Opus Paschale

Sedulius

Sedulius. Sedulii Opera omnia (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 10). Huemer, Johann, editor. Vienna: Gerold, 1885.

Dumque Tyria dehinc loca praeteriens Sidonio Dominus graderetur in litore, curauit oblatum gemina quendam calamitate miserrimum, qui uocis et aurium priuatus officiis nec sua dare nec aliena poterat uerba suscipere. sed tactu manus aetheriae cunctis penetralibus, quae pernicies clauserat uiolenta, disruptis repente fores patuere inpulsae, uenarumque custodiis protinus relaxatis qui modo mutus uidebatur ac surdus et ipse loqui meruit et alios loquentes audiuit.

Tu quoque Dominicae nirtntis dona sensisti, cuius in oculis tartarea caecitate compressis Christus expuit, speciem ilico [*]( 1 Cnr eiectos e corpore daemonas Christus loqui non sinebat inscrib. « multis om. R mnltia dinerse om. P diuersae HBv narie PB 2 calamiaetate P, calimitate B 3 demosio P exclusam P poenitua P 4 mageetatis P designatas P 5 sanguis H 6 saudalis H damnaq; P, danmato v 7 satelito (corr. m. 2) H deiectus] dictua e P e*calmine (t erar.) H 8 anse P 9 libidns PB1 nirtntes H 10 delectum Col. Par. 11 DE MVTO CAECO ET SVEDO RH, Mutum et surdum curai Christns v Tyria] in ras. m. at B, tyri v Sidonei H, Sidoneo Bv 12 graderetur (a ex e) B littore P la obtom (1a a m. 2) B 18 misterium P primatur P 14 suadere P 15 ethene P, aethereae v penetrabilibus B pernecies (ne ex ni) R2, pernicis Par. Arev., pernici Col., perniz, Gall. niolenter P, niolentia v 16 uenerumq; custodis P 17 uidebatur mutus P post et ras. (p ?) B 19 DE BO CVI EXPVIT IN FACIEM ET INLVMINATVS BST RH, De magna piscium captnra iussu Domini b cium in P fori. oculos—compressos at cf. v. 107 20 species H. )

262

( simulatae mortis extersit. cumque perennis uitae suffragia sacris habere populos edocens institutis Deum sese manifestius aperiret, uitans paululum turbas praecipitanter infusas ad stagnum marini gurgitis uenit, paruaque Simonis residens in carina plebem litore permanentem diuinis inbuerat oraculis. tandemque dicta definiens numquam desideriis copiosa, iubet altius eunte nauicula pelago retia dimitti piscantia, quae totae noctis euoluto curriculo nihil trahere de profundis opera ualuere frustrata. paret Simon sacro laetus imperio turbasque fluctiuagas linea doctus obsidione concludens, aquosi marmoris gentes murali cinctas obsidione captiuat, tantumque piscium multitudo sinus cumulauit extensos, ut et Simonis et quae socia propter adstabat squamosis molibus occupata periculis erepta sit uix carina. sic nos etiam plerumque perturbat maximi successus inopina felicitas, et gaudium, quod uotiue suscipimus, si modum mensuramque transcenderit, uelut onus intolerabile iam timemus; quia prompta diuinitati concedere metuunt homines uel optare. [*]( 1 si m VBI DIXIT PETRO DYC nr ALTVM ET LAXATE XBTIA. R (in cap. laxa) 2 seee] ee B 8 aperire RH, apperiret B euitans RHBv paululum (paulu in ras. m. o.) B pcipitant P 4 fort. stagna cf. Carm. marina P Simonis 8. l. B* residens] si ex se B 5 imbuebat Bv 6 tandem B" deffiniens P, diffinens H numq; P cnpiosa P 7 dimittit P qua H tote B, totius v (exc. Col.) 8 curricolo (u a m. 2) H, circulo v trahera B opere Hv 9 frustrato n 10 lineo B obeidienem P 11 cuuctas P, cinctus R, cinctis H obs//dione H, protectione v tantaque B 12 post cumulauit, tantumque eras. in H Symonis P 18 propter] puppis v adstabat PBt, asstabat RB2 a*stabat H molibus] in marg. ff (rasura in textu) periculi H Par., periculo Arev. 14 sit om. B 15 succensus P quod] q- B uotiuę B 16 mensuraque P, mansuranq; B transcenderet P ueluto non P ////nus H 17 intolerabile metiunt homines (sic) P quia BH, quae B" prompti B diuinitate Hv conceduntur Par. Gall. Arev. 18 metinnt P, metuant H uel] eras. H, om. v )

263

Talibus insignis elarusque uirtutibus urbem, quae Naim dicitur, properabat intrare discipulis Dominus populisque uallatus, cum repente iuuenis aspicit cadauer efferri uanis exequiarum muneribus tristi ministerio sublimatum, cuius matrem secundo sors inuida pridem marito, nunc filio geminae uiduauerat urnae miseria. nihilque remorata pietas, doloris inimica, uitale protinus commodauit auxilium feretroque manu redemptionis attacto dixit Dominus ad defunctum: adolescens, tibi\' dico, surge. et resedit qui erat mortuus et coepit loqui, et dedit eum matri suae. licet enim iuuenis luce priuatus, torpore fuerit pigrae mortis oppressus et funus ueheretur extinctum, nec famulus Domino se uocante reticere, nec spiritus praesente uita poterat non redire. mox igitur omnis erat lacrimando qui nubilus facie redditur serenata conuentus et in recidiuum tramitem posito gressus maerore conuertens suis sedibus matrem candida reuocauit pompa gaudentem.

