Commentarii in Apocalypsin

Victorinus, Saint, Bishop of Poetovio

Victorinus Saint, Bishop of Poetovio. Victorini Episcopi Petavionensis Opera (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 49). Haussleiter, Johann, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1916.

Oculos autem intus et foris habere ea animalia, id [*](4, 6 b) est \'praedicationem noui testamenti\', prouidentiam spiritalem ostendit, quae et secreta cordis inspicit et superuenientia uidet, quae sunt intus et foris. alas senas: testimonia sunt uete- [*]( 4, 8 ) ris testamenti librorum ideoque uiginti quattuor faciunt; tot numero sunt, quot et seniores super tribunalia. sed sicut animal uolare non potest nisi pennas habeat, sic nec praedicatio noui testamenti fidem habet, nisi habeat ueteris testamenti praenuntiata testimonia. per quae tollitur a terra et uolat. semper enim quod ante dictum est et postea factum inuenitur, illud fidem facit indubitabilem. rursum tamen et alae si non haereant animalibus, uitam unde trahant non habent. nisi enim quae praedixerunt prophetae in Christo essent consummata, inanis erat praedicatio illorum. hoc tenet ecclesia catholica et ante praedicata et postea consummata uolat et merito tollitur a terra, uiuum animal. haeretici autem qui testimonio prophetico non utuntur. adsunt eis animalia, sed non uolant, quia sunt terrena. Iudei autem qui non accipiunt noui [*]( 2 cf. Apoc. 1, 16 b 3 cf Gen. 2, 10 10 cf. Apoc. 4, 4 ) [*]( 1 suam plebem CB haec TFml ergo om. CB 2 sunt e 5 ea om. Y(I) id est] in g 6 praedicationis IK specialem CB 7 quae] qui TFS superuenientia F 8 quae] qui TFI alae senae CBIK sunt test. CB 9 ideo FIKS post uiginti add. et S totidem IKM 10 numero sunt scripsi, numeros Y(Į)S, numerum codex Millanii supra F post tribunalia add. sedentes S sed] et I 11 nec] et F, om. IKZlf 12 post fidem add. non <l> nisi habet F pronuntiata F 13 a terra om. F 14 inuenietur TFMS 15 tamen om. g haereant] ereant T, erant lIl, sint IK, mereantur F 18 fuerat I, erit e, esset 58 p. 265 eorum S haec g post hoc add. enim S tenens CB, teneat F post catholica add. quae S 19 antea g post cons. add. sunt et S post uolat add. quippe S 20 post a terra add. in altum I haereticis cg testimonium propheticum F 21 ante eis add. et g adsunt eis] a suis I eis om. K 22 iudei TFIK, iudeis CBMS qui] quia OB S )

testamenti praedicationem, adsunt eis alae sed non uiuunt, id est inanem uaticinationem hominibus adferunt facta dictis non conferentes. sunt autem libri ueteris testamenti qui excipiuntur uiginti quattuor, quos in epitomis Theodori inuenies. sed et uiginti quattuor ut diximus patres et apostoli: iudicare populum suum oportet. interrogantibus enim apostolis et dicentibus: nos omnibus nostris relictis secuti sumus te: quid erit nobis? respondit dominus noster: cum sederit filius hominis super solium gloriae suae, sedebitis et uos super duodecim tribunalia iudicantes duodecim tribus Israel. sed et de patribus quia iudicaturi sunt, ait Iacob patriarcha: Dan iudicabit et ipse populum suum inter fratres suos sicut una tribus Israel.

