De alimentorum facultatibus

τούτων οὖν εἰϲ ἀεὶ μεμνημένοϲ ἔτι τε προϲέχων, εἰ κατὰ τὰϲ ἑψήϲειϲ ἢ τὰϲ ὀπτήϲειϲ ἢ τὰϲ διὰ ταγήνου ϲκευαϲίαϲ ἀποτίθεται τὰϲ ἰϲχυρὰϲ ποιότηταϲ ἕκαϲτα τῶν εἰϲ πεῖραν ἀγομένων, οὐ δεήϲῃ παρ’ ἐμοῦ περὶ πάντων ἀκοῦϲαι κατ’ εἶδοϲ, ἀλλ’ ὥϲπερ ἐπὶ τῶν ἄλλων ἐποίηϲα, τὰ ϲυνεχῶϲ ἐϲθιόμενα μάλιϲτ’ ἐξηγήϲομαι.

Τῇ τῆϲ ϲκίλληϲ ῥίζῃ παραπληϲία πώϲ ἐϲτιν ἡ τοῦ ἀϲφοδέλου κατὰ μέγεθοϲ καὶ ϲχῆμα καὶ πικρότητα. ϲκευαζομένη μέντοι, καθάπερ οἱ θέρμοι, τὸ πλεῖϲτον τῆϲ πικρότητοϲ ἀποτίθεται καὶ ταύτῃ τῆϲ ϲκίλληϲ διαφέρει. δυϲέκνιπτοϲ γάρ ἐϲτι παντελῶϲ ἡ ἐκείνηϲ ποιότηϲ, Ἠϲίοδοϲ μὲν οὖν ἔοικεν ἐπαινεῖν τὸν ἀϲφόδελον ἐν οἷϲ φηϲιν·

οὐδ’ ὅϲον ἐν μαλάχῃ τε καὶ ἀϲφοδέλῳ μέγ’ ὄνειαρ.

ἐγὼ δ’ οἴδα διὰ λιμὸν ἀγροίκουϲ τινὰϲ ἑψήϲεϲι τε πλείοϲι καὶ ἀποβρέξεϲιν ἐν ὕδατι γλυκεῖ μόλιϲ αὐτὴν ἐδώδιμον ἐργασαϲένους· ἢ γε μὴν δύναμιϲ καὶ

Ἐκ ταὐτοῦ γένουϲ εἰϲὶ καὶ οἱ βολβοὶ τοῖϲ προειρημένοιϲ. ἐϲθίεται γὰρ αὐτῶν ἡ ῥίζα χωρὶϲ τῶν φύλλων, ἐν ἤρι δέ ποτε καὶ ὁ ἀϲπάραγοϲ. ἔχει δ’ ἐν ἑαυτῷ πικράν τε καὶ αὐϲτηρὰν δύναμιν ἐμφανῆ, δι’ ἃϲ καὶ ϲτόμαχον ἔκλυτον ἐπεγείρει πωϲ εἰϲ ὄρεξιν. οὐκ ἐναντιοῦται δ’ οὐδὲ τοῖϲ ἀναπτύειν τι δεομένοιϲ ἐκ θώρακός τε καὶ πλεύμονοϲ, καίτοι τήν γ’ οὐϲίαν τοῦ ϲώματοϲ παχυτέραν τε καὶ γλιϲχροτέραν ἔχων. ἄλλ’ ἡ πικρότηϲ ἀντιπράττει τῷ πάχει, τέμνειν τὰ γλίϲχρα καὶ παχέα πεφυκυῖα, καθάπερ ἐν τοῖϲ Περὶ φαρμάκων εἴρηται.

διὸ κἂν δίϲεφθοι γενηθῶϲι, τροφιμώτεροι μέν εἰϲιν, ἐναντιοῦνται δ’ ἤδη τοῖϲ ἀναπτύεϲθαι δεομένοιϲ, ὡϲ ἂν ἀποθέμενοι τὸ πικρὸν ἅπαν. ἐϲθίειν δ’ αὐτοὺϲ ἄμεινον τηνικαῦτα δι’ ὄξουϲ ἅμ’ ἐλαίῳ καὶ γάρῳ· καὶ γὰρ ἡδίουϲ οὕτω γε καὶ ἀφυϲότεροι καὶ τροφιμώτεροι καὶ πεφθῆναι ῥᾴουϲ γίγνονται. πλεονάϲαντεϲ δὲ κατὰ τὴν ἐδωδὴν αὐτῶν ἔνιοι προδήλωϲ ᾔϲθοντο καὶ ϲπέρμα πλέον ἴϲχοντεϲ καὶ προθυμότεροι γιγνόμενοι πρὸϲ ἀφροδίϲια.

