Commentarii in Apocalypsin

Victorinus, Saint, Bishop of Poetovio

Victorinus Saint, Bishop of Poetovio. Victorini Episcopi Petavionensis Opera (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 49). Haussleiter, Johann, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1916.

Resignatio sigillorum, ut diximus, apertio est ueteris testamenti et praedicatorum praenuntiatio in nouissimo tempore futurorum; quae licet scriptura prophetica per singula sigilla dicat, omnibus tamen simul apertis sigillis ordinem tamen [*]( 1 post uiginti add. autem F 2 post fialas add. aureas K post habentes add. et X 3 nouum*X>CB populo FKM 4 ostendit] significat S cantantem om. H, cantantcs FK 5 conferentem CBS, confe- rentes K 6 nouum etiam .. resurgere praebet F, om. cet. et Beatus p. 289 7 post nouum (alt. et lin. 8. 9) add. est TX quater ante cum add. eum H 8 in caelos CBg, ad celos K, in caelum FH 9 dare X nouum .. homines om. S sancto spiritu Bg signare T(I) 11 corda TF cordam i. 1. extensam DmlCB 12 post significat add. id est T 13 et] ex DCB propagine CB post propag. add. et DCB post angelorum add. aut 8, autemjr 14 post immo add. omnium laus S omnium] omnibus TFMSQ, hominibus H (item Beati cod. Burgensis) salus = aaitaajj.6;, salutatio salus ettest. om. DCB 15 creationis] dominationis D, dominationes CB referentiae T, referentiam D, referent iam CB gratulationem] gratiarum actionem CB 19 pronuntiacio H 20 sigilla S, singula T (bis), om. cet. 21 dicant TFHS, dicit CB omnes simul sigillos apertos K tamen alt. om. S ) [*]( 5* )

suum habet praedicatio. [et uidi, cum aperuisset agnus [*]( 6, 1. 2 ) unum de septem sigillis, audiui unum de quattuor animalibus dicens: ueni et uide. et ecce equus albus et qui sedebat in illo habens arcum.J nam aperto primo sigillo dicit se uidisse equum album et equitem coronatum habentem arcum; hoc enim in primo factum est. postquam enim ascendit in caelo dominus et aperuit uniuersa, misit spiritum sanctum, cuius uerba (per\') praedicatores tamquam sagittae ad cor humanum pergentes ut euincerent incredulitatem. corona autem super caput praedicatoribus est promissa per spiritum sanctum. ceteri tres equi: bella, fames et pestes in euangelio a domino nostro praedicatum manifestius significat; ideoque ait unum de animalibus dixisse, quia omnia [*]( 6, 1 ) quattuor unum sunt. ueni et uide: \'ueni\' dicitur inuitato ad fidem, \'uide\' dicitur ei qui non uidebat. ergo equus albus uerbum est praedicationis cum spiritu sancto in orbem missum; ait enim dominus: praedicabitur hoc euangelium per totum orbem terrarum in testimonium omnibus gentibus et tunc ueniet finis. [*]( 11 cf. Apoc. 6, 4. 5. 8 17 Mattli. 24, 14 ) [*](1 et... habens arcum add. X uidi om. S 2 post sigillis add. uidi et S 4 in illum S, super illum Hg nani om. X apertum primum sigillum F o dicit Dm2CBX, cum dicat T93 6 in primo TD, primo CB, in ipso (P, in ipso (factum) in primo S, per ipsum primo g 7 caelo TFM, caelum H5В, caelos DCBKS 8 sanctum] suum B uerbo FK\\8 per addidi praedicationis CB 9 corda CB humanum] hominum DCB pergentes] pertingentes Dm2S ut om. 58 uincerent DCBFH 10 coronas F premissa T 11 pestes] pestilentias g 12 in om. C nostro om. DGB praedicata CBg 13 <sig)nificat] denuo incipit cod. I, cf. p. 63, 3 significant CBS omnia om. IK 14 quattuor om. CB inuitatas F 15 uidebat] audibat T, audiebat HM 16 cum] id est IK sps scs T(l) in orbem missum] misso in orbem CB, cucurrit per orbem H 17 missus TipS dominus om. IKM 19 omnibus] coram CB )

[Et cum apcru issct sujnacitlum secundum, llllcliui se-[*]( 6,3.4 )quens animal dicens: ueni et uide. et exiit alter equus r u fu set sedenti super illum datus est gladius maynus.] Equus russeus et qui sedebat super eum habens gladium: bella sunt significata futura, ut legimus in euangelio: surget enim gens contra gentem et regnum aduersus regnum et erunt terrae motus magni. hic est equus russeus.

