Commentarii in Apocalypsin

Et in prima quidem epistola ait: scio laborem tuum et [*]( 2, 2 ) opera et patientiam tuam — scio te laborare et operari, uideo patientem te esse: ne putes me longe morari a te —. et [*]( 2, 2. 3 ) quia non potes portare malos, et qui se dicunt apostolos esse, inuenisti eos mendaces et patientiam habes propter nomen meum. haec uniuersa ad laudem spectant, et laudem non mediocrem. sed tales uiros et talem classem [*]( 3 cf. Apoc. 2, 8-11 4 cf. ibid. 2, 12-17 6 cf. ibid. 2, 18-29 7 cf. ibid. 3, 1-6 8 cf. ibid. 3, 7-13 9 cf. ibid. 3, 14-22 ) [*](1 et pestif.] et posteros CB, praeposteros e dispensio 1\', dissensio S, dispensatio IKM portant] portant eos Fi3 fidei CB 3 ut ante in quibus ponunt CBS in locis S 4 persecutiones F et.. fideles] ut perseuerent fideles S, perseuerantes esse fideles IKM 5 sub pretextum T, supra tectum F 6 faciant F et... ostendunt om. CB facienda IKSIB aut...Z. 7 faciles om. CB 7 aut.../. 8 sunt om.IKM 8 structi 013 9 fortiter om. <I> arguit CB, arguent T, ad X eos] illos CB 10 archana CBX opera F 11 id sunt F ainorem] mortem IKM post omnibus add. atque IK 12 denuntians CB, adnuntiat F, annun- tiat 1 14 In prima enim (enim om. g) ep. sic ait Sg 15 laborare te CB 16 me om. T longe] pOtit Zacltnam denuo incipit cod. D, cf. notam ad p. 23, 18 17 apostolos ..1.18 inuenisti] iudeos esse et non sunt et inuenisti 8, cf. Apoc. 2, 9; 3, 9 18 eos] esse IK 19 expectant TIJS, exspectant F 20 mediocriter F sed] et g ) [*]( XXXXIX. Vietorinus Pet. ) [*]( 3 )

Sequens epistola sequentem conuersationem alterius classis et consuetudinis detegit. denique ait: scio uos et pauperes [*]( 2, 9 ) [*]( 2 cf. Apoc. 2, 14 6 cf. ifatth. 22, 38 ) [*]( 1 talesque] et tales CB, ac tales g electiones FIK hominum IK omnino IKg ne istis] Nescitis F 2 sibi] dei g, siue F bonis om. T sibi bonis] bonis sibi IK haec pauca S 3 amorem .. deseruisti] Et caritatem tuam inquit pristinam reliquisti X93, cf. Vulg. 4 excideris Ieg cum Vulg. 5 quoniam] quia IK 6 principalem T 7 cand. suum M 8 spargere] parcere F sic ... Nicolaitarum add. IV (doctr. ten. Nic. F), sic (inquit add. S) habes et tu odire opera Nicolaitarum. sed quoniam et ipse oderas tenentes doctrinam Nicolaitarum, laudem expectas Sg (in cod. S uerba et laudem expectas posita sunt ante ten. doctr. Nic.) 9 odire .. Nic. om. F nicholaitarum DeBI autem se DCBI 10 exspectat F nicholaite CB 11 opera om. CB erant (erat F) uncis seclusi ficti] factiosi IK post pestiferi add. qui CBKS 12 post nicolai add. apostolorum IK fecerunt DCB heresin T post delibatum add. idolo IK 13 exorcidiaretur TF, cf. Georges, Wort\' formen p. 259, exorcizaretur cet. ut manducare possint 58 possit TFS 14 octauo S pacem] panem IK collaudauit eos CB 15 scripsit D 16 paradisum T 17 frequentem IK 18 consuetudines DCBI, consuetudinem S scio tribulationem tuam et paupertatem sed diues es X, cf. 58 et Vulg. et (alt.) om. DCB ) [*]( 3* )

