν ὁμώνυμον, ὅμοιον ἐκείνῳ καὶ τὸ μέσον· εἰ δ’ ἀνάλογον, καὶ τὸ αἴτιον τὸν αὐτὸν τρόπον.

Περὶ δὲ τοῦ ἀντιστρέφειν ἀλλήλοις τό τε αἴτιον καὶ οὗ αἴτιον καὶ ᾧ αἴτιον ὧδε ἔχει. λέγω δὲ ᾧ μὲν αἴτιον τὸ ὑποκείμενον, τὸ δένδρον ἢ τὴν συκῆν, οὗ δὲ αἴτιον τὸ φυλλορροεῖν, αἴτιον δὲ τὸ πήγνυσθαι τὸν ὀπὸν ἢ ὁτιδήποτε. τὸ μὲν δὴ αἴτιον καὶ οὗ αἴτιον εἴρηται ὅτι ἐξ ἀνάγκης πρὸς ἄλληλα ἀντιστρέφει, εἴπερ οὕτως ἔχει πρὸς ἄλληλα ὡς ὁριστόν τε καὶ ὁρισμός. πρὸς δὲ <τὸ> ὑποκείμενον πῶς; τοῦτο γὰρ διοριστέον. εἰ δή τι τῆς φύσεως τῆς ὑποκειμένης αἰσθητόν τε καὶ καθ’ ἕκαστον λάβοις, οὐκ ἀντιστρέφει, οἷον ἐπὶ τοῦ φυλλορροεῖν εἰ λάβοις ἄμπελον ἢ συκῆν· ἐπὶ πλέον γὰρ ἑκάστου κὼ τὸ ἀποβάλλειν τὰ φύλλα καὶ τὸ πήγνυσθαι τὸν [*](1 τοῦ] τὸ Α τὸ πλατύφυλλον ἢ τὸ in ras. C1 τὸν] τὸ C 2 φυλλοροεῖν Α τούτων C πηγνησθαι καὶ τὸν W post οἷς add. καὶ W 3 τὸ alt. om. W 4 ἀντιστρέφοι pr. Α συλλογισμῷ—ἀποδείξει s 5 ὡς καὶ Α 6 πλεῖσται W τοῦ αὐτοῦ Cs 8 διότι alt. pr. W: διὰ τί W corr., s 9. 10 οὔτε—οὔτε ci. Spengel 10 ἀλλὰ—11 τὰ τοιαῦτα C: om. AW 13 ἡ] ἢ post lacun. 6 litt. W 14 ἡ primum om. W πλατάνη C ἡ tert. om. W 15 αἴτιον ἓν Α 17 τὸ prius om. pr. W καὶ alt.] ἡ W ἡ om. W 18 οὗ C, pr. W: οὐ A, corr. W μὲν pr. W, s: γὰρ A, corr. W: om. C post τῶν add. γὰρ AW 19 ὧ δ’ C, pr. W: οὐδ’ corr. W: οὐκ Α τὸ prius CW: ὧ A: ὃ s 21 εἰ alt] ἡ A 22 ἀνάλογον C: ἀναλογία AWs 24 ἔχει om. Α ἡ C: μὴ AWs 25 τὸ prius] τοῦ A δὲ alt. om. pr. W τὸ alt. ex τοῦ corr. W 26 post ἀνάγκης add. τὰ A 27 πρὸ ἄλληλα ἔχει C 28 τὸ s: om. ACW 29 τῆς alt. oin. C 30 φυλλοροεῖν Α οις λάβης A ἡ W: καὶ ACs 31 γὰρ om. pr. W τὸ alt. om. s)

18. Τί δὴ μᾶλλον αἴτιον ἐρεῖς ἐφ’ ὧν πλείω τὰ μέσα; ἡ τὸ προσεχὲς ἑκάστῳ· δι’ ἐκεῖνο γὰρ αὐτῷ καὶ τὸ πορρωτέρω ὑπάρχει, οἷον τῇ συκῇ τὸ πλατύφυλλον μᾶλλον αἴτιον τοῦ φυλλορροεῖν· διὰ τοῦτο γὰρ αὐτῇ καὶ θάτερον αἴτιον ὑπάρχει, λέγω δὴ τὸ πήγνυσθαι τὸν ὀπόν. ἀλλὰ πῶς ἐπ’ ἐνίων πλείω φανερῶς τὰ αἴτια; ἐκλείψεως γὰρ καὶ τὸ τὴν γῆν ἐν μέσῳ εἶναι καὶ τὸ τὴν σελήνην. ἢ οὐ τῆς αὐτῆς, ἀλλὰ τὸ μὲν τοὐ ἡλίου, τὸ δὲ τῆς σελήνης. ἀρ’ οὗν οὐδὲ ἔσονται πλείους τοῦ αὐτοῦ ὁρισμοί; ἡ τοῦ μὲν ὀνόματος, οὐκέτι δὲ καὶ τοῦ πράγματος τοῦ αὐτοῦ. περὶ μὲν οὖν ἀποδείξεως εἴρηται καὶ πῶς ἐστι καὶ πῶς γίνεται· εἴρηται δ’ ἅμα καὶ περὶ ἀποδεικτικῆς ἐπιστήμης· ταύτης γὰρ ἔργον ἀπόδειξις.

19. Περὶ δὲ τῶν ἀρχῶν τῆς ἀποδείξεως, πῶς τε γίνονται γνώριμοι καὶ τίς ἡ γνωρίζουσα ἕξις, ἐντεῦθέν ἐστι δῆλον προαπορήσασι πρῶτον. ἀνάγκη γὰρ ἤτοι γινώσκειν τὰς πρώτας ἀρχὰς ἢ μὴ γινώσκειν· εἰ δὲ γινώσκειν, ἤτοι δι’ ἀποδείξεως ἢ ἄλλον τρόπον, ἤτοι δι’ ἐπιστήμης ἢ δι’ ἑτέρας δυνάμεως· πολλὰ γὰρ χωρὶς ἀποδείξεως ἐπιστάμεθα, καθάπερ δὴ καὶ τοὺς ὁρισμούς. ὅτι μὲν οὖν ἀναγκαῖον γινώσκειν τὰς ἀρχὰς τῶ μέλλοντι γνώσεσθαι τὰ ἐξ ἐκείνων, εἴρηται πρότερον, καὶ ὅτι γε μὴ δι’ ἀποδείξεως οἷόν τε. λείπεται τοίνυν ἐπισκέψασθαι, πότερον ἐπιστήμη τῶν | ἀμέσων ἀρχῶν ἐστιν ἢ ἕτερόν τι γένος δυνάμεως. ἀρχὴ δὲ ταύτης [*](100) τῆς θεωρίας· ἆρα ἐξ ἀρχῆς ἐνοῦσαι διαλελήθασιν ἡμᾶς ἢ ὕστερον τελειουμένοις ἐγγίνονται; τό τε γὰρ ἐνούσας διαλανθάνειν ἀδύνατον· οὐδὲ γὰρ ἀπόδειξιν ἔχοντας λανθάνειν δυνατόν, μήτι γε δὴ γνῶσιν ἀποδείξεως ἀκριβεστέραν· τό τε λαμβάνειν μὴ ἔχοντας πρότερον οὐκ εὐδιάθετον τοῖς τιθεμένοις πᾶσαν διδασκαλίαν καὶ μάθησιν ἐκ προυπαρχούσης γίνεσθαι γνώσεως· οὐδὲν γὰρ πρότερον τῶν ἀρχῶν. ἄλλως οὖν οὐκ ἔστι διαφυγεῖν ταύτας τὰς ἀπορίας, εἰ μή τις εὑρεθείη δύναμις τῆς ψυχῆς καθ’ ἣν οἷόν τε γινώσκειν [*](1 ἐξισοῦσ·θ·αι (sic) C δὴ addidi: οὖν s 2 ἐκεῖνο Α, pr. C; corr. C1 αὐτὸ AC 3 πρῶτον W 4 τοῦτο] τὸ W αὐτοῖς Α: αὐτὰ C ἀντιστρέφειν AW 6 post καὶ alt. add. τὸ W δὲ] οὖν s 12 τῶ Α πορρότερον s 15 πλείω om. As τὴν om. Α 16 ἢ—17 σελήνης om. C ἤτοι W 18 post ὀνόματος add. ἔσονται s τοῦ prius om. As τοῦ αὐτοῦ 0111. W 21 καὶ πῶς, om. τε, C 22 ἔσται s 25 πολλοὶ C 27 εἴρηται] c. 3 γε om. W 28 πρότερον W 29 ἀρχὴ δὲ <ἥδε> conicio cf. p. 44,5 post δὲ add. καὶ CW ταύτης CW: ἁπλότης ἀπλῶς s 30 ἆρα Α: ἆρ’ C: ὅτι ἄρα W 32 μήτοι As 33 ἀδιάθετον Α)

Αβέβαιος 40,24

ἀγαθός (τοῦ ἁ. λόγος) 47,26

ἄγαν 2,2

ἄγε ἱν εὐθεῖαν 7,24

ἀγενής σκέψις οὐκ ἇ.) 32,25

ἀγένητος 27,30

ἀγεωμέτρητος expl. 26,2.3

ἄγνοια διττὸν εἶδος) 30,22 sq. χαλεπωτάτη 31,11

ἀγνόημα γεωμετρικόν 26,4

ἀγυμνασία (περὶ τοῦτο) 29,18

ἀγχίνοια οἷον ἀνάλυσίς τις οὖσα τοῦ συμπεράσματος εἰς τὰς προτάσεις καὶ εὕρεσις ταχεῖα τοῦ μέσου 41,5. 6

ἀγχίνους expl. 41,5

ἀδιάφορος 64,11

ἀδιδάκτως (πιστεύειν)

ἀδύνατος. ὁ δι’ ἀδυνάτου τρόπος 24,18 τῆ.

ἀεικίνητος (ψυχή)

ἀήρ (ἀντιπερίστασις, ἀνάκλασις)

ἀθάνατος (λογικὸν ζῷον)

ἀθροίζειν (ἐκ πολλῶν αἰσθήσεων)

ἀίδιος i. q. ἀναγκαῖος 16,25 20,5 sq.

αἰσθάνεσθαι τῆς αἰτίας dist. ἐπίστασθαι 43, 24. 25 αἰσθητά (coni. ὑποκείμενα) 37,12 αἴσθησις τὰ δι’ αἰσθήσεως γινωσκόμενα) 2,23 3,26 τῶν καθ’ ἕκαστα (ἐστί) ἀποδείξεως—οὐδέποτε τὸ διότι δείκνυσιν, ἀλλ’ ἀεὶ μόνον τὸ ὅτι 38,10sq. τρόπον τινὰ τοῦ καθόλου ἐστι) 64,7. 10

αἰσθητικός 46,20 59,12.14

αἰτεῖν τὸ ἐν ἀρχῇ (coni. λαμβάνειν) 46,2 med. 23,20

αἴτημα dist. ὑπόθεσις 7,26 sq. ἀπλῶς opp. πρὸς τὸν διδόντα καὶ συγχωροῦντα ibid. 28 sq. μὴ συγχωρούμενον 58,21

αἰτία. ὁ διὰ τῆς αἰτίας τοῦ πράγματος συλλογισμός 27,13. 16 (opp. ὁ διὰ τοῦ σημείου) 28, 16 προσεχὴς αἰτία 27, 26. 28 πόρρω, πόρρωθεν 28,5 sq. αἰτίας ζήτησις 43,18 ἡ κατ’ εἶδος καὶ τὸ τί ἦν εἶναι αἰτία 53,21

αἰτιατός 28,28.29 53,28 sq. cf. αἴτιος

αἴτιος. πᾶν αἴ. καὶ πρότερον τοῦ ποιουμένου καὶ οἰκεῖον αὐτῷ ὅτι μάλιστα 5,26 ὅλως τὸ αἴ. βούλεται μᾶλλον καταφατικὸν εἶναι κτλ. 30,3. 4 καθόλου ἐστὶ τὸ διότι καὶ τὸ αἴ. 38,19 ὥσπερ οὐδὲ πάντα τὰ αἴτιά τε καὶ αἰτιατὰ ἀντιστρέφει κτλ. 28,20 sq. cf. 53,27 αἴτιά τινα καθ’ αὑτά opp. κατὰ συμβεβηκός, κατὰ σύμπτωμα 11,12. 13 τὰ πρῶτα ἀπάντων αἴτια — καὶ τὰ μάλιστα αἴ. expl. 22, 25. 26 προσεχές, προσεχῶς, πρῶτον, πορρωτέρω αἴτιον 28, 2 sq. 60,14 62,12 διὰ τῶν πρώτων αἰ. ἀποδεικνύναι opp. διὰ τῶν ὑστέρων 37,11 ἡ τῶν πρώτων αἰτίων νόησις 38,28 αἴτιον δέ· οὐδὲν γάρ 26,30 ἀκοή plur. 29,11

ἀκολουθεῖν logice 21,7 45,23 sq. 60,7

ἀκολουθία logice 54,25

ἀκούειν c. inf. 3,8

ἀκρίβεια τῆς ἀποδείξεως 6;27 20,29

ἀκριβής παιδεία) 1,14 αἰτία) 50,10

ἀκριβολογεῖσθαι 20,15

ἄκριτος (coni. ἄλογος) 65,14

ἄκρος. τοῖς ἁ. ἀμφοτέροις 26,21 τὸ μεῖζον, ἔλαττον 61,18 sq.

