Dialexeis

ἔστίν που καὶ ποταμῶν τιμή, ἢ κατʼ ὠφέλειαν, ὥσπερ Αἰγυπτίοις πρὸς τὸν Νεῖλον· ἢ κατὰ κάλλος, ὡς Θετταλοῖς πρὸς τὸν Πηνειόν· ἢ κατὰ μέγεθος, ὡς Σκύθαις πρὸς τὸν Ἴστρον· ἢ κατὰ μῦθον, ὡς Αἰτωλοῖς πρὸς Ἀχελῶον· ἢ κατὰ [*](25a)νόμον, ὡς Σπαρτιάταις |πρὸς τὸν Εὐρώταν· ἢ κατὰ τελετήν, ὡς Ἀθηναίοις πρὸς λισσόν.

Εἶτα ποταμοὶ μὲν διέλαχον τὰς τιμὰς κατὰ τὴν χρείαν τῶν ὠφελουμένων, καὶ αἱ τέχναι τιμῆς θεῶν ἑκάστη εὔπορος, ἄλλο ἄλλη προστησαμένη ἄγαλμα· εἰ δέ που τὶ γένος ἀνθρώπων ἐστὶν οὐ θαλάττιον οὐδὲ γεωργικὸν, ἀλλʼ ἀστυπολοῦν καὶ ἀνακεκραμένον κοινωνίᾳ πολιτικ νόμου καὶ λόγου, ἆρα τούτοις ἀγέραστον ἔσται τὸ θεῖον καὶ ἀτίμητον; ἢ τιμήσουσιν μέν, τῇ δὲ φήμῃ μόνῃ· ἀγαλμάτων δὲ καὶ ἱδρυμάτων οὐκ οἰήσονται δεῖν τοῖς θεοῖς; οὐδὲ γὰρ δεῖ τοῖς θεοῖς ἀγαλμάτων οὐδὲ ἱδρυμάτων μᾶλλον, ἢ εἰκόνων ἀγαθοῖς ἀνδράσιν.

Ὥσπερ δέ, οἶμαι, τῷ κατὰ τὰς φωνὰς λόγῳ οὐδὲν δεῖ πρὸς σύστασιν χαρακτήρων Φοινικίων τινῶν, ἢ Ἰωνικῶν. ἢ Ἀττικῶν, ἢ Ἀσσυρίων, ἢ Ἀἰγυπτίων, ἀλλʼ ἡ ἀνθρωπίνη [*](3 Νεῖλον vi. etiam or. 25. 7 f et or. 34. 4 c || 7 ποταμοὶ sq. cf. schol. in Hes. theog. 347 || 19 φοινικίων sq. cf. Plat Phaedr. 274 d) [*](2 τιμὴ κατʼ (fuit τιμὴνκατʼ) R τιμὴ, κατʼ cett. corr. Heins. | ὠφελίαν R || 7 Ἰλισσόν (ιλ in ras.) R! || 9 τιμαῖς θεῶν Dav. τιμῶσι θεὸν Markl. μεσταὶ τιμῆς θεῶν Reiske | ἑκάστη εὔπορος Bob. (Wilam) ἑκάστης ὑπʼ ὄρος codd. ἑκάστης ἐπʼ ὄρει Heins. ἑκάστης ἐφόρῳ Petitus (miscell. libr. IV cap. 3) ἑκάστης ἐφορῶν Dav. ἑκάστης ἔφορον Markl. (Duebn.) ἑκάστη(ς) εὐπο- ροῦσιν Dürr (Hahn) ἑκάστη ὕποχος Fr. Schoell || 9.10 ἄλλο ἄλλης α(θ) ἄλλῳ ἄλλης Heins. Petitus ἄλλο, ἄλλοις Reiske || 14 προστη- σαμένης α(θ) corr Dav (Markl .) || 12 ἀστροπολοῦν MNα(δ) corr. Heins. |16 οὐδὲν Nα(δ Δ) | οὐδὲ (alt .] ἢ Bφ || 19 Φοινι- κείων Wilam. |ἢ om. α(δ) add. Markl.)

οὕτως ἀμέλει καὶ τῇ τοῦ || θείου φύσει δεῖ μὲν οὐδὲν ἀγαλμάτων οὐδὲ ἱδρυμάτων, ἀλλὰ ἀσθενὲς ὄν κομιδῇ τὸ ἀνθρώπειον, καὶ διεστὸς τοῦ θείου ὅσον οὐρανὸς γῆςʼ, σημεῖα ταῦτα ἐμηχανήσατο, ἐν οἷς ἀποθήσεται τὰ τῶν θεῶν ὀνόμιατα καὶ τὰς φήμας αὐτῶν.

Οἷς μὲν οὖν ἡ μνήμη ἔρρωται, καὶ δύνανται εὐθὺ τοῦ οὐρανοῦ ἀνατεινόμενοι τῇ ψυχῇ τῷ θείῳ ἐντυγχάνειν, οὐδὲν ἴσως δεῖ τούτοις ἀγαλμάτων·

σπάνιον δὲ ἐν ἀνθρώποις τὸ τοιοῦτο γένος, καὶ οὐκ ἂν ἐντύχοις δήμῳ ἀθρόῳ τοῦ θείου μνήμονι, καὶ μὴ δεομένῳ τοιαύτης ἐπικουρίας·

οἶον καὶ τοῖς παισὶν οἱ γραμματισταὶ μηχανῶνται ὑποχαράττοντες αὐτοῖς σημεῖα ἀμυδρά, οἷς ἐπάγοντες τὴν χειρουργίαν, ἐθίζονται τῇ μνήμῃ πρὸς τὴν τέχνην.

