History of the Peloponnesian War

« Plerique quidem eorum, qui ex hoc loco verba jam fecerunt, eum laudant, qui hanc orationem legi iiddidit, propterea quod pulchrum sit, eam de iis, qui in praeliis interfecti sepeliantur, haberi. Mihi vero satis fore videatur, virorum, qui factis fortes exstiterunt, honores etiam iactis declarari, qualia sunt, quae publice nunc circa hoc sepulcrum apparata videtis, nec in uno viro multorum virtutes periclitari, ne proinde atque ipse vel bene vel deterius dixerit, memoria prodatur.

Difficile enim est modum in dicendo tenere, quamdiu vix etiam aestimatio veritatis certa et constans in animis existit. Nam auditor, qui rei est conscius et benevolus , forsitan existimaverit aliquid impari oratione declarari prae iis, quae ipse cupit ac novit; et rei ignarus nonnulla etiam redundare putabit, propter invidiam, si quid supra suam naturam audiat. Ealenus enim laudes, qme aliis tribuuntur, sunt tolerabiles, quatenus unusquisque se quoque aliquid eorum, quae audivit, facere posse putat, quod autem supra ipsos est, ei jam et invident et fidem non habent.

Quoniam autem majores nostri haec praedare se

« Initium autem a majoribus ducam; aequum enim est et simul etiam decorum, in hac tali re hunc honorem commemorationis ipsis tribui; regionem enim istam iidem semper incolentes, succedentibus posteris ad hoc usque tempus liberam sua virtute tradiderunt.

Itaque quum illi laude sunt digni, tum etiam magis patres nostri; nam quum addidissent ad ea, quae acceperant, tantum imperium quantum obtinemus, non sine labore id nobis, qui nunc sumus, reliquerunt.

Majorem vero hujus imperii partem nos ipsi hi, qui etiam nunc in media ferine aetate sumus, adauximus urbemque rebus omnibus instruximus et ad bellum et ad pacem expeditissimam.

Ex his ego praeclara facinora bellica, quibus quaeque parta sunt, aut si quid nos ipsi aut patres nostri, bellum a barbaris aut a Qraecis illatum alacriter propulsantes fecimus, ne apud rerum gnaros prolixior sim, omittam; sed quibus studiis ad hoc imperium pervenerimus, et quo reipublicae administrandae genere, quibusve artibus sit auctum, haec ubi prius declaravero, accedam etiam ad istorum laudationem, existimans et non indecora dictu fore ea in praesenti re et universum tam civium quam peregrinorum coetum utile esse haec audire.

« Utimur enim ea reipublicae forma quae aliarum civitatium leges non aemuletur, imo vero ipsi alicui potius exemplo sumus, quam alios imitamur. Et nomine quidem populare imperium vocatur propterea quod non ad paucos, sed ad plures rerum administratio pertinet; fruun^ur vero ex legum praescripto in privatis controversiis omnes aequo jure, sed quod ad aestimationem attinet, ut quisque aliqua in re bene audit, ita etiam non potius quod sit ex aliqua civium parte, quam virtutis gratia, in republica aliis anteponitur, neque etiam propter paupertatem quisquam, dummodo aliqua in re civitati prodesse possit, dignitatis obscuritate impeditur.