De materia medica
Dioscurides Pedianus
Dioscurides Pedianus. De materia medica, Volumes 1-3. Wellmann, Max, editor. Berlin: Weidmann, 1907-1914.
ἀμφότεροι δὲ ψύχουσι, στύφουσιν εἰσὶ δὲ πάσης φλεγμονῆς 2 καταπλάσματα, σὺν μέλιτι δὲ ἄφθας καὶ τἀς ἐν στόματι σηπεδόνας καὶ παρίσθμια καὶ οὖλα θεραπεύουσι. χυλίζονται δὲ καὶ εἰς ὀφθαλμικά· ὁ δὲ καρπὸς αὐτῶν χλωρὸς καὶ λιθιῶντας πινόμενος ὠφελεῖ. τοῦ δὲ χερσαίου ὅσον δραχμὴ μία πινομένη καὶ καταπλασσομένη τοὺς ἐχιοδήκτους ἀποκαθίστησιν, ἁρμόζει καὶ θανασίμοις μετʼ οἴνου πινόμενος· κτείνει δὲ καὶ ψύλλους τὸ ἀπόζεμα αὐτοῦ ῥανθέν. οἱ δὲ περὶ τὸν Στρυμόνα [*](15 RV: τρίβολος· οἱ δὲ βουκέφαλος, οἱ δὲ ταυρόκερας, Ῥωμαῖοι τρίβουλουμ ἀκουάτικουμ.) [*](3 SIM.: Theophr. h pl. IV 9, 1 sq. Pl. XXII 27. XXI 98.) [*](8 SIM.: Pl. XXII 27 — Pl. l. s. D. eup. I 82 (135) — Pl. l. s. eup. I 29 (107) — Pl. l. s. — Pl. eup. II 111 (309) Ruf. ed. Ruelle 29 — Pl. l. s. (in fine) — Theophr. h. pl. IV 9, 1. Pl. l. s.) [*](15 EXC.: Orib. XII s. v. (οἱ δὲ — ἄρτου).) [*](1 δὲ πολλῷ CA2: sed tenera et dura Dl καὶ (pr.) om. Orib.E: καὶ κατακλήματα P καυλία R μικρά R στρυφνά pro ἐστρωμένα Orib. (om. στρυφναί post ἄκανθαι): ἐστρωμένα στρυφνά E 2 αὐτοῖς] αὐτὰς Orib.: αὐταῖς C: αὐταῖς ταῖς ἀκάνθαις N ἄκανθαι fructus sunt cum spinis exstantibus. accuratius Ps. D. de h. f. mittit caules secundum terram stra tas, in quibus habet quosdam globulos, duris spinis exstantibus angulatos στρυφναί om. EDl φύεται (φύονται R) δὲ REDi παρὰ ποταμοῖς libri: ἐν πεδινοῖς mavult Spr.: vix recte cf. Fraas syn. pl. 83 ἔστι] ὁ Orib. παρὰ ποταμοῖς ODi 5 ad πλατέα cf. Theophr. τὸ δὲ φύλλον ἐστὶ πλατύ, προσεμφερὲς τῷ τῆς πτελέας (unde Pl, XXI 98) μόσχον] καυλίσκον E (μόσχον superscr. E2) καυλὸς] καυλὸν ROrib. παχύς NDi: παχύ C: παχύτερον Orib. 6 τοῦ ἐν βάθει] ὡς λωτοῦ R (marg. add. A2) 7 στάχυος εἴδη Orib.: σταχυώδη N ὁ δὲ καρπὸς Orib.: ὁ καρπὸς E: καρπὸς δὲ R: καρπὸς om. (spatio relicto) FH (superscr. H2) ὁ θατέρου Di 8 στύφουσιν ψύχουσιν R: στύφουσι καὶ ψύχουσιν Orib.E Ps. D. de h. f.: virtus est illis frigida et stiptica Dl εἰσίν τε CE 9 κατάπλασμα RE καὶ τὰς ἐν στόματι σηπεδόνας om. R: post παρίσθμια colloc. Di 10 χυλίζεται RPEA: χυλίζονται reliqui 11 τὰ ὀφθαλμικά REDi αὐτοῦ ODl αὐτῶν reliqui καὶ (alt.) om. Di 13 καὶ καταπλασσομένη om. R 14 ἁρμόζει δὲ E 15 ψύλλας Di στρυμῶνα P) [*](16 C fol. 336v: N 156 βουκέφαλος HDi: βουκέφαλον R 17 τρίβολουμ libri: correxi ἀκρατικούμ HDi)
16 RV: σαξίφραγον· οἱ δὲ σαξίφραγγον, οἱ δὲ ἔμπετρον, οἱ δὲ καὶ τοῦτο σκολοπένδριον, οἱ δὲ βροῦχον καλοῦσιν, Ῥωμαῖοι σαξίφραγαμ, οἱ δὲ σατανάριαμ. ἐστὶ φρυγανῶδες, ἐν πέτραις καὶ τραχέσι τόποις φυόμενον. δύναμιν δὲ ἔχει ἡ πόα λεία ἀπυρέτοις μὲν σὺν οἴνῳ, πυρέσσουσι δὲ ἐν ὕδατι θερμῷ διδομένη ἐν ποτῷ, λίθους τε τοὺς ἐν κύστει θρύπτειν καὶ διʼ οὔρων ἄγειν· εὐθετῶς ἁρμόζει.