[Et a sede proeedebant fulgora et uoces ct tonitrua[*]( 4, 5 )et septem faculae ignis ardentes.] Exire autem fulgora et uoces et tonitrua a solio dei et septem faces ignis ardentis: significat praedicationes et repromissiones a deo et minas. nam fulgora aduentum domini significant, uoces autem noui testamenti praedicationes, tonitrua autem, quod caelestia sint uerba, faces ignis ardentis donum spiritus sancti, quod (cum) in (ligno perdiderit primus homo, per) lignum passionis est redditum. [*]( 7 Matth. 19, 27. 28 12 Gen. 49, 16 ) [*]( 1 adsunt eis] a suis I eis 33, om. cet. uiuunt] uolant 8, uolabunt F 2 afferent TJJI 3 conserentes S accipiuntur OB, accipitur F, reci- piuntur I, recipiunt K 4 quos] quod et 23 Epithonis S teodri F, Theudori 58 p. 265 5 post diximus add. seniores S patres] patriarchas g apostoli TCB, apostolos eX33; an apostoli: (eos) scribendum? 9 solium] sedern g, cf. Vulg. 10 super d. tr.] super sedes duodecim e, super duodecim CB 11 quia TIKJJlS, qui CBFg 12 iudicauit T 13 sicut et Ulla tribus in Israel g, cf. Vulg. 14 et a sede .. ardentes add. X 15 et septem .. tonitrua om. I ardentis FK exire T, procedentes FM, procedentia KS 16 facies e 17 ardentis YS, ardentes (])g significant IKg predicationemF et reprom. om. CB promissiones F a deo] adoptionisg 19 tonitrua..uerha om.F 20 sunt CB facies F ardentes IJJIg donum] predanumi\'1 sancti spiritus CB 21 quod] quoniam CB cuni om. 0 ligno ... per om. 0 propter homoeoteleuton lignum IP..ZWS, ligno IKS )

Et cum haec fierent, cecidisse dicit uniuersos maiores [*]( 4, 10 ) natu et adorasse dominum. cum darent animalia [*](4, 9 ) gloriam et honorem: id est euangelia, actio scilicet domini et doctrina cum adimplesset ante per illos praenuntiatum uerbum. digne meritoque exultant scientes se rite uerbum domini ministrasse. denique et quia uenerat qui mortem deuinceret et coronam inmortalitatis solus dignus sumeret, omnes (quotquot.) habebant pro gloria aliqua actus sui optimi coronas. proiecerunt eas sub pedibus eius: id est propter emi- [*]( 4, 10 c ) nentem uictoriam Christi omnes uictorias sub pedibus eius. hoc et in euangelio suppleuit spiritus sanctus ostendendo — cum enim passurus nouissime ueniret Hierosolymis dominus noster et exisset illi populus in obuiam, alii praecisis ramis palmarum uiam sternebant, alii tunicas suas subiciebant—, duos scilicet populos ostendens, unum patrum et alium prophetarum, magnorum uirorum, qui quascumque habebant palmas uictoriarum suarum contra peccatum, uictori omnium Christo eas [*]( 12 cf. Ioh. 12, 13 13 cf. Matth. 21, 8 ) [*]( 1 haec fierent] efficerent F dixit M, dicunt F dicit uniuersos] diuersos CB 2 cum] et cum IK post darent add. illi g 3 euangelia TI, euangelica FMS%3, euangelii K actio] actionem prophetiam CB 4 domini et doctrina] et doctrina domini g doctrinam CBS 5 uerbo F digno TFlII, dignum K que] quo F exultant] exaltatum IKM sentientes g se rite scripsi, secreta F, secreta et YilLS\'93, se secreta et IK 6 et om. T quia uenerat] cum uenit CB deuinceret scripsi, distingueret I, disiungeret cet. 7 solum CB dignus om. IKM 8 quotquot om. 0 habebant TX, habentes CB aliquas$33 optimas IK%3 post coronas add. et IKMS1& 9 eas T, coronas suas X 10 uictoriam] gloriam uictoriae g, gloriam uictoriam codex Millanii post uictorias add. suas proiecerunt Millanius 11 hoc .. suppleuit om. F et] est quod S, om. IK supplebit S, subpleuisse IKM spiritu sancto ostendente 33 p. 266 ostendo T, ostendit IK 12 enim om. IKM uenit CB Hierosolymos e 13 noster om. I illi om. IK in om. BSSĮ3 14 post palmarum add. in K 15 ostendentes g patrum] patriarcharum $93 et om. g 16 post magnoium add. scilicet S 17 suarum om. CB )

sub pedibus iactabant. palma autem et corona idem significat, quoniam non datur nisi uictori.

CAP. V.