Nec tibi, Maria, salus exigua Domino medicante conlata, multis uulnerum plagis laesum pectoris curauit arcanum, quam septena rabies globo cuneata daemonico septenis armorum motibus possidebat. sed squamei serpens maculosus [*]( 8 Luc. 7, 14. 15 ) [*]( 1 DE VNICO FILIO VIDVAE QVEM SVSCITAVIT BH, Mortuus iuuenis Christo inbente surgit v 3 afferri PR 4 sublimarum P 5 secondo P 6 nemiseriae P nilque B 7 man/// H redemptorii ex redemptionie H2 8 ataeto PB, attacto B adoleseentib; P 9 ∗∗∗sarge (con eras.) H 10 eum] illum s. I. R\' matris PB1 enim] eum P 11 corpore H Col. mortus P 12 ueeretur P 14 nubib; B, nubil∗∗ H, nubila Iv facre H, facile 1B 15 retidiuiri P ////merore H suis ////sedibus H 16 dictam P, candidam H 18 DB MARIA A. QVA. ELECIT ∙VII∙ DEMONIA. BH (a qua ex qua corr. m. 2), Septem malos spiritus e Maria iubet Dominus exile v 19 uulneris P pec∗∗toris (ta eras. uid.) B arcbanum RB, armanum H aspectum rabies quam septena p 20 demonia H 21 quamei* (a eras.) H, aqua in ras. ) [*]( BI )

264
honoris, tremenda fugiens Omnipotentis imperia tuo pulsus ex corde, chaos tartarei petiuit inferni, septem membrorum gyros intorquens septenisque simul uoluminibus euanescens.

Tunc ne copiosae messis germen nberrimum rari cnltoris opera deficiente langueret, alios quoque duos et septuaginta discipulos mente simplices, puritate fulgentes, qui numero meritoque conspicui libra digni sint aurea nuncupari, uelut insontes agnos et mites ad asperas hominum mentes quasi lupos inter iubet ire raptores. talibus eos uerbis hortatur, et alloquens: ite, ecce ego mitto uos, sicut agnos inter lupos. rursusque reuersis alacribus, quod eis etiam daemones subiacerent, dixit haec ammonens: ecce do uobis potestatem calcandi super serpentes et scorpiones et supra omnem uirtutem inimici, et nihil uobis nocebunt. uerum tamen nolite gaudere, quia spi-ritus uobis subiecti sunt. gaudete autem, quoniam nomina uestra scripta sunt in caelo. haec est enim regula diuini iudicii uitam factis anteferre, non facta uitae praeponere. nam si meritum sancti cessauerit instituti, nihil habent momenti miracula, quae probantur et a malignis [*]( 10 Lac. 10, 3 12 cf. ib. 19 a. ) [*]( 1 erroris PHv imperia] im m. al. B ∗∗pulsus (ex eras.) H, expulsus B" 2 cahos B inferni] ni ex nia B 3 gilos y P, geros (corr. m. 2) H, gyros (a ex n corr. vid.) B torquens PHBv septenisque] que om. B simnl] eras. in H, om. v 4 DE SEPTVAGINTA DVOBVS DISCIPVLIS RH, SnAa data poteetate discipuli ad praedicandum miasi v copiose PH1 5 opere Bv alios langueret P 7 digna P, digni ex nis B sunt B, ras. in H, om. v in aura Be noncnpari P 8 set P agnoea ex agnoscA B asperas (e ex i m. ai.) B 9 ire B hortatus B (sed corr.) e et] fon. haec; hortatns eat coni. Hartel 10 ego om. B" 11 alacribosque B" ut daemonea v 12 enbijcerent Cel. ammonena libri do Pv, 0 8. I. H2, dedi B (in marg. alib do) 13 potestatem] tem m. al. in ras. B snpra B 15 quod v 16 s∗nt (i eras.) B antem] eras. in H 17 enim B B. om. v 19 istitnti P nil B 20 mo∗∗menti H, moniinti (i, ex n corr.) B, monnmenti I )

265
frequenter ostensa, quibus ille secretorum testis et arbiter gestorum se in retributione dicturum euangelicis ita praedixit eloquiis: non noui uos, discedite a me, omnes qui operamini iniquitatem. tales sub Aegyptia quondam Pharaonis aderant tyrannide duo sceleratae societatis artifices, qui Memphiticis uanitatibus confidentes Moysi caelestia nitebantur aemulari miracula, dolisque magicis fabricatas humanis nisibus aemularum opponebant imagines et figuras.