16 λειμώνιον· οἱ δὲ νευροειδές. τὰ μὲν φύλλα ἔχει ὅμοια τεύτλῳ, λεπτότερα δὲ καὶ μικρότερα, δέκα ἤ πλείω, καυλὸν δὲ λεπτόν, ὄρθιον ὥσπερ κρίνου, γέμοντα καρποῦ ἐρυθροῦ, [*](4 SIM.: Paul. Aeg. VII 3 s. v. Ps. Ap. 97. A. Mai VII 434. 445.) [*](11 SIM.: Pl. XX 72 (e S. N.).) [*](11 EXC.: Orib. XI s. v. (λειμώνιον — γεῦσιν, φύεται — τόποις); Gal. XII 57 (unde Aet. I s. v. λειμώνιον ἢ κυνόγλωσσον, Paul. Aeg. VII 3 s. v.).) [*](1 τὴν μὲν πόαν (om. C) χλωρὰν (χλωρὰ E) REDi 2 γλυκὺν ὄντα R Orib.EDi σιτοποιοῦνται RDi) [*](4 sequ. in Di cap. υπη· περὶ σαρξιφράγου e R (C fol. 290r: N 134) interpolatum, unde Ps. Ap. 97. σαρξίφαγον Di: σαρξιφαγές Paul. Aeg. l. s.: saxifraga Ps. Ap.: Pl. XXII 64 adianti genus nigrum saxifragum appellari testatur: Gal. (VI 339) σαξίφραγον herbam eandem cum cestro statuit cf. Salm. de hom. 42 οἱ δὲ σαξίφραγγον om, C: σαξίφρανγον N ἔμπετρον] πετρεαν C: ἔνπετρον Ν 5 verba οἱ δὲ καὶ τοῦτο — καλοῦσιν om. NDi σκολυπένδριον C: alii uocant scolopendria Ps. Ap.: scolopendros, quam nos saxifragam appellamus Marc. Emp. 26, 8 (254 H): alii scolymos add. Ps. Ap. βρονχον C: alii brucos Ps. Ap. (L.) 6 σαξίφραγα N: σαξιφράγγα Di: Itali saxifraga dicunt, alii uitis cana (canum L1 V), alii aproco, alii lampago uocant Ps. Ap. οἱ δὲ σανάριαμ C: om. NDi: correxi coll. D. III 78 θάμνος ἐστὶ φρυγανώδης Di 7 φυόμενος Di post φυόμενον inser. ἐπιθύμῳ ἐμφερές N: . . . . ἐμφερής (spatio 7 litt. relicto) Di post ἔχει haec habent NDi ἑψηθεῖσα ἐν οἴνῳ καὶ πινομένη (πυρέσσουσι add. Di) βοηθεῖν στραγγουρίᾳ (τε inser. Di) καὶ λυγμῷ καὶ (om. Di) λίθους (τε add. Di) τοὺς ἐν κύστει θρύπτειν καὶ δι᾿ οὔρων ἄγειν (οὖρα ἄγειν Di) 9 διʼ superscr. C) [*](11 num. cap. υπη O: υπθ Di: ιϚ E tit. περὶ λειμωνίου FHADi λιμώνιον E post λειμώνιον syn. e R add. DiA: marg. H2 post νευροειδές add. οἱ δὲ ποταμογείτων A: superscr. H2 (inde natum quod in RV s. v. ποταμογείτων ἕτερος C fol. 281v, N 127 text. huius cap. legitur) 12 λευκότερα A (λεπτότερα Superscr. A2) μικρότερα PFA (ante corr.): μακρότερα reliqui: multum minoribus foliis tenuioribusque (quam beta vulgaris) Pl. δέκα] om, RDl: ἰ (sic) Orib.: δέκα ἢ (in ras.) E2 cf. Pl. undecim saepe, caule lilii (corr. Saraz.) ἢ] καὶ ROrib.Dl 13 δὲ om. RDi: δὲ ἀνίησιν E μακρὸν λεπτόν Dl ὀρθόν NOrib.: ὄρθιον ἴσον (dittogr.) RHDi ὡσπερεὶ Orib. κρίνον AE)
17 λαγώπουν· δύναμιν ἔχει στατικὴν κοιλίας πινόμενον μετʼ οἴνου, ἐπὶ δὲ πυρεσσόντων μεθʼ ὕδατος· περιάπτεται δὲ καὶ πρὸς φλεγμονὴν βουβώνων. φύεται δὲ ἐν πρασιαῖς.