ἀκτίς (διαβαινούσας)

ἀλεκτρυών 59,22

ἀλήθεια 5,29 6,19

ἀληθεύειν 44,34 τινί 40,3

ἄλη θινός (φιλία) 1,15

ἀλλά iu apodosi post εἰ καί, κἄν sim. 14, 25 17,11 44,24 ἀλλά( ε 24,24 26,4.5 47,23 V. praeterea γε

ἀλλαχόθεν 53,7

ἀλλήλων. δι’ ἁ. δεικνύναι 29,2 τὸ δι’ ἁ. καὶ ἄμα 60,24

ἄλλοθεν (γινώσκειν) 10,3

ἄλλος καὶ ἄλλος 4,33 2G,19 29,5 cf. 37,30 ἄλλῳ ἄλλο 11,30 ἄλλως μὲ μ ἄλλως δέ 51,13.14

ἄλλοτε ἄλλως 65,5

ἀλλότριος super). (ἀποδείξεως) 46,4.5

ἄλογος 47,4 58,13 sq. 65,14

ἅ μ . τὸ δι’ ἀλλήλων καὶ ἅμα 60,24

ἀμ’ α θής 3,8

ἁμαρτία παρὰ τὸν μέσον, παρὰ τὸ σχῆμα 26,20

ἀμβλύς (γωνία) 56,7

ἄμεσος coni. ἀναπόδεικτος 51,28 πρότασις (coni. ἀξίωμα) 6,11 30,15 33,12 al. ἀπόφάσις 33,13 ἀμέσως ὑπάρχειν 30,18.31 31,5 sq. 32,34 κατηγορεῖν (coni. πρώτως) 32,28 33,9

ἀμετάπτωτος 8,20 40,25

ἀμήχανος 3,2 9,1 22,23 35,25 36,2 40,31 58,23

ἄμπελος 6Ι,14.30 λευκή 32,10

ἀμ’ υδρῶς 63,6

ἀμφιλαφ ἦς (πλάτανος) 61,14

ἀμφισβητεῖν 47,21

ἄμφω. καὶ ἆ. 5,20 ἀμφοῖν τοῖν δυοῖν προτάσεων 31,14

ἄν c. opt. fut. 48,25 in apodosi irreali

omissum 13,24 26,22 43,22 c. optat. (?) 35,28

ἄν τε — ἄν τε 40,10.11

ἀνάγειν εἰς logice 6,12 30,10.13 64,14

ἀναγκαῖος opp. ἐνδεχόμενος 39,29 40,20 ἐκ μὲν γὰρ τῶν ἁ. πάντως ἀναγκαῖον, οὐ πάντως δὲ τὸ ἁ. ἐξ ἀναγκαίων 16,23. 24 cf. 20,6 ἁπλῶς opp. διὰ τὴν ἀπόδειξιν 16,27.28 ἔχειν τι ἁ. 46,14

ἀνάγκη logice 24,20 53,31 sq. οἷον ἑ·κούἑκούσιός ibid. 5 sq.

ἀναγωγὴ εἰς logice 30,10 εἰς ἄπειρον 8,28 9,12

ἀναδενδρὰς ἡ μέλαινα 61,13

ἀναιρεῖν 8,22 9,14 10,21 14,30sq. ul.

ἀνάκλασις ἀέρος, ὄψεως, φωτός 60,6 ἀπὸ τοιοῦδε νέφους ἐπὶ τὸν ἤλιον 29̔͂26. 27

ἀναλαμβάνειν (τὰ Ἀριστοτέλους) 1,118,2 9,21 ἄνωθεν — ἀναλαβοῦσι ῥητέον 17,30 sim. 49,12.21

ἀναλογία. κατὰ ἀναλογίαν κοινά 59,32

ἀνάλογον 39,15. 16 61,22

ἀναλύειν expl. 26,23

ἀνάλυσις opp. σύνθεσις 27,1.8 τοῦ συμπεράσματος εἰς τὰς προτάσεις 41,5

ἀνάμνησις 1,10 ἀναμνήσεις ποιῶν τὰς μαθήσεις (Πλάτων’) 4,29

ἀναπνεῖν 27,31 sq.

ἀναπόδεικτος 9,3 sq. ἀρχαί 5,14 37,25. 26 ἐπιστήμη expl. 40,1.2 θέσις, λόγος τοῦ τί ἐστιν ἀναπόδεικτος 51,23 sq.

ἀνατομή. ἐκ τῆς ἁ. 59,26 sq.

ἀνατρέχειν ἐπί τι 56,13.14

ἀναφορά (ἐπὶ τὰ εἴδη) 57,12. 13

Anaphora 14,32 sq. 43,9.10

ἀναφύεσθαι (ἐξ ὀστέου) 52,26

ἀνεπιστήμων λέγεται διχῶς 26,1 sq.

ἀνήκειν logice ἐπί τι 33,28

ἄνθραξ 61,8. 9

ἀνθρώπειος (σῶμα) 18,16 23,17

ἄνθρωπος 4,10 38,1 def. 45,lsq. 46,10 sq. 47,10 sq. 55,28 οἷον ἀνθρώπου (ἐτυμόἐτυμότης) τὸ διαρθροῦν τὴν ὄπα 48,28 γεγοαμμένος, ἔμψυχος 57,11 sq.

ἁνἰἐ ’ναι logice 64,13 ἐπ’ ἄπειρον 33,5

ἄνοδος ἐπὶ τὰ αἴτια, τὰ πρότερα 54,17

ἀντίθεσις 12,3

ἀντικείμενος (τόπος ἀπὸ τῶν ἀντικειμένων) 18,28 ἀντιφατικῶς 31,19

ἀντίληψις plur. (ἁπλαῖ) 65,18

ἀντιλύπησις 51,27

ἀντιπερίστασις ἀέρος 60,4

ἀντίφασις. τὸ τῆς ἁ. 19,2 ἡ τῆς ἁ. φύσις 24,15 τὸ ἕτερον τῆς ἁ. μόριον 43,6

ἀντιφ ατικῶς ἀντικείμενος opp. ἐναντίος 31,19

ἀντίφραξις τῆς γῆς 17,2.3

ἀντιφράττειν pass. ὑπὸ τῆς γῆς 43,16 50, 6.7

ἄνω log. expl. 33,24 ἀνωτέρω 19,31 (γένος) 59.19 ἀνώτερος (φύσις,ἐπιστἡμη) 14,3 20,1 22.20 ἀνωτάτω (coni.TvpoJTov) 32,34 34,26

ἄνωθεν ἀναλαμβάνειν 17,3049,12 ἄρχεσθαι 54,1. 26

ἀνωφελής 1,3

ἀνωφερής 53,4

ἀξιοῦν 7,7

ἀξίωμα def. 6,11 Theophr. 7,3 sq. ἡ προσηγορία

ἀπαιτεῖν 59,2

ἀπαντᾶν (ἐκείνως) 4,11. (πρός τι) 18 59,8

ἀπαρτᾶν seiungere. ἀπηρτημένος τινός 19,22

ἀπάτη error 13,12 sq. (παρὰ τὸν 26,17 οἱ τῆς ἁ. συλλογισμοί 31,18

ἀπαυδᾶν coni. ἵστασθαι 8,29

ἄπειρος. τὰ ἆ. πέρατι συνδήσασθαι Plat. 64,19 τὸν ἆ. χρόνον 49,25

ἄπειρος imperitus. οἱ ἀπειρότεροι 65,2

ἀπεναντίον. ταῖς ἐντὸς καὶ ἁ. (γωνίαις) 21,5 38,25

ἀπλατής (μῆκος) 56,10

ἀπλοῦς opp. μικτός (ἀπόδειξις) 37,6 (εἶδος) 56,22 coni. ἀσύνθετος 42,4 sq. superl. (στοιχεῖον) 65, 17 ἀπλῶς coni. 5,8

ἀποβάλλειν φύλλα 61,31

ἀποδεικνύναι c. ace. c. inf. 13,26 27,24 47,5 ὅμοιά τε ἁμαρτάνουσι τοῖς πάντα ἀναπόδεικτα λέγουσιν οἱ πάντα ἀποδει- κτὰ εἶναι τιθέμενοι 9,4 cf. 33,11 35, 30.31 50,21.30 ὡς ἀποδεικτὸν πρῶτον 20,21.24

ἀποδεικτικός ὅς (λῆμμα) 6,5. (πρότασις) 10,10 16,3 (ἐρώτημα) 25,15 (συλλογισμός) 17,22 27,14 ὁ 31.24 32,5. 21 ἀποδεικτικῶς εἰδέναι 16, 29 γιγνώσκειν 17,4

ἀπόδειξις. εἶδος τῆς ἐπιστήμης 5,16 ἔργον τῆς ἀποδεικτικῆς ἐπιστήμης 62,20 τῷ ἐπίστασθαι τὸ καθόλου 3,26 τῶν καθόλου (ἐστί) 38,9 διὰ τῶν καθ’ αὑτὰ 35,9 αἵ τε ἀρχαὶ τῆς ἁ. οὐκ ἄν εἶεν δήπουθεν ἀποδείξεις 9,8 cf. 35,29 62.25 ἀρχὴ ἀποδείξεως αἴσθησις 38,15 οὐδεμία ἁ. τὴν οὐσίαν δείκνυσι καὶ συμπεραίνεται, ἀλλὰ τίθησι καὶ λαμβάνει 44, 28 ἡ ἀκρίβεια τῆς ἁ. ἐν τοῖς λήμμασι 20,29 τὸ διὰ τὴν ἁ. (ἀναγκαῖον) 16,28 ἀπλῶς opp. πρὸς ἡμᾶς 9,22 κυρίως 13,2 43,27 φαινομένη 31,9 καταφατική, ἀποφατική 34,8 sq. 36,34 δι’ ἀποδείξεως λαμβάνειν 44,24 χωρὶς ἁ. προλαμβάνειν 46,3 ἀλλοτριώτατον ἀπο- δείξεως ibid. 5 εἰς τὸν περὶ ἀποδείξεως λόγον (συντείνειν) 2,2

ἀποδιδόναι exhibere, praestare 30,22 τὸν λόγον τινός 10,30 αἰτίαν, τὸ αἴτιον 28,7 29,18 47,3 τὰς ἐτυμότητας τῶν ὀνομάτων 48,28 pass. 48,18 50,14 52,5 al.

ἀπόδοσις (τοῦ διὰ τί)

ἀπόκρισις 49,4

ἀπολεπτύνειν pass. 35,17

ἀπορεῖν 32,32 εἰ 7,16 τοῦτο, τάδε 48,4 60,17

ἀπορία 62,36

ἀποτείνειν med. εἰς 65,7

ἀποτελευτᾶν εἰς 65,6

ἀποτιθέναι med. ἐν αὐτῷ 66,3

ἀποτρέπειν (ἀποτετραμμένον εἰς)

ἄπους 46,12.28

ἀπόφασις τὴν κατάφασιν ἢ τὴν ἁ 7,5 cf. 12,5 18,31 ἄμεσος 33,12. 13 ἀεὶ προσλήψει καταφάσεως δείκνυται 34,9 διὰ μόνης ἁ. εἶναι 37,1 V. κατάφασις

ἀποφατικός. ἡ ἁ. (ἀπόδειξις) διὰ ἀποφάσεως οὖσα οὐ συμπεραίνεται 37,1

ἀποχρῆσθαι? 14,9

ἀποχρῆναι 16,8.33 20,30 44,1 cf. 14,9

ἆρα. ζητῶν ἄρα ἔστι κενόν 43,7 cf. 2,32

ἄρα in apodosi 45,19 εἰ ἄρα 44,4 εἰ μὴ ἄρα 22,7 61,6

ἀργύριον 53,13

ἀρετή 11,4

ἀριθμητικός (πρότασις) 19,28 (ἀρχή) 17 (ἐρώτημα) 25,25 sq. ὁ 2,10 23,17 39,17 ἡ ἀριθμητική 18,13 39,8

ἀριθμός 19,2.10.27 23,7 sq. 35,3 39,17 ἄπειρος, ὡρισμένος 33,32

ἁρμονικός 25,24 ἡ ἁρμονική 18,13 19,28 29,8

ἀρτᾶν. ἠρτῆσθαι ἐκ 7,21 17,14

ἀρτηρία 29,1

ἄρτιος 23,8 al. τὸ ἅ. διπλάσιον 34,32

ἀρχή. φυσική 2,6 ἡ λῆψις τῶν ἀναποδείκτων ἁ. 5,14 ἀρχαὶ τῶν ἀποδείξεων 6,31 al. δεῖ συγγενεῖς εἶναι τἀς ἀρχὰς τοῖς δεικνυ- μένοις 22,31 cf. 37,26 39,5 ἐκλειπούσης τῆς ἁ. καὶ τὰ μετὰ τὴν ἁ. ἐκλείπειν ἀναγκαῖον 38,32 ἁπλούστεραι opp. προσθήκην τινὰ ἔχουσαι 37,15 ἄλλην ἁ. ποιησαμένοις ῥητέον 22,10 ἐξ ἀρχῆς 37,4 (;3,26 65, 14 κατ’ ἀρχάς 35,30

ἀστρολογία 27,24 ναυτική, μαθηματική 29,8 37,19 cf. στερεομετρία

ἀσύμμετρος 24,21

ἀσύνθετος coni. ἀπλοῦς 42,4 65,17

ἀτελής 63,11

ἅτι μία 56,34 57,3

ἄτομος 11,11 13,13. 15. 19 (εἴδη) 56,2 sq.

ἄτοπος 4,6 9,23 44,20 47,14 60,23 61,3

αὖ πάλιν 4,1

αὖθις (οὔτε μὴν αὖθις) 12,30 14,28

αὐλητρίς 28,13. 14

αὔξεσθαι ἐπὶ πολύ 39,19

αὔξησις τῶν λόγων 27,1 sq. σελήνης 28, 18 sq.

αὐτάρκης (πρός τι) 16,6 19,4 36,24 58,15 al.

αὐτόθεν 6,10 9,8

αὐτοκίνητος ψυχή) 27,29

ἀφαιρεῖν (ἄφελε) 15,2 sq. 34,7 51,23 χωρίζειν) 64,8

ἀφαίρεσις 84,7

ἀφανής 2,21 5,2

ἀφιέναι (ἀφείσθω)

ἀφορᾶν πρός τι 6,19

ἀφορμή (ἔχειν ἀπό) 49,28. 29 ἐκ) 58,27 (διδόναι πρός τι)

ἄχολος 59,29

ἄχρι c. gen. 33,30

ἀχώριστος (τὰ ἀ. συμβεβηκότα) 45,26

ἄψυχος 47,3 59,13

Βαδίζειν 15,33 34,32

βάδισις 35,2

βάθρον 3,9

βαρύς 52,23 sq.

βέβαιος 40,24

βεβαιοῦν med. 66,3

βέλτιστος. ὦ βέλτιστε 15,26

βίαιος (ἀνάγκη)

βιβλίον 1,2.8. 17

βόρειος 27,25

βότρυς (λευκός)

βούλημα plur. (τῶν ἐν τοῖς βιβλίοις γεγραμ- μένων) 1,7

βοῦς 59,26 sq.

βραχυλογία (συνήθης)

βωμός 49,24

Γάλα ἔχειν 17,21 28,16. 17

γαμεῖν 52,13

γάρ scilicet 3,27

γε. ἡ κυρίως γε ἀπόδειξις 13,2 sim. 4,11. 12 24,7 38,27 49,14 ἀλλά—γε 5,15 7, 32 9,21 14,28 23,23 al. ἤτοι γε 19,25 καί—γε 2,12 12,27 62,27 63,19 al. καίτοι γε 3,15 25,25 μέντοι γε 11,28 24,17 23,18.25 40,20 50,19 al. ὅμως γε 46,21.22

γελοῖος 9,24 16,3 23,19 47,10 49,5

γένεσις 54,7 ἐν χρόνῳ (ἐστί) ibid.