Interea cninsdam Pharisaeorum principis ueniens obsecratns ad epulas, non magis uescendi gratia quam eius domum clarificare festinans, uidit hominem falsae crassitudinis tumore distentum, cuius uenter aqua redundante perspicuus utris putabatur esse, non uterus, praegnansque cutis inmanitas necem parturibat inclusam, et tabescentium detrimento membrorum sinus augebatur inmodicus. ita macies ubique dominata totum hydropem in aluum turgidam congregarat. non tulit mundi pater hanc speciem se praesente consistere suaque sabbata, quae tunc aderant, non curauit hominem curare festinans, [*]( 3 cf. Matth. 7, 23 ) [*]( 1 rū secreto (ex tti) B 2 /////retribut////or/// d///ct///ri/// B, se retributore dictorfl (tore m. al. in raa.) B, eea retributor dictorum v, (in nonnullis editt. mendose doctorum pro dictorum Arev.) euangeluta Bv, euangelistae v ita] uitam P 3 discite B i 4 talis H2 (ex tales) aegyptiam-tyrannidem. P 5 tyrande B, tyramnide B duo* (B eras.) H memphiticis] me facis P 6 uatibus H 7 aeq∗∗∗ari (ex aemulari) B1 dolisquae P magnificis v febric///////// (ras. 4 —5 litt.) B uisibus] om. P, uxibus H 8 nebnlarum HBv offendebant P (ostendebant ?)\' set P 9 DE YDLOPICO BH, hydropicum Dominus curat die sabbati cia b principes B 10 eius om. B donum B 11 fabricare P fasse H, falsa B, falso a cres cressitudinis P 12 destentum P nenter] eras. in B, om. v redundantem P putebatur P 13 esse om. P numter" P cuti B 14 parituribat P, parturiebat B 15 in modias B ubi**q- (n, i corr.) B 16 album P ydropem BH congregaret P, congregaret B 17 spetiem P sabbapta P 18 tunc] tam P festinans curare n )

266
quem suum magis esse desiderat. nec enim hominem propter sabbatum Deus instituit, sicut in alio euangelii sancti capitulo suis Dominus ipse uerbis edocuit, sed sabbata propter hominem procreauit. tunc opus salutis inpertiens humentem uiscerum desiccari iussit inluuiem: cum repente morbosa paludis corporeae unda discessit lacusque uitreae iam carnis exhaustus lymphatae pestis subito uacuatur abscessu.

Cumque Dominus Hierosolymam petens per Samariam et Galilaeam Hierichumque transiret, quoddam castrum clementer ingressus est. quem procul ut decem miseri uidere leprosi, maculosa corporis obscenitate foedissimi, quos discolor sparsa uultibus poena turpi fecerat deformitate portenta, simul una uoce clamauere flebiliter: Iesu magister, miserere nostri. tunc singularis illa potentia, quae numquam pietate fit uacua, respondit miseranter ac dixit: ite, ostendite uos sacerdotibus. subitoque dum properant fugit omnis ex eorum membris iniquitas et mutuis se uisibus intuentes alterna pariter mundatione gaudebant, quod in nullo quicquam ex horrenda uarietate remanserat. ex quibus unus tamquam decimas pro omnibus percepti muneris oblaturus grata festinatione regrediens ante Dominum se prostrauit in faciem. magna uiri [*]( 13 Lac. 17, 13 15 ib. 14. ) [*]( 1 magfe snum P ease] eẽ in mg. R desiderans B Col., desideraret v 2 sabbaptum P instauit H1 (corr. m. 2) k 4 preanit P imperiens (t a m. aL) B 5 ingluuiem R 7 limpha∗∗tae (ti eras. uid.) B nacuat P, nacuatus Hv, nacuata B absceuit H (t ex s «. al) Bx 8 DX DECEM LEPROSIS BH, leprosi decem mnndati v hierosolimS PRB, hierusolimã B 9 hiericoq. B clementer (r ex s) B 10 miaere P 11 ma- cula B foecnndissi P quod (corr. m. 2) H color P sparai B* (ex sparsas) 13 misere H 14 num qum P, numqua B 15 ulllc/llua H, fortasse fuit nacna Arev. fit] fort. defit ac miaeranter HBv 17 motnia (corr. m. 1) B 19 neritate B remanaerant P 20 prae Bv gratia P 21 fantiem P )

267
fides magnaque prudentia, qui sub unius qualitatis effectu geminae luit deuotionis officium: fides quod ab hoc se mundatum credidit quem rogauit, prudentia quod sacerdotibus se iussus ostendere Iesum maluit adorare. quis enim nisi Dominus Christus pontifex pontificum, sacerdos est sacerdotum? gemini libaminis auctor et conditor, cui secundum ordinem Melchisedech munera, quae pro nobis obtulit crucifixus, sui corporis et sanguinis offeruntur: triticeae segetis cibus suauis et amoenae uitis potus amabilis.

