History of the Peloponnesian War

« Viri Peloponnesii et socii, majores quoque nostri multas expeditiones tum in ipsa Peloponneso, tum extra fecerunt, et de nobis ipsis qui aetate sunt provectiore, rerum bellicarum non sunt imperiti; verunlamen nunqdam cum apparatu, qui esset hoc major, sumus egressi, sed et adversus polentissimam civitatem nunc proficiscimur, et nos ipsi cum maximo et robustissimo exercitu bellum illi inferimus.

iEquum igitur est, ut nos neque majoribus deteriores praebeamus neque ipsorum nostrum opinione inferiores. Nam universa Graecia hoc motu mentes exspectatione erectas habet et animum advertit, et nobis benivola sperat propter odium, quo Athenienses persequitur, nos ex animi sententia rem gesturos.

Quamvis igitur alicui videamur vel maximo cum exercitu contra hostes proficisci, et certissima spes sit, eos nobiscum manus conserere non ausuros, non tamen ideo oportet nos negligentius instructos prodire, sed et uniuscujusque civitatis tam ducem quam militem exspectare semper pro se quemque ut in aliquod periculum veniat.

Nam incerti sunt bellorum casus, et parvis momentis res magnae vertuntur et per animi impetum victoriae occasiones praebentur; et saepe minor manus, quae timeret, majorem fortius propulsavit, quod propter contemptum esset imparata.

Oportet autem in hostili agro milites animis quidem semper esse confidentes, sed ad rem gerendam se cum metu parare; sic enim et ad invadendos hosteft animis erunt paratissimi, et adversus hostium conatus tutissimi.

Nos vero adversus civitatem proficiscimur, quae non est adeo infirma ad bellum propulsandum, sed quae rebus omnibus est optime instructa; quare omnino credendum est, illos pugnam nobiscum esse commissuros, licet jam sese non moverint, quum nondum adsumus, at quum in agro suo nos videbunt praedam agentes et res suas perdentes.

Omnes enim, qui in conspectu suo repentinam aliquam et insolitam rerum suarum cladem cernunt, ira invadit: et qui ratione minimum utuntur, animi impetu plerumque rem aggrediuntur.

Athenienses autem omnium maxime hoc facturos, verisimile est, qui censent, se dignos esse*, qui aliis imperent, et armis infestis aliorum agros vastent potius, quam suum cernant.

Quum igitur tantae civitati bellum inferamus, et maximam famam tam nostris majoribus, quam nobis ipsis allaturi simus in utramque partem pro rerum eventu, sequimini quocunque vos aliquis duxerit, hoc praeter cetera agentes, ut ordinem conservetis