ϲκευάζουϲι δὲ καὶ τούτουϲ οἱ ἄνθρωποι πολυειδῶϲ. οὐ γὰρ μόνον ἑφθούϲ, ὡϲ ἔφην, δι’ ὕδατοϲ, ἀλλὰ καὶ λοπάδαϲ ἐξ αὐτῶν ἠρτυμέναϲ ποικίλωϲ ϲυντιθέαϲιν ἐκ ταγήνου τέ τινεϲ ἄλλοι προϲφέρονται, πολλοὶ δ’ ὀπτῶντεϲ ἐπ’ ἐϲχάραϲ. ἀλλ’ οὔτοι γε τὴν πολλὴν ἕψηϲιν οὐκ ἀναμένουϲιν, ἀρκοῦνται δὲ πάνυ βραχείᾳ. τινὲϲ δ’ οὐδ’ ὅλωϲ προέψουϲι χαίροντεϲ αὐτῶν τῷ πικρῷ τε καὶ αὐϲτηρῷ διαϲῳζομένῳ·

προτρέπει γὰρ αὐτοὺϲ μᾶλλον ἐπὶ τὴν ἐδωδήν. ἀλλ’ εἰ μὲν ὡϲ προτρέποντι χρήϲαιντο μέχρι δυοῖν ἢ τριῶν προελθόντεϲ, εἴη ἄν τι πλέον αὐτοῖϲ. εἰ δὲ πλεονάϲαιεν ἐπὶ τῶν οὕτω ϲκευασθέντων, καὶ μάλιϲθ’ ὅταν, ὡϲ

Αἱ ῥίζαι καὶ τούτων ἐϲθίονται, τροφὴν μὲν ἥττονα τῶν γογγυλίδων ἔχουϲαι, καθάπερ καὶ τῶν Κυρηναίων ἄρων, θερμαίνουϲαι δὲ ϲαφῶϲ καί τι καὶ ἀρωματίζον ἐμφαίνουϲαι. τὸ μὲν οὖν δύϲπεπτον αὐταῖϲ ὁμοίωϲ ὑπάρχει ταῖϲ ἄλλαιϲ ῥίζαιϲ. οὐρητικαὶ δ’ εἰϲὶ καί, εἰ πλεονάζοι τιϲ αὐτῶν ἐν τῇ χρήϲει, κακόχυμοι μετρίωϲ. εὐχυμοτέρα γε μήν ἐϲτιν ἡ καρὼ τοῦ ϲταφυλίνου.

τινὲϲ δὲ τὸν ἄγριον ϲταφυλῖνον | ὀνομάζουϲι δαῦκον, οὐρητικώτερον μὲν ὄντα, φαρμακωδέϲτερον δ’ ἤδη καὶ πολλῆϲ ἑψήϲεωϲ δεόμενον, εἰ μέλλοι τιϲ ἐϲθίειν αὐτόν.

Ἐν ῥίζαιϲ ἢ βολβοῖϲ ἀριθμεῖν ἀναγκαῖόν ἐϲτι καὶ ταῦτα μηδεμίαν ἔχοντα ϲαφῆ ποιότητα. χρῶνται τοιγαροῦν αὐτοῖϲ οἱ χρώμενοι πρὸϲ ὑποδοχὴν ἀρτυμάτων, ὥϲπερ καὶ τοῖϲ ἄλλοιϲ, ὅϲα καλοῦϲιν ἄποια καὶ ἀβλαβῆ καὶ ὑδατώδη κατὰ τὴν γεῦϲιν. ἔϲτι δ’ ἁπάντων αὐτῶν κοινόν. ὡϲ μηδὲ τὴν ἀναδιδομένην εἰϲ τὸ ϲῶμα τροφὴν ἐξαίρετόν τινα δύνα

Καὶ τῶν μυκήτων οἱ βωλῖται, καλῶϲ ἑψηθέντεϲ ἐν ὕδατι, πληϲίον ἥκουϲι τῶν ἀποίων ἐδεϲμάτων. οὐ μὴν οὕτω γε μόνοιϲ αὐτοῖϲ οἱ ἄνθρωποι χρῶνται, ϲκευάζουϲι δὲ καὶ ἀρτύουϲι πολυειδῶϲ, ὥϲπερ καὶ τἄλλα, ὅϲα μηδεμίαν ἐξαίρετον ἔχει ποιότητα. φλεγματώδηϲ δ’ | ἐϲτὶν ἡ ἐξ αὐτῶν τροφὴ καὶ δῆλον ὅτι καὶ ψυχρά, κἂν πλεονάζῃ τιϲ ἐν αὐτοῖϲ, κακόχυμοϲ.

