De materia medica

3 γεννᾶται δὲ ἡ καδμεία ἐκ τοῦ χαλκοῦ καμινευομένου, προσιζανούσης τῆς λιγνύος τοῖς τοίχοις τῶν καμίνων καὶ τῇ κορυφῇ· εἰσὶ δ᾿ αὐτοῦ κεραῖαι σιδηραῖ, παμμεγέθεις, ἀκεστίδες ὑπὸ τῶν μεταλλουργῶν καλούμεναι, κατά κορυφὴν συνηγμέναι πρὸς τὸ κατέχεσθαι καὶ ἐφιζάνειν τὰ ἀναφερόμενα σώματα ἀπὸ τοῦ [*](1 ἐμφερεῖς LQDi λίθῳ om. Di τοιαῦται — ὀρυσσόμεναι om. Orib. pap., at cf. Dl talis est vero cadmia qui ex vetere metallo foditur. verba delenda esse putat Beckmann Gesch. d. Erf. III 385, quem secutus est Spr., ad rem cf. Salm. hom. 230 2 ἔστιν τις Orib.E pap. τις post πλακωτὴ transp. QDi πλακώδης QDi: πλακῖτις Pl. Gal. 3 ὥσπερ QDi 4 ζωνίτην E καλεῖται δὲ τις LQDi ὀστρακίτης E: ὀστρακῖτις ἰσχνή· Di 5 ἰσχνὴ] ἰσχυρὰ coni. Marc. τὸ om. Ppap. γεώδης Ald. ὀστρακίνῃ Orib. 6 ἐπιφανείᾳ κεχρημένη Orib. καὶ ἡ E ἡ om. O 7 μὲν om. Orib. βοτρυίτης P: Βοτρυείτης E 8 ἡ om. Orib.EDi ὀνυχίτης E 9 κατουλσῦν τε E δυνάμεναι DiH2 φάρμακα om. Di, del. H2 καὶ ἡ κυπρία δὲ πρὸς τὰ αὐτὰ χρησιμεύει Orib. ταῦτα OE post ταὐτὰ add. δὲ E post χρησιμεύει c. 6 litt. del. E2 (mg. add. ἐὰν ἤει ἡ κυπρία τὸ γένος) 10 σπανίας καὶ θρᾴκης P: θρᾴκης καὶ σπανίας reliqui, tracia et spania Dl 11 πληρωτικὴν κοιλωμάτων E 12 ἀναπληρωτικήν QDi: ἀναπληρωματικήν A ῥυπαρῶν P 13 ἐξιποῖ O (ἐσχαροῖ superscr. H2): ἐσχαροῖ EDi: ἐξιποῖ καὶ ἐσχαροῖ A 14 ἑλκῶν καὶ σαρκῶν E (corr. E2) ἐπουλοῖ H: ἐπουλεῖ A 15 δὲ τις καδμία E ἐκ deleri vult Sar. 16 τῶν καμίνων post κορυφῇ transpos. QDi 17 εἰσ P αυταῖ P: αὗται LQEDi, ad fornaces referri vult Sar., at illas a Graecis ἀκεστίδας vocari non posse recte monet Marc. accedit quod fornaces ex ferro fabricatas esse vix credi potest: correxi coll. Dl multi ponunt terreas hastas et longas, in quibus fumus ipse cohaeret: ῥάβδοι coni. Spr. Marcello duce σιδηραὶ in rasura E2 ἀκεστίδες post καλούμεναι colloc. QDi ἀκεστίδες δὲ Salm., fort. recte 18 συνηγμένα PE: συνημμένα reliqui 19 πρὸς ἐφιζάνειν E (πρὸς del. E2))

μεταλλουργεῖται δὲ ἐκ τοῦ ὑπερκειμένου Σολέων ὄρους, 4 τοῦ λεγομένου λίθου πυρίτου καιομένου· ἐν δὲ τῳ αὐτῷ ὄρει εὑρίσκεται οἱονεὶ διαζώματά τινα χαλκίτεως, μίσυος, σώρεως, μελαντηρίας, κυάνου, χρυσοκόλλης, χαλκάνθου, διφρυγοῦς. τινὲς δὲ καὶ ἐν μετάλλοις λιθίνοις φασὶν εὑρίσκεσθαι καδμείαν, πλανώμενοι ὑπὸ λίθων πολλὴν ἐμφέρειαν ἐχόντων, ὡσπερεὶ καὶ ὁ ἐν τῇ Κύμῃ λίθος εὑρισκόμενος, δύναμιν δὲ οὐδεμίαν ἐνδεικνύμενος, ἐπιγινωσκομένων αὐτῶν ἐκ τοῦ κουφοτέρους αὐτοὺς εἶναι τῆς καδμείας καὶ διαμασηθέντας μὴ ἐπιεικεῖς εἶναι τῇ

