Opus Paschale

Sedulius

Sedulius. Sedulii Opera omnia (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 10). Huemer, Johann, editor. Vienna: Gerold, 1885.

Interea cninsdam Pharisaeorum principis ueniens obsecratns ad epulas, non magis uescendi gratia quam eius domum clarificare festinans, uidit hominem falsae crassitudinis tumore distentum, cuius uenter aqua redundante perspicuus utris putabatur esse, non uterus, praegnansque cutis inmanitas necem parturibat inclusam, et tabescentium detrimento membrorum sinus augebatur inmodicus. ita macies ubique dominata totum hydropem in aluum turgidam congregarat. non tulit mundi pater hanc speciem se praesente consistere suaque sabbata, quae tunc aderant, non curauit hominem curare festinans, [*]( 3 cf. Matth. 7, 23 ) [*]( 1 rū secreto (ex tti) B 2 /////retribut////or/// d///ct///ri/// B, se retributore dictorfl (tore m. al. in raa.) B, eea retributor dictorum v, (in nonnullis editt. mendose doctorum pro dictorum Arev.) euangeluta Bv, euangelistae v ita] uitam P 3 discite B i 4 talis H2 (ex tales) aegyptiam-tyrannidem. P 5 tyrande B, tyramnide B duo* (B eras.) H memphiticis] me facis P 6 uatibus H 7 aeq∗∗∗ari (ex aemulari) B1 dolisquae P magnificis v febric///////// (ras. 4 —5 litt.) B uisibus] om. P, uxibus H 8 nebnlarum HBv offendebant P (ostendebant ?)\' set P 9 DE YDLOPICO BH, hydropicum Dominus curat die sabbati cia b principes B 10 eius om. B donum B 11 fabricare P fasse H, falsa B, falso a cres cressitudinis P 12 destentum P nenter] eras. in B, om. v redundantem P putebatur P 13 esse om. P numter" P cuti B 14 parituribat P, parturiebat B 15 in modias B ubi**q- (n, i corr.) B 16 album P ydropem BH congregaret P, congregaret B 17 spetiem P sabbapta P 18 tunc] tam P festinans curare n )

266
quem suum magis esse desiderat. nec enim hominem propter sabbatum Deus instituit, sicut in alio euangelii sancti capitulo suis Dominus ipse uerbis edocuit, sed sabbata propter hominem procreauit. tunc opus salutis inpertiens humentem uiscerum desiccari iussit inluuiem: cum repente morbosa paludis corporeae unda discessit lacusque uitreae iam carnis exhaustus lymphatae pestis subito uacuatur abscessu.

Cumque Dominus Hierosolymam petens per Samariam et Galilaeam Hierichumque transiret, quoddam castrum clementer ingressus est. quem procul ut decem miseri uidere leprosi, maculosa corporis obscenitate foedissimi, quos discolor sparsa uultibus poena turpi fecerat deformitate portenta, simul una uoce clamauere flebiliter: Iesu magister, miserere nostri. tunc singularis illa potentia, quae numquam pietate fit uacua, respondit miseranter ac dixit: ite, ostendite uos sacerdotibus. subitoque dum properant fugit omnis ex eorum membris iniquitas et mutuis se uisibus intuentes alterna pariter mundatione gaudebant, quod in nullo quicquam ex horrenda uarietate remanserat. ex quibus unus tamquam decimas pro omnibus percepti muneris oblaturus grata festinatione regrediens ante Dominum se prostrauit in faciem. magna uiri [*]( 13 Lac. 17, 13 15 ib. 14. ) [*]( 1 magfe snum P ease] eẽ in mg. R desiderans B Col., desideraret v 2 sabbaptum P instauit H1 (corr. m. 2) k 4 preanit P imperiens (t a m. aL) B 5 ingluuiem R 7 limpha∗∗tae (ti eras. uid.) B nacuat P, nacuatus Hv, nacuata B absceuit H (t ex s «. al) Bx 8 DX DECEM LEPROSIS BH, leprosi decem mnndati v hierosolimS PRB, hierusolimã B 9 hiericoq. B clementer (r ex s) B 10 miaere P 11 ma- cula B foecnndissi P quod (corr. m. 2) H color P sparai B* (ex sparsas) 13 misere H 14 num qum P, numqua B 15 ulllc/llua H, fortasse fuit nacna Arev. fit] fort. defit ac miaeranter HBv 17 motnia (corr. m. 1) B 19 neritate B remanaerant P 20 prae Bv gratia P 21 fantiem P )