γενικός compar. (ἐπιστήμη)

γένος. καθόλου κατηγορεῖται 12,22 ταῖς προσεχέσι διαφοραῖς ὑπάρχει καθόλου 13,7 ἓ γ. οὖ αἱ πρῶται ἀρχαὶ αἱ αὐταί 37,22 γένει διεστηκέναι, ἕτερον εἶναι 39,6. 7 ὡς γ. ὑπάρχειν 42,18 ἴδια τοῦ γ. 56,17 ἐκ τῶν εἰδῶν σύγκειται ibid. 19 sq. 57,9

γεωμέτρης 2,9 6,26 13,4 18,18 sq. 25, 23 sq. 29,25

γεωμετρία 7,27 18,9 sq. 22,22 37,23.24 39,8

γεωμετρικός 25.23 sq. 39,22 (ἀπόδειξις) 19,7 (ἀρχή) 22,17 γεωμετρικῶς δεῖξαι 18,19

γῆ 13,14 sq. 50,7 sq. ὡς γῇ τὸ κατωφερές (σύμφυτον)

γίνεσθαι. τὸ γεγενῆσθαι πέρας ἐστὶ τῆς προλαβούσης γενέσεως 54,10 ἐν πέρατι χρόνου τὸ γεγονέναι ibid. 13. 14

γινώσκειν δι’ αἰσθήσεως 2,23 δυνάμει 36, 30 καθ’ ἑαυτό 64,8 γνωστός 8,31 γνωστέον ὅτι 10,10

γλάνις 59,22

γλῶττα (Eurip.) 23,25

γνωρίζειν dist. μανθάνειν 4,31 τῇ διανοίᾳ 31,33

γνώριμος (δι᾿ ἑαυτῶν) γνώριμόν τι ἔχειν 43,26 ποιεῖν 44,26

γνωριστικός (αἴσθησις)

γνῶσις dist. μάθησις 3,13 ἡ ἡμετέρα γν. 6,19 κυριωτάτη 30,4 κατὰ συμβεβηκός 49,30

γνωστικός compar. (ἕξις)

γοῦν. ὅταν ἔχῃ τἄλλα γοῦν 27,15

γράμμα plur. (κατ᾿ ἀριθμὸν ὡρισμένα)

γράμματε ἴον 3,28

γραμμή 10,25 sq. 18,18 sq. (ἡ ἀληθινή opp. ἡ ἐξυσμένη) 24,1 54,11 (εὐθεῖα, περιφερής, κεκλασμένη) 56,6 def. ibid. 16

γράφειν ἐν τοῖς βιβλίοις 1,8 ἄνθρωπον, ζῷον 57,11 sq. geometr. 3,18.23 μεταξύ) 19,15 23,30 sq. 26,11

γρυπός (ῥίς)

γρυπότης 11,30

γυμνάζειν med. (περὶ ταῦτα) 3,11 ἀκοαῖς) 29,11 (διὰ τῶν λέξεων) γωνία 18,11 (ὀξεῖα, ἀμβλεῖα, ὀρθή)

Δάκτυλος 48,3

δεικνύναι. τὸ δεικνύμενον (πρᾶγμα) 21,4 37,27.28 39,5.6. 46,8 47,29 al. med. 52,19

δεικτικός τινος 50,31 ἡ δ. ἀπόδειξις opp. ἡ εἰς ἀδύνατον ἀπάγουσα 37,3 sq.

δεῖξις 8,27 33,11 36,13 48,9 ἡ κύκλῳ δ. 9,12 sq.

δεῖν. τόν δέοντα τρόπον 46,23 58,29 δεόντως 1,15

δεκάς 33,30

δεκτικός 11,25 12,1. 6

δένδρον 37,32

δέρμα 2,14

δεσμός. τὰ δεσμὰ τῆς κρηπῖδος 1,6

δέχεσθαι ὁρισμόν 34,24

δή. δέ δή 45,14 58,30 λέγω δή 62,14

δῆλος. δῆλον δέ· ὅταν γάρ 43,13 sim. 50, 13 60,27 δῆλον ποιεῖν 20,31

δημιουργεῖν 52,12

δήποτε. τί δὲ δ. 3,9

δήπουθεν 9,8 22,14 45,13

διαβαίνειν 39,1

διάθεσις. κατὰ διάθεσιν ἄγνοια expl. 30, 28 sq.

διαιρεῖν τὴν τροφήν 52,26 γραμμήν, τάς γενέσεις 54,11. 12 logice 23,6 33,15 34,6 εἰς 2.11 11,4 κατ’ ἐπιστήμην 46, 29 ἀπὸ τῶν γενῶν opp. ἀπὸ τῶν εἰδῶν συντιθέναι 57,16 sq. med. 20,16 δίχα (τὸν τόνον)

διαίρεσις log. (τῶν συνεχῶν, ἐπ’ 34,3.4 (τῶν προβλημάτων) 42,16 συλλογισμὸν οὐ ποιεῖ 46,21 sq.

διαιρετικός 64,20

διακεῖσθαι βέλτιον περί τι 8,15 πώς 30,29

διακρίνειν 1,19

διάκρισις 14,29 63,14

διαλέγεσθαι 34,32

διαλείπειν intr. 54,8

διαλεκτικός (coni. σοφιστικός) 25,14 (προβλήματα) 42,16 τὰ δ. i. q. τὰ Τοπικά 18,27 ὁ διαλεκτικός 2,16 31,22 32,6 ἡ διαλεκτική opp. ἡ σοφία 25,1 sq. διαλεκτικῶς ἐπιχειρεῖν 32,20 ζητεῖν 43,1

διάλογος. οἱ δ. dist. τὰ μαθήματα 26. 29 sq.

διαμαρτάνειν. διημαρτημένος 30,27

διανάστασις 65,26

διανοεῖσθαι 65,21 66,2

διάνοια opp. αἴσθησις 31,33 opp. φύσις 53,9 ὁ ἐν τῆ δ. λόγος opp. ὁ ἔξω λόγος 23,27

διαπορεῖν περί τινος 11,24

διαρθροῦν τὴν ὄπα 48,28

διαρρήδην 20,18 24,24

διάστημα music. 18,14. 15 τὰ σύμφωνα δ.,

τὸ διὰ τεσσάρων, τὸ διὰ πέντε 19,27 sq.

διασώζειν 6,27

διαφέρειν. διενήνοχε i. q. διαφέρει 6,21 58,6

διαφορά log. 12,22 προσεχεῖς 13,7 προσεχεῖς καὶ ἀντικείμεναι 58,12sq. τελευταία, πρώτη, μείζων 57,21 sqq. 58,30 οὐσιώδης ibid. 28

διάφορος 64,11

διδασκαλία. πᾶσαν δ. καὶ μάθησιν ἐκ προϋπαρχούσης γίνεσθαι γνώσεως 62,34

διδάσκειν. ὁ διδάσκων 2, 7. διὰ λόγου) 16 7,10

διδόναι concedere (coni. συγχωρεῖν) 7,32 17,13 43,5 al.

διεγείρειν 63,29

διέρχεσθαι 52,20

διήγησις 49,4

διἰέναι 52,19

διιστάναι. πόρρω διεστηκέναι log. 19,26 τῷ γένει 39,6

δίκαιος (φύσει)

διορίζειν 12,8 16,7 27,15 32,8. 23 al. med. 50,19

διορισμός 7,33

δίπηχυς 34,32. 34

διπλάσιος 18,14

δίπους 38,2 46,12 sq.

δίχα διαιρεῖσθαι 25,30 c. gen. 12,20 38, 25 63,9

διώκειν 4,25

δοκεῖν. ἐκ τῶν δοκούντων περὶ ἑκάστου opp. ἐκ τῶν καθ’ αὑτὰ ὑπαρχόντων 25,6

δόξα ἀληθής, ψευδής 39,25 δ. ἀληθὴς τῆς ἐπιστήμης διαφέρει δυσί ibid. 26 sq.

δρόμος 65,28

δύναμις (ἀξιώματος) 24,24 τῆς ψυχῆς 25. 29. 36 plur. 24,30 κατὰ δύναμιν 1,9 δυνάμει 65,13

δυνατός (πρός τι)

δύνειν 27,24

δυσίατος 6.25

δυσχεραίνειν 2,1

ἐάν τε — ἐάν τε 14,1.2

ἑαυτῶν ἑαυτοὺς ὁρῶμεν 60,5

ἑβδομάς 55,12

ἐγγίνεσθαι 63,27

ἐγγράφειν πολύγωνον 19,13 sq.

ἐγκαλύπτειν. τοὺς λόγους οὓς ἐγκεκαλμμένους ὀνομάζουσιν οἱ σοφισταί 4,3

ἐγκατασκευάζειν pass. (νοῦς, λόγος) 65, 13. 19. med. ibid. 3

εἰδέναι. ἰστέον ὅτι 3,6 13,6

εἶδος. τοῖς εἴδεσιν ἄνευ τῶν ὑποκειμένων 29,19 τὸ ἄτομον εἶ. 57,6 sq. κατὰ τὸ εἶ., ὃ ταὐτὸν τῷ οὗ ἕνεκεν 52,29

εἰκότως V. ἐοικέναι

εἶναι. τὸ εἶναι παρά τινος ἔχειν .2,19 τί ἦν εἶναι αἴτιον καὶ ἀρχή 51,2 οὐδὲν μὲν πρὸς τὸν παρόντα λόγον ἐστί 19,12

εἴπερ 2,21 4,12 5,17 8,5.7.22.29 9,17 saepe

εἶτα. εἶθ’ ὕστερον 65,26

εἴτε — εἴτε utrum — an 14,21. 22. 28 εἴτε—εἴτε μή 26,9 34,21 57,11

ἕκαστος i. q. ἑκάτερος 23,12 τῶν ἰδεῶν ὁμωνύμως τὰ καθ’ ἕκαστον μεταλαμβάνει 21,12 τὰ καθ’ ἕκαστα ἄπειρα (ἐστί)

ἐκβαίνειν. ὅθεν ἐξέβημεν 9,31 55,3

ἐκβάλλειν geom. 7,27

ἐκδέχεσθαι 32,24

ἔκδηλος 23,19

ἐκδιδάσκειν 51,11

ἐκεῖνος praenuntians 31,17 50,19 54,16 58,20 ἐκείνως 4,10

ἐκλαμβάνειν τὰ βουλήματα) 1,7

ἐκλέγειν 55,13.28 59,33

ἐκλείπειν deficere 28,26 38,31.32

ἔκλειψις τῆς σελήνης 17,3 50,4 sq. def. 51,9 opp. τοῦ ἡλίου 62,15 sq.

ἔκλεξις 55,15

ἐκλιμπάνειν 38,29.30 40,29 43,12.17

ἑκούσιος. οἷον ἑ. (ἀνάγκη)

ἐκτιθέναι med. 16,33

ἐκτός (γωνία) 21,4 36,24

ἐκφανής 23,18

ἔλαφος 59,27 sq.

ἐλέγχειν pass, ὑπὲρ τοῦ c. inf. 25,30

ἔλεγχος 43,6

ἕλκειν (τὸν σίδηρον) 2,29 60,1 pass. πλείω 59,5

ἑλλέβορος 63,17 sq.

ἐλλείπειν omittere 1,4 intrans. 14,12

ἔλλειψις opp. ὑπερβολή 12,4

ἐμβάλλειν pass. (μέσας)

ἐμμένειν τῇ ψυχῇ 63,22

ἐμμέσως ὑπάρχειν 31,6 sq.

ἐμπειρία 50,27

ἐμπίπτειν geom. 14,15

ἐμπίς 63,6

ἔμπρ οσθεν. ἐν τοῖς ἔ 44,17 διὰ τῶν ἔ. εἰρημένων 45,11

ἐμφαίνεσθαι 48,22 τοῖς πράγμασι 36,19 ἐν τῷ ὁρισμῷ 60,28

ἔμψυχος 47,3 57,12 59,12 sq.

ἐναλλάξ 39,16

ἐναντίος opp. ἀντιφατικῶς ἀντικείμενος 31,19 ἄμφω ὁμοίως ἢ δῆλα ἡ ἄδηλα τὰ ἑ. 47,29 πρός τι 31,21

ἐναποτιθέναι med. τῇ μνήμῃ 64,1

ἐναργής 2,20 6,10 9,5.6 22,14 (λίαν) 3 sq. al. ἐναργῶς 36,18

ἐνδεικνύναι med. 44,1

ἐνδεχόμενος. ἑ. προτάσεις opp. ἀναγκαῖαι 39,29 40,20 τὸ ἑ. ἐξ ἑ. προτάσεων 16, 24. 25

ἐνδιατρίβειν τινί 2,3

ἐνδιδόναι πρός τι 4,28

ἔνδον κατὰ τὸν ἔ. (λόγον opp. κατὰ ἔξωθεν) 23,23

ἔνδοξος. τῷ ἑ. κρίνειν 16,3 ἐκ τῶν ἑ. συνιστᾶν 25,3 τῶν ἑ. οἱ πολλοὶ κριταί ibid. 33

ἐνεῖναι ἐνῆν 1,20 ἔνι 48,8

ἐνεργεῖν περί τι 64,10

ἔνθεσις μέσου 27,6

ἐνθύμημα coni. παράδειγμα opp. συλλ σμός 2,17

ἐννεάς 55,13

ἐννοεῖν ἁπλῶς 38,24

ἔννοια τινός 2,10 κοινή 7,2 φυσική i 21 ἁπλῆ (ἄνευ συλλογισμοῦ) 30,33 ἄνευ αἰτίας) 38,23 ἔννοιαν ἔχειν τινος 30,23 sq. λαμβάνειν παρὰ φύσεως, παρ’ ἑαυτοῦ 65,1

ἑνοῦν τὰ πολλά 64,19

ἐνσημαίνειν med. 24,2 pass. (τῷ 48,21

ἔνστασις (φέρειν) 10,20 (ποιεῖσθαι, 31,18.21

ἔντομος τὰ ἑ. (ζῷα οὐκ ἀναπνεῖ)

ἐντός (γωνίαι) 3,17 21,4 38,24

ἔνυδρος 57,31

ἐξαγγέλλειν 1,8

ἐξαριθμεῖν med. 6,4

ἐξαρκεῖν 47,32

ἐξαρτᾶν. ἐξηρτῆσθαί τινος 60,9

ἐξεργάζεσθαι 21,6

ἐξετάζειν 29,22 58,18

ἐξευρίσκειν 4,25.27 26,24 43,13 sq. 57,15 59,31

ἐξηγεῖσθαι 23,19 49,5 51,4

ἐξήγησις plur. 1,2

ἑξῆς 66,2 οἱ μετὰ τοῦτον ἑ. 12,12 τὰ ἑ. 23,5

ἐξιέναι. ἄλλος (λόγος) ἐκ τούτων 56,33 log. c. acc. 55,13

ἕξις 63,27 λογική 65,23

ἐξισάζειν (coni. ἀντιστρέφειν) 13,6 58,32.33

ἐξισοῦν pass. (coni. ἀντιστρέφειν) 62,1

ἐξορίζειν 61,11

ἔξω (coni. οὐκ ἀμέσως) κατηγορούμενον 28,5 πρὸς τὸν ἔ. λόγον opp. πρὸς τὸν ἐν τῆ διανοίᾳ 23,26 ἐξωτέρω κεῖσθαι τῆς αἰσθήσεως 31,32.33

ἐξωθεῖν. τὸ σκάφος ἐξωσθέν 53,16

ἔξωθεν προσλαμβάνειν 27,2 ἀλλὰ τοῦτο μὲν ἔ. 48,24 τῶν λόγων 9,30 τῆς οὐσίας 18,21 κατὰ τὸν ἔ. λόγον (opp. κατὰ τὸν ἔνδον) 23,23 coni. παρὰ φύσιν, βίαιος ἀνάγκη)

ἐοικέναι τινί 39,25 43,8 64,14 c. infin. videri 1,16 4,28 ὡς ἔοικεν 57,15 εἰκότως 8,3 17,5 22,27 καὶ μάλα εἰ. 61,16

ἐπαγγέλλειν med. 25,21

ἐπαγωγή coni. συλλογισμός opp. παράδειγμα 2,17 ἐξ ἑ. (opp. δι’ ἀποδείξεως) 50,26 ἐκ τῶν καθ’ ἕκαστον—ἄλλο κατ’ ἄλου (opp. ὁρισμός) 47,34 sq. del 64,15

ἐπανιέναι ὅθεν ἐξέβημεν 9,31 55,2 ἐπὶ τὸ προκείμενον 37,5

ἐπάνω. αἱ ἑ. (ἐπιστῆμαι)

ἐπεί etenim 13,8 27,14 31,32 48,3 ἐπεί γε 15,8 38,27 al.