[Et cum aperuisset signaculum tertium, audiui[*]( 6, 5 )tertium animal dicens: ueni et uide. et ecce equus niger et qui sedebat in illo habens stateram in manu sua.] Equus autem niger famem significat; ait enim dominus: erunt fames per loca. proprie autem extenditur uerbum usque ad Antichristi tempora, quando magna fames est futura quandoque omnes laedentur.

Statera in manu: libra examinis, in qua singulorum merita ostenderet. ait dux: uinum et oleum ne laeseris, id est [*]( 6, 6 ) hominem spiritalem ne plagis percusseris. hic est equus niger. 15-17 Hanc particulam Hieronymus ex Ticonii commentariis deprompsit, cuius longiorem expositionem Beatus p. 294 et 295 seruauit hunc in modum: Equus niger famem significat intra ecclesiam spiritualem, [*]( 6 Luc. 21, 10. 11. 11 Matth. 24, 7 ) [*](1 recensiones Hieronymi et posteriorum secundum ordinem apocalypsis sectionem de equo rufo ponunt ante sectionem de equo nigro Et cum ... magnus add. X sigillum H;S cum Vulg. sequens] secundum Hg\\Į3 cum Vulg. 2 exiit HSH3, ecce FIKM alter om. IKM equus alter F 3 data est gloria magna K 4 post equus add. quoque H russeus TDml, roseus CB\'is, rufus cet. eum] illum H 5 bella futura significant g 6 enim om. IK 7 post magni add. per loca IKS cum Vulg. hic] hinc TFm1, hi H est om. Tip russeus TDmlS, roseus CBIKg, rufus HM 8 Et cum .. sua add. X 9 animal tertium F 10 in eo g, super illum H staterem FK 11 autem om. X erit HIK 12 extendunt H 13 quando] quoniam e magna om. IK est] erit DIKM futura] uentura B quamque e 14 omnes] homines KM 15 post statera add. autem X post examinis add. est g 16 ostenderet TDm2eS, ostenderit DmlCBM, ostendet I, ostendat H, ostenduntur K dux T, duas DCB, dein eg, enim IlS\'is, enim dux FIKM ne] non S id est.. percusseris om. F 17 homines spirituales IKM spiritalem T, epiritualem (-es) cet. post est add. enim F )

(Et cum aperuisset signaculum qnwrtum, audiui[*]( 6,7.8 )quartum animal dicens: aeni et uide. et ecce equus pallidus, et qui sedebat in illo nomen illi mors.] Equus autem pallidus, et qui sedebat super eum nomen habebat mors. haec eadem quoque inter ceteras clades praemiserat dominus: uenturas pestes magnas et mortalitates. cum enim dicat: et infernus sequitur illum, id est expectat deuorationem animarum multarum impiarum. hic est equus pallidus.

[Et cum aperuisset quintum signacuJum, uidi subtus[*]( 6, 9 )altare animas interfectorum.] Animas occisorum uidisse sub ara id est sub terra. ara enim et caelum et terra dicitur, sicut lex ait imaginaria, ueritatis faciem meditante, qui duas aras, auream intrinsecus et aeream extrinsecus, fecerat. nos autem intellegimus aram ita dici domino nostro nobis et quod per malos praepositos uerbum praedicationis paruulis minime praebeatur ...... Proprie autem extenditur uerbum usque ad Antichristi tempus, quando grandis fames est futura, quando et omnes laedentur. statera autem in manu libra est examinis; in qua singulorum merita ostendet, id est iustitiae simulationem, cum foras ostendit quod intus non habet; ait enim: uinum et oleum ne laeseris. dum autem in medio animalium dicitur: ne laeseris, ostenditur illic intra ecclesiam esse simulationem sanctitatis, quae ecclesiam spiritualiter laedit, quia infirmas mentes ad suam sectam perducit; cui tamen dicit: ne laeseris, acsi dicat: hominem spiritualem ne plagis percusseris etc. [*]( 6 cf. Matth. 24, 7 14 cf. Ex. 30, 3 et 27, 2 ) [*]( 1 Et cum .. mors add. X 2 pallidus equus K 4 autem om. <I> 5 promiserat IKgs$ (p. 300) 6 uentura IK 7 cum enim dicat om. F, quod enim dicit IK inferus H, item cod. Amiatinus sequitur T, sequebatur X cum Vulg. illum] eum CBK expectabat BIKg 10 Et cum .. interfectoram add. X sigillum H cum Vulg. sub altari H 11 post altare add. dei HIKM occisorum] interfectorum FK post interf. (occisorum I) add. dicit se IK post uidisse add. se narrat S 12 post ara (pr.) add. dei S terra (aZ £ .)] terram T 13 faciem scripsi, factae F, facie cet. meditante TFM, mediante IK et codex Millanii, meditantes S, medietatem H; post meditante supple eo qui TFHMS, quae cet. 14 aureas TD(l) et aeream S, et H, om. cet. extrinsecus om. DCBIKM fecerat ponit post aras S 15 aram <&SS, auream T, aram auream S, aram auream coelum g nobis om. M )