Cum uero Timei filius iuxta uiam fraudatus lumine resideret, qua Christum cognouerat transmeare, crebroque uociferans cum clamore nec populis uetantibus conticescens oculatae sibi tribui copiam claritatis magis ac magis postularet, ad Dominum uenire iussus aliena manu perrexit et uoti compos accepti nullo fultus duce remeauit. o. confidentiae uirtus infractae! quam uiolenter impetras quod optaris, et adsiduis ex corde precibus congregatis tamquam debitum exigas, quae postulas sic mereris! quicquid enim pro qualitate difficili res durior abnegarit, sola uotis simplicibus et honestis oratio [*]( 1 quis P affectus H 2 gemma oliue P gemine H1 (corr. m. 2) B, gemina v deuotione v ob v 3 quia v 5 et P, om. HBv 6 gemini (gemine m.2) libationis H cuias v 7 que H1 (corr. m. 2) sui] u s. I. m. 2 H 8 consangninis B, eonsanguinitate v turorititiae P, triticse B sementii v 9 amoene PBt, ammoene H\' (amoen§ corr. m. 2) et amabilis H 10 DB CAELO TYMEI nuo BH, caecus curatur v nero eras. in H, on. v; cumque B tymei B, thimse B, Thimae Col. Par. Arev. residere P 11 quia BH cf. v. 211 cognouerit (a a m. al.) residerePi(aam.al.) B 12 uitantibus (e a m. al.) B conticiscens H ocul∗tae (a eras.) B 13 tribuit P postulare BH adum P, Christmn HBv 14 alienam una P uotis P cumpos B 15 nulia acceptis fultus P rediuit HB, rediit v confidentia H 16 quae Bv obtaris R, opta*** H, optatis v 17 exiges H, exigis v q///// H, qua Par., qua quod Col. Gall. (malim qua cl postulans Arev.), fort. quod 18 diffili (ci a m. 2) B, difficile PH Bv 19 abnegarat P )

268
frequens obtinet supplicantis, non quod aliquid Deo difficile, sed quod magnitudo causae sit humanitus desperatae. sicut ille, nocturno silentio qui panes sibi diutius negante postulans ab amico, quia iure caritatis mereri non ualuit, auxilio iutus inportunitatis extorsit.

Samaritana quoque Dominus loca praeteriens hnmanae sitis ardorem die collegerat aestuante, fonsque iugiter uiuus et perennis aquae semper inriguus, undam desiderabat exiguam, qua materiem gerebat corporis, epotandam. hic mulier illius regionis indigena, quae profundo latices hauriebat e puteo, dum modicae cunctatur munus aquae tribuere, cognoscens uoce prophetica numeroso uel alieno de coniuge sui criminis uitam, orat talia sibi Dominum fluenta largiri, quorum numquam deficiente substantia sitis deficeret abolenda, ignorans prorsus ac nesciens nullum tanto munere potiturum nisi qui gurgite Iesu Christi summersus undis spiritalibus anima fuerit, non corpore satiatus.

Dumque patrio tonans ore Salnator sacri moenibus resideret templi, populum miseratus errantem in rectum tramitem [*](1 optinet B subplicantis P 2 clause P, cauae. H r sit] clareecit Hartel humanitu P desperare HBv 3 panecibi P diutinns v 4 qui HB, quae v merereri R, merere v iustus Hv, ras. 4-5 litt. in B 5 extorset P, extorsit (se a m. 2) B, eztorsi HI 6 DE MVLIERE SAMARITANA BH, Christus a Samaritana aqaam petit v humane PH1 7 a*dorem (r eras.) H, adorem I colligerat PR aestuantem B que om. P peruiua Hv, niiois B et] eras. cum alia uoce antecedente H 8 pemissa quae P inriguas P 9 quam P, quãB, qua∗∗∗∗ (inqua eras.) H, fort. quia sepotandam R, e»potandam H haec H 11 dum om. Bv atq; P post tribnere, non eras. m H cognosceecens P 12 alieno] 1 ex r B coninge] luce P 13 aita morat talia P, n. orat mortalia H, uita in mortalia B, n. immortalia v si H largirior P, largiri orat b 14 deficere B abolendam P 15 tantã( ̃m. 2) B 16 sdmersns B nmdia B spiritalibus om. P 17 satiatns] om. P, saciatos BB 18 DB MVLIERE IIT ADVLTERIO DEPRAEHENSA BHv patrio] eras. ix H, huius v conans P sacris B, fort. sni cf. v. 233 19 in templi (templo P) libri )

