Commentarii in Apocalypsin

Victorinus, Saint, Bishop of Poetovio

Victorinus Saint, Bishop of Poetovio. Victorini Episcopi Petavionensis Opera (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 49). Haussleiter, Johann, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1916.

† Nam mille ann orum regnum non arbitror esse terrenum: [*]( 20, 6 ) aut si ita sentiendum est, completis annis mille regnare desinunt. sed ut mei sensus capacitas sentit. proferam. denarius numerus decalogum significat. et centenarius uirginitatis coronam ostendit. qui enim uirginitatis integrum seruauerit propositum et decalogi fideliter praecepta impleuerit et impuros mores uel [*]( 1 cf. Augustinum c. 8 p. 444 1. 11-14: nam paulo post dicit, quod solutus diabolus seductas gentes toto orbe terrarum adtrahet in bellum aduersus eam, quorum hostium numerus erit ut harena maris 3 cf. Apoc. 20, 8 4-9 eundem textum praebet Augustinus c. 8 p. 444 l. 14-20; ipse quoque addit: sed hoc iam ad iudicium nouissimum pertinet 10 hoc loco in archetypo crucis signum positum esse suspicor, a quo usque ad uoluminis finem. quae sequuntur Hieronymus se addidisse in prologo confessus est; cf. p. 15, 1. simile Hieronymi de regno mille annorum iudicium legimus in commentariorum in Danielem libro c. 7: sancti nequaquam habebunt terrenum regnum, sed caeleste: cesset ergo mille annorum fabula (XXV 534 M) ) [*]( 1 solutus] soluendus erit S diabolus] add. et S seducturus HMS gentes] add. in I terrarum] add. et S 2 abstrahet F in om. S bello IKM eam] ecclesiamg 3 uelud F harenaJ1 4 Et ascend... lin. 9 pertinet hic add. (P omissa particula p. 145, 10-147, 10, post ingrediuntur stagnum (p. 147, 10) S super] strpra F et Augustinus 6 a deo] ad eum F sed et IKS, sed HlII, et g 8 pseudopvopheta scripsi, pseudoprophetam F, pseudoprophetae cet. et om. FHg nocte et die H 9 iain] etiam F hoc etiam ad iud. pertinet nouissimum H, cuius codicis testimonium hoc loco finitur 1O-1-!7, 10] hanc Hieronymi expositionem praebet post uerba ad iudicium p. 139, 4 T (= TCB) et post uerba mille annis p. 141, 5 S, om. <1> 10 nam om. S terrenum T et Biuinus, terminum CB, aeternum S 12 proferri CB denarius] quoniam denarius CB 13 et om. CB 15 et] add. contra CB inipuros] feros S ) [*]( XXXXIX. Victorinus Pet. ) [*]( 10 )

146
147
impuras cogitationes intra cordis cubiculum uigilauerit, ne dominentur ei, iste uere \'sacerdos est Christi\' et millenarium numerum perficiens integre creditur \'regnare cum Christo\' et recte apud eum \'ligatus est diabolus\\ qui uero uitiis et dogmatibus hereticorum irretitus est, in eo (solutus est diabolus\'. sed quia completis mille annis dicit \'eum solui\', completo perfectorum sanctorum numero, in quibus corpore et corde uirginitas regnat, adueniente abominandi aduentu multi ab eo amore terrenorum seducti supplantabuntur et simul cum eo ingredientur \'stagnum\'.

Et post modicum tellus reddit sanctorum qui dudum quieue- rant corpora: inmortale cum aeterno rege suscipientes regnum, qui non solum corpore uirgines sed et lingua et cogitatione, exultaturos cum agno demonstrat.

CAP. XXI.