testimonium perhibente; ait enim: cum offeres munus tuum ad aram - utique munera nostra orationes sunt quae offerimus — et ibi recordatus fueris habere aliquid fratrem tuum aduersum te, relinque ibi munus tuum ante aram: utique ad caelum ascendunt orationes. si ergo caelum intellegitur ara aurea quae erat interior — nam et sacerdotes semel in anno introibant, qui habebant chrisma, ad aram auream. significante spiritu sancto Christum hoc semel facturum —, sicut ara aurea caelum agnoscitur, sic et ara aerea terra intellegitur, sub qua est infernus, remota a poenis et ignibus regio et requies sanctorum, in qua quidem ab impiis uidentur et audiuntur iusti, sed neque illic transuectari possunt. hos ergo tantos, id est animas occisorum, expetere uindictam [*]( 6, 10 ) sanguinis, id est corporis sui, de habitantibus super terram uoluit nos cognoscere qui omnia uidet. sed quia in nouissimo tempore et sanctorum remuneratio perpetua et impiorum uentura est damnatio, dictum est eis expectare; et pro corporis sui solatio [et datae sunt illis singulae [*]( 6, 11 ) [*]( 1 Matth. 5, 23. 24 6 cf. Ex. 30, 10 et Hebr. 9, 7 8 cf. Hehr. 9, 8 12 cf. Luc. 16, 26 ) [*]( 1 offeres TDFS, offers cet. 2 ad] ante F munerans scas F orationes] oblationes T quae] quas eg quae off. or. sunt IK 3 quia frater tuus habet aliquid adu. te IK cum Vulg. aduersum te frater tuus H 5 aram] altare FK cum Yulg. ascendent D operationes H si TDmlFIK28, sic Dm2HM, sicut CB, om. S 6 sacerdos F 7 in- troibat Fm2 crisma CFIM, chrismam T, chorismum H 8 significantes T hoc om. K 9 Sicut (= sicut ut) I sicut.. agnoscitur om. BIJJ cognoscitur H, intelligitur C aerea] aurea H 10 qua] quam T remota.. ignibus] penarum et ignium IK a om. DCB 11 quidem om. IK 12 audiantur F, audientur g iusti] iniusti I sed] et DGB\'iS neque] nec F, non g illic YKMSS&, illuc Heg, illis F transme*ari Dm2, transmeare CB cum Vulg. hos] nos e, os F 13 ergo] enim F tantas S, tantum 58, cantus IK, sanctos g expectere D, expectare 33 14 id est om. lICJI corpori TF 15 qui oninia] quoniam H uidet] iudicat I 16 et pr. om. DCB, etiam g 17 est uentura g expectate GB58 expectare et om. I 18 solatium F et datae ... albae add. X cum Vulg. et om. S singulis M stolae albae singulis F )

stolae albae] acceperunt, inquit, stolas albas. id est [*]( 6, 11 ) donum spiritus sancti.

[Et uicli, cum apcruisset signum sextum: terrae[*]( 6, 12 )motus factus est magnus.] Sextum sigillum: factus est terrae motus magnus: ipsa est nouissima persecutio.

[Et factus est sol niger tamquam cilicium.] Sol fit ut saccus: incredulis obscurabitur splendor doctrinae.

[Et luna tota facta est sanguis.] Luna sanguinea: ecclesia sanctorum ostenditur pro Christo sanguinem fundere.

[Et stellae ceciderunt in terram.] Stellas cadere: fideles [*]( 6, 13 ) turbari. [quemadmodum ficus iactat grossos suos.J agitata ficus amittit grossos: per persecutionem homines ab ecclesia separari.