269
amica nitae monitione conuertens, ecce ducebatur abstracta coetu magnae multitudinis praeceps ad eum deformis adultera legitimae consuetudinis instituto lapidum ictibus obruenda. quam pio dum iudici saeuus accusantium furor ingessit damnare cupiens, liberauit, nam condicione proposita ut puniendi sceleris auctor existeret qui sceleris nihil haberet, nullus suo iudicio purus inuentus est qui feriret inpuram. nec enim ex alterius oculo festucam quis audebat euellere, cum trabem sciret in proprio permanere. mox igitur totum rabidae seditionis incendium conscientiae fugit inundatione restinctum, omnisque tacite confitendo reus inuentus est accusator. tunc clemens Domini mitisque sententia manifesti criminis moecham non iudicans absoluit, sed miserans non puniuit reuersuram scilicet ad poenam, si reuerteretur ad culpam. nam quisquis canini ritus inluuie quae uomuit appetit et relambit, nec ueterem studet habere ueniam nec futuram, huius lucra deperdens quam inaniter adquisiuit, illius damna sentiens ad quam peruenire non meruit.

Hac etiam Dominus e regione discedens caecum conspicit naturalem, qui miserae matris ex utero lapsus ipse miserior, [*]( 1 uita/// H, ∗∗ta (ui eras.) B, uita I 2 coetu] om. P magne P, agne H1 ad om. B eam (a ex corr.) B defonnans adultera P, deformis adulteria B adulterea (i eras.) H (ex adnlterio ?) adultera ad eum deformis v 3 instituta H, instituti B actibus (corr. m. 2) H, iaetibus Bv 4 quempiam iudicis P dum] om. 9 accusantiam P 5 cipiens P liberauit om. P non P 6 qua P nil B habebat P nnentus P 7 fer///ret ////puram H, ferret in p. I 8 oculos P auderet P 9 sen- tint P in om. H totum om, P rabidae E, rapida P, rapide H1 10 incendio P fuit P, fu////it H, fuit ex furit (?) B, fuit v (exe. Col.) inmunditione PB, immunditie v (imunditia Col.) 11 taci tecte I, tadtate Iur. Gall conate sidoreus P confidendo U, eonfitenda 1 18 non] nion (?) P, om. B reuersurum P 14 si "uerteret P, si "uerteretur (re a m. 2) B 15 canino ritu Col. Gall. Arev. ingluuiq B, inluuie/// H eaomait v, nomit B 16 futsram] eorr. m. 2 H 17 adqueeinlt P 19 DE CAEOO NATO BH, Caecum natum Dominus curat v haec P descendens H1 (corr. m. 2) )

270
in lucem sine luce peruenit. tunc humani sator ille principii mundique conditor atque perfector operis sui fabricam non passus manere minus impletam speculari deficiente materia, lutum, naturale scilicet instrumentum, genarum claustris inliniens quod in homine minus esse conspexerat, de ueteri bonus opifex caemento suppleuit. nec prius tamen ille sumpsit aspectum, quam Domini praeceptis ammonitus Siloae salubrem uenisset ad laticem et tutus consanguinei medicamento iam limi unda oculos abluisset infusa. mox itaque sanis ex uultibus acies gemellae fulserunt tandem dignae conspicere quem prorsus ignotum habuere primitus diem. omnes igitur spiritaliter haec legentes oportet aduertere, quid mystica doceant huius facti miracula. caeca sumus etenim proles fetibus Euae creati miserrimae, per tenebras genuinae caliginis longis erroribus incedentes. sed postquam Deus habere dignatus est humanae carnis effigiem, data nobis est terra salutaris ex uirgine, quae fontibus sacri lota baptismatis, renascentis aperuit lumina claritatis.

Bethaniam deinde sollicitns salutiferis greesibus clementer aduenerat, ubi Lazarus humana finem condicione sortitus sepulchrali sub lapide quartae iacebat lucis cursu iam fetidus. [*](1 umani P , principi B 2 operi P, o∗∗ri H, oris v 3 paseaf P matheria P 4 luctum P, latum H 6 bonus ee opifex gemens P subpleuit PH 7 ammonitas PBB, ammonitur H 8 tJlltus H, fotas coni. Gall, iutus fort. cumsanguinei P medicamenta P 9 abluiase P, ///////uisset H, habuisset o (lauisset Àreo.) 10 digne PB, digni H 11 primitus 8. L m. 2 d R 12 Omnis ergo P haec Bpiritualiter b auertere (d m. 2) r B, auertere B 13 /////enim Ht cum enim B, enim b 14 f///etibns (5 corr. m. 2) H aenae BHB, ene P 16 human//// H, humani I 17 quia P sacris P lanata Bx 18 renascentibus H (un v 19 DB LAZARO RH, mortnum Lazarum snscitat n sol//lilllis/lillll/ (fuit sollicitus.. luciferis) H solitis ex solitus B, solitis v (soli litns Par.) .20 ibi v humanS B fine P 21 sepulcrali Bv quart//////acebat H quarta I, quartae Iur. foetidus B )