Tertia classis sanctorum ostendit esse uiros, qui fortes sunt in fide et non expauescunt persecutionem. sed quia et in illis sunt qui proni sunt ad inlicitas permissiones, ait: pugnabo [*]( 2, 16 ) cum illis gladio oris mei, (habes ibi tenentes doctri- [*]( 2, 14-16 ) nam Balaam, qui docebat Balac mittere scandalum coram filiis Israel, edere et fornicari: ita habes et tu tenentes doctrinam Nicolaitarum, sed pugnabo cum illis in gladio oris mei.) id est \'quid praeceperim dicam et quid feceritis conferam\'. nam Balaam doctrinam docebat Balac mittere scandalum ante oculos filiorum Israel, esse delibata et fornicari: olim notum est; ille enim hoc consilium dedit regi Moabitarum et scandalizauerunt populum. [*]( 18 cf. Num. 25, 1. 2 et 31, 16 ) [*]( 1 et om. TCB apud se talibus] apud tales IK 2 diuitie TD recondite T, recognite DFM detractionem TDK, detrationem F 3 post Iudeos add. et non sunt S de sinagoga (-ae T) TKIJI, sinagoga DFIS, sinagoga sunt CB 4 esto .. mortem add. X 5 ut perseuerent .. mortem om. <I> 6 perseuerauerit D, perseuerauerint usque in finem TCB (cf. Apoc. 2, 26), uicerit X93 cum Vulg. ledentur CB, leduntur T 7 castigabuntur TCB infernum F 8 esse uiros] seueros CB, se uiros D 10 permi3siones D, promissiones TCB, permixtiones FIKSis, conmixtiones M pugnabo .. mei om. g 11 in gladio IS habes .. I. 15 mei add. S 15 praeceperint IKM 16 fecerint IK baiaham I doctrina FISg docebat.. I. 17 ante om. rIp, praebet S 17 oculis e 18 esse] et se F delibata scripsi, delibatam XS (quorum testium sensus hic est: Balaam doctrinam esse delibatam notum est), delibatum g, deliberatam F, debilitatam lIf, debilitatos IK et fornicari] ut fornicarentur IK notum est olim S, id quod olim accidisse notum est g 19 mohabitarum Fe scandalizauerat III )

Quarta classis nobilitatem fidelium operantium cotidie et maiora facientium opera significat. sed et ibi esse quoque faciles homines ad inlicitas paces dandas et nouas prophetias adtendendas ostendit et arguit et praemonet ceteros, quibus non placet hoc, qui cognoscunt nequitiam aduersarii, quibus malis et dolis inducere quaerit in capite fidelium pericula, et ideo ait: non mitto super uos aliud pondus — id est \'non [*]( 2, 24 ) dedi nobis legis obseruationes et onera\', quod est aliud pondus — ut quod habetis teneatis, donec uenio, inquit. et qui [*]( 2, 25 ) uicerit, dabo illi potestatem super nationes — id est [*](2, 26 ) \'iudicem illum constituam inter ceteros sanctos\' — et dabo illi stellam matutinam; primam resurrectionem scilicet repro- [*]( 2, 28 ) misit. stella (enim) matutina noctem fugat et lucem adnuntiat, id est diei initium. [*]( 1 inter uos habetis S omisso subiecto uos inter uos om. T<I>\\В 2 et] ut FS pretexto TF uiciastis D, uitiaretis TS, uitaretis F 3 de TD, om. eel. absconditum Clg bis et.. album add. FK31Sas (album FKlYIIJ3, candidum S) 5 adoptio] est add. F in filium] filiorum IK, fidelium M in .. scriptum add. X<8 8 faciendum F significat] designat e 9 homines faciles DCB prophetias nouas DCB 10 qt (ante arguit) om. B 11 aduersarii scripsi, aduersam 0 12 dolis scripsi, doloris TFis, dolores DCBMS, doloribus IK capita GB\\В pericula] et pericula DOBS 14 dedi] do IK leges MS obseruationis T quid F 15 ut] uerum IK, sed S, om. F tenete IK 16 nationes] gentes X cum Vulg. 17 constituet CB 18 stellam matutinam quae noctem fugat: scilicet repromisit stellam matutinam quae noctem fugat et lucem adnuntiat id est dei iudicium F promisit DCBg 19 stello, enim matutina scripsi, stellam matutinam T, stellam matutinam quae X, stella matutina DCB et om. DCBM 20 aeterni diei initium 95 )