ἀβλαβέϲτατοι μὲν οὖν τῶν ἄλλων μυκήτων εἰϲὶν οὔτοι, δεύτεροι δὲ μετ’ αὐτοὺϲ οἱ ἀμανῖται. τῶν δ’ ἄλλων ἀϲφαλέϲτερόν ἐϲτι μηδ’ ὅλωϲ ἅπτεϲθαι· πολλοὶ γὰρ ἐξ αὐτῶν ἀπέθανον. ἐγὼ δ’ οἶδά τινα καὶ τῶν βωλιτῶν αὐτῶν, οἵπερ ἀβλαβέϲτατοι δοκοῦϲιν εἶναι, πλείοναϲ οὐκ ἀκριβῶϲ ἑφθοὺϲ φαγόντα, θλιβέντα τε τὸ ϲτόμα τῆϲ κοιλίαϲ καὶ βαρυνθέντα καὶ ϲτενοχωρηθέντα καὶ δυϲπνοήϲαντα καὶ λειποψυχήϲαντα καὶ ψυχρὸν ἱδρώϲαντα καὶ μόγιϲ ϲωθέντα διὰ τῆϲ τῶν τεμνόντων τοὺϲ παχεῖϲ χυμοὺϲ προϲφορᾶϲ, ὁποῖόν ἐϲτιν ὀξύμελι καθ’ ἑαυτό τε καὶ μεθ’ ὑϲϲώπου καὶ ὀριγάνου μετρίωϲ ἑψηθέντων ἐν αὐτῷ. καὶ γὰρ ἐκεῖνοϲ ἔλαβε καὶ τούτων καὶ τοῦ λίτρου τὸν ἀφρὸν ἐπιπαϲθέντ’ αὐτοῖϲ, ἐφ’ οἷϲ ἤμεϲε τοὺϲ ἐδηδεϲμένουϲ μύκηταϲ, ἤδη πωϲ εἰϲ φλεγματώδη χυμὸν ἱκανῶϲ ψυχρὸν καὶ παχὺν ὑπηλλαγμένουϲ.

Ὠμὴν μὲν αὐτὴν ἐϲθίουϲι μόνην τοὐπίπαν οἱ κατὰ τὰϲ πόλειϲ ἄνθρωποι | πρώτην ἁπάντων μετὰ γάρου γαϲτρὸϲ ὑπαγωγῆϲ ἕνεκεν, ὀλίγοι δὲ καὶ ὄξουϲ ἐπιχέουϲιν. οἱ δ’ ἐν τοῖϲ ἀγροῖϲ καὶ μετ’ ἄρτου πολλάκιϲ προϲφέρονται παραπληϲίωϲ τοῖϲ ἄλλοιϲ αὐτοφυέϲιν ὄψοιϲ, ἐξ

τῆϲ ῥαφανῖδοϲ δὲ καὶ τὸν καυλὸν μὲν ἐϲθίουϲι καὶ τὰ φύλλα κατ’ ἀνάγκην μᾶλλον ἢ ἑκόντεϲ. ἡ μέντοι ῥίζα τῶν ϲυνεχῶϲ ἐϲθιομένων. ἐϲτὶν ὡϲ ὄψον μᾶλλον ἢ τροφή, τῆϲ λεπτυντικῆϲ δυνάμεωϲ οὖϲα καὶ αὐτὴ δηλονότι μετὰ τοῦ θερμαίνειν ϲαφῶϲ· ἐπικρατεῖ γὰρ ἡ δριμεῖα ποιότηϲ ἐν αὐτῇ. κατὰ δὲ τὸ ἔαρ εἴωθε καυλόν τινα γεννᾶν εἰϲ ὕψοϲ ἀνερχόμενον, ὥϲπερ καὶ τἄλλα τὰ μέλλοντα καρποφορήϲειν, ὅντινα καυλὸν ἕψοντεϲ ἐϲθίουϲι δι’ ἐλαίου τε καὶ γάρου καὶ ὄξουϲ, ὥϲπερ καὶ τὸν τῆϲ γογγυλίδοϲ καὶ τὸν τοῦ νάπυοϲ καὶ τὸν τῆϲ θριδακίνηϲ.

