Commentarii in Apocalypsin

Victorinus, Saint, Bishop of Poetovio

Victorinus Saint, Bishop of Poetovio. Victorini Episcopi Petavionensis Opera (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 49). Haussleiter, Johann, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1916.

[Et uidi in dextera sedentis super tribunal librum[*]( 5, 1 )scriptum intus et foris signatum sigillis septem In dextera autem sedentis super tribunal librum scriptum deintus et foris signatum sigillis septem: uetus testamentum significat, quod est datum in manibus domini nostri, qui accepit a patre iudicium.

T) Praeco, inquit, praeconauit, an aliquis dignus esset aperire librum et soluere signacula eius:

X) Et uidi angelum [*]( 5, 2 )fortitudinis plenum praeconantem uoce magna: quis est dignus aperire librum et soluere signacula eius? et nemo inuentus est dignus neque in caelo neque [*]( 5, 3 ) in terra neque infra terram (aperire librum). aperire autem sigilla est pro homine mortem deuincere. hoc dignus facere nemo est inuentus neque in angelis de caelo neque in hominibus in terra nec inter animas sanctorum in requie, nisi solus Christus filius dei, quem dicit uidisse agnum tam- [*]( 5, 6 ) quam occisum, habentem cornua septem. quod enim erat tunc praedicatum et quicquid per uarias oblationes et [*]( 1 autem] incipit post lacunam cod. D, cf. p. 51, 16 2 quoniam] quae g dantur g, dabatur I 4 et uidi... septem add. X 5 in .. septem om. X 7 deintus T, intus DCB post septem add. liber hic X 8 manu F domini] dei e post nostri add. Iesu Christi S 9 qui om. T 11 aliqui T pconantem lil, personantem IK, praedicantem FS cum Vulg. 13 post alt. soluere add. VII IK 16 infra T, subtus IIClflS, subter g, sub F terra F aperire librum add. S 17 autem om. (I) sigilla T, signacula (I), librum S est] id est IM pro homine T, per hominem X 18 est om. DCB de TIKMS, in DCBF 19 terram F nec TIKMS, neque DCBF requiem TI 20 quem] quod autem (I> post uidisse add. se (II post agnum add. stantem X 21 septern) V. T enim] non Ig 22 tunc] ic I uarias] uanas e )

sacrificia lex in illum meditata fuerat, ipsum implere oportebat. et quia ipse erat testator et mortem deuicerat, ipsum erat iustum constitui heredem a deo, ut possideret substantiam morientis, id est membra humana.

Υ) Hunc dicit leonem de tribu Iuda uicisse, qui est radix Dauid.

X) Ecce uicit lco de tribu [*]( 5, 5 ) Iuda, radix Dauid.

Leonem de tribu Iuda in Genesi legimus, ubi Iacob patriarcha ait: luda, te laudant fratres tui: recubuisti et dormisti et surrexisti tamquam leo et tamquam catulus leonis. ad deuincendam enim mortem leo dictus est, ad patiendum pro hominibus tamquam agnus ad occisionem adductus est. sed quia mortem deuicit et praeuenit carnificis officium, quasi occisus dictus est. hic ergo aperit et [*]( 5, 6 ) resignat, quod ipse signauerat testamentum. hoc fine et Moyses legislator, quod oportebat esse signatum et celatum usque ad aduentum passionis eius, uelauit faciem suam et sic est populo locutus, ostendens uelata esse uerba praedicationis usque ad aduentum temporis. nam et ipse cum (legem) [*]( 9 Gen. 49, 8. 9 12 Esai. 53, 7 (Act. 8, 32) 13 cf. Ioh. 19, 33 17 Ex. 34, 33 ) [*](1 ipse I 2 et (ante mortem)] qui S 3 iustum] uictuni IK institui K a deo] domini g post substantiam pergit cod. I: <sig)nificat (cl. p. 69, 13): desunt duae paginae folii 5 hunc scripsi (cf. notam lin. 8), unum TD, unde CB 6 post textum ecce.. dauid ciddunt unum dicit leonem de tribu Iuda uicisse, qui est radix Dauid FKJYl 8 ante leonem add. hunc X genesin T ubi] ut e 9 laudant TDKM, laudabunt CBFS cum Vulg. recubasti S obdormisti DCB, cf. Cypriani testim. I 21 10 resurrexisti DCB 11 deuincendum g 12 post patiendum add. uero S hominibus] omnibus F 13 ductus eKMg sed .. dictus est om. M 14 quasi] qui DCB hic ergo] incipit cod. H hic ergo] hinc H, hic KlvI, item F et resignat om. CB 15 signat D signauerit FlIl hoc fine et TDFKJYI, hoc significans S, hoc Finees et H, ob hoc Finees et CB 16 legisdator CB 17 passionis om. CB sic ad populum locutus est II 18 uerbal dicta H 19 post temporis add. Christi FKlvl, eius g cum] tunc CB legem addidi, om. 0 )