Quinta classis, id est conlectio uel conuersatio sanctorum, declarat homines neglegentes et aliud quam quod oportet in saeculo agentes, opere inanes, nomine tantummodo Christianos. et ideo hortatur illos. si quo modo reuersi a neglegentia periclitanti possint salui esse: (et ideo ait:) [esto uigilans, inquit, et confirma r-etcra.] stabili, inquit, ea quae moritura erant; [*]( 3,2 ) non enim inuenio opera tua plena coram deo meo. non enim satis est arborem uiuere et uirere et fructum non habere: sic nec satis est Christianum dici et ipsum confiteri et Christum in opere non habere, id est eius praecepta non facere.

Sexta classis. id est conuersatio conlectionis optimae, consuetudo sanctorum declaratur. horum scilicet, qui humiles in saeculo et rusticani in scripturis et fidem inmobiliter tenent nec omnino ullo casu timefacti retrahuntur a fide. ideo ait ad illos: dedi ante uos ostium apertum, et ait: quoniam [*]( 3, 8 ) seruasti uerbum patientiae meae — in tam paruis uiri- [*]( 3, 10 ) [*]( 2 id est CB, et T, est DFIKÇJJ, om. MS collatio F conseruatio IKM 3 alias CBg quod om. CBFIK, quas g 4 opere inanes scripsi, operationis TFIK, operationes cet. 5 illos] eos CB periclitanti scripsi, periclitantis T, periclitati DCB, om. X93 6 esse salui CB et.. ait add. S esto .. cetera add.Xa 7 stabili .. ea owi.XSB stabili scripsi (cf. Primasii textum [LXVIII 809 J.\'Il] ubi pro: esto uigilans et stabilis et confirma reliqua haud scio an scribendum sit: esto uigilans et stabili reliqua), instabili VI]), stabiliui T, instaura CB 8 enim om. I inneni IS meo om. IKM 9 uiuere et uirere scripsi cum PrÚnasio, bibere et uiuere T, uiuere DCBFIlJIS, uirescere Kml 10 sicl sicut CB ipsum] Christum gSQ et Christum] Christumque 8. ipsum uero g 11 in opera I non hab. in opere F 12 id est OS, est TDX conlectionis T (cf. p. 41, 2. 43, 6), electionis cet. optima F post optimae add. et IK consuetudines CB 13 declarat CBIK!В horum scilicet] et IK post humiles add sunt S 14 rustici CB et (alt.) om CB immobilem I 15 timefacti TFM, tumefacti 33, tremefacti IK, fracti aut timoris (-re g) Sg, territi DCB 16 post illos add. et hoc IK, ex hoc M ecce ante dedi add. F cum Vulg. uos] te FIMS osteum T (cf. Georges, Wortformen s. u.), hostium F ait om. S 17 meae om. F )