18 μήδιον· φύεται ἐν παλισκίοις τόποις καὶ πετρώδεσι. φύλλα δὲ σέριδι ὅμοια, καυλὸς τρίπηχυς, ἄνθη πορφυροειδῆ, [*](16 RV: λειμώνιον· οἱ δὲ νευροειδές, οἱ δὲ λογχῖτις, οἱ δὲ νάπειον ὄνου, Μάρσοι μενδρουτά, Σύροι μεούδα, οἱ δὲ λυκοσέμφαλον, οἱ δὲ ἐλλεβοροσήματα, οἱ δὲ σκύλλιον, προφῆται λύκου καρδία, Ῥωμαῖοι οὐηράτρουμ νίγρουμ, οἱ δὲ τιντιννάβουλουμ τέρραι, Γάλλοι ἰουρβαρούμ, Δάκοι δάκινα.) [*](17 RV: λαγόπουν· οἱ δὲ λαγοῦ κύμινον καλοῦσιν.) [*](5 SIM.: Pl. XXVI 52 (e S. N) D. eup. II 47 (258).) [*](5 EXC.: med. Gal. XII 56 (═ Paul. Aeg. VII 3 s. v.) cf. Ps. Ap. 62.) [*](8 SIM.: Pl. XXVII 104 (e S. N.) — Zop. (Orib. II 597) Pl. l. s.) [*](8 EXC.: Orib. XI s. v. (μήδιον — στρυφνή); cf. Gal. XII 72 (═ Paul. Aeg. VII 3 s. v.); Hes. s. v. μήδιος.) [*](1 στύφοντα Orib. E: στύφον τῇ γεύσει C πρὸς addidi 3 ἐρυθρὸν γυναικεῖον R: γυναικεῖον ἐρυθρὸν Di ἐπιστάνειν R: ἐφιστάνειν Di: ἐφιστᾶν E (in marg. corr. τάνειν E2) λειμώδεσι Orib.: λιμνώδεσι E) [*](5 num. cap. υπθ O: υʕ ΄ Di: ιζ E tit. περὶ λαγόποδος HDi: περὶ λαγοπ/ A λαγόπουν RFHADi: λαγώπους Orib. (II 656) D. eup. Paul. Aeg. Pl.: λαγόπους E post λαγώπουν syn. e R add. DiA: mg. H2 λαγόπουν γνώριμον R δύναμιν δὲ RE (δὲ eras. E2) σταλτικὴν RHADi: στυπτικὴν καὶ σταλτικὴν E (λ eras. E2) 6 τῶν πυρεσσόντων RDi 7 φλεγμονὰς HA nascitur in segetibus Pl.: nascitur in pratis Ps. Ap.: nascitur locis cultis et ubi oliva habundaverit Dl) [*](8 num. cap. υʕ Ο: υʕα Di: ιη E tit. περὶ μηδίου FHADi N (fol. 103 s. v. μήδιον) text. cap. de medicagine (D. II 176) add., quo factum est, ut syn. ad medicaginem pertinentia huic cap. inser. DiA: mg. H2 μήλειον (δ superscr.) Orib. τόποις post πετρώδεσι colloc. Orib. 9 ἔχει φύλλα AHDi δὲ addidi ἴριδι AHDi: folia habet seridi similia Dl) [*](10 C fol. 216r: N fol. 98 λιμώνιον R 11 ναπιονονιου RA: ναπιονονίννου HA: ναπιονίου (νο superscr.) Di: correxi Μάρσοι libri: fort. Μυσοὶ μεντρουδα superscr. A2 λυκοσέμφαλον libri: corruptum 12 ἐλλεβ. vocatur quod folia habeat hellebori albi similia (cf. D. IV 148) σκύλιον HA 13 οὐηρατου νιτρου R: οὐιρατουνίγρου HDi: οὐραιτουνίγρου A: correxi τιντιναβουλουμ libri: correxi 14 τέρα Di: τέρε HA δάκεινα N cf. Tomaschek l. s. 29) [*](15 C fol. 221r: N 92 λαγόπουν R: nihil mutandum esse monet Schulze λαγουκυμινον C: λαγοκυμεινον N cf. Ps. Ap. nomen herbae leporis pes, quam Afri utunnin (utunni L) dicunt, Bomani eam herbam benedictam vocant)
19 ἐπιμήδιον· καυλός ἐστιν οὐ μέγας, κισσῷ παραπλήσια φύλλα ἔχων, ὅσον δέκα ἢ δώδεκα· οὔτε δὲ καρπὸν οὔτε ἄνθος φέρει· ῥίζαι λεπταί, μέλαιναι, βαρύοσμοι, γευσαμένῳ μωραί· φύεται ἐν τόποις ὑδρηλοῖς.
