De compositione medicamentorum per genera

Galen

Galen, De compositione medicamentorum per genera

[Δαμοκράτους ἀκόπων σκευασίαι.]

  • Ὄντος δὲ πολλοῦ τοῖς φιλιάτροις λόγου
  • Ἀκόπων ἁπάντων χρήσεως καὶ μυρακόπων,
  • Φράσω τίν’ ἐστὶ ταῦτα καὶ πῶς ὠφελεῖ,
  • Πῶς τε καθ’ ἓν αὐτῶν σκευάσαι δεῖ φάρμακον.
  • Ποιεῖ μὲν οὖν ἅπαντα πρὸς νεύρων πόνους,
  • Σαρκός τε πάσης καὶ μυῶν, ὅσους κόπος
  • Καθεῖξεν ἢ ψῦξις ἢ δίχ’ αἰτίας
  • Φανερᾶς ἐγένετο. τοῖς δ’ ὅμοι’ ἀλγήματα
  • Καὶ δυσπαθείας δεῖ φέρειν ταῦτα πολλάκις,
  • 1048
  • Τοῖς εὐαλώτοις ψύξεσίν τε καὶ κόποις,
  • Ἄν χρησάμενός τις πρότερον, οὕτως ἐξίῃ
  • Ἐπὶ τὰς δι’ ἀνάγκην τοῦ βίου λειτουργίας,
  • Σαρκοῖ τ’ ἀτροφοῦντά τινα μέρη τοῦ σώματος
  • Ἄν τις ἀναχρίῃ μετὰ τροφὴν τὰ πεπονθότα,
  • Καὶ δυσαναλήπτοις ἁρμόσει, γέρουσί τε
  • Χειμῶνος αὐτοῖς χρωμένοις εἰς ἑσπέραν.
  • Ὅσα δὲ ποιεῖ τῶν ἀκόπων, δι’ ἑτέρων
  • Ἐροῦμεν, ὑποτάξαντες αὐτῶν ταῖς γραφαῖς
  • Ἢ καὶ προθέντες τῆς γραφῆς τὸ χρήσιμον.
  • Νυνὶ δὲ φήσω πῶς τὸ πρῶτον δεῖ ποιεῖν.
  • Ἀμμωνιακοῦ μὲν γὰρ γο ι΄.
  • Εἴτ’ οὐγγίας ἐθέλει τις εἴτ’ ἄλλον σταθμὸν,
  • Τὸ δ’ αὐτὸ λιβάνου, χαλβάνης δὲ δ΄.
  • Ἐλαφείου μυελοῦ δ΄. καὶ δ΄.
  • Τῆς Ἀττικῆς πέμπουσι ταὐτὸν οἰσύπου,
  • Τερμινθίνης τε τῆς διαυγοῦς δ΄.
  • Μέλιτος καλοῦ τε προσφάτου πάλιν ι΄.
  • 1049
  • Ἴσον τε τούτῳ Ποντικοῦ κηροῦ σταθμὸν,
  • Στέατός τε χηνὸς προσφάτου μαλακοῦ ι΄.
  • Οἴνου Φαλερίνου ε΄. κοτύλας ἢ βραχὺ
  • Ἐλάττονας ἢ καὶ βραχὺ δαψιλεστέρας,
  • Παλαιοῦ τ’ ἐλαίου τοῦ καλοῦ δὶς κ΄.
  • Πειρῶ δὲ τοῦτο μὴ δυσῶδες προσβαλεῖν,
  • Οὕτως γὰρ ἔσται προσφιλὲς τοῖς χρωμένοις.