legisset populo, accepta lana sucida et sanguine uituli et aqua aspersit populum uniuersum dicens: hic sanguis testamenti eius qui mundauit uos. animaduerti igitur oportet hominem diligenter praedicare et uniuersa in unum cohaerere. nam nec sufficit legem illam dici sed et testamentum nominata est. nulla lex testamentum uocatur nec testamentum aliud dicitur, nisi quod faciunt morituri; et quodcumque intrinsecus testamenti est, signatum est usque ad diem mortis testatoris. ideo modo merito resignatur per agnum occisum, qui tamquam leo confregit mortem et quae de eo pronuntiata fuerant repleuit et hominem liberauit, id est carnem de morte. et accepit possessionem substantiae morientis, id est membrorum humanorum, ut, sicut per unum corpus omnes homines debito mortis succiderant, per unum corpus uniuersi credentes renati in uita resurgerent. modo ergo facies Moysi aperitur et reuelatur ideoque apocalypsis reuelatio dicitur, modo liber eius resignatur, modo hostiae oblationis intelleguntur, modo sacerdotium, chrismae, fabricatio aedis, testimonia aperte intelleguntur. [*]( 1 cf. Hebr. 9, 19 (Ex. 24, 8) 2 Hebr. 9, 20 13 cf. I Cor. 15, 21 ) [*]( 1 legis et CB, legis de e acceptam lanam sucinam (sucidam D, succidam H) et sanguinem uituli et aquam TDFHM 2 sparsit KM uniuerso populo F post hic add. est Ilg 3 qui muudauit uos TX, quod (qui D) mandauit ad uos DCB igitur] ergo e 4 hominem (scil. Moysen)] homines H diligenter om. F in UIium cohaerere] in mundo coercere CB 5 nec] non g et om. DCB 6 post nulla add. enim S 9 testatoris om. CB modo om. F merito resignatur] designatur moritura CB resignantur B, signatur FS 10 pronuntiata TDHS, praenuntiata CBKM, praedicata F 11 impleuit HK 12 substantiam FHg 13 ut eS, et cet. per unum] pro uno F omnes .. corpus om. HKM 14 debitum CB susceperant DCB, suae ceciderant S post succiderant add. ita DCB pro unum F post unum add. etiam S 15 uitam Dm2FKMg resurgent eM ergo] uero F post aperitur add. et creditur B 16 post modo add. enim g 17 ostias F oblationis γΦg, oblationes S 18 sacerdotium Tip, sacerdotum S chrismae g, chrysmae T, chrysme DH, chrisme S, chrismatis K, crismate M, crisma F, carisma CB, charisma e fabricatur II aedis T, sedis FlYI, sed in his H, sed et KS testimoniis H ) [*]( XXXXIX. Victorinus Pet. ) [*]( 5 )

Viginti quattuor seniores et quattuor animalia citha- [*]( 5, 8. 9 ) ras et fialas habentes, cantantes canticum Bonum: coniuncta ueteris testamenti praedicatio cum nouo populum christianum ostendit cantantem canticum nonum, id est confessionem suam publice conferentium. nouum est filium dei hominem fieri, nouum etiam eundem ab hominibus morti tradi, nouum die tertia resurgere, nouum cum corpore in caelis ascendere. nouum remissionem peccatorum hominibus dari, nouum spiritu sancto signari homines, nouum sacerdotium accipere sacrae obseruationis et regnum expectare inmensae repromissionis. cithara enim, chorda in ligno extensa, significat carnem Christi passionis ligno coniunctam, fiala confessionem et noui sacerdotii propaginem. angelorum mul- [*]( 5, 11 ) torum: immo omnium, salus et testimonium et uniuersae creationis domino nostro referentium gratulationem liberationis hominum de clade mortis.