271
cuius ad tumulum Domino ueniente collectae flebant pio luctu germanae, flebat turba consistens, fleuit et ipse simul Omnipotens, non deita.te sed corpore, qui frigentes artus exanimis, qua parte moriturus fuerat, hac dolebat. impendit namquelacrimas ut amicus, ostendit gloriam suae maiestatis ut Deus. quid adhuc Martha non credis? et tu Maria quid ingemis ? quae Christum dubia trepidatione cunctamini, an unum possit ab inferis hominem suscitare, qui totius mundi turbas innumeras rediuiua faciet animatione resurgere. igitur Dominus ut. imperiosae uocis iussu mirabili dixit exclamans: Lazare, prodi foras, magna repente formidine tartara patuere concussa, inferni penetrale contremuit, letale chaos expauit et lex profundae mortis abscessit; animaque sui corporis iterum fibris infusa rupto monumenti tutamine uiuum cernitur cadauer adstare. postque iusta sollemnia, post impletam funeris sepulturam, tamquam denuo fuerit editus et creatus, ipse sibi moriens et postumus extitit et superstes abscessit.

Vtque Dominus saeoularis ambitus caduca contemnens Deum: sese celsissimum magis humilitate monstraret, non altis curribus, qui pompae mortalis amor ostenditur, quadriiuga [*]( 10 cf. Ioh. 11, 43 ) [*]( 1 ad] 8. I. P chori sistens R 3 frigentis v *rtas H, cortos I examinis H, exanimes I frigentis altos exanimes Ivr. cum adn. nisi quis malit corpus exanime 4 ac dolebat Ht addolebat e (adolebat Par.) 5 magestatis P 6 ingemiscis P 7 trebidatione P contamini P 10 imperiosne P dixit] raeura 5 litt. in H, om. b (sensus uidetur postulare exclamat Arev.) 11 neni PH mana P, magnae H concussit R 12 contremuit] r ex al. litt. B loetale libri 13 profund. H, profundo v (corr. Gall.). abscessu v (corr. Gall.) 14 membris Hv cenit B 15 posque H 16 tamq- B fuerit denuov denuo] in. ras. H2, om. B ∗editus (a eras.) H 17 snpertis R1 (corr. m. 2) posthumus P, postfamns (fu m. al.) B_ acceasit B 18 VEI INGRESSVS HRSLM SEDENS IN ASELLO RH (hierusalem), de asello Domini uectore b ds B caducllll H, caducae B I fort. caduca culmina cf. v. 291 Dominum v 19 excelsissimum P cursibus P 20 honor coni. Gall. cf- Carm. )

272
celeritate subuectas iter explicuit orbita sulcante puluereum, nec ardua frementis equi terga compressit, qui faleris et ostro conspicuus ora concutit inquieta, spumosum cruenti pondus auri mandentia: sed uilissimi lento potius aselli gestamine Domino fuit honos ille sufficiens. cuius ungula non pretio magna, sed merito tanti sessoris claruit sub face nobilior, non illius impar antiqui, modico qui Christum quamuis cerneret in praesepi, Deum tamen esse cognouit. huius gratia nituit subiugalis, cui mediam gradienti per semitam plebs omnis subdidit uestimenta. dicite cuncti nunc populi, qui gentilibus hactenus subiacetis erroribus, cui gloria fuerit similis aliquando regnanti? cui palmis ac frondibus frequens umquam turba plenae festiuitatis occurrit modulans ymnis caelestibus cantilenam, nisi Domino Iesu Christo, qui sidereum cum Patre moderatur imperium princeps in principe sempiternum. [*](1 subiectas H item P sulca calte P 2 fa∗leris (1 eras.) 1 .. H 8 inquaa JB, inquietas PF (sed s eras. m. 3) 4 mendatia H Bedulis limi lento P spumosa∗ (I eras.) H uilisaimo H 5 bonos] nor m. ai. B hastamine Par. sufficiens] f, ex al. litt. B 6 tantis P 7 imperanti qui P antiqui eras. in H, antequi (e ex i m. al.) B, om. a qui modico Christum v quamuia] B ex x m. al. B 8 p̃sepe P tamen] om. P, erat. in H gradiendi PRHv, -ti ex di B 9 plea P 10 suddidit P 11 actenus PBl (h m. 2 add.), hactenus H aubiaceris P1 subiacetas Bl 12 floribus H frequentia HBv 18 turbae HB n plena festiuitas Bv hymnia HBv 14 sedereum P moderat HBv principe (~ eras.) B 16 sempiterno a EXPLICIT. INCIPIVXT CAPITVLA. poet enumerationem capitulortim EX- PLICIVNТ CAPITVLA. INCIPIТ LIBER Qynrrvs P, EXPLICIT LIBER QVARTVS. INCIPIVNT CAPITVLA LIBRI V.TI. post capitula EXPLICIТ lllll DB CAPITVLIS. INCIPIT LIBER QVINTVS DB BO QVOD SCBIPTVM EST PATER SILVA KI DB IBTA HORA R, sequitur enumeratio capitulorum subscr. et iucr. om. in H )