  • Σκεύαζε δ’ οὕτως. ἐν θυείᾳ μείζονι
  • Λίβανον καταθλάσας εἰς βραχεῖς χόνδρους πάνυ
  • Ἀμμωνιακόν τε παραχέων οἶνον εὐθέως,
  • Ἀφείς τε ταῦτα διαβραχῆναι συμμέτρως,
  • Λέαινε τῷ δοίδυκι καὶ μέλιτος πάχος
  • Ποιῶν, ἀποδίδου τὸ μέλι καὶ τὴν οἴσυπον
  • Καὶ τὸν ἐλάφειον μυελὸν, εἶτα ταῦθ’ ἑνῶν
  • Ἐν τῇ θυείᾳ, τῆκε κηρὸν ἐν χύτρᾳ
  • Καὶ πᾶν ἔλαιον καὶ στέαρ καὶ χαλβάνην
  • Τερμινθίνην τε καὶ τακῆναι πάντ’ ἀφεὶς,
  • Κατὰ τῶν ἐνόντων τῇ θυείᾳ καταχέων,
  • 1050
  • Καὶ μικρὰ δοίδυκι κινήσας, ἵν’ ὑποψυγῇ,
  • Ταῖς χερσὶν ἀνάτριβε τότε ταῦτα πάνθ’ ὁμοῦ,
  • Ἕως ἂν ἑνωθῇ πάντα καὶ μέλιτος λάβῃ
  • Ὑγροῦ καλοῦ τε τὸ πάχος, οὕτως τ’ ἀποτίθου
  • Εἰς κασσιτερινὸν σκεῦος ἢ καὶ πύξινον,
  • Χρώμενος ἐπιμελῶς, ὡς κρατίστῳ φαρμάκῳ.
  • Ἔστιν δὲ καὶ γυναιξὶ συμφορώτατον
  • Ὅσαις ἐγένετο φλεγμονὴ τῆς ὑστέρας
  • Τὰς σκληρίας φέρουσα καὶ σκιῤῥου φόβον,
  • Ἐφ’ ὧν κέλευε πεσσαρίῳ τὸ φάρμακον
  • Ἐγχρισθὲν οὕτως προστιθέναι ταῖς ὑστέραις.
  • Ποιεῖ δὲ τοῦτο καὶ πρὸς ὠτίων πόνους
  • Τοὺς χωρὶς ἕλκους, τοὺς σφοδροὺς δίχα ῥεύματος,
  • Σεργητικοῦ δὲ μῖξον ἰρίνου μύρου
  • Μέρος δ΄. ἢ γ΄. τῷ φαρμάκῳ,
  • Θερμῷ τε δεύσας ἔριον ἔνθες τῷ πόρῳ.
  • Ἄλλο.

  • Καὶ χλωράκοπον τοῦτο δραστικὸν πάνυ,
  • 1051
  • Διὸ ταῖς καταρχαῖς τῶν πόνων μᾶλλον ποιεῖ,
  • Ἀρθριτικοῖς τε καὶ ποδαγρικοῖς συμφέρει,
  • Πρὸ τῶν βαλανείων τριβομένοις τῷ φαρμάκῳ,
  • Πόδας τε καὶ τὰ νεῦρα τὰ πεπαχυσμένα.
  • Οὕτω γὰρ ἔγνων γενομένους ὑγιεῖς τινας.
  • Ἔχει δὲ λιβανωτοῦ καλοῦ λίτραν α΄.
  • Ἀμμωνιακοῦ δὲ θυμιάματος λίτρας β΄.
  • Ἀφρονίτρου τε λευκοτάτου λίτραν α΄.
  • Τὸ δ’ αὐτὸ καθάρας οἰσύπου τῆς Ἀττικῆς,
  • Σμύρνης τε χρηστῆς, χαλβάνης τῆς ἀξύλου,
  • Ὀποπάνακός τε τοῦ καθαροῦ. τούτων καθ’ ἓν
  • Στήσας ἐπιμελῶς γο δὶς δ΄.
  • Εὐφορβίου γο δ΄. τοῦ προσφάτου,
  • Ἴσας τε ταύταις τραχέος λιμνησίου.
  • Καλοῦσι δὲ τοῦτ’ ἀδάρκην, οἱ τὰ μίγματα
  • Ἐν Ἰταλίᾳ πωλοῦντες οἵ τ’ ὠνούμενοι,
  • Κηροῦ σφόδρα καλοῦ Ποντικοῦ λίτρας β΄.