ἐπεμβάλλειν μέσους τοῖς λήμμασι 27,3

ἕπεσθαι c. infin. 42,2 log. 26,21 46,8 sq. 60,19 c. infin. 7,13

ἐπιβλέπειν εἰ 33,17

ἐπιδεικνύναι 24,1

ἐπιζητεῖν τι 59,8 pass. 43,20

ἐπικοινωνεῖν 25,1 (τῇ τύχῃ)

ἐπίκρυψις. εἰς ἑ. μεμηχανῆσθαι 1,17

ἐπιλαμβάνειν med. τῶν ὁμοίων τύπων 63,34

ἐπινοεῖν 2,3

ἐπίνοια. πρότερον τῇ ἑ. 60,24

ἐπίπεδος (σχῆμα) 48,20 τὸ ἑ. 18,19

ἐπιπροσθεῖν τοῖς ἄκροις 56,10

ἐπισκέπτεσθαι 7,19 8,2.3 17,15 18,1 al.

ἐπισκοπεῖν 15,10

ἐπισκοτεῖν 21,31 pass. 43,16

ἐπισκότησις φωτός 21,29 ἀπὸ γῆς 50,15

ἐπίστασθαι 5,5 sq. τοῦ κυρίως ἑ τρόποι ibid. 13 def. ibid. 28 ἔστι γὰρ ἐπίστασθαι πολλὰ καὶ ἀναπόδεικτα ἔχοντας 9,3 cf. 62,25 opp. αἰσθάνεσθαι 43,24 sq. ἐπιστητός 8,24 sq. 44,21 66,5

ἐπιστήμη coni. μάθησις λογική 2,5 dist. τέχνη ibid. 12 dist. ἡ ἀληθὴς δόξα 39, 26 sq. καθ’ αὐτήν 35,3 κυρίως καὶ ἁπλῶς 5,8 sq. ἁπλῶς, μάλιστα 22,24 ἀκριβῶς 65,9 οὐκ ἔστιν οὐδεμιᾶς ἑ τὰς ἑαυτῆς ἀρχὰς ἀποδεῖξαι 22,11 τρία ἐστὶν ὑπὲρ ὦν ἑκάστη πραγματεύεται ἑ. 23,7 sq. ἀρχὴ ἐπιστήμης 66,4 ἐπιστήμην ἔχειν 16,5 οἱ κατ’ ἐπιστήμην συλλογισμοί 17, 17 κατ’ ἐπιστήμην εἰδέναι 22,27 sq.

ἐπιστημονικὸς συλλογισμός (expl.) 6,21 sq. 10,4 17,14 πρότασις 9,32 ἐρώτημα 25, 14 superl. λόγοι 51,31 ἐπιστημονικῶς μετιέναι 43,3

ἐπιτρέχειν τι συντομώτερον 2,2

ἐπίτριτος 18,14 λόγος 19,31

ἐπιφάνεια 11,17 15,7 32,1. 10

ἐπιφέρειν ὅτι 21,1

ἐπιφορά i. q. συμπέρασμα 5,20.21 8,16. 17 (παθόλου)

ἐπιφώνησις (τοῦ καθόλου)

ἐπιχειρεῖν 4,11 διὰ τούτων 35,6 c. infin. 8,22

ἐπιχείρησις plur. (κοινότεραι)

ἔπος. ὡς ἔ. εἰπεῖν 53,8

ἐρίζειν 23,24

ἑρμῇ νεύειν μακρότερον 1,20

ἐρωτᾶν προτάσεις 17,9 τὸ ἑ. οὐδ’ ἄπο· δεικτικὸν ὅλως ἐστίν ibid. 12

ἐρώτημα (ἐπιστημονικόν, διαλεκτικόν, 25,13 sq.

ἐρώτησις 49,4 opp. συγχώρησις 46,14

ἔσχατος ὅρος 33,12

ἑτερογενής 37,32

ἕτερος καὶ ἕτερος 9,20

ἐτυμότης plur. τῶν ὀνομάτων) 48,28

εὐαρίθμητος coni. ὡρισμένος 26,33

εὐδιάθετος 62,33

εὐθύς. τὸ εὐθύ (def.) 11,1.2 29,22 εὐθεῖα γραμμή) 7,24 10,26 14,15.16 18,11 29, 20. 24 clef. 56,9. 10 εὐθύς adv. logice 5,16 12,11. 13 22,30 51,1 εὐθέως 34,22

εὐκίνητος superl.) 64,21

εὔκολος 1,10 εὐκολώτερον 26,24

εὐλή 63,6

εὐποιητικός ἀνθρώπων) 51,1

εὐπορεῖν προτάσεων 10,7

εὐπορία περὶ τὰ προβλήματα) 59,33

εὕρεσις ταχεῖα τοῦ μέσου) 41,6 42,4 44,2

ἐφαρμόζειν coni. συνάπτειν 63,13 τί τινι 17,27 58,19 ἐπί τι 18,4 expl. ibid. 5 intrans. τινί 19,6 39,9 58,32 al.

ἐφαρμόττειν ἐπί τινι 12,17

ἐφεξῆς 6,32 16,33 32,31 34,13 42,12 καὶ οὕτως ἑ. 27,6 καὶ ὅσα ἑ. 35,21 ἑ. ἂν εἴη 5,4 10,6 ἐν τοῖς ἑ. 21,33 τὰ ἑ. coni. ἐκ προδεδειγμένων συναγόμενα 20,23 αἱ ἑ. γωνίαι 14,15 αἱ ἐ. ἐπιστῆμαι) 22,22 ἡ ἑ. γραμμή, γένεσις) 54,12. 13

ἐφίεσθαι παίδων 52,13

ἔχειν οὕτως περί τινος 5,12 περί τι 8,16 ὅπως ἂν ἔχωμεν παρασκευῆς — οὕτως ἔχομεν παρασκευῆς 50,1. 2 c. infin. 4,10

Ζητεῖν τι 2,20 sq. 33,9 τἀληθές 25,10 ἐπί, περί τινος 33,18 τὰς τῶν ζητουμένων διαφοράς 42,2

ζήτημα 43,4 45,4

ζήτησις 32,32 33,13 36,23. 26 πᾶσα ζ. ἕνεκα τοῦ μανθάνειν 4,21 εὑρέσεως χάριν 42,3 ἀρχὴ πάσης ζ. τὸ τί σημαίνει 48,17 ἔν τινι ἔχειν τὴν ζ. 26,25 sq. τὰ εὑρισκόμενα ἐκ ζ. 42,3

ζωή. ἀρχὴ ζωῆς 27,30

ζῶον αἱ τοῦ ζ. διαφοραί) 57,29 sq. ἔμψυχον, αἰσθητικόν) 59,12 sq.

Ἤ comparat. omissum ante dativ. 8,19 18, 23 βέλτιον διακεῖσθαι περὶ αὐτὰς τῆς ἀποδείξεως (i. e. ἢ περὶ τὴν ἀπόδειξιν) 8,15. 16

ἤδη δέ initio enuntiati 7,28 logice 6,11 46,15.16 49,31 61,5 63,13 al.

ἥκειν. τὸ διπλάσιον — ἐκεῖθεν ἥκει τοῖς διαστήμασιν 18,14

ἤλεκτρον 60,1

ἥλιος 13,14. 15 sq. μείζονα εἶναι τῆς γῆς ibid. 25 ἔκλειψις 21,29 sq. cf. 40,29 sq. 50,8 πῶς διὰ τῆς ὑέλου καίει 38,33

ἡμιόλιος. τὸ ἡ. 18,14 20,2

ἡνίκα ἄν c. coni. 3.28 16,16 53,11

ἤτοι, ἤτοι γε — ἤ 62,23.24 19,25

Θαρρεῖν. θαρρῶν 58,32

θαρσεῖν e. infin. 25,7

θαυμαστῶς πάνυ 57,25

θεῖος. θ. σώματα 25,22 τὸ θ. ibid. 24

θεμέλιον 54,4 sq.

θεός. εἰ ἔστι θεός 2,32 42,6 sq. 48,11 49, 23 οὐδὲ — δι’ ἀποδείξεως γίνεται γνώριμον· οὐ γὰρ ἀποδεικτὸν τὸ θεοὺς εἶναι) 50,29 sq. αὐτὸν (scil. τὸν κόσμον) ἐδη- μιούργησεν 52,11 sq. def. ibid. 33

θεραπεύειν 49,25

θερμός 23,16

θερμότης 29,1

θέσις plur. τινός 65,18 θέσιν ἔχειν 37,17. 18 θέσει 49,7 logice εἶδος τῆς ἀμέσου προτάσεως expl. 7,8 sq.

θεωρεῖν 37,22 pass. 59,12 al.

θεώρημα 27,5

θεωρία 62,30 65,6 τεχνική 2,1 30,25 ἡ δι’ ὁρισμῶν θ. 5,14 τοῦ διότι 30,5 τοῦ ὁμοίου 63,14

θηρεύειν (τοὺς ὅρους) 9,9 τὸ μέσον) 21,15 pass. 38,17.31 56,24

θνητός λογικὸν ζῷον) 58,17

θορυβεῖν. μὴ θορυβείτω δὲ ἡμᾶς 2,23 13,5 42,15

ἰᾶσθαι κακῷ τὸ κακόν (v. Aeschylus) 9,13

ἰατρική 18,15

ἰατρός 6,24. 26 23,16 25,25

ἰδέα 21,8 sq.

ἴδιος. ἧπερ ἴδιον τόδε τοῦδε 42,19 τὰ ἴδια

τότης pl. 31,12

ναι med. τοῖς ποσί 48,29

ανός. ἐπὶ πλέον, πλείω τῶν ἱκανῶν 9,30 17,25 53,20

ποκένταυρος 3,3. 4 42,6 48,27 πος. ἵππου (ἐτυμότης) τὸ ἵεσθαι τοῖς ποσί 48,29

ις def. 29,26

οδυναμεῖν τινι 7,17 49,3.7

όπλευρος 23,31.32

ος. ἐὰν ἴσα ἀπὸ ἴσων 7,4 18,30 sq. 23, 10 καταλείπεσθαι ἴσα τῶν ἴσων ἀφαιρεθέντων 23,24 ἐξ ἴσου κεῖσθαι τινί 11,2

τασθαι 25,12 εἰς τἀς ἀμέσους προτάσεις 33,11 μέχρι τοῦ γένους 55,8 12

χύς. ἰσχὺν λαμβάνειν 65,22. 25

Καθαίρειν 63,17 sq.

καθήκειν log. ἐπί τι 33,27 decere 52,13

καθόλου. τὸ κ. expl. 63,23 sq. συνωνύμως κατηγορεῖται τῶν καθ’ ἕκαστον 21,11 τὸ κ. οὐδέν ἐστι 36,10 ὡς ὑπάρχοντος χωρὶς τῶν κατὰ μέρος ibid. 12. τὸ καθ’ αὐτὸ μᾶλλον ἐν τῷ κ. ἢ ἐν τῷ κτὰ μέρος ibid. 14 οὐ γὰρ ὁμώνυμον τὸ κ. ἐστὶν οὐδὲ φωνὴ μόνον ἀλλ ὑπόστασις κτλ. ibid. 17. ἡ κ. (ἀπόδειξις) τῶν πεπερασμένων μᾶλλόν ἐστιν ibid. 27. δυνάμει γινώσκει τὸ κατὰ μέρος ὁ τὸ καθόλου γινώσκων ibid. 30 τὸ κ. νοοῦμεν διὰ τὸ πολλάκις αἰσθέσθαι 38,15 coni. νοητά 37,13

καίειν 5,22 38,33 61,8

καινός 1,9

καίτοι 7,13 13,2.24 15,28 16,17 al. c partic. 13,7. 18 καίτοι γε v. γε

κακός. εἰ τοῦ κ. λόγος ἐστὶ τὸ διαιρετόν 47,25 sq.

καλός. κάλλιον μανθάνειν 16,33

κανών 29,24 plur. (ἐπιστήμης) 31,12

καπνός 17,21 28,24

καταβάλλειν med. πραγματείας 1,5

κατανόησις 2,3

κατασιωπᾶν 1,16

κατασκευάζειν ἱν ὅτι 58,32

κατασκευή (φυσική) 53,7

καταστρέφειν pass. 53,30

κατά φάσις. ἐπὶ παντὸς ἡ κ. ἢ ἡ ἀπόφασις 7,4 12,5 18,30 προτέρα ἀποφάσεως καὶ ἁπλουστέρα 37,2

καταφατικός. εἴ τις ἐν δευτέρῳ σχήματι δύο καταφατικαῖς προτάσεσι χρῷτο 2(5, 20.21 ἡ κ. (ἀόδειξις) οὐ δεῖται ἀποφάσεως 37,1

καταφρονεῖν τῶν ἐκ τῆς τύχης 56,32

καταφρονητικῶς ἔχειν τῆς τύχης 56,34 57,3

κατέχειν ἐν ταῖν χεροῖν 4,4.5

κατηγορεῖν. τὸ κατηγορούμενον 17,32 οἱ κ. ὅροι Opp. οἱ ὑποκείμενοι 35,7 cf. 10,9 πρῶτον κατηγορούμενον 33,7 sq. κατὰ φύσιν, παρὰ φύσιν 34,18 sq. ἐκ τῶν ἐν τῷ τί ἐστι καὶ ἰδίων 47,12

κατηγορία 42,6 παρὰ φύσιν 34,20 τὰ γένη τῶν κ. πάντα πεπέτασται ἐπ’ ἄμφω τὰ ἄκρα 35,5

κατηγορικός (ἀπόδειξις) 37, 6

κατιέναι logice ἐπ’ ἄπειρον 33,6

κάτοπτρον 60,5

κάτω log. expl. 33,25

κάτωθεν (ἄρχεσθαι) 54,1.26

κατωφερής 53,4

κενός. τί σημαίνει τὸ κ., εἰ ἔστι κενόν 51,6.7 43,7 sq.