ταύτης τὰ φύλλα λεῖα μετʼ ἐλαίου κατάπλασμα μαστῶν εἰς τὸ μὴ αὔξεσθαι, ἀτόκιός τε ἡ ῥίζα, καὶ τὰ φύλλα λεῖα ποθέντα ἐν οἴνῳ μετὰ τὴν κάθαρσιν δραχμῶν πέντε πλῆθος ἐπὶ ἡμέρας πέντε ἀσυλλήπτους τηρεῖ.
20 ξιφίον· οἱ δὲ φασγάνιον, οἱ δὲ μαχαιρίωνα καλοῦσι [*](19 RV: ἐπιμήδιον· οἱ δὲ ἔρινος, οἱ δὲ θρυάς, οἱ δὲ πολύρριζον, Ῥωμαῖοι οὐινδίκτα.) [*](5 SIM.: Pl. XXVII 76 (e S. N) — Pl. l. s. D. eup. I 133 (161) — Pl. l. s. eup. II 95 (299).) [*](5 EXC.: Orib. XI s. v. (ἐπιμήδιον — ὑδρηλοῖς); med. Gal. XI 876 (═ Paul. Aeg. VII 3 s. v.).) [*](13 SIM.: Pl. XXV 138; Theophr. h. pl. VI 8, 1 VII 12, 3.) [*](13 EXC.: Orib. XII s. v. (ξιφίον — ἀρούραις); med. Gal. XII 87 (═ Aet. I s. v. Paul. Aeg. VII 3 s. v.); Isid. XVII 9, 83; Hes. s. v. ξίφος; Anecd. gr. ed. Boissonade II 402.) [*](1 κνήκῳ ὅμοιος Orib. 3 ἑφθὴ ἐφ᾿ ἑκανὰς FHADi 4 ἄγει ἔμμηνα FHADi) [*](5 num. cap. υϥα O: υϥβ Di: ιθ E tit. περὶ ἐπιμηδίου FHDi: περὶ ἐπιμιδίου A post ἐπιμήδιον syn. e R add. Di: mg. H2 φύλλα ἔχων κισσῷ παραπλήσια E παραπλήσιος R at cf. Pl. hederae foliis denis atque duodenis 6 ἕνδεκα ἢ δώδεκα R 7 ῥίζαι δὲ EDi (dittogr.) 8 φύεται δὲ C ὑδρηροῖς REDi 9 καταπλάσματα A ad rem cf. Pl. folia in vino trita virginum mammas cohibent: Gal. δύναται δὲ καταπλαττομένη μαστοὺς ὀρθίους διαφυλάττειν 11 post κάθαρσιν desinit cap. in haec ἐπὶ ἡμέρας πέντε (ἐφ᾿ ἡμέρας πλῆθος πέντε C) R: ἐπὶ ἡμέρας ιε πλῆθος ε Ε ἐπὶ ἡμέρας πόντες om. O at cf. Dl folia et radix eius . . . generare non sinit, si quinque aut sex diebus fuerit bibita 12 ἀσυλλήπτους γὰρ Di) [*](13 num. cap. υϥβ RFH: υϥα A: υϥγ Di: E tit. περὶ ξιφίου PHADi ξίφιον E post ξιφίον syn. e R add. Di: marg. H2 post φασγάνιον inser. οἱ δὲ ἀνακτόριν (superscr.) ἀνακτόριοι A2) A οἱ δὲ μαχαιρίωνα καλοῦσι om. Orib. μαχαιρίωνα OE: μαχαιρώνιον RDi (superscr.) A2): macerida Dl: suspectum) [*](14 C fol. 106r: N 78 ἐρινεός CHDi: ἐρεινεός, οἱ δὲ ἔρις N: correxi coll. D. IV 141 θριάς H πολύριζον R 15 epimedium sive ut latini uinectam alias vindictam dicunt sec. Diasc. M. S.)