267
fides magnaque prudentia, qui sub unius qualitatis effectu geminae luit deuotionis officium: fides quod ab hoc se mundatum credidit quem rogauit, prudentia quod sacerdotibus se iussus ostendere Iesum maluit adorare. quis enim nisi Dominus Christus pontifex pontificum, sacerdos est sacerdotum? gemini libaminis auctor et conditor, cui secundum ordinem Melchisedech munera, quae pro nobis obtulit crucifixus, sui corporis et sanguinis offeruntur: triticeae segetis cibus suauis et amoenae uitis potus amabilis.

Cum uero Timei filius iuxta uiam fraudatus lumine resideret, qua Christum cognouerat transmeare, crebroque uociferans cum clamore nec populis uetantibus conticescens oculatae sibi tribui copiam claritatis magis ac magis postularet, ad Dominum uenire iussus aliena manu perrexit et uoti compos accepti nullo fultus duce remeauit. o. confidentiae uirtus infractae! quam uiolenter impetras quod optaris, et adsiduis ex corde precibus congregatis tamquam debitum exigas, quae postulas sic mereris! quicquid enim pro qualitate difficili res durior abnegarit, sola uotis simplicibus et honestis oratio [*]( 1 quis P affectus H 2 gemma oliue P gemine H1 (corr. m. 2) B, gemina v deuotione v ob v 3 quia v 5 et P, om. HBv 6 gemini (gemine m.2) libationis H cuias v 7 que H1 (corr. m. 2) sui] u s. I. m. 2 H 8 consangninis B, eonsanguinitate v turorititiae P, triticse B sementii v 9 amoene PBt, ammoene H\' (amoen§ corr. m. 2) et amabilis H 10 DB CAELO TYMEI nuo BH, caecus curatur v nero eras. in H, on. v; cumque B tymei B, thimse B, Thimae Col. Par. Arev. residere P 11 quia BH cf. v. 211 cognouerit (a a m. al.) residerePi(aam.al.) B 12 uitantibus (e a m. al.) B conticiscens H ocul∗tae (a eras.) B 13 tribuit P postulare BH adum P, Christmn HBv 14 alienam una P uotis P cumpos B 15 nulia acceptis fultus P rediuit HB, rediit v confidentia H 16 quae Bv obtaris R, opta*** H, optatis v 17 exiges H, exigis v q///// H, qua Par., qua quod Col. Gall. (malim qua cl postulans Arev.), fort. quod 18 diffili (ci a m. 2) B, difficile PH Bv 19 abnegarat P )

268
frequens obtinet supplicantis, non quod aliquid Deo difficile, sed quod magnitudo causae sit humanitus desperatae. sicut ille, nocturno silentio qui panes sibi diutius negante postulans ab amico, quia iure caritatis mereri non ualuit, auxilio iutus inportunitatis extorsit.

Samaritana quoque Dominus loca praeteriens hnmanae sitis ardorem die collegerat aestuante, fonsque iugiter uiuus et perennis aquae semper inriguus, undam desiderabat exiguam, qua materiem gerebat corporis, epotandam. hic mulier illius regionis indigena, quae profundo latices hauriebat e puteo, dum modicae cunctatur munus aquae tribuere, cognoscens uoce prophetica numeroso uel alieno de coniuge sui criminis uitam, orat talia sibi Dominum fluenta largiri, quorum numquam deficiente substantia sitis deficeret abolenda, ignorans prorsus ac nesciens nullum tanto munere potiturum nisi qui gurgite Iesu Christi summersus undis spiritalibus anima fuerit, non corpore satiatus.