κερατοφόρος 59,24 sq.

κεφάλαιον (ἡ τάξις τῶν κ.) 1,19. 22

κεφαλαιοῦν med. ἐκ τῶν κατὰ μέρος τὸ καθόλου 64,16

κινεῖν. τὸ πρῶτον κινῆσαν 52,12 κινεῖσθαι διὰ ποδῶν 15,33 τὸν ἄπειρον, τὸν ἅπαντα χρόνον 49,25 50,31

κίνησις 2,30 7,23 τέσσαρες κ. 39,17 ἀρχὴ τῆς κ. 52,2 κύκλῳ 54,32

κινητικός 52,16

κλάειν. κεκλασμένη (γραμμή) 18,23 def. 56,12

κλίνη .53,17

κοιλότης ῥινός 11,1

κοινός (πρὸς ἀλλήλας) 37,28 ἔννοιαι 7,2 ἀξίωμα 19,8 ἀρχαί (coni. πρῶται opp. προσεχεῖς) 39,4 κοινότεραι ἐπιχειρήσεις 34,14 τὸ κ. 59,23 opp. τὸ καθ’ ἕκαστον 36,20 κατὰ πάθος, κατὰ ἀναλογίαν 59, 31.32 κοινῶς (opp. κυρίως) 5,5. 6 κοινότερον (ἐπίστασθαι) 4,2

κοινοῦν med. τινί τι 1,14

κοινωνεῖν τῆς αὐτῆς ἀποδείξεως 13,31 ὀνόματος ἑνός 57,5

κομιζειν οικαοθεν 7,1 ἔνστασιν 31,21

κόραξ 12,14

κόσμος εἶς 13,14 πεπερασμένος 24,9 sq. διὰ τί κάλλιστον; — διὰ τί πεποίηκε τὸν κ ὁ θεός; 52,11 sq.

κοῦφος 52,23 sq.

κρηπίς 1,6

κρίμα 66,3

κρίνειν τῷ ἐνδόξῳ 16,3 ταύτῃ 23,22 ἐξ ὧν φθέγγονται ibid. 27

κριτής 25,33

κύκλος (τετραγωνίζειν) 19,12 sq. 26,10 def. 48,19 κύκλῳ φέρεσθαι 13,17 περιέρχεσθαι 54,28 γένεσις ibid. 23 κίνησις ibid. 32 ἡ κύκλῳ δεῖξις 9,12 sq. (expl. ibid. 17) 56,24 sq. 60,21

κυκλοφορικός. τὸ κ πέμπτον σῶμά ἐστι 17,1

κύκνος 10,27 12,13

κύριος (τινός) 3,26 superl. 30,4 κυρίως (opp. κοινῶς) 5,6. (coni. ἁπλῶς) 8

λογικός (opp. ἄλογος) 38,2 47,4 58,13 sq. (coni. τέλειος) 63,14 λ. ἕξις, καθ’ ἣν ἤδη λογικοὶ γεγόναμεν 65,23 μάθησις, μέθοδος 2,5. 22. 25 23,2 αἱ λογικώτεραι (ἐπιστῆμαι coni. μαθηματικώτεραι καὶ μᾶλλον κεχρημέναι τοῖς εὶοεσιν ἄνευ τῶν ὑποκειμένων) 29,18. 19

Λαμβάνειν 37,19 παρ’ ἄλλου 25,20 ὅτι 24,10 συλλογισμῷ 3,25 πρότασιν εἰς δεῖξιν 8,26.27 33,10 opp. ἀποδεικνύναι 44, 25. 29 coni. τιθέναι opp. συλλογίζεσθαι 46,10 ἐν τῷ λαμβάνεσθαι opp. ἐν τῷ εἶναι καὶ προϋπάρχειν 33,33

λέγειν. λέγω δέ 15,11 18,27 25,1 39,25 40,2 al. λέγω δή 62,14 ἴσως ἄν τι λέγοι τοῦτο λέγων 20,15

λείπειν intrans. reliquum esse 48,2 deficere 60,14 λείπεται ἐπισκέψασθαι 62,28 c. aec. c. inf. 65,9

λέξις plur. (Ἀριστοτέλους) 31,16

λεπτομερής. τὸ λεπτομερέστερον 52,20

λεπτός compar. (ὀστέον) 52,26

λευκαίνειν pass. 61,8

λευκότης 35,2

λῆμμα logice 2,19 5,20 19,21 20,10 22,30 (ἐν τάξει λήμματος) 24,6 27,3 47,15 64,17. 22 sq. ἀποδεικτικόν 6,5 ἡ ἀκρί- βεια τῆς ἀποδείξεως ἐν τοῖς λ. 20,29

ληπτικός (τῶν ἀρχῶν) 65,12

λῆψις τῶν ἀρχῶν 5,14 63,2 τῶν ἀμέσων προτάσεων 40,2 τοῦ μέσου ibid. 33 τῶν ὅρων 54,20

λίαν ἐναργής 23,14 24,3

λίθος 2,13 54,21 ἡ λ. (ἡ μαγνῆτις) 2,29 60,1

Μαγνῆτις λίθος 60,1

μάθημα 29,11 plur. ibid. 16 opp. οἱ διάλογοι 26,29 sq.

μαθηματικός (ἀστρολογία) 29,8. 9. (opp. αἰσθητικός) 13. (compar.) 18

μάθησις 2,8 coni. διδασκαλία 62,34 λογική 2,22 23,2

μακρόβιος 59,29

μακρός. διὰ μακροῦ 64,26 μακρότερον ἑρμηνεύοντες 1,20

μᾶλλον. μᾶλλον δέ 4,27 17,15 18,10 23,6 31,4 34,24 48,29 al. ἀλλ’ ἐκεῖνο μᾶλλον ῥητέον 31,17 μᾶλλον παντός 32,22 μάλιστα superlative additum 51,31 μανθάνειν dist. γνωρίζειν 3,12 sq. 4,31 οἱ παρ’ ἄλλων μανθάνοντες opp. ὅσοι αὐτοί τι ζητοῦσιν 2,19 ὁ μ. 7,25 plur. 26,15 sq.

μάταιος 49,15

μέγεθος math. 19,2. 9.20 23,7 39,16

μεθαρμόττειν med. (coni. μετατιθέναι) 1,21

μεθοδεύειν (τὸ πρόβλημα) 50,5

μέθοδος 47,32 55,5 56,8

μεθύσκειν pass. 28,9

μείζων πρότασις 24,12 διαφορά 57,27 58,30

μέν omisso οὖν 21,5

μένειν 15,9. 11

μέντοι 1,7 4,33 7,9 al. μέντοι γε v. γε

μέρος. τὸ δ’ ἐπὶ μέρους (opp. τὸ καθόλου)

μεσημβρινός. τὰ μ 27,24

μέσος. πᾶν μέσον αἴτιον τῆς συναγωγῆς τοῦ συμπεράσματος 27.10 cf. 43,29 ὁ μ. ἐστὶν οἷον ὕλη τῷ συλλογισμῷ 52, 6 ἐπὶ τῶν συμπερασμάτων τῶν ἄνευ τοῦ μέσου λεγομένων 46,30 sq. ἡ μέση mus. 29,16 ἐν μ. κεῖσθαι 13,17

μεσότης 12,4

μεταβαίνειν ἀπό τινος εἰς 50, 1

μεταβάλλειν εἰς (τὰ προβλήματα) 50,14

μεταβατικός 64,20

μετάγειν εἰς 24,25

μετακινεῖν (τὴν Ἀθηνᾶν τὴν Φειδίου) 1,6

μεταλαμβάνειν τῶν ἰδεῶν ὁμωνύμως 21,13 εἰς 25,17 26,19

μεταξὺ πίπτειν 50,7

μεταπίπτειν 40,24

μεταποιεῖσθαί τινος ἐπιστήμης 5,11

μετατιθέναι 1,21 21,30

μετιέναι τι (ἐπιστημονικῶς) 43,3. αἰτίαν) 7 49,21. 22

μή, μηδέ, μηδείς post ὅτι 16,32 post διότι 25,4 27,6 34,26 58,21 ἡ μὴ καλῶς in interr. obl. 49,11 cf. εἴτε

μῆκός τῶν ὑπομνημάτων 1,12 geom. 12, 18 32,1 ἀπλατές 56,9 sq.

μηκύνειν ἐπὶ πλέον τῶν ἱκανῶν 9.30

μήν. οὐδὲ μήν 19,5 38,6 οὐ μὴν ἀλλὰ καί 52,8

μήτι γε δή 62,32

μηχανᾶν. εἰς ἐπίκρυψιν μεμηχανῆσθαι 1,17

μηχανική 29,7

μικρός. οὐ μικρὸν διαφέρει 3,12 ἐπὶ μικρόν 65,27

μικτός (ἀπόδειξις opp. ἁπλῆ) 37,6

μοῖρα ἐν τῆ μ. τῇ αἰσθητικῇ 59,15

μονάς 33,30

μόνος εἴς μόνος 13,26

μορφή 63,10

μουσικός (ἀρχή) 22,18 25,23 32,12 39,22 ὁ μουσικός 2.5,23.24 def. 29,10

μοχθηρία plur. 9,28

μυῖα 63,6

μυρίοι 58,9

Ναί 4,4

ναυπηγεῖν med. 2,15

ναυτικός (ἀστρολογία) 29,8

νέφος 29,27

νοεῖν (opp. φθέγγεσθαι, γράφειν) 23,28 (τὸ καθόλου) 38,15 65,19 66,1 νοητά (coni. καθόλου) 37,13

νόησις ἡ ἁπλῆ καὶ ἄνευ αἰτίας 38,23 μετά, ἄνευ τοῦ διότι ibid. 26 τῶν πρώτων αἰτίων ibid. 28 τοῦ καθόλου (coni. σύστασις) 65,22

νοῦς, ᾧ τοὺς ὅρους θηρεύομεν 9,9 ex pi. 39,32 τὴν καθόλου ἐπιφορὰν ποιήσεται 64,18. 19 μόνος ἀκριβέστερος ἐπιστήμης, ληπτικὸς τῶν ἀρκῶν 65,11 sqq.

Ξηρός 15,25 sq.

ξύλινος 36,24

ξυνἱέναι V. συν

Ὁ. παρὰ τοῦ ὦ συμβέβηκε 32.19

ὅδε. τάδε praenuntians εἰ 60,17

ὁδός 63,7

ὀδούς (οἱ ἔμπροσθεν ὁ.) 52,25 53,1

ὅθεν quare 40,11

οἴεσθαι. οἶμαι (in parenthesi) 4,25

οἴησις (ἐπιστήμης) 31,11

οἰκεῖος. οἰκείως (coni. ἀκριβῶς) διδάσκειν 50,8

οἰκέτης 3,8 4,25

οἰκία 54,3 sq.

οἰκοδομεῖν 2,13

οἴκοθεν (φέρειν, κομίζειν) 2,8 7,1 25,20

οἶνος 15,25.26 28,9

οἷον ὡς 44,29 tamquam 37,16 52,6 53,6 54,11 scilicet 61,17

ὀκνεῖν c. inf. 24,5

ὁλόκληρος (πραγματεία) 1,5

ὄμμα 48,3

ὁμογενής 7,4. 7

ὁμόγλωττος 3,8

ὅμοιος (τόποι ἀπὸ τῶν ὁμοίων) 18,28 τὸ πρὸς τοὺς ἄλλους ὅμοιον 64,6

ὁμοίωσις πρὸς τὸ θεῖον 52,24

ὁμολογεῖν 4,28 (ὁμολογείσθω) 5,16 16,21 (διὰ τῶν προτέρων ὡμολόγηται) 32,24 ὁμολογούμενον (coni. φανερόν) 5,1.2

λογισμοῖς) 16, 17. 18 (plur.) 49,8 57, 9sq.

ὁμώνυμος 2(5,9 30,1 7 57,5 sq. 61,21 όμωνύμως (τῶν ἰδεῶν μεταλαμβάνειν) 21,12 57,14. 15.

ὄνομα 49,6 sq. τὸ ὅ. ἑκάστου σχεδὸν δεῖξίς ἐστι 26,10 opp. πρᾶγμα 62,18 τὰ ὑπὸ τὰ ὁ. πράγματα 66,1

ὀνομάζειν 66,1 ὠνομασμένον ἑνὶ ὀνόματι 59,23

ὀπός 61,1 sq.

ὀπτικός 25,25 ὁ ὀπτικός 18,12 ἡ ὀπτική 18,9 22,23 29,7 37,14.23

ὅπως. οὐχ ὅ — ἀλλ’ οὐδέ 18,18

ὁπωσδήποτε 5,6

ὁπωσοῦν 34,15

ὁρᾶν. ὁρᾷς 46,13 47,27

ὀργή def. 51,27

ὀρθός. ῥίς 12,2 γωνία 7,27 14,15 sq. al.