γεύσει· ἀγανακτεῖν δὲ τοὺς ὀδόντας, εἰ λίθος εἴη, ἐν τῇ μασήσει, 5 εἰ δὲ καδμεία εἴη, ἀνέχεσθαι τῆς διαβρώσεως, συνεικούσης αὐτῆς. ἔτι διακρίνεται καὶ τῳ τὴν μὲν καδμείαν λειοτριβηθεῖσαν σὺν ὄξει καὶ ξηρανθεῖσαν ἐν ἡλίῳ ἐπιζεῖν, τὸν δὲ λίθον μὴ πάσχειν τοῦτο· καὶ ἐκ τοῦ ἐπιτεθέντα μὲν τὸν λίθον τετριμμένον πυρὶ ἀποπηδᾶν καὶ τὸν ἐξ αὐτοῦ καπνὸν ὁμοειδῆ τῷ πυρὶ ὑπάρχειν, τὴν δὲ καδμείαν μένειν τε καὶ ἀναδιδόναι αἰθάλην μηλίζουσαν καὶ χαλκοφανῆ ὡσπερεὶ ζώνην τινὰ ποικίλην.

ἔτι ὁ μὲν λίθος πυρωθεὶς καὶ ψυγεὶς ἀλλοιωθήσεται τῷ 6 χρώματι καὶ κουφότερος ἔσται, ἡ δὲ καδμεία κατ᾿ οὐδὲν μεταβάλλει, εἰ μή τις αὐτὴν ἐφ᾿ ἱκανὰς ἐγκαύσῃ ὥρας. γεννᾶται δὲ [*](6 EXC. Orib. XIII s. v. (τινὲς — ἐχόντων).) [*](20 EXC. Orib. XIII s. v. (ἔτι — ἀποτίθεται).) [*](1 ἅπερ] ὥσπερ H2A ἀεὶ] δὴ DiH2 ἐφιζάνοντα Di 2 ἅπαντα Di 3 προειρημένου (superscr. ὑπερκει) Di σολέων OE: σώλεον Di post σολέων add. ἢ ἰουδαίων ὄρους E (post ὄρους c. 14 litt. del. E2) 4 πυρίτου λίθου EDi 5 σώρεος E 6 κυανοῦ Di 7 φασὶ λιθίνοις QDi λιθικοῖς Orib. 8 ἐμφέρειαν πολλὴν E ὥσπερ EDi 10 ἐπιγινωσκομένων δὲ E (δὲ del. E2) κουφοτέρους τε E 11 ἐπιείκειν τῇ P: ἐπιεικεῖς τῇ Q: ἐνίζειν ἢ ἐμποδίζειν ἐν τῇ γεύσει E (del. et mg. add. μὴ ἐπιεικεῖς εἶναι τῇ γεύσει E2): ξενίζειν ἐν τῇ γεύσει Di 12 ἀγανακτεῖ Di διαμασήσει Di: μασήσει reliqui 13 εἴη καδμεία E ἀνέχεσθαι ἢ ἁλίσκεσθαι E (corr. E2) συνηκούσης P: συνοικούσης QDi: συνκι(in ras.)νούσης αὐτήν (ν in ras.) E2: corr. Sar. 15 ἐπιίζειν PLFA: ἐκπιέζειν HDi: ἐκπιέζειν ἢ /////// (c. 9 litt. del. E2) E (corr. in ἐπιίζειν E2): ἐμπήγνυσθαι Spr.: correxi 16 τοῦ] τούτου E, corr. E2 ἐπιτιθέντα Q: ἐπιθέντα Di 17 ὁμοιοειδῆ A 18 ὑπάρχειν τῷ πυρὶ QDi 19 αἰθάλην τε E 20 ἔτι ὁ] ἄλλος Orib. μετὰ τὴν πύρωσιν ψυγεὶς Orib.E: μετὰ τὴν πύρωσιν superscr. A2 22 ἐφ᾿ ἱκανὰς ἡμέρας QDi ἐγκαύσῃ POrib.: ἐκκαύσει E: ἐγκαύσει QDi)

καυστέον δὲ τὴν προειρημένην καδμείαν ἐγκρύβοντας εἰς ἄνθρακας, ἕως οὗ διαφανὴς γένηται καὶ πομφολυγίσῃ ὡς σιδήρου σκωρία, εἶτα ἐν οἴνῳ σβεννύντας Ἀμινναίῳ, τὴν δὲ εἰς τὰ ψωρικὰ ὄξει.