Ciuitatem uero quam dicit quadratam auro et [*]( 21,16— 22, 2 ) pretiosis resplendere lapidibus et plateam stratam et flumen per medium et uitae lignum ex utraque parte faciens fructus XII per XII menses et solis [*]( 2 cf. Apoc. 20, 6 4 cf. ibid. 20, 2 6 cf. ibid. 20, 7 10 cf. ibid. 20, 10 13 cf. p. 140, 9 16-153, 3 cf. Beatum p. 566 et 567 ) [*]( 1 ingulauerit S 2 uerus S 4 apud eum recte CB uero om. CB 6 solui] add. et S 8 uirginitas regnat] uirginitatis decus est S adueniente] regni aduenienti (adueniendi g) S 10 eo] add. igneum S ingrediuntur S 11 reddet e, reddita TF, reddita est IKMS scm T, sancta utique FIKMS que IK, in qua S 12 corpora] add. uirginea S inmortalem TF inmortale .. rege] cum immortali rege atternum S suscipient g 13 quos CB uirgineo CB cogitatione] add. pariter inuiolabiliter (se add. g) a nequitia tutauerunt (quos add. g) S 14 exultaturi sunt cum gaudio magno IKM demonstrat] add. permanere S 16 Et ciuitas in quadro posita est praemittit g uero ciuitatem IK uero om. g 17 splendere CB stratam] sanctam g ) [*]( 10* )

148
149
lumen ibi non esse, quia agnus est lux eius: et portae eius de singulis margaritis, ternae portae ex IIII partibus, et claudi non posse: \'ciuitatem quadratam\' sanctorum adunatam turbam ostendit, in quibus nullo modo fides fluctuare potuit, sicut ad Noe praecipitur, ut ex quadratis lignis faceret arcam, quae diluuii posset impetus ferre. *pretiosos lapides\' fortes in persecutione uiros ostendit, qui nec tempestate persecutorum moueri nec impetu pluuiae a uera fide dissolui potuerunt. propterea \'auro mundo\' sociantur, ex quibus regis magni ciuitas decoratur. \'platea\' uero eorum ostenditur corda ab omnibus mundata sordibus, ubi deambulet dominus. \'flumen uero uitae\' spiritalis natiuitatis currere gratiam ostendit. \'lignum uitae ex utraque ripa\' Christi secundum carnem ostendit aduentum, quem uenturum et passurum uetus lex praedixit et in euangelio manifestatur. \'fructus uero XII per singulos menses\' XII apostolorum diuersae gratiae ostenduntur, quas ab uno ligno crucis suscipientes populos fame consumptos uerbi dei praedicatione satiant. [*]( 5 cf. Gen. 6, 13 sq. 10 regis magni ciuitas] cf. Matth. 5, 35 2 portas g, item Beatus p. 566 portae (alt.)] add. eius CB portae ex 1111] quaternis IK 3 ciuitatem] add. inquam g quadram CB 5 ad TFS, et cet.; cf. Gen. 6, 13: dixit ad Noe 6 impetus posset ferre IK 7 pretiosi IK fortes] qui fluctuare non possunt S persecutione] add. sanctos S ostendit om. CB, ostendunt I 8 tempestate] per tempestatem F, potestate ? (= Beatzss) persecutiorum T, persecutionum Ke 9 a om. T solui CB poterunt TIK, potuerint S aurum mundum sociatur 58 mundo om. IKM 10 decoretur 58 platea TFIKM, plateae cet. 11 ostenditur T, ostendunt CBg, ostenduntur IKMSIJ3, ostendatur F sordibus] add. perspicua luce fulgida S ubi] ut merito in iis S 12 deambulat (-abat C) deus CB uero om. g spiritalis TFM, spintaalis cet. spiritalis... ostendit] spiritualis doctrinae per mentes fidelium currere gratiam et multiplicia odorum germinasse uirentia ostendit S 13 lipa] parte IK 14 carnem om. CB aduentum ostendit (-et I) IK quem .. Un. 17 ostenduntur om. g 15 uetusta F et euangelium manifestauit 93, et per eu. iam manifestatum ast S 16 apostolorum om. IKM 17 ostenditur F quas CB, quae S, quam IKB, quem TFM, qui g crucis] add. uitam g suscipiens populus fame consumptus uerbo praedicationis satietur IK 18 saciantur TF, satiauit g )
150
151

Et quia dicit in ciuitate solem non esse necessa- [*]( 21, 23 ) rium, euidenter ostendit creatorem luminum inmaculatum fulgere in medio eius, cuius splendorem nullus poterit sensus cogitare nec lingua proloqui. ex quattuor partibus por- [*]( 21, 13. 21 ) tas dicit ternas esse, positas ex singulis margaritis: quattuor arbitror esse uirtutes: prudentiam, fortitudinem, iustitiam, temperantiam, quae inuicem sibi haerent et dum mutuo miscentur duodenarium efficiunt numerum.