[Et uidi in dextera sedentis super tribunal librum[*]( 5, 1 )scriptum intus et foris signatum sigillis septem In dextera autem sedentis super tribunal librum scriptum deintus et foris signatum sigillis septem: uetus testamentum significat, quod est datum in manibus domini nostri, qui accepit a patre iudicium.

T) Praeco, inquit, praeconauit, an aliquis dignus esset aperire librum et soluere signacula eius:

X) Et uidi angelum [*]( 5, 2 )fortitudinis plenum praeconantem uoce magna: quis est dignus aperire librum et soluere signacula eius? et nemo inuentus est dignus neque in caelo neque [*]( 5, 3 ) in terra neque infra terram (aperire librum). aperire autem sigilla est pro homine mortem deuincere. hoc dignus facere nemo est inuentus neque in angelis de caelo neque in hominibus in terra nec inter animas sanctorum in requie, nisi solus Christus filius dei, quem dicit uidisse agnum tam- [*]( 5, 6 ) quam occisum, habentem cornua septem. quod enim erat tunc praedicatum et quicquid per uarias oblationes et [*]( 1 autem] incipit post lacunam cod. D, cf. p. 51, 16 2 quoniam] quae g dantur g, dabatur I 4 et uidi... septem add. X 5 in .. septem om. X 7 deintus T, intus DCB post septem add. liber hic X 8 manu F domini] dei e post nostri add. Iesu Christi S 9 qui om. T 11 aliqui T pconantem lil, personantem IK, praedicantem FS cum Vulg. 13 post alt. soluere add. VII IK 16 infra T, subtus IIClflS, subter g, sub F terra F aperire librum add. S 17 autem om. (I) sigilla T, signacula (I), librum S est] id est IM pro homine T, per hominem X 18 est om. DCB de TIKMS, in DCBF 19 terram F nec TIKMS, neque DCBF requiem TI 20 quem] quod autem (I> post uidisse add. se (II post agnum add. stantem X 21 septern) V. T enim] non Ig 22 tunc] ic I uarias] uanas e )

sacrificia lex in illum meditata fuerat, ipsum implere oportebat. et quia ipse erat testator et mortem deuicerat, ipsum erat iustum constitui heredem a deo, ut possideret substantiam morientis, id est membra humana.

Υ) Hunc dicit leonem de tribu Iuda uicisse, qui est radix Dauid.

X) Ecce uicit lco de tribu [*]( 5, 5 ) Iuda, radix Dauid.

Leonem de tribu Iuda in Genesi legimus, ubi Iacob patriarcha ait: luda, te laudant fratres tui: recubuisti et dormisti et surrexisti tamquam leo et tamquam catulus leonis. ad deuincendam enim mortem leo dictus est, ad patiendum pro hominibus tamquam agnus ad occisionem adductus est. sed quia mortem deuicit et praeuenit carnificis officium, quasi occisus dictus est. hic ergo aperit et [*]( 5, 6 ) resignat, quod ipse signauerat testamentum. hoc fine et Moyses legislator, quod oportebat esse signatum et celatum usque ad aduentum passionis eius, uelauit faciem suam et sic est populo locutus, ostendens uelata esse uerba praedicationis usque ad aduentum temporis. nam et ipse cum (legem) [*]( 9 Gen. 49, 8. 9 12 Esai. 53, 7 (Act. 8, 32) 13 cf. Ioh. 19, 33 17 Ex. 34, 33 ) [*](1 ipse I 2 et (ante mortem)] qui S 3 iustum] uictuni IK institui K a deo] domini g post substantiam pergit cod. I: <sig)nificat (cl. p. 69, 13): desunt duae paginae folii 5 hunc scripsi (cf. notam lin. 8), unum TD, unde CB 6 post textum ecce.. dauid ciddunt unum dicit leonem de tribu Iuda uicisse, qui est radix Dauid FKJYl 8 ante leonem add. hunc X genesin T ubi] ut e 9 laudant TDKM, laudabunt CBFS cum Vulg. recubasti S obdormisti DCB, cf. Cypriani testim. I 21 10 resurrexisti DCB 11 deuincendum g 12 post patiendum add. uero S hominibus] omnibus F 13 ductus eKMg sed .. dictus est om. M 14 quasi] qui DCB hic ergo] incipit cod. H hic ergo] hinc H, hic KlvI, item F et resignat om. CB 15 signat D signauerit FlIl hoc fine et TDFKJYI, hoc significans S, hoc Finees et H, ob hoc Finees et CB 16 legisdator CB 17 passionis om. CB sic ad populum locutus est II 18 uerbal dicta H 19 post temporis add. Christi FKlvl, eius g cum] tunc CB legem addidi, om. 0 )