Dumque patrio tonans ore Salnator sacri moenibus resideret templi, populum miseratus errantem in rectum tramitem [*](1 optinet B subplicantis P 2 clause P, cauae. H r sit] clareecit Hartel humanitu P desperare HBv 3 panecibi P diutinns v 4 qui HB, quae v merereri R, merere v iustus Hv, ras. 4-5 litt. in B 5 extorset P, extorsit (se a m. 2) B, eztorsi HI 6 DE MVLIERE SAMARITANA BH, Christus a Samaritana aqaam petit v humane PH1 7 a*dorem (r eras.) H, adorem I colligerat PR aestuantem B que om. P peruiua Hv, niiois B et] eras. cum alia uoce antecedente H 8 pemissa quae P inriguas P 9 quam P, quãB, qua∗∗∗∗ (inqua eras.) H, fort. quia sepotandam R, e»potandam H haec H 11 dum om. Bv atq; P post tribnere, non eras. m H cognosceecens P 12 alieno] 1 ex r B coninge] luce P 13 aita morat talia P, n. orat mortalia H, uita in mortalia B, n. immortalia v si H largirior P, largiri orat b 14 deficere B abolendam P 15 tantã( ̃m. 2) B 16 sdmersns B nmdia B spiritalibus om. P 17 satiatns] om. P, saciatos BB 18 DB MVLIERE IIT ADVLTERIO DEPRAEHENSA BHv patrio] eras. ix H, huius v conans P sacris B, fort. sni cf. v. 233 19 in templi (templo P) libri )

269
amica nitae monitione conuertens, ecce ducebatur abstracta coetu magnae multitudinis praeceps ad eum deformis adultera legitimae consuetudinis instituto lapidum ictibus obruenda. quam pio dum iudici saeuus accusantium furor ingessit damnare cupiens, liberauit, nam condicione proposita ut puniendi sceleris auctor existeret qui sceleris nihil haberet, nullus suo iudicio purus inuentus est qui feriret inpuram. nec enim ex alterius oculo festucam quis audebat euellere, cum trabem sciret in proprio permanere. mox igitur totum rabidae seditionis incendium conscientiae fugit inundatione restinctum, omnisque tacite confitendo reus inuentus est accusator. tunc clemens Domini mitisque sententia manifesti criminis moecham non iudicans absoluit, sed miserans non puniuit reuersuram scilicet ad poenam, si reuerteretur ad culpam. nam quisquis canini ritus inluuie quae uomuit appetit et relambit, nec ueterem studet habere ueniam nec futuram, huius lucra deperdens quam inaniter adquisiuit, illius damna sentiens ad quam peruenire non meruit.

Hac etiam Dominus e regione discedens caecum conspicit naturalem, qui miserae matris ex utero lapsus ipse miserior, [*]( 1 uita/// H, ∗∗ta (ui eras.) B, uita I 2 coetu] om. P magne P, agne H1 ad om. B eam (a ex corr.) B defonnans adultera P, deformis adulteria B adulterea (i eras.) H (ex adnlterio ?) adultera ad eum deformis v 3 instituta H, instituti B actibus (corr. m. 2) H, iaetibus Bv 4 quempiam iudicis P dum] om. 9 accusantiam P 5 cipiens P liberauit om. P non P 6 qua P nil B habebat P nnentus P 7 fer///ret ////puram H, ferret in p. I 8 oculos P auderet P 9 sen- tint P in om. H totum om, P rabidae E, rapida P, rapide H1 10 incendio P fuit P, fu////it H, fuit ex furit (?) B, fuit v (exe. Col.) inmunditione PB, immunditie v (imunditia Col.) 11 taci tecte I, tadtate Iur. Gall conate sidoreus P confidendo U, eonfitenda 1 18 non] nion (?) P, om. B reuersurum P 14 si "uerteret P, si "uerteretur (re a m. 2) B 15 canino ritu Col. Gall. Arev. ingluuiq B, inluuie/// H eaomait v, nomit B 16 futsram] eorr. m. 2 H 17 adqueeinlt P 19 DE CAEOO NATO BH, Caecum natum Dominus curat v haec P descendens H1 (corr. m. 2) )

270
in lucem sine luce peruenit. tunc humani sator ille principii mundique conditor atque perfector operis sui fabricam non passus manere minus impletam speculari deficiente materia, lutum, naturale scilicet instrumentum, genarum claustris inliniens quod in homine minus esse conspexerat, de ueteri bonus opifex caemento suppleuit. nec prius tamen ille sumpsit aspectum, quam Domini praeceptis ammonitus Siloae salubrem uenisset ad laticem et tutus consanguinei medicamento iam limi unda oculos abluisset infusa. mox itaque sanis ex uultibus acies gemellae fulserunt tandem dignae conspicere quem prorsus ignotum habuere primitus diem. omnes igitur spiritaliter haec legentes oportet aduertere, quid mystica doceant huius facti miracula. caeca sumus etenim proles fetibus Euae creati miserrimae, per tenebras genuinae caliginis longis erroribus incedentes. sed postquam Deus habere dignatus est humanae carnis effigiem, data nobis est terra salutaris ex uirgine, quae fontibus sacri lota baptismatis, renascentis aperuit lumina claritatis.