καὶ τρέφει μὲν δηλονότι μᾶλλον ὁ καυλὸϲ οὖτοϲ τῆϲ ὠμῆϲ | ῥαφανῖδοϲ, ὡϲ ἂν ἀποτιθέμενοϲ ἐν τῷ ὕδατι τὴν δριμύτητα, βραχυτάτην δ’ ὅμωϲ καὶ αὐτὸϲ ἔχει τροφήν. ἔνιοι δ’ οὐ μόνον τὸν καυλὸν ἀλλὰ καὶ αὐτὰϲ ἕψοντεϲ ἐϲθίουϲι τὰϲ ῥαφανῖδαϲ ὁμοίωϲ ταῖϲ γογγυλίϲι. θαυμάϲαι δ’ ἔϲτι καὶ τῶν ἰατρῶν καὶ τῶν ἰδιωτῶν ἐκείνουϲ, ὅϲοι μετὰ τὸ δεῖπνον ὠμὰϲ ἐϲθίουϲιν αὐτὰϲ εὐπεψίαϲ ἕνεκεν. αὐτοὶ μὲν γὰρ ἱκανὴν ἐϲχηκέναι τούτου φαϲὶ πεῖραν, οἱ μιμηϲάμενοι δ’ αὐτοὺϲ ἅπαντεϲ ἐβλάβηϲαν.

Καὶ τούτων τῶν φυτῶν τὰϲ μὲν ῥίζαϲ ἐϲθίουϲιν οἱ ἄνθρωποι πλειϲτάκιϲ, ὀλιγάκιϲ δὲ τὸν καυλὸν καὶ τὰ φύλλα. δριμεῖαν δ’ ἱκανῶϲ

τό γε μὴν ϲκόροδον οὐ μόνον ὡϲ ὄψον, ἀλλὰ καὶ ὡϲ φάρμακον ὑγιεινὸν ἐϲθίου|ϲιν, ἐκφρακτικῆϲ τε καὶ διαφορητικῆϲ ὑπάρχον δυνάμεωϲ. ἑψηθὲν δ’ ἐπ’ ὀλίγον, ὡϲ ἀποθέϲθαι τὴν δριμύτητα, τῇ μὲν δυνάμει καταδεέϲτερον γίγνεται, τὴν κακοχυμίαν δ’ οὐκέτι διαϲῴζει. καθάπερ οὐδ’ ὅταν ἑψήϲῃ τιϲ δίϲ τὰ πράϲα καὶ τὰ κρόμυα.

τὰ δ’ ἀμπελόπραϲα διαφέρει τῶν πράϲων τοϲοῦτον, ὅϲον κὰν τοῖϲ ἄλλοιϲ ἅπαϲι τοῖϲ ὁμογενέϲι τὰ ἄγρια τῶν ἡμέρων. ἀποτίθενται δ’ εἰϲ τοὐπιὸν ἔτοϲ ὅλον ἔνιοι, καθάπερ τὰ κρόμυα, δι’ ὄξουϲ ϲυντιθέντεϲ, οὕτω καὶ τὰ ἀμπελόπραϲα, καὶ γίγνεται πρόϲ τε τὴν ἐδωδὴν ἀμείνω καὶ ἧττον κακόχυμα.

φείδεϲθαι δὲ χρὴ τῆϲ ϲυνεχοῦϲ ἐδωδῆϲ ἀπάντων τῶν δριμέων, καὶ μάλιϲθ’ ὅταν ὁ προϲφερόμενοϲ αὐτὰ χολωδέϲτεροϲ ᾗ φύϲει. μόνοιϲ γὰρ τοῖϲ ἤτοι τὸν φλεγματώδη χυμὸν ἢ τὸν ὠμὸν καὶ παχὺν καὶ γλίϲχρον ἠθροικόϲιν ἐπιτήδεια τὰ τοιαῦτα τῶν ἐδεϲμάτων ἐϲτίν.