[Et caelum recessit acsi Liber qui inuoluitur.] Caelum[*]( 6, 14 ) inuolui: ecclesia de medio fit. (et omnis mons et insulae de locis suis motac sunt.) et mons et insulae de [*]( 77, 3-79, 2] hanc sectionem ex Ticonii commentariis depromptam addunt Hieronymi et posteriorum recensiones ) [*]( 3 Et.. magnus add. X signum FM, signaculum HIK, sigillum S et ecce terrae motus magnus I 4 sextum sigillum T, in sexto sigillo X est alt. om. g 5 ipse S post est add. illa S pers. nou. CB 6 Et.. cilicium add. X cilicium (IJ93, saccus cilicinus S Sol.. saccus om. <l> ut om. T 7 post saccus add. id est X splend. doct. obsc. CB 8 Et.. sanguis add. X tota om. H post est add. sicut HI, ut g Luna sanguinea om. <I> 9 qui pro Christo sanguinem fuderunt H fundens IKM 10 Et.. in terram add. X stellas cadere TD>8, stellas eiusdem CB, stellarum casus FHKMS, stellarum casus signat I 11 perturbari Φβ, pro Christo turbari 8 quemadmodum .. suos add. X 12 post grossos add. suos X per persecutionem IS, persecutionem TH, persecutione cet. 13 separari] quando (per) pers. hom. ab eccl. separantur X 14 Et.. inuoluitur add. X acsi] quasi HI, ut K 15 inuolui] inuoluitur IK post inuolui add. id est FHMS ecclesiam S, ab ecclesia H fiet S post fit codd. FHM propter foliorum in archetypo transpositionem statim transeunt ad uersum c. XI u. 1: Et data est mihi harundo et.. sunt add. S cum Vulg. 16 et pr. om. S mons] montes Ill insula T )

locis suis motae: nouissima persecutione omnes recessisse de suis locis: id est boni mouebuntur persecutionem fugientes.

[*](9, 13-14 )[Post haec audiui unum ex quattuor cornibus altaris aurei quod est in conspectu dei dicens angelo qui habebat tubam: solue quattuor angelos stantes in quattuor angulos terrae, tenentes quattuor uentos qui ligati sunt apud flumen magnum[*]( 9, 13. 14; cf. 7, 1 I in ΥΦ = capitis IX u. 13. 14 expositio in S (V 332 M) )Eufraten.] Quattuor angelos per quattuor angulos [*]( 7, 1 ) terrae siue quattuor uentos trans Eufraten flumen: [*]( 9, 14 ) gentes sunt quattuor, quia omni genti a deo deputatus est angelus, sicut lex dicit: statuit eos per numerum angelorum dei. donec sanctorum compleatur numerus, suos non egrediuntur terminos, quia in nouissimo cum Antichristo uenient.

[Post haec aidi: ct cccc turba multa, quam dinumerare nullus poterat, ex omni gente et tribu et populis et linguis amicti stolas\'[*]( 7, 9 )[*](II in ΥΦ = capitis VII u. 9 expositio in S (V 331 M) )[*]( 10 Deut. 32, 8 )[*]( 1 post motae add. sunt I post nouissima TD (persecutio add. Dm21, nouissimam CB, Nouissima persecutio 1K transitur ad uerba: arundinem similem uirgae etc. (Et data est mihi liarundo etc. add. IK) id est ad capitis XI u. 1 expositionem; huius autem loci id est capitis VII u. 1 interpretationem post caput XII u. 5 a continuari ex apparatu critico apparet, qui illic exstat nouissima .. fugientes praebet S bis: hoc loco et cap. XII u. 5 a Sequuntur tria additamenta llieronymi (T), quorum ordo in recensione (I) ita seruatwr, ut textus apocalypsis accedat, in recensione mixta S mutatur, ut primum capiti IX u. 13 et 14, alterum cap. VII u. 9, tertium cap. VIII u. 1 adiungatur 3 Post haec... Eufraten add. X Post haec] et S cum Vulg. unum] uocem unam g cum Vulg. 4 dicens] dicentem sexto g cum Vulg. 5 stantes in] id est g angulis IK 6 ad fiuuium magnum Euphratem g 7 quattuor angelos otn. X angeli CB 8 uenti CB flunien DHIKM, flumine TFS, fluuium CBg 9 post sunt quattuor add. quattuor uero IKM genti] generi I a deo om. HS 10 lex om. CB eos] terminos gentium I, cf. Vulg. super numeros CB 11 expleatur g 12 egredientur IKM 13 ueniunt MS, ueniant F 14 Post... albas add. X uidi turbam magnam HK cum Vulg. et ecce turbam magna 1 nullus] nemo Mg cum Vulg. 15 ex omnibus gentibus et populis H amictis Fill stolas albas F, stolis albis cet. cum Vulg. )

albas.] Quod autem dicit: turba multa ex omni tribu, ex [*]( 7, 9 ) omnibus credentibus electorum numerum ostendit, qui per [*]( 7, 14 ) sanguinem agni — baptismo purgati — suas stolas fecerunt candidas, seruantes gratiam quam acceperunt.

[*]( 8, 1 )[Et cum aperuisset signaculum septimum, factum est silentium in caelo fere medium horae.] Septimo aperto sigillo silentium fit in caelo semihora: initium est quietis aeternae; sed partem intellexit, quia interrupto silentio eadem per ordinem [*]( 8, 1 ) [*](III in ΥΦ = capitis VIII u. 1 expositio in S (V 333. 332 M ) repetit. nam si esset iuge silentium, hic finis narrandi fieret.