Haec quoque conlectio, septima classis, declarat homines locupletes, credentes in dignitatibus conlocatos, sed credentes ut locupletes, apud quos in cubiculo scripturae quidem tractantur, foris autem an sint fideles a nemine intelleguntur, scilicet iactantes et dicentes se omnia cognoscere, praediti fiducia litteraturae, opera autem uacantes. et ideo ait ad illos neque frigidos neque feruentes illos esse, id est \'neque incredulos neque fideles\'; ad omnes enim omnia sunt. et quoniam qui nec frigidus est nec calidus, sed tepidus est, nausiam facit: uomam. inquit, te de ore meo. nausia quamuis odibilis [*]( 3, 16 ) sit, neminem latet: sic et huiusmodi homines, cum fuerint proiecti. sed quia tempus est paenitentiae, ait: consulo tibi, [*]( 3, 18 ) emas a me aurum conflatum, id est \'si quo modo poteris [*]( 12 cf. Apoc. 3, 15 ) [*]( 1 de r, ab X93 cum Vulg. 2 post huiusmodi add. homines F suam om. CB nec scripsi, neque OB, necquidem TX, ne quidem 2)33 temptatione DF 3 fiet.. deij faciam illum columnam in templo dei mei *I>33 cum Vulg. fit T 4 columnaj sicut enim columna S id est] sic S tantam om. S tanta nobilitate TFM, totum nobilitatur CB 5 consequetur Dm2IKg, consequitur TDmlFMS, Sequitur CB in exordio nouae sectionis 6 septima classis DOB, septimae classis IKJJI, septima eccJiis T, septem ecclesiis F 7 credentes .. 1. 8 locupletes om. CBIKM in dignitatibus ..1. 8 locupletes om. F 8 quidem scripturae CB tractantur CBS; detractantur = male tractantur 9 foris .. intelleguntur om. F an sint] si sint IKJJI, sunt S et a nemine S intelligitur CB 10 iactantes scilicet se S 11 opere IKMSft uacantes] negantes CB ad illos om. IKS 13 ad omnem IK 14 qui om. CB est (pr.) om. <I>33, es CB (bis), est et F nec (alt.)] neque IKM sed] et TM, om. D nausiam facit] et nauseam facis CB 15 te inquit (I> quamuis] quantum (1))8 neminem latet] tamen neminem ledit S 16 huiusmodi] huius mundi IK 17 consulo] suadeo S cum Vulg. 18 ut emas CBIKMSℬ potestis DCB, possis IK )

[Post haec, inquit, uidi et ecce ostium apertum in 4, 1 caelo.] Ostium apertum in caelo noui testamenti praedicator uidit Iohannes et dicitur ei: ascende huc. [et uox prima, quam audiui tamquam tubam loquentem mecum, loqucbatur dicens: ascende huc.] quando apertum ostenditur, clausum fuisse ante hominibus manifestum est. satis autem et plene patefactum est, quando Christus in corpore in caelis ad patrem ascendit. uox autem prior quam audierat: cum dicat illum secum esse locutum, sine contradictione argu- [*]( 4. 1 cf. 1,10 ) untur, qui alium in prophetis, alium in euangelio dicunt fuisse locutum, cum magis ipse qui uenit ipse in prophetis locutus sit. Iohannes enim ex circumcisione erat et omnis ille populus ueteris testamenti praedicationem audierat, illa uoce aedificatus [*](1 aliquid pati] pati tribulationes et passiones X33 inungue TD, unge F 2 scripturas C huius] scil. scripturae 4 scidio F redeunt FIK 5 post sibi add. sunt S post sed add. et FIKS eis mercedem CBIK 6 sedere.. solio] reddere eis solium IK sederej sedem CB, residere M iudicis CB 8 post.. caelo add. X inquit om. (1) - 9 osteum T ostium ... caelo om. IKM, ostium .. praedicator otn. F noui...huc] nouum testamentum praedicatur IKMS praedicatur TDml 10 ct uox .. huc add. X 11 tubae loquentis FS cum Vulg. 12 loquebatur om. S hic F 13 antea MS, om. DCB 14 et om. IKM patefactum] satisfactum DCB in caelis om. F caelos elKM 15 audierat] ascenderat F 16 illam .. locutam S esse om. DCB arguit OB, arguit eos g 17 alium in euangelio om. T dicunt] dr F 18 locutum esse dicunt T cum... locutus sit om. T locutus sit CB, sit locutus I, sit in pr. locutus S, locutus est cet. 19 post populus add. qui S 20 aedificatus] praedicatus T )