  • Τερμινθίνης τε τῆς καθαρᾶς λίτρας β΄ S".
  • 1052
  • Δαφνίνου ἐλαίου καὶ κυπρίνου καὶ γλευκίνου
  • Λίτραν μίαν ἑκάστ’, ἰρίνου Σεργητικοῦ,
  • Παλαιοῦ δ’ ἐλαίου, σχινίνου τε προσφάτου,
  • Τούτων ἑκάστου δύο πάλιν λίτρας σταθμῷ,
  • Ὄξους τὸ μέτριον. τούτῳ καὶ τὰ μίγματα
  • Τὰ ξηρὰ τρίψας ἐπὶ τὸν αὐτάρκη χρόνον,
  • Λείου ἐπιμελῶς προσβαλεῖς, τήξας μύρα,
  • Κηρόν τε, χαλβάνην τε καὶ τερμινθίνην,
  • Ὀπόν τε πάνακος, τἄλλα θ’ ὑγρὰ μίγματα,
  • Καὶ κατακενώσας θερμὰ καὶ ζέοντ’ ἔτι
  • Κατὰ τῆς θυείας. τῶν γ’ ἐν αὐτῷ μιγμάτων
  • Ἀνάτριβε τῷ δοίδυκι χειρί τ’ εὐτόνως,
  • Καὶ πάνθ’ ἑνώσας ἀποτίθου τὸ φάρμακον
  • Εἰς πυξίδ’ οἵαν εἶπον ἔμπροσθεν βραχύ.
  • Θαῤῥῶν δ’ ἐπὶ πάντων κέχρησο τῶν κεχρονισμένων.
  • Ἄλλο.

  • Καὶ τοῦτο δ’ ἄκοπον εὐπόριστον καὶ καλὸν,
  • Καὶ μάλιστα χειμῶνος, ἔν γε ταῖς ὁδοῖς
  • Τοῖς εὐαλώτοισιν βοηθεῖν δυνάμενον.
  • 1053
  • Ἔχει δὲ καθαροῦ χαλβάνου γ΄. γο.
  • Ὀποπάνακος δὲ προσφάτου γο μίαν.
  • Ἄνθους ἁλὸς γ΄. οἰσύπου δὲ. δ΄.
  • Ἀμμωνιακοῦ θυμιάματος τοῦ καλοῦ
  • Λίτρας η΄. κηροῦ λίτραν α΄. πιτυΐνης πεφρυγμένης,
  • Τῆς μὴ δυσώδους γο δὶς δ΄.
  • Λίτραν τ’ ἐλαίου τοῦ Σαβίνου δὶς δ΄.
  • Πλεῖόν τε τοῦ χειμῶνος, ὡς λίτραν βάλ’ εἰς
  • Οἴνου Φαλερίνου μέλανος γο ι΄.
  • Σκεύαζε δ’ οὕτως. ἐν θυείᾳ
  • Ἀμμωνιακὸν κατάθλασον, εἶτ’ οἶνον βαλὼν,
  • Διάβρεξον ὀλίγον καὶ λεάνας ἐπιμελῶς,
  • Πρόσβαλλ’ ἁλὸς ἄνθους καὶ τὸν οἴσυπον τότε,
  • Εἶτ’ ἐκλεαίνων καὶ μέλιτος ποιῶν πάχος,
  • Τὰ τηκτὰ τήξας, ὕστερον τὴν χαλβάνην
  • Καὶ τὸν ὀποπάνακα προσβαλὼν τῆξον πάλιν,
  • Κατάχει τε τῶν ἔμπροσθε λείων γεγονότων
  • Ἐν τῇ θυείᾳ καὶ καλῶς ἡνωμένων,
  • 1054
  • Οὕτω τε μίξας θερμὸν ἔτι τὸ φάρμακον
  • Ταῖς χερσὶν, ἀπόθου εἰς ὑελοῦν ἀγγεῖον.