ὄρθωσις. τὴν δι’ ἑαυτοῦ χαμόθεν ὅ. 65, 26

ὁρίζειν ὁρίσασθαι οὐκ ἐνδέχεται ἅπαντα 34, 26 τὸ ὁριστόν 58,32

ὁρισμός (τὸ τί ὗν εἶναι δηλῶν) dist. τὸ τί σημαίνει 3,5 sq. cf. 44,27 expl. 7,11 sq. τοὺς ὁ. μόνον ξυνίεσθαι δεῖ. διὸ καὶ ἀπο- ρήσειεν ἄν τις εἰ πρότασις ὅλως ὁ ὁρισμός ibid. 15sq. cf. 43,1. 2 48,1 αἴτιος ἑκάστω τοῦ εἶναι (coni. τὸ τί ἦν εἶναι) 43,14 οὐκ ἔστι δι’ ἀποφάσεως 44,12 λόγος συγκείμενος ἐκ τῶν ἐν τῶ τί ἐστι καὶ ἰδίων 47,8 ὁρισμὸς οὐδεὶς τῶν καθ’ ἕκαστον ibid. 34 dist. λόγος ὀνοματώδης 51,4 ἐκ δύο συμπληρούμενος, τοῦ γένους καὶ τῆς τελευταίαις διαφορᾶς 57,21 πλείους τοῦ αὐτοῦ ὁρισμοί (τοῦ μὲν ὀνόματος, οὐκέτι δὲ καὶ τοῦ πράγματος τοῦ αὐτοῦ) 62,17 ἡ δι’ ὁρισμῶν θεωρία 5,14

ὁρμᾶσθαι ἐκ (πρὸς τὸ ζητεῖν) 2,21 53, 6

ὄρνεον 63,7

ὅρος expl. 65,17 οἱ τρεῖς ὅ. 19,34 οἱ πρῶτοι ὅ. 44,14 νοῦς ᾦ τοὺς ὅ. θηρεύομεν 9,9 ἐπιστήμη ᾗ τοὺς ὅ. γνωρίζομεν 40,1

ὀρύττειν 53,12

ὅς. δι’ οὖ μὲν — δι’ οὗ δέ 28,22

ὅσπερ 4,7 9,33 20,2 21,4.5 22,29 al. ᾗπερ adverb. 7,17 42,19

ὀστέον (λεπτότερον) 52,25

ὀστισδήποτε 61,26

ὅταν γε 34,31

ὁτέ — ὁτέ 40,10

ὅτι ante verba citata 20,32

οὖ μὲν — οὗ δέ 52,10. 17 60,6

οὐ post εἰ 4,22 16,6 17,4 60,29.30

οὐδέ — οὐδέ 53,5 60,24 61,9.10 altero οὐδέ excipitur 35,28

οὐδέπω logice 43,4

οὐθείς 2,9 24,19 cf. 50,5

οὐκέτι logice 11,16 28,28 48,25 51,9 58, 14 62,18 al.

οὖν i. q. γοῦν 3,8 δ’ οὖν 7,19 36,18 54,16 τί μὲν οὑν post gen. absol. 23,2 ἀλλ’ οὑν in apodosi (post καὶ εἰ μή) 32,3 ἆρ’ οὖν ibid. 29 διὰ τί οὖν 42,11

οὐρανός 13, 16. (τὸ κύκλῳ φέρεσθαι) 17

οὖς 52,30. 31

οὐσία 64,13 coni. ὑποκειμένη τις φύσις 35,27 τινός 3,10 al. ἔμψυχος, ἄψυχος, αἰσθητική 59,13 sq. τὰ τῆς οὐσίας κατηγορούμενα πάντως πεπέρασται 35,4 ἐκ τῆς οὐσίας (τοῦ πράγματος) 12,27 17,29 40,15 πόρρω τῆς οὐσίας τοῦ πράγματος 49,22

οὐσιώδης (διαφορά) 58,28

οὔτε—τε 54,14. 15 οὐχ—οὔτε 7,31 οὐδὲ — οὔτε 21,8.9

οὗτος praenuntians infin. 9,2 εἰ 48,4 ad sequentia referendum 16,9 17,25 Λαὶ ταῦτα (τοῦτο?)

οὕτως post partic. 8,13 20,21 48,16 49,18 οὕτως ὅτι 21,18 40,17. 18 53,3

ὀφείλειν c. inf. 60,33

ὀφθαλμός 52,29 sq.

ὄψ υοκ. τὸ διαρθροῦν τὴν ὄπα 48,20

ὄψις. ἀνάκλασις τῆς ὅ. 29,26 τῆς ψυχῆς 65,14

Πάθος. τὸ καθόλου π. (δυάδος) 4,6 κοινὸν πλείοσιν ὑπάρχον 59,24

παιδαγωγός 8,9

παιδεία (ἀκριβής) 1,14

παιδίον 65,19

παῖς 8,10 23,15 30,23 52,13

παλαιός. οἱ π. 6,11

πάμπολυς. πάμπολυ (διαφέρει) 3,6

πανσέληνος 50,4 sq. 51,9

παντάπασι 19,26

πανταχόθεν 54,33

παντελῶς 4,12 16,3. 14 45,4.5 64,4 al.

πάντῃ 29, 10 61,21

πάντως 7,23 11,30 12,3 13,0 16,23 20, 12 saepe οὐ π. 16,24 23,21 28,24.25 31,23 al.

πάνυ 23,22 24,6 57,25

παρά. τίθεσθαι παρὰ τοῦ τεχνίτου 7,21 τῷ παρ’ ἡμῖν· (ἡμῶν?) καλῶς λεγομένῳ

παραβάλλειν τί τινι 15,24

παράγειν (δεῖξιν) 9,12

παραγίνεσθαι (διὰ μαθήσεως, ἐκ μεθόδου λογικῆς) 2,25

παράδειγμα (coni. ἐνθύμημα opp. ἐπαγωγή) 2,18 13,5 17,1

παραδιδόναι docere 10,16 26,7

παράκουσμα 31,2. 3

παραλαμβάνειν (ἐν ταῖς ἀποδείξεσι) 10,29. (ἐν τῷ λόγῳ) 32 (ἐν τῷ ὁρισμῷ) 12,21 18,27 τὴν αἰτίαν) 21,32 πρότασιν) 27,7 29,24 32,6 (εἰς τὰς ἀποδείξεις) 39,14

παραλείπειν (coni. ὑπερβαίνειν) 46,25

παραλιμπάνειν 46,27 57,26

παράλληλος 14,17 sq. 18,11 (συμπίπτειν φαίνονται πόρρωθεν αἱ π.) 19,30 sq.

παραλογισμός (καθ᾿ ὁμωνυμίαν) 26,17. 18 31,4. 5

παραρρεῖν 63,34

παρασκευάζειν (διαιρέσεις) 59,8

παρασκευή 50,1. 2

παράταξις 63,30

παρατηρεῖν 9,26 εἰς 18,26

παρεγχείρησις plur. 1,5

παρεῖναι. πρὸς τὸν παρόντα λόγον, τὴν παροῦσαν ὑπόθεσιν 19,12 53,20 τοῦ παρόντος καὶ ὁρωμένου 38,19 ἐν τῷ παρόντι 39,32

παρέλκειν 24,6

παρεμβάλλειν 11,17

παρεμπίπτειν 54,18 64,23

παρέπεσθαι 9,28

παρἱέναι 23,19 34,21

παρομαρτεῖν (τῇ συντομίᾳ τοῦφιλοσόφου) 1,9

παρόραμα 31,2

Parlicipium absolutum subiecto omisso 36,12 49,20 64,25 65,20

παύειν med. τοῦ ζητεῖν 52,9

πεζός 57,31

πείθειν τοὺς ἀμφισβητοῦντας 47,21 ἱκανῶς ἂν τοῦτο πεισθείημεν 44,22

πειρᾶσθαι ἄλλου 25,21

πέμπτος (σῶμα) 17,2

περαίνειν (περᾶν) πεπεράσθαι 33,30 34,22 πεπέρασται 35,4. 5

πέρας geoin. 15,7. 9 sq. χρόνου 54,13

περγράφειν 1,22 20,25 geom. (opp. ἐγγράφειν) 19,14 sq.

περιεργάζεσθαι (τὶ) 49,16

περιέχειν pass, geometr. 10,26 48,15. 20 log. ἐν 21,19

περιίστασθαι (εἰς γελοῖόν τι) 9,24

περιλαμβάνειν logice τινί τι 62,2.3

περιλείπειν pass. 4,23

περίοδος. τῶν κατὰ τὴν ὁμοίαν π. γινομένων 22,3

περίπατος 65,27

περιπίπτειν τινί 4,20

περιποιεῖν med. 2,12

περιττός def. 2,10 11,3 praeterea saepe

περιφέρεια (κινεῖσθαι ἐπ’ ἐλάττονος π.) 27,25

περιφερής. τραῦμα (1,24 γραμμή 18,23 def. 56,10. 11

πῇ μὲν—πῇ δέ 4,16

πηγνύναι pass, τὸν ὀπόν) 61,1. 2sq. (τὸ καθόλου) 63,22

πηλός 2,13 54,22

πιθανός (opp. ψευδής) 36,13 πιθανῶς (λέγειν) 20,23

πίνειν ψυχροῦ 53,15

πίπτειν log. ὑπό τι 58,23

πιστεύειν perfect, i. q. praes. 1,16 24,5 τὸ πιστεύεσθαι 8,8

πίστις (δι᾿ ἑτέρων) 9,5 50,26

πιστός (αὐτόθεν coni. ἐναργής) 6,10

πιστοῦν med. (δι᾿ ἀποδείξεως) 8,26

πλάτανος 10,25 37,31 (ἡ ἀμφιλαφής τε καὶ ὑψηλή) 61,14

πλάτος 32,1

πλήν. πλὴν ἔστι γε 24,7

πλήρης. τοῦ πλήρους ἕνεκα 11,17

πλησιάζειν ἀνδρί 28,25

πνεύμων 28,1 sq.

πόθεν. π. δὲ ὅτι 45,21

ποιητικός (συναγωγῆς, τοῦ γενέσθαι τὸ συναχθέν) 5,25 53,29

ποικίλος (κινήσεις) 49,25 compar. (coni. χαλεπώτερον) 26,5 31,4

πόλος. τῷ πορρώτερον εἶναι τοῦ π. 27,27

πολυγραφίᾳ (παρέχειν) 31,17

πολύγωνον 12,30 15,16 ἐγγραφόμενον, περιγραφόμενον 19,13 sq.

πολύκοινος (τόποι) 18,28

πολύπους 46,26 sq.

πολύς. τῶν ἐνδόξων οἱ πολλοὶ κριταί 25,

πολυτρόπως 64,21

πολυύμνητος 22,24

πολυχώρητος (τόποι) 18,27.28

πολυχώρητος compar. (σχῆμα) 6,25

πόρρω (αἰτία) 28,8 (τῆς οὐσίας) 49,22 πορρώτερον εἶναι 27,27 τὸ πορρωτέρω αἴτιον) 62,12

πόρρωθεν (ξιλοτιμίας ἀνωφελοῦς) 1,3 αἴτιον 28,5

πρᾶγμα. τοῦ πρ. αἴτια τοῦ δεικνυμένου οpp. ἐπιφορά 5,21 sq. opp. συμπέρασμα 43,29 50,22 60,27 61,10 opp. εὑρέσεως ἀρχαί 44,3 ὁρισμός opp. ὄνομα 62,18

πραγματεία 1,5 (προκειμένη) 54,14

πραγματεύεσθαι περί τι 18,16 19,3 37,12 ὑπέρ τινος 23,6

προάγειν (τὴν διαίρεσιν) 58,31 pass. συλλογιστικῶς 59,2

προαιρεῖσθαι sibi proponere 1,13 2,3

προαποδεικνύναι 49,17

προαρπάζειν 53,30

προβαίνειν 65,20

πρόβατον 59,27

πρόβλημα (διαλεκτικά) 42,16 sq. 60,7 sq.

προγινώσκειν 2,6 sq. 23,1.3

πρόγνωσις 2,31

προδεικνύναι 20,23 33,13

πρόδηλος 39,25

προειδέναι 23,5 63,28

προεπίστασθαι 2,14. 15 3,22

προέρχεσθαι 53,13 (πόρρω) 64,25 (εἰς) 65,28

προέχειν γνῶσιν 2,13

προηγεῖσθαι προηγουμένως 7,14. 15

προήκειν ἐπ’ ἄπειρον 22,14 36,3

προιέναι εἰς τὸ πρόσθεν 65,26 aetate ibid. 15 παραδώσομεν προιόντες 26,7 logice 27,5 49,18 (ἐν πρώτω σχήματι) 51,16 57,20 al. ἀπό τινων ὁμολογουμένων 5,2 ἐκ 25,5 διά τινων 26,32 31,12. 18 38,8 46,14 61,7 ἐπ’, εἰς ἄπειρον 32,26. 30 33,10 34,16 35,8.29 ἐπὶ τὰς ἀναποδείκτους ἀργάς 37,25

προκεῖσθαι. τὰ προκείμενα (βιβλία) 1,17 τῆς πραγματείας τῆς πρ. 54,14

προκτᾶσθαι perf. (ἔννοιαν) 2,10

προλαμβάνειν c. ace. c. inf. 46,3 praecedere προλαμβάνων (κατὰ χρόνον) 53,28 54,10 63,12

προλέγειν vaticinari 49,25

πρόνοια 2,32 48,11

πρόοδος τῶν συμπερασμάτων 39,20

προοίμιον 49,4

πρός. τοῖς πρὸς αὐτῆς ἡ οὖσιν ἢ γινομένοις 53,22

προσάγειν τὴν ἀνάγκην τῷ λόγῳ 24,20

προσαρμόζειν τί τινι 24,27

προσγίνεσθαι 7,18 63,10. 11

προσδεῖσθαι 6,10 9,6 58,19

προσδηλοῦν. ἔχει προσδηλούμενον 48,23 51,21

προσδιορίζειν 6,5 med. 46,1

προσδιορισμός (καθόλου) 44,34

προσεῖναι i. q. ὑπάρχειν τινί 8,2 11,25 14,30 sq. 16,7 22,9

προσεκδιδάσκειν 51,31

προσεπιδιδάσκειν 50,9

προσέχειν πρός τι 2,6 τινί 23,32

προσεχής (τινί) 18,29 διαφοραί 13,7 58, 12.22 αἰτία 27,26. 28 sq. ἀρχαί 39,4 προτάσεις (coni. οἰκεῖαι) ibid. 13 εἴδη 59, 17 ὅρος (τῷ ὑποκειμένῳ, τῷ κατηγρουμένῳ) 62,9 sq. προσεχῶς (ὐπάρχειν coni. καθ’ αὑτό) 27,22 (αἴτιον) 28,3 60, 14

προσηγορία 7,6

πρόσθεν. ὀλίγῳ πρόσθεν 34,34

προσθήκη 4,14 12,23 19,1 37,15

προσίεσθαι 7,25

προσλαμβάνειν 37,18 63,21 65,21 logice 19,11 (ἔξωθεν τῷ συμπεράσματι, τῷ δειχθέντι) 27,2.4 36,3.4 45,21 47,8

πράσληψις pl. (τῶν ἀποφάσεων) 34, 1 0. 11

προσοικειοῦν τῷ οἰκείῳ γένει) 39, 14 med. 18,31

προσόμοιος 65,24

προσπίπτειν geom. αἱ προσπίπτουσαι ευθεῖαι 56,11

προσπταίειν 52,21

προσχρῆσθαι 13,23 37,7

πρότασις. τῷ συλλογισμῷ δεῖ τἀς πρ. αἰτίας εἶναι τοῦ συμπεράσματος 5,18 sq. εἴπερ τῷ συμπεράσματι διὰ τὰς πρ. ὑπάρχει τὸ πιστεύεσθαι καὶ γινώσκεσθαι, ταῖς πρ. ἂν μᾶλλον ὑπάρχοι 8,8 sq. cf. ibid. 23 ἅπασα πρ. ἐξ ὑποκειμένου καὶ κατηγόρου· μένου 10,9 ἀναγκαία, ἐνδεχομένη 39,29 ἐν προτάσει (coni. σύνθετος) 42,5 sq. τῷ τρόπῳ τῆς πρ. διαφέρειν ibid. 18

πρότερον. τοὺς πρότερον (sc. ἐξηγητάς) 1,4 προτιθέναι med. 9,14 14,29.30 37,4

προυπάρχειν (ἐνεργείᾳ) 34,1 sq. 54,4 τινός 34,25

προὖπτος (διὰ τῶν ἔμπροσθεν εἰρημένων) 45,11

προὔργου ποιεῖν 46,17 50,6

πρόχειρος. πρόχειρόν τι ἔχειν 59,9. 20 προχείρως λαμβάνειν 46,18

πρῶιος. τὰ πρ. καθ’ ἑκάστην ἐπιστήμην 50,25 πρώτως (coni. ἀμέσως) 32,29

πυνθάνεσθαι 7,25 dial. (ὁ πυνθανόμενος) 43,.5. 6

πῦρ 5,22 sq. 17,21 28,24 61,8

πυρέττεν (σημεῖα) 28,30

‘Pᾳστώνη 2,3

ῥήτωρ plur. 2,16 (;,22

ῥίς 11,1 sq.