δύναται δὲ ἡ ἄνωθεν ῥίζα καταπλαττομένη μετʼ οἴνου καὶ 2 λιβανωτοῦ ἀκίδας καὶ σκόλοπας ἐπισπᾶσθαι, σὺν ἀλεύρῳ δὲ αἰρίνῳ καὶ ὑδρομέλιτι διαφορεῖν φύγεθλα, ὅθεν καὶ ταῖς τοιαύταις ἐμπλάστροις μείγνυται· ἄγει δὲ καὶ καταμήνια προστεθεῖσα. φασὶ δὲ καὶ ἀφροδίσια παρορμᾶν τὴν ἀνωτέρω ῥίζαν σὺν οἴνῳ ποθεῖσαν, τὴν κατωτέραν δὲ ἀγόνους ποιεῖν, ἐντεροκηλικοῖς τε παιδίοις ὠφελίμως δίδοσθαι τὴν ἐπάνω ῥίζαν ἐν ποτῷ σὺν ὕδατι.
[*](20 RV: ξιφίον· οἱ δὲ ἀνακτόριον, οἱ δὲ φασγάνιον, οἱ δὲ μαχαιρώνιον, οἱ δὲ Ἄρειον, Ῥωμαῖοι γλαδιώλουμ, οἱ δὲ σεγετάλεμ.)[*](8 SIM.: Pl. l. s. D. eup. I 167 (180) — Zop. (Orib. II 588) — Pl. XXVI 156 eup. II 75 286) — Pl. XXVI 94 eup. II 96 (300) — Pl. XXVI 79.)[*](16 SIM.: Ps. Ap. 47 (Ps. Orib. I 33).)[*](1 σχῆμα ὠνόμασται ξιφίον RDi γὰρ] δὲ Orib.: quia similia sunt iridi Dl ἴριδι (ι pr. in ras.) E2: ἴδιον A (corr. A2) ὂν] δὲ Orib.: μέντοι RDi: om. A 2 καὶ ἄποξυ ROrib.EDiDl 3 πηχυαῖον ὀποῦ μεστόν Orib. 4 δὲ om. ROrib. τὴν μὲν RDi ἐπὶ τῆς ἑτέρας καθημένην ROrib.EDi 5 ὡσπερεὶ C κάτω] μία R 6 μικρὰ ἢ ἰσχνή E cf. Pl. radice ad nucis atellanae figuram fimbriata φύεται δὲ E ἐν ἀρούραις] e diverso xiphion et phasganion in umidis (sc. nascitur) Pl.: τὸ ἐν τῷ σίτῳ ξιφίον Zop. (Orib. II 567) 8 καταπλαττομένη PN: καταπλασσομένη reliqui 10 οἰνομέλιτι R (superscr. A2): cum pulenta adhibita in cataplasma et mulsa pustulas et tumores corporis tollit Dl διαφορεῖ RDi καὶ om. FHADi 11 ἄγουσι . . . προστεθεῖσαι R 12 πρὸς ἀφροδ. R ἀνωτέραν CE: ἀνωτέρω reliqui 13 κατωτέραν PHDi: κατωτέρω F: προσγιωτέραν C: προσγειοτέραν E: δὲ μικροτέραν N post ποιεῖν add. τὴν κατωτέρω δὲ R (om. τὴν ἐπάνω δίζεν) 15 σὺν ὕδατι ποθεῖσαν A)[*](16 C fol. 240v: N 114 marg. adscripsit N (man. rec.) xyfion gladiolus ἀνακτόριν HDi: alii actorion Ps. Ap.: ξιφίον ὃ καὶ ἀνακτόριον Boiss. Anecd. l. s. φάσγανον CHDi: alii eam vocant fascanion Ps. Ap. (L) 17 ἄριον libri: alii arnion Ps. Ap. (L: adion L1 V): correxi γλαδιωλουμ R: γαλαδιοδούμ HDi ϹΕΝΑΛΕΜ C: γεναλέμ NDi: γρεναλέμ(ρ eras.) H: corr. Spr. cf. Herm. XXXIII 414: M. S. gladiolus segetalis quod est l. fagasinon xifion: Köbert l. s. 47)