Bethaniam deinde sollicitns salutiferis greesibus clementer aduenerat, ubi Lazarus humana finem condicione sortitus sepulchrali sub lapide quartae iacebat lucis cursu iam fetidus. [*](1 umani P , principi B 2 operi P, o∗∗ri H, oris v 3 paseaf P matheria P 4 luctum P, latum H 6 bonus ee opifex gemens P subpleuit PH 7 ammonitas PBB, ammonitur H 8 tJlltus H, fotas coni. Gall, iutus fort. cumsanguinei P medicamenta P 9 abluiase P, ///////uisset H, habuisset o (lauisset Àreo.) 10 digne PB, digni H 11 primitus 8. L m. 2 d R 12 Omnis ergo P haec Bpiritualiter b auertere (d m. 2) r B, auertere B 13 /////enim Ht cum enim B, enim b 14 f///etibns (5 corr. m. 2) H aenae BHB, ene P 16 human//// H, humani I 17 quia P sacris P lanata Bx 18 renascentibus H (un v 19 DB LAZARO RH, mortnum Lazarum snscitat n sol//lilllis/lillll/ (fuit sollicitus.. luciferis) H solitis ex solitus B, solitis v (soli litns Par.) .20 ibi v humanS B fine P 21 sepulcrali Bv quart//////acebat H quarta I, quartae Iur. foetidus B )

271
cuius ad tumulum Domino ueniente collectae flebant pio luctu germanae, flebat turba consistens, fleuit et ipse simul Omnipotens, non deita.te sed corpore, qui frigentes artus exanimis, qua parte moriturus fuerat, hac dolebat. impendit namquelacrimas ut amicus, ostendit gloriam suae maiestatis ut Deus. quid adhuc Martha non credis? et tu Maria quid ingemis ? quae Christum dubia trepidatione cunctamini, an unum possit ab inferis hominem suscitare, qui totius mundi turbas innumeras rediuiua faciet animatione resurgere. igitur Dominus ut. imperiosae uocis iussu mirabili dixit exclamans: Lazare, prodi foras, magna repente formidine tartara patuere concussa, inferni penetrale contremuit, letale chaos expauit et lex profundae mortis abscessit; animaque sui corporis iterum fibris infusa rupto monumenti tutamine uiuum cernitur cadauer adstare. postque iusta sollemnia, post impletam funeris sepulturam, tamquam denuo fuerit editus et creatus, ipse sibi moriens et postumus extitit et superstes abscessit.

Vtque Dominus saeoularis ambitus caduca contemnens Deum: sese celsissimum magis humilitate monstraret, non altis curribus, qui pompae mortalis amor ostenditur, quadriiuga [*]( 10 cf. Ioh. 11, 43 ) [*]( 1 ad] 8. I. P chori sistens R 3 frigentis v *rtas H, cortos I examinis H, exanimes I frigentis altos exanimes Ivr. cum adn. nisi quis malit corpus exanime 4 ac dolebat Ht addolebat e (adolebat Par.) 5 magestatis P 6 ingemiscis P 7 trebidatione P contamini P 10 imperiosne P dixit] raeura 5 litt. in H, om. b (sensus uidetur postulare exclamat Arev.) 11 neni PH mana P, magnae H concussit R 12 contremuit] r ex al. litt. B loetale libri 13 profund. H, profundo v (corr. Gall.). abscessu v (corr. Gall.) 14 membris Hv cenit B 15 posque H 16 tamq- B fuerit denuov denuo] in. ras. H2, om. B ∗editus (a eras.) H 17 snpertis R1 (corr. m. 2) posthumus P, postfamns (fu m. al.) B_ acceasit B 18 VEI INGRESSVS HRSLM SEDENS IN ASELLO RH (hierusalem), de asello Domini uectore b ds B caducllll H, caducae B I fort. caduca culmina cf. v. 291 Dominum v 19 excelsissimum P cursibus P 20 honor coni. Gall. cf- Carm. )