legisset populo, accepta lana sucida et sanguine uituli et aqua aspersit populum uniuersum dicens: hic sanguis testamenti eius qui mundauit uos. animaduerti igitur oportet hominem diligenter praedicare et uniuersa in unum cohaerere. nam nec sufficit legem illam dici sed et testamentum nominata est. nulla lex testamentum uocatur nec testamentum aliud dicitur, nisi quod faciunt morituri; et quodcumque intrinsecus testamenti est, signatum est usque ad diem mortis testatoris. ideo modo merito resignatur per agnum occisum, qui tamquam leo confregit mortem et quae de eo pronuntiata fuerant repleuit et hominem liberauit, id est carnem de morte. et accepit possessionem substantiae morientis, id est membrorum humanorum, ut, sicut per unum corpus omnes homines debito mortis succiderant, per unum corpus uniuersi credentes renati in uita resurgerent. modo ergo facies Moysi aperitur et reuelatur ideoque apocalypsis reuelatio dicitur, modo liber eius resignatur, modo hostiae oblationis intelleguntur, modo sacerdotium, chrismae, fabricatio aedis, testimonia aperte intelleguntur. [*]( 1 cf. Hebr. 9, 19 (Ex. 24, 8) 2 Hebr. 9, 20 13 cf. I Cor. 15, 21 ) [*]( 1 legis et CB, legis de e acceptam lanam sucinam (sucidam D, succidam H) et sanguinem uituli et aquam TDFHM 2 sparsit KM uniuerso populo F post hic add. est Ilg 3 qui muudauit uos TX, quod (qui D) mandauit ad uos DCB igitur] ergo e 4 hominem (scil. Moysen)] homines H diligenter om. F in UIium cohaerere] in mundo coercere CB 5 nec] non g et om. DCB 6 post nulla add. enim S 9 testatoris om. CB modo om. F merito resignatur] designatur moritura CB resignantur B, signatur FS 10 pronuntiata TDHS, praenuntiata CBKM, praedicata F 11 impleuit HK 12 substantiam FHg 13 ut eS, et cet. per unum] pro uno F omnes .. corpus om. HKM 14 debitum CB susceperant DCB, suae ceciderant S post succiderant add. ita DCB pro unum F post unum add. etiam S 15 uitam Dm2FKMg resurgent eM ergo] uero F post aperitur add. et creditur B 16 post modo add. enim g 17 ostias F oblationis γΦg, oblationes S 18 sacerdotium Tip, sacerdotum S chrismae g, chrysmae T, chrysme DH, chrisme S, chrismatis K, crismate M, crisma F, carisma CB, charisma e fabricatur II aedis T, sedis FlYI, sed in his H, sed et KS testimoniis H ) [*]( XXXXIX. Victorinus Pet. ) [*]( 5 )

Viginti quattuor seniores et quattuor animalia citha- [*]( 5, 8. 9 ) ras et fialas habentes, cantantes canticum Bonum: coniuncta ueteris testamenti praedicatio cum nouo populum christianum ostendit cantantem canticum nonum, id est confessionem suam publice conferentium. nouum est filium dei hominem fieri, nouum etiam eundem ab hominibus morti tradi, nouum die tertia resurgere, nouum cum corpore in caelis ascendere. nouum remissionem peccatorum hominibus dari, nouum spiritu sancto signari homines, nouum sacerdotium accipere sacrae obseruationis et regnum expectare inmensae repromissionis. cithara enim, chorda in ligno extensa, significat carnem Christi passionis ligno coniunctam, fiala confessionem et noui sacerdotii propaginem. angelorum mul- [*]( 5, 11 ) torum: immo omnium, salus et testimonium et uniuersae creationis domino nostro referentium gratulationem liberationis hominum de clade mortis.