  • Ἄλλο μυράκοπον.

  • Καὶ μυράκοπον δὲ τοῦτο τῶν ἄγαν καλῶν.
  • Ἡδὺ γὰρ ὑπάρχει καὶ βοηθεῖ δραστικῶς
  • Πρὸς τοὺς πόνους, οὓς εἶπον ἔμπροσθεν βραχύ.
  • Στακτῆς δὲ ἔχει τῆς καλῆς τρεῖς οὐγγίας,
  • Ὀποβαλσάμου γ΄. καὶ μέλιτος γ΄. Ἀττικοῦ,
  • Κηροῦ τε καθαροῦ Ποντικοῦ γ΄. κροκίνου,
  • Μύρου δὲ Συριακοῦ γο δ΄.
  • Ἀμμωνιακοῦ λευκοτάτου, λείου τε ἁλός.
  • Γο β΄. μίαν δὲ καὶ ἓν μέρος
  • Τερμινθίνης λευκῆς τε καὶ κεκαθαρμένης,
  • Τοῦ κινναμώμου δὲ καὶ μαλαβάθρου λίτραν
  • Μίαν προσαπόδος καὶ μέρος λίτρας τρίτον.
  • Ἂν μὴ παρῇ δὲ μαλάβαθρόν σοι κατὰ τύχην,
  • Πρόσβαλλε νάρδου ταὐτὸ τῆς Γαγγίτιδος.
  • Μύρον δὲ τοῦτο τῶν μετρίως ἐστὶν καλῶν,
  • 1055
  • Ἱκανῶς δὲ φαρμακῶδες, ὡς οὐκ ἄλλο τι.
  • Ἢ ταὐτὸν ὁμοίως ἰρίνου Σεργητικοῦ,
  • Ἢ Κυζικηνοῦ, τοῦτο δὲ ἀμαρακίνου.
  • Τούτοις δὲ χρήσει μὴ παρόντος, ὡς ἔφην,
  • Τοῦ μαλαβάθρου. μέτριον γὰρ οἶμαι μυράκοπον,
  • Οὐδὲν ἔλαττον ὠφελοῦν τοὺς χρωμένους.
  • Σκεύαζε δ’ οὕτως. ἀναλεάνας ἐπιμελῶς
  • Πρόσβαλλε τὸ μέλι καὶ λεάνας συμμέτρως,
  • Στακτήν τε μίξας κὠποβάλσαμον, πάλιν
  • Λέαινε ἐπιμελῶς καθαρὰν τερμινθίνην,
  • Κηρόν τε καὶ τὸ κρόκινον εἰς διπλοῦν βαλὼν
  • Ἀγγεῖον ὕδατι τῆκε τὰ προειρημένα,
  • Περὶ δεῖλον ἐν ἑτέρᾳ χύτρᾳ.
  • Τήξας δὲ ταῦτα παρέγχει μαλάβαθρον,
  • Καὶ πάνθ’ ἑνώσας συμμέτρως, ὡς μὴ ζέσαι,
  • Βάσταζε τὸ διπλοῦν σκευάριον ἐκ τῆς χύτρας,
  • Ψύξας τ’ ἐπιμελῶς καὶ ξύσας τὸ φάρμακον,
  • Προσεμβαλών τε τοῖς πρότερον εἰρημένοις
  • Ἐν τῇ θυείᾳ πάλιν λέαιν’ ἕως καλῶς
  • 1056
  • Ἅπαν ἑνωθῇ καὶ γένηθ’ ἓν φάρμακον.
  • Εἰ δ’ αὐτὸ βούλει δραστικώτερον ποιεῖν
  • Πρὸς τὰ νεῦρά τε καὶ τὰ κεχρονισμένα
  • Καὶ τὰς διαθέσεις τάς τε τῶν μυῶν τάσεις,
  • Εὐφορβίου τε καλοῦ καὶ ἔτι προσφάτου
  • Γο β΄. τῷ παντὶ κατάμιξον σταθμῷ,
  • Τοῖς θ’ ἁλσὶ καὶ τῷ μέλιτι τῷ τ’ ὀποβαλσάμῳ
  • Συνεκλεάνας πρότερον αὐτάρκει χρόνῳ.