Δοκοῦσιν δή μοι καὶ οἱ νομοθέται, καθάπερ | τινι παίδων ἀγέλῃ, ἐξευρεῖν τοῖς [*](25b) ἀνθρώποις ταυτὶ τὰ ἀγάλματα, σημεῖα τῆς πρὸς τὸ θεῖον τιμῆς, καὶ ὥσπερ χειραγωηγίαν τινὰ καὶ ὁδὸν πρὸς ἀνάμνησιν.

Ἀγαλμάτων δὲ οὐχ εἶς νόμος, οὐδὲ εἶς τρόπος, [*](3.4 τῇ τοῦ θείου φύσει sq. cf. Dio Chrys. 31. 15 Cicer. nat. deor. II 17 Orig. c. Gels.8 389 || 5 ἀσθενὲς ὂν vi. or. 4. 5 a; 11. 3c etiam infra p 29.1 | διεστὸς cf. Dio Chrys. 12. 60 || 5. 6 ὅσον οὐρανὸς γῆς vi or. 12 1 d vers. finem || 13. 14 οἱ γραμματισταὶ sq cf Quint inst. or. 1. 126 || 17 νομοθέται cf Dio Chrys.12. 40 Cicer. na t. deor. l 27. 77 42. 118 || 21 ἀγαλμάτων sq. cf. Dio Chrys. 72.5 Lucian lup. trag. 42 (690)) [*](8 οἷς — 20 ἀνάμινησιν n) [*](1 σημεῖα ἐξεῦρε MNα(δ) || 2 ἀναμάξεται Markl. || 4 οὐδὲ ἱδρυμάτων (ὲἱ in ras.) R! || 5 διεστὼς MNα(δ) || 6 οὐρανοῦ γῆ HB(Δ) sed cf. Homer. 6 16 || 7 ἀποθήσεται (ο in ras.) R || 11 τοι- οῦτον BMN τοῦτο τὸ Markl. ||12 〈ἐν〉 δήμῳ Heins. 13 οἵαν Merkl. || 15 χειραγωγίαν Dav.)

Καὶ οὐκ ἄλογος ἡ ἀξίωσις τῶν τὰ ἀγάλματα εἰς ἀνθρωπίνην ὁμοιότητα καταστησαμένων·

εἰ γὰρ ἀνθρώπου ψυχὴ ἐγγύτατον θεῷ καὶ ἐμφερέστατον, οὐ δήπου εἰκὸς τὸ ὁμοιότατον αὐτῷ περιβαλεῖν, τὸν θεόν, σκήνει ἀτοπωτάτῳ, ἀλλʼ ὅπερ ἔμελλεν ψυχῆς ἀθανάτοις εὔφορόν τε ἔσεσθαι καὶ κοῦφον καὶ εὐκίνητον μόνον, τοῦτο τῶν ἐν γῇ σωμάτων ἀνατεῖνον τὴν κορυφὴν ὑψοῦ, σοβαρὸν, καὶ γαῦρον, καὶ σύμμετρον, οὔτε διὰ μέγεθος ἐκπληκτικόν, οὔτε διὰ χαίτην φοβερόν, οὔτε διὰ βάρος δυσκίνητον, οὔτε διὰ λειότητα ὀλισθηρόν, οὔτε διὰ τραχύτητα ἀντίτυπον, οὔτε διὰ ψυχρότητα ἑρπηστικόν, οὔτε ἰταμὸν διὰ θερμότητα, οὔτε νηκτὸν διὰ μανότητα, οὐκ ὠμοφάγον διʼ ἀγριότητα, οὐ ποιηφάγον διʼ ἀσθένειαν, ἀλλὰ κεκραμένον μουσικῶς πρὸς τὰ αὐτοῦ ἔργα·

φοβερὸν μὲν δειλοῖς, ἥμερον δὲ ἀγαθοῖς, βαδιστικὸν μὲν τῇ φύσει, πτηνὸν δὲ τῷ λόγῳ, νηκτὸν δὲ τέχνῃ, σιτοφάγον καὶ [*](4 ἡ ἀξίωσις aq. scil. Epicureorum cf. Cicer nat. deor. l 18. 46 Dio Chrys. XII 60 || 6 ἐγγύτατον θεῷ sq. cf. Cicer. nat. deor. l 18. 47 || 8 σκήνει cf. Plat. Axioch. 336 a Theages ap. Stob. ecl. l 8 || 11 σύμμετρον vi or. 36. 1 c τὸ δὲ σῶμα sq. || 19 βαδιστικὸν τῇ φύσει ═ or. 10. 9 a) [*](1 in mge Α΄ (vet. schol. u) R! σημείωσαι N || 2 ἐνόμισε nescio unde δ Δ || 6 ἡ γὰρ α(δ) || 7 αὐτῷ 〈τῶ ἀνομοιοτάτῳ〉 Reiske || 8 τὸν (ante θεὸν) om. B || 9 ψυχαῖς HB(Δ) | ἀθανάτου MN Nφα(δ) | εὔμορφόν Markl || 10 τοῦτο μόνον α(δ) τοῦτο τὸ μόνον Heins. || 11 κορυφὴν] κεφαλὴν MNα(δ) ,,ex glossa“ Dav ,,e prima editione“ Markl. || 12 χαίτην] ἀλκὴν Markl. || 15 ἐρπι- στικόν R ἑρπυστικόν cett (δ Δ0) || 18 αὐτὰ BMN || 19 δειλοῖς] τοῖς φαύλοις Markl. || 20 τῇ τέχνῃ HBMN(Δ) | σιτοφάγον sq.] καὶ γεωπόνον, σιτοφάγον καὶ καρποφάγον Heina.)