ῥυτιδοῦν pass. 61,8

ῥώμη (πρὸς ταῦτα) 65,28

Σαφήνεια 59,3

σαφηνίζειν 1,13

σελήνη 13,14. 15 sq. 21,29 sq. 40,29 42, 6sq. 50,3 sq.

σημαίνειν. τὸ τί σημαίνει dist. τὸ τί ἦν εἶναι δηλοῦν, τὸ τί ἐστι 3,5 sq. ἀρχὴ πάσης ζητήσεως 48,17 τῶν σηραινομένων ὑφ’ ἑκάστης φωνῆς 3,7 τὰ σημαινόμενα τοῦ καθ’ αὑτό 11,17 ἄλλο τι σημαινόμενον 26,11. 19 τὸ πρῶτον σ. 27,11.12

σημεῖον. οἱ διὰ σημείων συλλογισμοί 6,23 opp. ὁ διὰ τῆς αἰτίας 28,16 sq. διὰ τῶν σ. ἀποδεικνύναι (coni. διὰ τῶν ὑστέρων) 37,11 geometr. (def.) 2,9 7,24 11,3 .54,11

σίδηρος 2,29

σικυῖα (σικύα b) 60,1

σιμός. τό σ. 11,27 ῥίς def. 12,3

σιμότης 1 0, 33 sq. 11 ,25 sq.

σῖτος 15,25.26

σκαληνός ](τρίγωνον) 12,30 sq. 14,23 sq. 36, 16.24

σκάφος 53,16

σκέμμα 33,4

σκέψις (οὐκ ἀγενής) 32,25 44,5

σκυτεύς 46,15.16

σκυτοτομεῖν 2,14

σμίλη 2,14

σοφία (ἡ πολυύμνητος) 22,24 (opp. διαλεκτική) 25,1

σόφισμα 4,28

σοφιστής 4,3

σοφιστικός (coni. διαλεκτικός opp. ἐπιστημονικός) 25,14

σοφός 26,15

σπανίως 30,2

στερεομετρία. ἀκριβεστέρα ἀστρολογίας 37, 18. 19 μία ἐπιστήμη γεωμετρία καὶ ’στ’. ibid. 23

στερεός 59,16

στοιχεῖον (ἀσύνθετα καὶ ἁπλούστατα τοῦ λόγου) 65,18

στοχαστικός (τέχναι) 53,19

συγγένεια 37,26

συγγενής (αἱ ἀρχαὶ τοῖς δεικνυμένοις) 22,.31 39,5

συγγινώσκειν 1,19

συγγραφή 1,14

συγκατάθεσις 6,19

συγκεῖσθαι (ἐκ) 47,7. 9 συγκείμενος (opp. ἁπλοῦς) 42,14

συγχεῖν pass, τινί 64,8

συγχρῆσθαι 18,8. 15 31,20

συγχωρεῖν (coni. διδόναι) 7,32 9,10 46,9 al.

συγχώρησις (opp ἐρώτησις) 46,14

συκῆ 61,25.30 62,8

συλλέγειν τὸ καθόλου 64,1

συλλογίζεσθαι θνητὴν τὴν Ψυχήν 25,9

συλλογισμός coni. ἐπαγωγή opp. ἐνθύμημα 2,17 τῷ σ. δεῖ τὰς προτάσεις αἰτίας εἶναι τοῦ συμπεράσματος 5,17. 18 οἱ τῆς ἀπάτης συλλογισμοί 31,18 opp. πρᾶγμα 60,26 ἐν τοῖς περὶ συλλογισμοῦ 9,29 10,16 16,26

συμβαίνειν 22,4.5 τὸ συμβαῖνον 33,29 τινί 43,23 c. acc. c. inf. 5,30 8,29 9,24 38,2 40,28 perfect, τινί 42,19 al. τὸ συμβεβηκὸς ἐνδέχεται καὶ μὴ ὑπάρχειν 17,7 ὅτι δὲ καὶ τὰ συμβεβηκότα (scil. ὥρισται) 34,29 sq. τὰ συμβεβηκότα πάντα τῆς οὐσίας κατηγορεῖται 35,3 cf. ibid. 26 τὰ ἀχώριστα συμβεβηκότα 45,26 cf. 36,18 κατὰ συμβεβηκὸς αἴτια (coni. κατὰ σύμπτωμα) 11,12 ἡ κατὰ συμβεβηκὸς γνῶσις 49,30

συμβάλλειν med. πρός τι 57,25

σύμβολον 23,30

σύμμετρος 24,21 sq.

συμπαραλαμβάνειν 11,5

σύμπας. οἱ σ. ὁρισμοί 51,24

συμπεραίνειν 37,5 med. 10,5. 6 (περί τινος) 24,8. 19 37,1 (coui. δεικνύναι) 44,29

συμπέρασμα. τῷ σ. διὰ τὰς προτάσεις ὑπάρχει τὸ πιστεύεσθαι καὶ γινώσκεσθαι 8,8 sq. cf. 5,18 οὐχ ἀπλῶς εἶναι δεῖ ἀναγκαῖον ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν ἀπόδειξιν 16,27 αἴτιον τοῦ συμπεράσματος opp. τοῦ πράγματος 43,29 50,22 00,26 61,10

συμπίπτειν geom. 7,28 18,11 19,30.32 23,9

συμπλέκειν log. 19,3

συμπληροῦν pass, (ἐκ δύο) 57,21

σύμπτωμα. κατὰ σύμπτωμα αἴτια 11,13

συμφυής (ὅροι) 19,34

σύμφυτος τινί) 7,5 53,2

συμφωνία 29,17

σύμφωνος (διαστήματα) 19,27. 29 sq.

συνάγειν (coni. συνάπτειν πρὸς ἄλληλα) 23, 13 i. q. συλλέγειν (τὸ ἀδιάφορον ἐκ δια- φόρων) 64,11 concludere 5,25. (c. ace. c. inf.) 31 8,20 (ἐκ) 20,24 21,19 (διά τινων) 26,24.27 46,12 al.

συναγείρειν (τὸ καθόλου) 64,26. 27

συναγωγή 5,25 τοῦ συμπεράσματος 27,10 ἡμαρτημένη (coni. συλλογισμός) 31,3

συναισθάνεσθαι 64,4

συναναιρεῖν 14,31 sq.

συναναφαίνειν pass. 43,28 49,20

συναντιλαμβάνειν med. (ἀνθρώπου) 64,3

συναπολλύναι med. 15,5

συνάπτειν (πρὸς ἄλληλα coni. συνάγειν) 23,13 (coni. ἐφαρμόζειν) 63,13

συναρμόζειν pass. 63,31.32

συναυξάνειν pass. 63,21 65,16

συναφαιρεῖν 15,3. (fut. med.) 7

συναφανίζειν pass. 15,17

συνδεῖν med. (coni. εἰς ἓν ἀνάγειν) 64,14. (τὰ ἄπειρα πέρατι) 20

συνείρειν (τὴν γένεσιν) 54,7

συνεκφαίνειν pass. 43,32

συνεξευρίσκειν 43,27 49,19

συνεπιδιδόναι (coui. συναυξάνεσθαι) 65,16

συνεφάπτεσθαί τινος (ἡ αἴσθησις) 64,2

συνεφέλκειν med. (τὰ ὑποκείμενα ἐν τῶ λόγω) 10,31

συνέχειν (τὸν συλλογισμόν) 19,25

συνεχής 34,2.3 54,8. 9 sq. συνεχῶς 1,12 51,16

συνήθης βραχυλογία) 1,18

σύνθεσις (opp. ἀνάλυσις) 27,1. 7 ἐπιδέχεσυαι) 37,16 (ἐν σ. εἶναι) 42,17

συνθετικός 64,20

σύνθετος (coni. ἐν προτάσει) 42,5 sq.

συνἱέναι τινός 3,8 23,4 τοὺς ὁρισμοὺς μόνον ξυνίεσθαι δεῖ 7,16

συνιστᾶν 25,3

συνιστάναι (τρίγωνον ἐκ τριῶν εὐθειῶν) 48,10 med. 65,23. 24

σύνοδος 00,14

σύνολος. τὸ σ adverb. 65,7

συντάττειν med. (ἐξηγήσεις) 1,2

συντείνειν εἰς 2,2

συντελεῖν εἰς 2,8

συντιθέναι (λόγον) 47,2 (τῷ γένει) 50,15 (ἐκ) 57,8. (opp. διαιρεῖν) 15 sq. (ὁρισμούς, διαφοράς) ibid. 24. 26 (τὰ ἁπλᾶ) 65,20 66,2

συντομία 1,8

σύντομος. συντομώτερον 1,22

συντρέχειν 5,20. 24 12,15 τινί 50,11 (κατὰ τὸν χρόνον) 53,21

συνυπάρχειν log. 11,22 17,19.20 24,16

συνωνύμως (κατηγορεῖν) 21,11

συσσώζειν 15,17

σύστασις τοῦ καθόλου 64,15 65,22

συστέλλειν εἰς 24,28

σύστοιχος (τόποι ἀπὸ τῶν σ.) 18,28

σφόδρα (γνώριμος) 8,12 (ἀκριβολογεῖσθαι) 20,15 23,15

σχῆμα (coni. χρῶμα) 29,27 ἐπίπεδον 48,20 logice ἁμαρτία παρὰ τὸ σχ. opp. παρὰ τὸν μέσον 26,20 δεύτερον, μέσον 28,10 30,2 sq.

σχιζόπτερος 59,21.22

σχολή. σχολῇ γε 16.8

σώζειν 6,1 9,13 15,17 16,15sq. 20,18 53,31

σῶμα (τὰ σ. τῶν ζῴων) 15,25 πέμπτον) 17,2 (ἀνθρώπειον, φυσικόν) 18,16 24,11 (ἁπλῶς, κινούμενον) 37,19.20 διὰ τί τὰ ἡμέτερα φθαρτὰ σ.:) 52,9 sq. 65,24

τάξις (τῶν κεφαλαίων) 1,18 52,15 57,18.26 ἐν τάξει λήμματος 24,6

ταραχή (τῆς ἀρτηρίας) 29,1

τάττειν ὑπό τι log. 60,10

ταύτῃ (κρίνειν) 23,22 (διαφέρειν) 26,28 ταύτῃ τοι 53,27

τάχα 47,33 50,33 51,28 εἰ μὴ τάχα 8,33

ταχύς τάχιον 27,24

τάχος. σὺν τάχει 1,8

τε—τε 62,31. 33

τέλειος 63,13. 27

τελειοῦν pass. 62,30.31 65,25.27

τελευταῖος. τὸ τ. adverb. 66,2

τελευτᾶν εἰς log. 9,27 35,17 58,31

τέλος. ὡς ἐπὶ τῶν τελῶν καὶ ὧν ἕνεκεν 52,17

τεμαχίζειν (τὴν ἀπόδειξιν) 14,7

τετραγωνίζειν τὸν κύκλον 19,11

τετραγωνισμός (Βρύσωνος)

τετράγωνον 12,29 15,16

τετράπους 46,28 cf. ad vs. 12

τέφρα 5,22.23 61,9

τέχνη dist. ἐπιστήμη 2,12 opp. φύσις 63, 25 τὰ ἀπὸ τέχνης γινόμενα ἢ διανοίας 53,14 οὐδὲ πᾶσαι αἱ τέχναι ὁμοίως ἐπικοινωνοῦσι τῇ τύχῃ ibid. 18

τεχνικός (θεωρία) 2,1 30,25

τεχνίτης 7,22

τηλαυγής. τηλαυγέστερον 52,21

τηνικαῦτα 49,29 53,11 60,12. 16

τιθέναι εἰς 6,13 τί τινος, κατά τινος 12, 1. 6 opp. ἀποδεικνύναι, συνάγειν (coni. λαμβάνειν) 44,25.29 46,12 47,11. (ταῖς προτάσεσι τὸ συμπέρασμα) 13 med. προτάσεις 17,12 c. ace. c. infin. 8,24 9,2.5 62,33. 34

τίκτειν 17,21 28,16 sq.

τοι. ταύτῃ τοι 53,27

τοίνυν 2,26 5,24 8,3 9,32 10,9.11 11,24 12, 15. 31 al. μὲν τοίνυν 45,26 46, 21 al.

τοιόσδε 29,1.27 32,4 43,21.22 56,12 sequentia praenuntians ibid. 3

τοιοῦτος sequentia praenuntians 32,27.32

τοῖχος 54,4 sq.

τόνος 25,30

τόπος dialectics 18,26

τοσοῦτος. εἰρήσθω τοσαῦτα 22,9 τοσοῦτον —ὅτι 46,17

τραπεζίτης 41,3

τραῦμα (δυσιατότερα) 6,25

τριβώνιον 6,30

τρίγωνον 10,25 30,27 sq. 32,2 38,24 del. 44,7 sq.

τύπος τῆς συγγραφῆς 1,14 (coni. μορφή) 63,10. 12.31.34

τύχη. καταφρονητικῶς ἔχειν τῆς τ. 57,3 τῶν ἐκ τῆς τ. 56,32 κατὰ τύχην 4,20

Ὑγιαίνειν 53,15

ὑγιής los. 4,12

ὑγρός 15,25 sq. 59,16

ὕλη (ἐπιστήμης) 19,1 i. q. ἐκ τίνων ὑποκειμένων 52,2 λαμβάνει τοῦ μέσου τὴν χώραν ibid. 5 sq. ἰδίως λεγομένη ibid. 8 ἡ δὲ (φύσις) κατὰ τὴν ὔ. καὶ τὴν ἀνάγκην ibid. 31

ὑπάγειν τινί log. 51,27

ὑπάλληλος 37,30.31

ὑπάρχειν περί τι 3,22 μᾶλλον 8, 7 sq.