τινὲς δὲ τὴν οὕτω καεῖσαν λεάναντες μετ᾿ οἴνου κατοπτῶσι πάλιν ἐν ὠμῇ κύθρᾳ, μέχρι κισσηρώδης τὴν θρύψιν γένηται, πάλιν τε δι᾿ οἴνου λειοτριβήσαντες τρίτον καίουσι, μέχρι τελείως εἰς σποδὸν ἀναλυθῇ, μηδὲν ἔχουσα τραχύ, καὶ ἀντὶ σποδίου χρῶνται αὐτῇ.

πλύνεται δὲ ἐν θυίᾳ τριβομένη σὺν ὕδατι ἀποχεομένου τοῦ ὕδατος, ἄχρι μηδὲν ἐφίστηται λιπαρόν, καὶ ἀναπλασθεῖσα ἀποτίθεται.

75 πομφόλυξ σποδίου εἰδικῶς διαφέρει· γενικὴν γάρ οὐκ ἔχει παραλλαγήν. τὸ μὲν γὰρ ὑπομελανίζει καὶ βαρύτερόν ἐστι, κατὰ τὸ πλεῖστον δὲ ἔμπλεον καρφῶν καὶ τριχῶν καὶ γῆς, ὡσὰν ἀπόψημά τι καὶ σύρμα τῶν ἐν τοῖς χαλκουργείοις ἐδάφων καὶ καμίνων, ἡ δὲ πομφόλυξ λιπαρὰ ὑπάρχει καὶ λευκή, ἔτι δὲ κουφοτάτη, ὡς δύνασθαι ἐπιποτᾶσθαι τῷ ἀέρι. καὶ [*](14 SIM. Pl. XXXIV 128 sq. (e S. N.).) [*](14 EXC. Orib. XIII s. v. (πομφόλυξ — ἀέρι), cf. Gal. XII 234 (unde Aet. II 67. Paul. Aeg. VII 3 s. v.).) [*](1 ἀργυρίων libri: correxi καὶ (tert.) om. Orib. Q κατὰ δὲ HADi 2 τὴν δύναμιν QDi 3 ἐγκρύβοντας POrib.E: ἐγκρύβοντες FL: ἐγκρύπτοντες HADi 4 πομφολυγγίση F: πομφολυγήση DiH: πομφολυγώδης ἦ E 5 σκωρέα Orib. ἐν οἴνῳ om. Orib.: ἐν om. E σβεννύντας E: σβέννυται P: σβεννύναι QDi: σβεννύειν Orib. ἀμιναίῳ F 6 οὕτως E καυθεῖσαν Orib. ἀναλεάναντες QDi μετʼ οἴνου] οἴνῳ HDi 7 χύτρᾳ Orib.E κισηρώδης E θρύψιν] ὄψιν HDi: colore pomicis faciat Dl 8 πάλιν τε] πάντες δὲ (πάλιν superscr. A2) A τε] δὲ Di μετ᾿ οἴνου Orib.Di 9 τελέως Di 10 σποδοῦ Orib.: σποδίου δὲ E αὐτῇ] τῇ τοιαύτῃ EDi 11 τριβομένη ἐν θυίᾳ Orib. σὺν ὕδατι om. Orib.E 12 ἄχρις HA λιπαρόν PLOrib.E (ῥυπαρόν corr. E2): ῥυπαρόν reliqui: quamdiu aqua limpida invenias Dl) [*](14 num. cap. ψλθ´  O (ψλζ A): ψμᾱ Di: οη R tit. περὶ πομφόλυγος HADi σποδίου OEDl (cf. Gal. XII 234): σποδοῦ Orib. E2 15 ἡ μὲν Orib.EDi βαρυτέρα Orib.EDi 16 δὲ] τε Orib.E: om. Di ἔμπλεον P: ἔμπλεων Q: ἔμπλεος Orib.: ἔμπλεως EDi 17 ἀπόφημά τι P: ἀπόσμιγμα Orib.: ἀφέψημά τι E (ἀπόψημα in mg. corr. E2): ἀποψήματα F: ἀποψύγματα H: ἀπόψυγμά τι Di ἐν] ἐπὶ Q μεταλλουργίοις Orib.: χαλκουργίοις E ἐδάφων E (ἐδαφῶν corr. E2): ἐδάφνων Di 18 post καμίνων add. οὖσα EDi 19 ἔτι δὲ κ. om. Di ἔτι δὲ καὶ Orib.: ἔστι δὲ H ἐπιπε(ε in ras.)τάσθαι E: ἐπιπωτασθαι P)

γίνεται δὲ ἡ λευκὴ πομφόλυξ, ὅταν ἐν τῇ κατεργασίᾳ καὶ 2 τελειώσει τοῦ χαλκοῦ πυκνότερον οἱ ἀπὸ τῶν χαλκουργείων συνεμπάσσωσι λελεασμένην καδμείαν, βελτιοῦν αὐτὴν βουλόμενοι· ἡ γάρ ἀπὸ ταύτης ἀναφερομένη αἰθάλη, λευκοτάτη οὖσα, πομφολυγοῦται. οὐ μόνον δὲ ἐκ τῆς τοῦ χαλκοῦ κατεργασίας τε καὶ ὕλης γίνεται πομφόλυξ, ἀλλὰ καὶ ἐκ καδμείας προηγουμένως ἐκφυσωμένης εἰς γένεσιν αὐτῆς.