272
celeritate subuectas iter explicuit orbita sulcante puluereum, nec ardua frementis equi terga compressit, qui faleris et ostro conspicuus ora concutit inquieta, spumosum cruenti pondus auri mandentia: sed uilissimi lento potius aselli gestamine Domino fuit honos ille sufficiens. cuius ungula non pretio magna, sed merito tanti sessoris claruit sub face nobilior, non illius impar antiqui, modico qui Christum quamuis cerneret in praesepi, Deum tamen esse cognouit. huius gratia nituit subiugalis, cui mediam gradienti per semitam plebs omnis subdidit uestimenta. dicite cuncti nunc populi, qui gentilibus hactenus subiacetis erroribus, cui gloria fuerit similis aliquando regnanti? cui palmis ac frondibus frequens umquam turba plenae festiuitatis occurrit modulans ymnis caelestibus cantilenam, nisi Domino Iesu Christo, qui sidereum cum Patre moderatur imperium princeps in principe sempiternum. [*](1 subiectas H item P sulca calte P 2 fa∗leris (1 eras.) 1 .. H 8 inquaa JB, inquietas PF (sed s eras. m. 3) 4 mendatia H Bedulis limi lento P spumosa∗ (I eras.) H uilisaimo H 5 bonos] nor m. ai. B hastamine Par. sufficiens] f, ex al. litt. B 6 tantis P 7 imperanti qui P antiqui eras. in H, antequi (e ex i m. al.) B, om. a qui modico Christum v quamuia] B ex x m. al. B 8 p̃sepe P tamen] om. P, erat. in H gradiendi PRHv, -ti ex di B 9 plea P 10 suddidit P 11 actenus PBl (h m. 2 add.), hactenus H aubiaceris P1 subiacetas Bl 12 floribus H frequentia HBv 18 turbae HB n plena festiuitas Bv hymnia HBv 14 sedereum P moderat HBv principe (~ eras.) B 16 sempiterno a EXPLICIT. INCIPIVXT CAPITVLA. poet enumerationem capitulortim EX- PLICIVNТ CAPITVLA. INCIPIТ LIBER Qynrrvs P, EXPLICIT LIBER QVARTVS. INCIPIVNT CAPITVLA LIBRI V.TI. post capitula EXPLICIТ lllll DB CAPITVLIS. INCIPIT LIBER QVINTVS DB BO QVOD SCBIPTVM EST PATER SILVA KI DB IBTA HORA R, sequitur enumeratio capitulorum subscr. et iucr. om. in H )

273

Inter has dinitum copias sine fine uirtutum pascha coeperat esse iam proximum, quo gloriosa Christi potentia mortalem nellet exponere resumptura carnem perpetuo iam uiuacem, non alteram, sed eandem, quam remuneratione lucis impletam ab inferis excitans eleuauit ad sidera. turbatusque pauxillulum mortis uicina ut homo formidans, talibus ad Patrem uerbis fiducia piae religionis exclamat Dei filium se demonstrans: pater, salua me de ista hora; sed propter hoc ueni in istam horam. pater, honorifica nomen tuum. nimium diuine locutus est et potenter, qui cum semet honorificari deposceret, patris nomen honorificandum esse signauit. Deus enim nomen est illi, quod pater et filius communi pariter maiestate possident indiuisum. uenit autem uox de caelo: et honorificaui et iterum honorificabo. quid apertius testimonio paternae professionis impleto? quid clarius caelestis est assertionis oraculo? tamen Iudaea gens perfida, quae pondus tantae ueritatis audiuerat, nequaquam [*]( 8 cf. lob. 12, 27. 28 13 cf. ib. 28 ) [*]( 1 DE EO QVOD SCRIPTVM BST PATER SALVA JtE DE ISTA RORA B3, Christo orante (Christum orantem Gall.) uox e caelo clarificat υ 2 iam om. P quod BHB 3 ucll////// onere (ras. 4-5 litt.) H, u. ponere v resumptura scripsi, sumptura libri cf. v. 3 oinaeem (a exn) B 4 remunerationem P, remuneratione ex -nis B 5 infernis Hv leoauit PHBv pausillnlum P 61 tomortis B1 uicina PBI, uicin* (a eras.) H, uicinã B, uicinia Iur. coni 7 pia H 8 saluum me fac B 10 diuine B 11 et patris v (exc. CoL) 12 Deus est eaim v inom 5 P 13 maieatate B indiuisam P 16 quod Par. Arev. 16 asertionis H Iudaeq mgens P 17 caritatis II adierat H ) [*]( 1. ) [*]( 18 )