ἀδύνατον τὰ καθ’ αὑτὰ ὑπάρχοντα ἄπειρα εἶναι 35,24

ὕπατος. ἡ ὑπάτη mus. 29,16

ὑπέρ c. gen. i. q. περί c. gen. 17,16 18, 19.22 23,6.29 24,28 25,28 42,9 43,1 44,28 al. ἐλέγχεσθαι ὑπὲρ τοῦ c. inf. 25,30

ὑπερβαίνειν log. 46,25 57,27 τὸ γένος 56,19

ὑπερβολή (opp. ἔλλειψις) 12,4 28,6

ὑπερκεῖσθαι log. 34,23

ὑπερπίπτειν log. τὸ γένος 56,18

ὑπερτείνειν log. τὸν ἀριθμόν 55,10

ὑπό. μανθάνομεν ὑπὸ τοῦ τοιούτου λόγου 51,8 οὐχ ὑφ’ ἓν οὐδ’ εὐθύς 64,21

ὑποβαίνειν. τῆς ὑποβεβηκυίας ἐπιστήμης (opp. τῆς ἀνωτέρας) 20,1

ὑποδρομή (σελήνης)

ὑποζύγιον 63,7

ὑπόθεσις expl. 7,11 sq. dist. αἴτημα ibid. 25 sq. ἁπλῶς opp. πρὸς τὸν διδόντα καὶ συγχωροῦντα ibid. 28 sq. ὑποθέσει προσχρῆσθαι 37,6 ἐξ ὑποθέσεως expl. i. q. ἐξ ὑποθετικοῦ συλλογισμοῦ 47,24 ὡς πρὸς τὴν παροῦσαν ὒ. 53,21

ὑποθετικός (συλλογισμός) 47,24

ὑποκεῖσθαί τινι 10,31 12,7 40,5 al. ὁ ὑποκείμενος (ὅρος opp. ὁ κατηγορούμενος) 10,9 35,7 45,2 ἔσχατον ὑποκείμενον 32,27 33, 7sq. τὸ ὑποκείμενον 61,24sq. ἐλάττονες οἱ ὅροι τῶν ὑποκειμένων λαμβάνονται 35,16 ὑποκείμενά τινα καὶ αἰσθητά 37,12 ὑπόκειται c. ace. c. inf. 13,25 14,25 al.

ὑπολαμβάνειν 5,10.29.30 saepe opp. φθέγγεσθαι 23,28

ὑπόληψις. τρόπος τῆς ὒ. 39,27.30 40,9. 22 κατὰ μέρος 64,18

ὑπομιμνήσκειν 34,34

ὑπόμνημα 1,12

ὑπόστασις opp. φωνή 36,18

ὑποτιθέναι 32,17 τινὶ ὄνομα 14,6 med. τὶ 23,14 33,15 ὅτι 23,10 sq. c. ace. c. inf. 23,16 32,27

ὑποτρέχειν (ἡ σελήνη) 13,20 (τὸν ἥλιον) 21,31 40,29

ὕστερος. δι’ ὑστέρων τὸ πρότερον συλλογίζεσθαι 17,22

ὑφαίνειν 2,15

ὑφηγεῖσθαι. κατὰ τὴν ὑφηγημένην μέθοδον 56,8

ὑφιστάναι. ὑφέστηκεν αὐτὰ καθ αὑτά 32, 2. 3 τὸ δι’ ἕτερον ὑφεστώς ibid. 18 ἐν τοῖς καθ’ ἕκαστον ὑφεστώσας (ἰδέας) 21,9

Φαντασία τινός 54,9

φᾶρος 14,23

φέρει τι οἴκοθεν 2,8 25,20 παρ’ ἑαυτοῦ 7,9 19,29 ἔνστασιν 10,21 φέρε 47,9 φέρεσθαι ἐπί τι 26,11

φθάνειν φθάσαντες εἴπομεν 52,5

φθέγγεσθαι opp. ὑπολαυβάνειν, νοεῖν 23, 27 sq.

φθείρειν pass. 15,17 16,15. 16

φιλάνθρωπος (χωρίον) 53,16

φιλία ἀληθινή 1,15

φιλομαθής 19, 12

φιλονεικεῖν 23,25

φιλόσοφος. ὁ φ. i. e. Aristoteles 1,8.9 φιλοτιμία (ἀνωφελής) 1,3 φρέαρ 53,12

φρήν (Euripid.) 23,25 φυλάσσειν, φυλάττειν serrare 10,18 15, 14. 15 39,14 46,29 63,4. 5 φυλάττεσθαί τι 48,12

φυσικός ὅς (ἀρχαί) 2,6 (ἔννοια) 7,21 ἀποδείξεις) 18,15. (σῶμα opp. ἀνθρώπειον σ.) 16 (ἐρώτημα) 25,25 (ἐπιστήμη) 27,29 (κατασκευή) 53,7 ὁ φυσικός 23, 16 29,25 39,17

φύσις opp. τέχνη 63,26 τινός 2,14 16,32 17, 15 (τῆς ἀντιφάσεως) 24, 15 plur. 18,7 ὅλως διττὴ ἡ φ. ἑκάστου 52,29 sq. ἀνωτέρα 14,3 ὑποκειμένη 12,8 17,34 19,22 (coni. οὐσία) 35,27 55,8 60,33 61,29 plur. 24,27 ἐκ τῆς αὐτῆς φ. (coni. τοῦ αὐτοῦ γένου) 17,29 ἐκ φύσεως (ὑπάρχον) 59,24 κατὰ φύσιν 6,20 17,10 παρὰ φύσιν 53, 5. 8 κατηγορεῖν, κατηγορίαι 32,14 sq. 34,18 sq. πρὸς τὴν φ. opp. πρὸς ἡμᾶς 6,15 9,20

φυτόν 10,25 27,31 28,12.13 37,32

φωνή 3,7 plur. 63,7 opp. ὑπόστασις 36,17

φῶ·ς (ἀντίφραξις τοῦ φωτός) 43,17 50,7 sq.

φωτίζειν pass, (ἐκ τοῦ ἡλίου) 41,2

Χαλεπῶς ἔχειν πρὸς ἀτιμίαν 56, ’54 57,2

χαλκεύειν 2,15

χαμόθεν 65,26

χρεών 43,31

χρῆσθαι. κεχρῆσθαι i. q. χρῆσθαι 2,17 22,19.21 23,29 24,5 29,19 37,17

χρόνος 2,30 19,10 (τέσσαρες) 39,18 (συνεχὴς ὤν) 54,8 πρός τινα χρ. 10,17 κατὰ τὸν χρ. συντρέχειν, προλαμβάνειν 53, 22. 28 διὰ χρόνου 64,26

χρυσίον 53,12

χρῶμα 29,28

χρωννύναι. τὸ κεχρῶσθαι 11,7

χώρα. χώραν ἔχειν 20,24 54,24 λαμβάνειν (τοῦ μέσου) 52,6

χωρίζειν 45,12 57,4 (coni. ἀφελεῖν) 64,8 παρὰ τὰ πολλὰ κεχωρισμένην οὖσαν καθ’ ἑαυτήν (τὴν ἰδέαν) 21,10 χωριστός 36,18

χωρίς adv. 14,3 χ. μὲν—χ. δέ ibid. 10 48,13

Ψυχή 23,26 (θνητή, ἀθάνατος) 25,9 27,30 (ἀριθμὸς ἑαυτὸν κινῶν) 43,2 ἔχειν, ἐνεῖναι ἐν τῇ ψ. 23,30 26,14

ψυχρός 23,16 53,15

Ὥρα 22,4

ὥστε in apodosi post εἰ 4,23

ὠφέλεια 1,9

ὠφελεῖν 50,31

Αἴας μεγαλόψυχος) ex Arist. exempl. 56,28

Aeschylus. fragm. 349 Nauck2 9,13

Ἀλέξανδρος (ἴσως ἄν τι λέγοι τοῦτο λέγων) 20,15

Ἀλκιβιάδης (μεγαλόψυχος) ex Αrist. 56,27

Ἀναλυτικά. τὸ πρότερον τῶν Ὑστέρων ἀναλυτικῶν 1,13

Ἀνάχαρσις ex Arist. exempl. 28,7

Ἀριστοτέλης. τὰ Ἀρισιοτέλους 1,11 πολλὰ μὲν οὖν ἔοικε τῶν Ἀριστοτέλους βιβλίων εἰς ἐπίκρυψιν μεμηχανῆσθαι, οὐχ ἥκιστα δὲ καὶ τὰ προκείμενα κτλ. ibid. 16 ᾗπέρ φησιν Ἀ. 7,17 πρῶτον ἀπέδειξεν ὅτι μόνα τὰ οὕτως ὑπάρχοντα ἀναγκαῖα 15,27 ἄμεινον δὲ μὴ σφόδρα ἀ·κριβολογεῖσθαι μηδὲ διαιρεῖσθαι νομίζειν Ἀριστοτέλην 20,16 τοῦτο καὶ αὐτὸς Ἀ. δῆλον ποιεῖ ibid. 31 οὔ φησι δὲ ἀκολουθεῖν τῷ τὴν ἀπόδειξιν εἶναι τῶν καθόλου καὶ ἀιδίων συγχωρεῖν εἶναι τὰς ἰδέας 21,7 δι’ αὐτῶν γυμνάσασθαι δεῖ τῶν Ἀριστοτέλους λέξεων 31,16 τὰς ἀνατομὰς ἔχειν δεῖ προχείρους ὅσαι πεποίηνται Ἀριστοτέλει 59,9. 10

Ἀριστοτελικός (βιβλίων) 1,1

Ἀρίστων exempl. 64,12

Ἀχιλλεύς (μεγαλόψυχος) ex Arist. exempl. 56,28

Βρύσων (τετραγωνισμός) 19,7 sq.

Διογενὴς (μεγαλόψυχος), ubi Arist. Lysandri exemplo utitur 56,30

Ἑλένη 53,30

(ἐξηγηταί). τοὺς πρότερον 1,4 cf. 4, 11 8,21

Ἐπίκουρος opp. Ἵππαρχος (fr. 347 Useneri) 40,28

Εὐριπίδης (Hippolyt. 612) 23,25

Θεμίστιος] Ἐμοὶ—οὐκ ἐδόκει πόρρωθεν εἶναι φιλοτιμίας ἀνωφελοῦς—καινόν τε ἐδόκει καί τινα ὠφέλειαν παρέξεσθαι — τὸ δὴ πρότερον τῶν Ὑστ. ἀναλ. οὕτω σαφηνίσαι προελόμενοι σοὶ πρώτῳ τὸν τύπον κοινούμεθα τῆς συγγραφῆς 1,2 sqq. ἡμεῖς δὲ καὶ ταῦτα ἕτερα λέγομεν εἶναι κτλ. 4, 30 sq. ἡμεῖς μὲν γὰρ οἰόμεθα κτλ. 8,22. 23 ἐγὼ γοῦν διὰ τί μὲν σύμφωνος ἡ ὑπάτη πρὸς τὴν μέσην ἐστίν, ἐκ τῶν μαθημάτων ἐπίσταμαι κτλ. 29,15

Θεόφραστος οὕτως ὁρίζεται τὸ ἀξίωμα 7,3

Ἴλιον 53,30

Ἵππαρχος opp. Ἐπίκουρος 40,30

Καλλίας exempl. 11,11 15,33 36,7. 8 58, 10 64,4 sq.

Μένων Platonicus vid. Ind. Ill

Μῆδοι 53,30

Νεῖλος ex Arist. exempl. 60,10

Ξάνθος exempl. 58,10

Ξενοκράτης. ἆρ’ ἐστὶν ἡ ψυχὴ ἀριθμὸς ἑαυτὸν κινῶν, ὡς ἐνόμιζε Ξ. 43,3

[Ὅμηρος] α 1. 170, ι 39, κ 251

Πλάτων’ ἀναμνήσεις ποιῶν τὰς μαθήσεις 4,28 πάντων τὸ αὐτὸ μέσον τε καὶ αἴτιον, ἡ ἀντιπερίστασις, ὡς φησὶ Πλ. 60,2 exempl. 58,10 cf. Ind. Ill

Πρωταγόρας. καθάπερ ᾤετο Πρ. ἀποδεικτικὰς εἶναι προτάσεις καὶ ταύτας τὸν ἐπιστάμενον ἐπιστήμην ἔχειν, τὸν δὲ ἔχοντα ἐπιστήμην εἰδέναι τί ἐστιν ἐπιστήμη

Πυθαγόρειοι ex Arist. exempl. 52,28

Σάρδεις. τὸ εἰς Σ. ἐμβαλεῖν 53,29

Σαρδῶ. τὸν ἐν Σαρδοῖ βαδίζοντα 4,9

Σκύθαι ex Arist. exempl. 28,8 sq.

Σκύλλα 3,4

Σπεύσιππος οὐ καλῶς λέγει φάσκων ἀναγκαῖον εἶναι τὸν ὁριζόμενον πάντα εἰδέναι 58,4

Σωκράτης exempl. 21,20. 21 36,20.21 58, τος μέν, ὅτι 10 (;3,10 64,2 sq. διὰ τί καθήκει Σωκράτει γαμεῖν; 52,13 μεγαλόψυχος 56,30

Τοπικά 42,15 58,27 n. Ind. III

Ἀθηνᾶν—τὴν Φειδίου 1,6

Χρύσιππος. ὅτι εἰσὶ θεοί, ἀπὸ συμβεβηκό. εἰσὶ βωμοί, ὡς Χρύσιππός φησιν 49,24

Plat. Phileb. c. 14 p. 27 D . . . . . 64,19

Meno c. 14 p. 80 D . . . . . . . 4,18

Timaeus c. 24 p. Α c. 36 p. 79 B 60,2

Arist. Anal. Prior. I 1 p. 24b 29 . , 10,16

I 31 . . . . . . . . . . 46,7

II 5—7 . . . . . . .

Topic. 14 . . . . . . . . . 42,15

II 8—10 . . . . . . . . . 18,27

II—IV . . . . . . . . 58,27

Physic. II 8—9 . . . . . . . .

VI . . . . . . . . . 54,15

p. 2,23 not. ὑμᾶς SW] 1. CW

p. 3,14 not. μανθάνει—ἐπίσταται om. SW] 1. CSW

ibid. 19 not. καὶ W] 1. τε καὶ W

ibid. 29. 30 not. ἄλλοτρόπον] 1. ἄλλον τρόπον supra

p. 39,29 not. ante ἑκατέρας add. 29

p. 42,7 not. 7 μὲν—8 εἰ] l. 8 εἰ—μὲν

p. 48,1 l. συμπλοκῆς.