  • Οὕτως δ’ ἑνώσας πάντα τὰ προειρημένα,
  • Εἰς πυξίδ’ ἀπόθου ἢ εἰς ὑελοῦν ἀγγεῖον,
  • Ἀπὸ τῶν βαλανείων μᾶλλον αὐτῷ χρώμενος.
  • Βασιλεῖ δὲ ποιῶν καὶ Σεβαστῷ μυράκοπον,
  • Σκεύαζε ῥᾷστα τοῦτο καὶ χωρὶς πυρὸς
  • Ἔχον ὀποβαλσάμου μέτρον ὡς γ΄. οὐγγίας.
  • Καὶ τοῦ κρατίστου δὲ μαλαβάθρου γο
  • Ιε΄. κινναμώμου τοῦ καλοῦ ταὐτὸ,
  • Κηροῦ δ’ ἀνόσμου λευκοτάτου δραχμὰς ι΄.
  • 1057
  • Σκεύαζε δ’ αὐτὸ μαλαβάθρου τρίτον μέρος.
  • Καὶ κηρὸν εἰς ἐλάχιστα κατατετμημένον,
  • Εἰς ἀργυρᾶν ἔμβαλε λεπτὴν φιάλην.
  • Τήξας ἐφ’ ὕδατος θερμοτάτου ψύξας ξύσον,
  • Καὶ προσβαλὼν λεῖα ἐν τῷ ὀποβαλσάμῳ
  • Καὶ κινναμώμῳ, τρῖβε πάλιν ἑνῶν ἅπαν,
  • Τότε λοιπὸν αὐτοῖς μαλάβαθρον παρεγχέας,
  • Τρίβων ἕνωσον χερσὶν, οὕτω τ’ ἀποτίθου
  • Εἰς ἀργυροῦν σκευάριον ἢ ὑελοῦν παχὺ,
  • Οὕτως γὰρ ἕξεις ἀσφαλῶς τὸ φάρμακον.
  • Τρίτον δὲ λίτρας προσβαλὼν Γαγγιτικῆς,
  • Νάρδου ποιήσεις γλυκύτερον τὸ φάρμακον.
  • Καὶ κρεῖσσον πρὸς τὰς διαθέσεις τὰς προσφάτους
  • Σύγχρισμα. ἂν μὴ παρῇ δὲ κιννάμωμον, οὐ βαλὼν
  • Ἕξεις ἐλαχίστως μεῖον, ἀλλ’ ὄντως καλὸν,
  • Καὶ παντὸς ἄλλου μυρακόπου κρεῖσσον πολύ.
  • Εἰ δ’ αὐτὸ βούλει δραστικώτερον ποιεῖν
  • 1058
  • Πρὸς ἃς προεῖπον διαθέσεις, Ἀτλαντικοῦ
  • Εὐφορβίου πρόσβαλλε δραχμὰς δ΄.
  • Ἔσται γὰρ οὕτως ἡδὺ καὶ δραστήριον,
  • Κᾂν ᾖ δι’ ὀλίγων μιγμάτων συγκείμενον.
  • Τινὰς δ’ ἐπέγνων στέασι πολλοῖς χρωμένους
  • Μυελοῦ τε πολλοῦ καί τινων ἀρωμάτων,
  • Ὀποῖς τε καὶ μύροισι κἀλαίοις τισὶν,
  • Οἷς πάλιν ἀμέλει χρησάμενος ἔγνων ὅτι
  • Ἀπειροκάλων τοιαῦτα καὶ μὴ κεκρικότων
  • Τὰ μίγματα, τάς τε ἁπλὰς τούτων φύσεις.