CAP. VI.

Resignatio sigillorum, ut diximus, apertio est ueteris testamenti et praedicatorum praenuntiatio in nouissimo tempore futurorum; quae licet scriptura prophetica per singula sigilla dicat, omnibus tamen simul apertis sigillis ordinem tamen [*]( 1 post uiginti add. autem F 2 post fialas add. aureas K post habentes add. et X 3 nouum*X>CB populo FKM 4 ostendit] significat S cantantem om. H, cantantcs FK 5 conferentem CBS, confe- rentes K 6 nouum etiam .. resurgere praebet F, om. cet. et Beatus p. 289 7 post nouum (alt. et lin. 8. 9) add. est TX quater ante cum add. eum H 8 in caelos CBg, ad celos K, in caelum FH 9 dare X nouum .. homines om. S sancto spiritu Bg signare T(I) 11 corda TF cordam i. 1. extensam DmlCB 12 post significat add. id est T 13 et] ex DCB propagine CB post propag. add. et DCB post angelorum add. aut 8, autemjr 14 post immo add. omnium laus S omnium] omnibus TFMSQ, hominibus H (item Beati cod. Burgensis) salus = aaitaajj.6;, salutatio salus ettest. om. DCB 15 creationis] dominationis D, dominationes CB referentiae T, referentiam D, referent iam CB gratulationem] gratiarum actionem CB 19 pronuntiacio H 20 sigilla S, singula T (bis), om. cet. 21 dicant TFHS, dicit CB omnes simul sigillos apertos K tamen alt. om. S ) [*]( 5* )

suum habet praedicatio. [et uidi, cum aperuisset agnus [*]( 6, 1. 2 ) unum de septem sigillis, audiui unum de quattuor animalibus dicens: ueni et uide. et ecce equus albus et qui sedebat in illo habens arcum.J nam aperto primo sigillo dicit se uidisse equum album et equitem coronatum habentem arcum; hoc enim in primo factum est. postquam enim ascendit in caelo dominus et aperuit uniuersa, misit spiritum sanctum, cuius uerba (per\') praedicatores tamquam sagittae ad cor humanum pergentes ut euincerent incredulitatem. corona autem super caput praedicatoribus est promissa per spiritum sanctum. ceteri tres equi: bella, fames et pestes in euangelio a domino nostro praedicatum manifestius significat; ideoque ait unum de animalibus dixisse, quia omnia [*]( 6, 1 ) quattuor unum sunt. ueni et uide: \'ueni\' dicitur inuitato ad fidem, \'uide\' dicitur ei qui non uidebat. ergo equus albus uerbum est praedicationis cum spiritu sancto in orbem missum; ait enim dominus: praedicabitur hoc euangelium per totum orbem terrarum in testimonium omnibus gentibus et tunc ueniet finis. [*]( 11 cf. Apoc. 6, 4. 5. 8 17 Mattli. 24, 14 ) [*](1 et... habens arcum add. X uidi om. S 2 post sigillis add. uidi et S 4 in illum S, super illum Hg nani om. X apertum primum sigillum F o dicit Dm2CBX, cum dicat T93 6 in primo TD, primo CB, in ipso (P, in ipso (factum) in primo S, per ipsum primo g 7 caelo TFM, caelum H5В, caelos DCBKS 8 sanctum] suum B uerbo FK\\8 per addidi praedicationis CB 9 corda CB humanum] hominum DCB pergentes] pertingentes Dm2S ut om. 58 uincerent DCBFH 10 coronas F premissa T 11 pestes] pestilentias g 12 in om. C nostro om. DGB praedicata CBg 13 <sig)nificat] denuo incipit cod. I, cf. p. 63, 3 significant CBS omnia om. IK 14 quattuor om. CB inuitatas F 15 uidebat] audibat T, audiebat HM 16 cum] id est IK sps scs T(l) in orbem missum] misso in orbem CB, cucurrit per orbem H 17 missus TipS dominus om. IKM 19 omnibus] coram CB )

[Et cum apcru issct sujnacitlum secundum, llllcliui se-[*]( 6,3.4 )quens animal dicens: ueni et uide. et exiit alter equus r u fu set sedenti super illum datus est gladius maynus.] Equus russeus et qui sedebat super eum habens gladium: bella sunt significata futura, ut legimus in euangelio: surget enim gens contra gentem et regnum aduersus regnum et erunt terrae motus magni. hic est equus russeus.