274
signis ita manifestis inpulsa, Domini Iesu Christi deitatem credidit adprobatam. quidam enim strepitum fuisse tonitruus adstruebant, alii locutum eius angelum disputabant. o plebs oculis uere caeca et corde durissima, de qua prophetans ita locutus est Esaias: obcaecauit oculos eorum et indurauit cor eorum, uti ne uideant oculis et intellegant corde et conuertantur, et sanem eos. neque enim tonitruus Christum aut angelus creatura suum generauit auctorem, cui clamanti confidenter ad Patrem ilico respondisset ut Pater, sed ab ore Dei specialiter Patris, qui Filium uere cognouit, reloquens uox processit, ut hac saltim ratione compuncta turba nimis incredula sero caelestem duceretur ad fidem. hoc est itaque Patrem Filio respondere, suae uoci similiter consonare, quoniam uerbo genitus uerbum Patris est Christus, et parilis coniectura sermonis Patrem reuelauit in Filio, Filium reuelauit in Patre.

Tunc annui sacramento conuiuii cum paschales epulas celebraret ex more, ut humilitatem diligi suo potius edoceret exemplo, surrexit ac linteo se praecinxit doctorque discipulis Dominus sese, famulis pedes abluens, inclinauit tantumque suae deposuit fastigium potestatis, ut ab huius obsequii dignitate nec Iudam fecisset exsortem, quem nefandae nouerat [*]( 5 cf. 6, 10 ) [*]( 1 ita] item H deitate H tonitruus PB, tonitru B, tonitrai Hv 3 asstruebant RB, astruebant v ples P 4 ocolis] eras. in H, om. v et om. v 5 isaias PB oculos] o, corr. ex n B 6 ut PH ne* (c eras.) H intellegatur P 8 tonitru B, tonitrui P cf. v. 15 autorem H 9 ill* H, illi v respond////////et H, responderet coni. Arev. 10 d∗∗∗ H, diei I qui om. PBH 11 haec P, h ex d B saltem Bl compunctę B 12 nimis (u m. al.) B coelitem Bv duceret B, deduceret v 13 uoci* (s cras.) H, uocis B consimiliter υ 15 releuauit B 16 patrem PB 17 DE CAENA. Din: ET HVMILITATIS EXEMPLO R, discipulis dns pedes abluit Hv couuiui (i supra a m. U) B celebraret B 21 dignitate* (s eras.) H )

275
proditionis auctorem. sed nihil hinc gloriae consecuturus eras, traditor execrande, ut mundus uidereris uestigiis, qui polluebaris in animis tamquam sepulchrum exterius dealbatum, quod foedis cadauerum sordibus intus horret impletum. nec doli Dominum latuere dispositi, sed illum futuri caput esse sceleris designauit, cui panem traderet panis ipse tradendus ad necem. tunc manifestatus est sermo Dauiticus dicens: qui edebat panes meos, ampliauit aduersum me supplantationem.