273

Inter has dinitum copias sine fine uirtutum pascha coeperat esse iam proximum, quo gloriosa Christi potentia mortalem nellet exponere resumptura carnem perpetuo iam uiuacem, non alteram, sed eandem, quam remuneratione lucis impletam ab inferis excitans eleuauit ad sidera. turbatusque pauxillulum mortis uicina ut homo formidans, talibus ad Patrem uerbis fiducia piae religionis exclamat Dei filium se demonstrans: pater, salua me de ista hora; sed propter hoc ueni in istam horam. pater, honorifica nomen tuum. nimium diuine locutus est et potenter, qui cum semet honorificari deposceret, patris nomen honorificandum esse signauit. Deus enim nomen est illi, quod pater et filius communi pariter maiestate possident indiuisum. uenit autem uox de caelo: et honorificaui et iterum honorificabo. quid apertius testimonio paternae professionis impleto? quid clarius caelestis est assertionis oraculo? tamen Iudaea gens perfida, quae pondus tantae ueritatis audiuerat, nequaquam [*]( 8 cf. lob. 12, 27. 28 13 cf. ib. 28 ) [*]( 1 DE EO QVOD SCRIPTVM BST PATER SALVA JtE DE ISTA RORA B3, Christo orante (Christum orantem Gall.) uox e caelo clarificat υ 2 iam om. P quod BHB 3 ucll////// onere (ras. 4-5 litt.) H, u. ponere v resumptura scripsi, sumptura libri cf. v. 3 oinaeem (a exn) B 4 remunerationem P, remuneratione ex -nis B 5 infernis Hv leoauit PHBv pausillnlum P 61 tomortis B1 uicina PBI, uicin* (a eras.) H, uicinã B, uicinia Iur. coni 7 pia H 8 saluum me fac B 10 diuine B 11 et patris v (exc. CoL) 12 Deus est eaim v inom 5 P 13 maieatate B indiuisam P 16 quod Par. Arev. 16 asertionis H Iudaeq mgens P 17 caritatis II adierat H ) [*]( 1. ) [*]( 18 )

274
signis ita manifestis inpulsa, Domini Iesu Christi deitatem credidit adprobatam. quidam enim strepitum fuisse tonitruus adstruebant, alii locutum eius angelum disputabant. o plebs oculis uere caeca et corde durissima, de qua prophetans ita locutus est Esaias: obcaecauit oculos eorum et indurauit cor eorum, uti ne uideant oculis et intellegant corde et conuertantur, et sanem eos. neque enim tonitruus Christum aut angelus creatura suum generauit auctorem, cui clamanti confidenter ad Patrem ilico respondisset ut Pater, sed ab ore Dei specialiter Patris, qui Filium uere cognouit, reloquens uox processit, ut hac saltim ratione compuncta turba nimis incredula sero caelestem duceretur ad fidem. hoc est itaque Patrem Filio respondere, suae uoci similiter consonare, quoniam uerbo genitus uerbum Patris est Christus, et parilis coniectura sermonis Patrem reuelauit in Filio, Filium reuelauit in Patre.

Tunc annui sacramento conuiuii cum paschales epulas celebraret ex more, ut humilitatem diligi suo potius edoceret exemplo, surrexit ac linteo se praecinxit doctorque discipulis Dominus sese, famulis pedes abluens, inclinauit tantumque suae deposuit fastigium potestatis, ut ab huius obsequii dignitate nec Iudam fecisset exsortem, quem nefandae nouerat [*]( 5 cf. 6, 10 ) [*]( 1 ita] item H deitate H tonitruus PB, tonitru B, tonitrai Hv 3 asstruebant RB, astruebant v ples P 4 ocolis] eras. in H, om. v et om. v 5 isaias PB oculos] o, corr. ex n B 6 ut PH ne* (c eras.) H intellegatur P 8 tonitru B, tonitrui P cf. v. 15 autorem H 9 ill* H, illi v respond////////et H, responderet coni. Arev. 10 d∗∗∗ H, diei I qui om. PBH 11 haec P, h ex d B saltem Bl compunctę B 12 nimis (u m. al.) B coelitem Bv duceret B, deduceret v 13 uoci* (s cras.) H, uocis B consimiliter υ 15 releuauit B 16 patrem PB 17 DE CAENA. Din: ET HVMILITATIS EXEMPLO R, discipulis dns pedes abluit Hv couuiui (i supra a m. U) B celebraret B 21 dignitate* (s eras.) H )

275
proditionis auctorem. sed nihil hinc gloriae consecuturus eras, traditor execrande, ut mundus uidereris uestigiis, qui polluebaris in animis tamquam sepulchrum exterius dealbatum, quod foedis cadauerum sordibus intus horret impletum. nec doli Dominum latuere dispositi, sed illum futuri caput esse sceleris designauit, cui panem traderet panis ipse tradendus ad necem. tunc manifestatus est sermo Dauiticus dicens: qui edebat panes meos, ampliauit aduersum me supplantationem.