[Et cum aperuisset signaculum tertium, audiui[*]( 6, 5 )tertium animal dicens: ueni et uide. et ecce equus niger et qui sedebat in illo habens stateram in manu sua.] Equus autem niger famem significat; ait enim dominus: erunt fames per loca. proprie autem extenditur uerbum usque ad Antichristi tempora, quando magna fames est futura quandoque omnes laedentur.

Statera in manu: libra examinis, in qua singulorum merita ostenderet. ait dux: uinum et oleum ne laeseris, id est [*]( 6, 6 ) hominem spiritalem ne plagis percusseris. hic est equus niger. 15-17 Hanc particulam Hieronymus ex Ticonii commentariis deprompsit, cuius longiorem expositionem Beatus p. 294 et 295 seruauit hunc in modum: Equus niger famem significat intra ecclesiam spiritualem, [*]( 6 Luc. 21, 10. 11. 11 Matth. 24, 7 ) [*](1 recensiones Hieronymi et posteriorum secundum ordinem apocalypsis sectionem de equo rufo ponunt ante sectionem de equo nigro Et cum ... magnus add. X sigillum H;S cum Vulg. sequens] secundum Hg\\Į3 cum Vulg. 2 exiit HSH3, ecce FIKM alter om. IKM equus alter F 3 data est gloria magna K 4 post equus add. quoque H russeus TDml, roseus CB\'is, rufus cet. eum] illum H 5 bella futura significant g 6 enim om. IK 7 post magni add. per loca IKS cum Vulg. hic] hinc TFm1, hi H est om. Tip russeus TDmlS, roseus CBIKg, rufus HM 8 Et cum .. sua add. X 9 animal tertium F 10 in eo g, super illum H staterem FK 11 autem om. X erit HIK 12 extendunt H 13 quando] quoniam e magna om. IK est] erit DIKM futura] uentura B quamque e 14 omnes] homines KM 15 post statera add. autem X post examinis add. est g 16 ostenderet TDm2eS, ostenderit DmlCBM, ostendet I, ostendat H, ostenduntur K dux T, duas DCB, dein eg, enim IlS\'is, enim dux FIKM ne] non S id est.. percusseris om. F 17 homines spirituales IKM spiritalem T, epiritualem (-es) cet. post est add. enim F )

(Et cum aperuisset signaculum qnwrtum, audiui[*]( 6,7.8 )quartum animal dicens: aeni et uide. et ecce equus pallidus, et qui sedebat in illo nomen illi mors.] Equus autem pallidus, et qui sedebat super eum nomen habebat mors. haec eadem quoque inter ceteras clades praemiserat dominus: uenturas pestes magnas et mortalitates. cum enim dicat: et infernus sequitur illum, id est expectat deuorationem animarum multarum impiarum. hic est equus pallidus.