ποιεῖται δὲ οὕτως· 3 ἐν οἴκῳ διστέγῳ κατασκευάζεται κάμινος, καὶ κατʼ αὐτὴν πρὸς τὸ ὑπερῷον ἐκτομὴ σύμμετρός τε καὶ ἐκ τῶν ἄνωθεν μερῶν ἀνεῳγμένη, ὁ δὲ τοῖχος τοῦ οἰκήματος, ᾧ πλησιάζει ἡ κάμινος, τιτρᾶται λεπτῷ τρήματι ἄχρι αὐτῆς τῆς χώνης εἰς παραδοχὴν φυσήματος· ἔχει δὲ καὶ θύραν σύμμετρον πρὸς εἴσοδον καὶ ἔξοδον κατεσκευασμένην ὑπὸ τοῦ τεχνίτου.

συνῆπται δὲ τούτῳ 4 τῷ οἰκήματι ὁ ἕτερος οἶκος, ἐν ᾧ αἵ τε φῦσαι καὶ ὁ φυσητὴς ἐργάζεται. λοιπὸν ἄνθρακες ἐντίθενται τῇ καμίνῳ καὶ πυροῦνται, ἔπειτα παρεστὼς ὁ τεχνίτης ἐμπάσσει λελεπτοκοπημένην τὴν καδμείαν ἐκ τῶν ὑπὲρ τὴν κεφαλὴν τῆς κώνης τόπων, ὑπὸ χεῖρά τε τὸ αὐτὸ ποιεῖ, ἅμα καὶ ἀνθρακιὰν προσεμβάλλει, ἄχρι ἂν ὃ προστέθειται πλῆθος ἀναλωθῇ.

ἐκθυμιωμένης δὲ 5 αὐτῆς τὸ μὲν λεπτομερὲς καὶ κοῦφον εἰς τὸν ἄνω φέρεται οἶκον καὶ προσίζει τοῖς τοίχοις αὐτοῦ καὶ τῇ ὀροφῇ, ὃ δὴ σωματοποιούμενον ὑπὸ τῶν ἐπιφερομένων κατ᾿ ἀρχὰς μὲν ταῖς ἐπανισταμέναις ἐκ τῶν ὑδάτων πομφόλυξιν ἐοικὸς γίνεται, ὕστερον δὲ πλείονος τῆς παραυξήσεως συμβαινούσης ἐρίων τολύπαις ἀφομοιοῦται.

τὸ δὲ βαρύτερον εἰς τοὺς ὑπὸ πόδα χωρεῖ τόπους, 6 καὶ περιχεῖται τοῦτο μὲν τῇ καμίνῳ τοῦτο δὲ τῷ ἐδάφει τοῦ οἴκου, ὃ καὶ φαυλότερον τοῦ λεπτομεροῦς ἡγητέον διὰ τὸ [*](1 δὲ om. H εἰσὶν Q 2 λίαν λευκὸν] λεῖον ὂν Q 4 ἀπὸ] ἐκ QDi 5 συνενπάσσουσι P: συνεμπάσσουσι Q: συνεμπάσουσι Di 6 ἀναφερομένη ἀπὸ ταύτης E λεπτοτάτη Ald. 10 διστεγεῖ Di κάμινος δίστεγος Di κατὰ ταύτης Di πρὸς om. Di 13 τιτράται E (τίτραται E2) ἄχρι PE: ἄχρις reliqui 14 φυσιτῆρος E: φυσητῆρος HDi 15 κατασκευασμένην E 16 ὁ (pr.) om. EDi ἐν om. QDi τε om. QDi φυσητὴρ QDi 17 πυροῦται E 18 ἐμπάζει λελεπτοκομένην PF: λεπτοπεποιημένην (πε superscr.) E: λελεπτοποιημένην Di 19 τὸν (alt.) om. QEDi 20 ὁ ὑπὸ HDi 21 ἄχρι PE: ἄχρις reliqui προτέθηται E ἀναλώσῃ libri: correxi δὲ] οὗν EDi 22 ἀναφέρεται HDi 23 προσιζάνει EH τὸ δὲ σωματοποιούμενον E: τὸ δὲ σῶμα τὸ ποιούμενον HDi 25 ἐκ addidi ex E 26 αὐξήσεως QDi 27 χωρεῖται F)