Postea uero quam corporis sui Dominus Iesus Christus et sanguinis duo uitae munera consecrauit propriisque discipulis spiritalem cibum potumque porrexit, quo caelestibus epulis saginatae famem sitimque sentire nequeant animae iam fideles: mox in Iudae corda, nequissimas sedes ubi liuor inuenerat, tetri spiritus introiuit inmanitas, inque Dominum tela corripiens execranda seruilis belli concitauit insaniam, pactus scelus grande negotii sub qualibet quantitate mercedis; nec enim culpa manet in pretio, sed crimen conualescit in facto. tantundem sacrilegii triginta caecus argenteis paruum sumens munus admisit, quantum, si cuncta simul regna terrarum marisque diuitias et omnem uagis cum nubibus oram lucraretur aetheriam, [*]( 8 cf. 40, 10 ) [*]( 1 consecutus Bv eraa Ludwig, ẽf B, ea ex est HB cf. Carm. 2 uidere H, uideres B 3 inanis BH, in animis Bv ef. v. 29 sensu 4 cadarum (ue am. 2) H 7 tamanifestus B daoidicus v tunc - supplantationem om. P 10 DB IVDA TRADI- TORE BH (sed infra ante mox ut edit.) uero] eras. H, om, v I 13 saginate corr. m. 2 H famen B iam fideles] om. H 14 corde B, cor** (da eras.) H, legendum fortasse cor Gall. nequissima BHB nequissimam sedem v ubi Bl liuor ex lnuior B* abebat H 16 exetranda H serui∗is H, serniris 1 17 quantitatem P, quantita te JB, om. Bv mercede v (qualibet mercedis Par.) 19 sacrilegia P, sacrilegi\' (i supra m. al.) B 20 ammisit PB, amisit B, ammisit (corr. m. 2) H 21 lucraret HBv eteris P, aetheream (63 ex i) B ) [*]( 18* )

276
flagitii perpetrarat. neque enim totius mundi bona sufficerent Christi fuso comparari cum sanguine, qui mundi pater est* uniuersi, qui hunc quoque nefandum nasci concessit. atque utinam matris arida sterilitate damnatus diem natalicium non uidisset nec aetheriae lucis iucunda conspiceret, aeterno torpore nil permanens; miseroque foret illa sors melior uitam nescire traditam quam sentire subtractam, aut confestim, ut meruit procreari, meruisset et mori fieretque psalmi principalis exemplum, quatenus ita prorsus toto deperiret a saeculo tamquam puluis, quem proicit uentus a facie terrae, nullamque memoriam sui nominis reliquisset infelix. tunc igitur audax, cruente, ferox, rebellis, insane, tunc fallax, crudelis, inique, uenalis ac perfide, tunc traditor, latro, fere proditor, inmitis et impie, praeuius ductor ac signifer hostes comitaris horribiles, aciemque sacrilegam gladiis et fustibus uiolenter armatam cum minaciter moueas, mendacibus osculis foedus incommodas mellaque uenenis adiungis et saeua Domino traditione blandiris? cur socium fallaciter profiteris et amicae fraudis salutatione perfungeris ? numquam noxios aut pax coniurat in gladios aut lupus oscula porrigit agno truculenta mitissimo. [*]( 9 Psalm. 1, 4 ) [*]( 1 flagitiam P perpatrarat JR, perpetraret v, fort. perpetraturus erat bona ex dona B 2 con B 4 sterilitate arida P, aterelitate B dies P 5 inconda P, iocunda BHB eeno P 6 to*pore H, tepr B nihil H sors illa P sor I 1 sor**nelior H 8 princpalis B 9 quatinus B tota H 10 quem — uentus om. P faci*e (a eraa.) H 11 relinquisset H tunc ex tunc H* 12 insane] eras. in H, om. v 13 ac) et v perdite B sed cf. o. 60 14 boetiB v commitaris P, cο̄mitarisB 15 orribiles B aciem quam v sacrilegem H e* H 16 cam] com P, tn B oculis Hl (0 eras. m. 2) B fo*dus (e eras.) H 17 sena P protradit*one H, proditione Bv 18 amic* (e eras.) H, amice B 19 fraadi* (s eras ) H oaluatione Par. IIIIIIIIII/lngeris H, perfingeris B, peratringeris v aute pax P 20 aut] om. H 21 mitissimo om. 0 )
277