[Et cum aperuisset quintum signacuJum, uidi subtus[*]( 6, 9 )altare animas interfectorum.] Animas occisorum uidisse sub ara id est sub terra. ara enim et caelum et terra dicitur, sicut lex ait imaginaria, ueritatis faciem meditante, qui duas aras, auream intrinsecus et aeream extrinsecus, fecerat. nos autem intellegimus aram ita dici domino nostro nobis et quod per malos praepositos uerbum praedicationis paruulis minime praebeatur ...... Proprie autem extenditur uerbum usque ad Antichristi tempus, quando grandis fames est futura, quando et omnes laedentur. statera autem in manu libra est examinis; in qua singulorum merita ostendet, id est iustitiae simulationem, cum foras ostendit quod intus non habet; ait enim: uinum et oleum ne laeseris. dum autem in medio animalium dicitur: ne laeseris, ostenditur illic intra ecclesiam esse simulationem sanctitatis, quae ecclesiam spiritualiter laedit, quia infirmas mentes ad suam sectam perducit; cui tamen dicit: ne laeseris, acsi dicat: hominem spiritualem ne plagis percusseris etc. [*]( 6 cf. Matth. 24, 7 14 cf. Ex. 30, 3 et 27, 2 ) [*]( 1 Et cum .. mors add. X 2 pallidus equus K 4 autem om. <I> 5 promiserat IKgs$ (p. 300) 6 uentura IK 7 cum enim dicat om. F, quod enim dicit IK inferus H, item cod. Amiatinus sequitur T, sequebatur X cum Vulg. illum] eum CBK expectabat BIKg 10 Et cum .. interfectoram add. X sigillum H cum Vulg. sub altari H 11 post altare add. dei HIKM occisorum] interfectorum FK post interf. (occisorum I) add. dicit se IK post uidisse add. se narrat S 12 post ara (pr.) add. dei S terra (aZ £ .)] terram T 13 faciem scripsi, factae F, facie cet. meditante TFM, mediante IK et codex Millanii, meditantes S, medietatem H; post meditante supple eo qui TFHMS, quae cet. 14 aureas TD(l) et aeream S, et H, om. cet. extrinsecus om. DCBIKM fecerat ponit post aras S 15 aram <&SS, auream T, aram auream S, aram auream coelum g nobis om. M )

testimonium perhibente; ait enim: cum offeres munus tuum ad aram - utique munera nostra orationes sunt quae offerimus — et ibi recordatus fueris habere aliquid fratrem tuum aduersum te, relinque ibi munus tuum ante aram: utique ad caelum ascendunt orationes. si ergo caelum intellegitur ara aurea quae erat interior — nam et sacerdotes semel in anno introibant, qui habebant chrisma, ad aram auream. significante spiritu sancto Christum hoc semel facturum —, sicut ara aurea caelum agnoscitur, sic et ara aerea terra intellegitur, sub qua est infernus, remota a poenis et ignibus regio et requies sanctorum, in qua quidem ab impiis uidentur et audiuntur iusti, sed neque illic transuectari possunt. hos ergo tantos, id est animas occisorum, expetere uindictam [*]( 6, 10 ) sanguinis, id est corporis sui, de habitantibus super terram uoluit nos cognoscere qui omnia uidet. sed quia in nouissimo tempore et sanctorum remuneratio perpetua et impiorum uentura est damnatio, dictum est eis expectare; et pro corporis sui solatio [et datae sunt illis singulae [*]( 6, 11 ) [*]( 1 Matth. 5, 23. 24 6 cf. Ex. 30, 10 et Hebr. 9, 7 8 cf. Hehr. 9, 8 12 cf. Luc. 16, 26 ) [*]( 1 offeres TDFS, offers cet. 2 ad] ante F munerans scas F orationes] oblationes T quae] quas eg quae off. or. sunt IK 3 quia frater tuus habet aliquid adu. te IK cum Vulg. aduersum te frater tuus H 5 aram] altare FK cum Yulg. ascendent D operationes H si TDmlFIK28, sic Dm2HM, sicut CB, om. S 6 sacerdos F 7 in- troibat Fm2 crisma CFIM, chrismam T, chorismum H 8 significantes T hoc om. K 9 Sicut (= sicut ut) I sicut.. agnoscitur om. BIJJ cognoscitur H, intelligitur C aerea] aurea H 10 qua] quam T remota.. ignibus] penarum et ignium IK a om. DCB 11 quidem om. IK 12 audiantur F, audientur g iusti] iniusti I sed] et DGB\'iS neque] nec F, non g illic YKMSS&, illuc Heg, illis F transme*ari Dm2, transmeare CB cum Vulg. hos] nos e, os F 13 ergo] enim F tantas S, tantum 58, cantus IK, sanctos g expectere D, expectare 33 14 id est om. lICJI corpori TF 15 qui oninia] quoniam H uidet] iudicat I 16 et pr. om. DCB, etiam g 17 est uentura g expectate GB58 expectare et om. I 18 solatium F et datae ... albae add. X cum Vulg. et om. S singulis M stolae albae singulis F )

stolae albae] acceperunt, inquit, stolas albas. id est [*]( 6, 11 ) donum spiritus sancti.