Postea uero quam corporis sui Dominus Iesus Christus et sanguinis duo uitae munera consecrauit propriisque discipulis spiritalem cibum potumque porrexit, quo caelestibus epulis saginatae famem sitimque sentire nequeant animae iam fideles: mox in Iudae corda, nequissimas sedes ubi liuor inuenerat, tetri spiritus introiuit inmanitas, inque Dominum tela corripiens execranda seruilis belli concitauit insaniam, pactus scelus grande negotii sub qualibet quantitate mercedis; nec enim culpa manet in pretio, sed crimen conualescit in facto. tantundem sacrilegii triginta caecus argenteis paruum sumens munus admisit, quantum, si cuncta simul regna terrarum marisque diuitias et omnem uagis cum nubibus oram lucraretur aetheriam, [*]( 8 cf. 40, 10 ) [*]( 1 consecutus Bv eraa Ludwig, ẽf B, ea ex est HB cf. Carm. 2 uidere H, uideres B 3 inanis BH, in animis Bv ef. v. 29 sensu 4 cadarum (ue am. 2) H 7 tamanifestus B daoidicus v tunc - supplantationem om. P 10 DB IVDA TRADI- TORE BH (sed infra ante mox ut edit.) uero] eras. H, om, v I 13 saginate corr. m. 2 H famen B iam fideles] om. H 14 corde B, cor** (da eras.) H, legendum fortasse cor Gall. nequissima BHB nequissimam sedem v ubi Bl liuor ex lnuior B* abebat H 16 exetranda H serui∗is H, serniris 1 17 quantitatem P, quantita te JB, om. Bv mercede v (qualibet mercedis Par.) 19 sacrilegia P, sacrilegi\' (i supra m. al.) B 20 ammisit PB, amisit B, ammisit (corr. m. 2) H 21 lucraret HBv eteris P, aetheream (63 ex i) B ) [*]( 18* )

276
flagitii perpetrarat. neque enim totius mundi bona sufficerent Christi fuso comparari cum sanguine, qui mundi pater est* uniuersi, qui hunc quoque nefandum nasci concessit. atque utinam matris arida sterilitate damnatus diem natalicium non uidisset nec aetheriae lucis iucunda conspiceret, aeterno torpore nil permanens; miseroque foret illa sors melior uitam nescire traditam quam sentire subtractam, aut confestim, ut meruit procreari, meruisset et mori fieretque psalmi principalis exemplum, quatenus ita prorsus toto deperiret a saeculo tamquam puluis, quem proicit uentus a facie terrae, nullamque memoriam sui nominis reliquisset infelix. tunc igitur audax, cruente, ferox, rebellis, insane, tunc fallax, crudelis, inique, uenalis ac perfide, tunc traditor, latro, fere proditor, inmitis et impie, praeuius ductor ac signifer hostes comitaris horribiles, aciemque sacrilegam gladiis et fustibus uiolenter armatam cum minaciter moueas, mendacibus osculis foedus incommodas mellaque uenenis adiungis et saeua Domino traditione blandiris? cur socium fallaciter profiteris et amicae fraudis salutatione perfungeris ? numquam noxios aut pax coniurat in gladios aut lupus oscula porrigit agno truculenta mitissimo. [*]( 9 Psalm. 1, 4 ) [*]( 1 flagitiam P perpatrarat JR, perpetraret v, fort. perpetraturus erat bona ex dona B 2 con B 4 sterilitate arida P, aterelitate B dies P 5 inconda P, iocunda BHB eeno P 6 to*pore H, tepr B nihil H sors illa P sor I 1 sor**nelior H 8 princpalis B 9 quatinus B tota H 10 quem — uentus om. P faci*e (a eraa.) H 11 relinquisset H tunc ex tunc H* 12 insane] eras. in H, om. v 13 ac) et v perdite B sed cf. o. 60 14 boetiB v commitaris P, cο̄mitarisB 15 orribiles B aciem quam v sacrilegem H e* H 16 cam] com P, tn B oculis Hl (0 eras. m. 2) B fo*dus (e eras.) H 17 sena P protradit*one H, proditione Bv 18 amic* (e eras.) H, amice B 19 fraadi* (s eras ) H oaluatione Par. IIIIIIIIII/lngeris H, perfingeris B, peratringeris v aute pax P 20 aut] om. H 21 mitissimo om. 0 )
277

Igitur operator sanctus uiHs traditus execrandis, opem solitam non relinquit, sed auriculam puero uiolenter abscisam, quam Petri gladius amputarat, ne quo se tempore pius a pietate suspenderet, protinus restituit ac sanauit. nec enim rationi conuenerat humanam Deo suffragari uindictam, qui sibi patris defensione transmitti plus duodecim milia legiones angelicas poterat postulare, si mallet de sceleratis poenas exigere quam suae caedis iniuriam relaxare.

iubet nudi mucronis ergo tunc aciem uagina condi custode, quoniam ipse uidelicet suam pro cunctis animam ponere, non uenerat alicuius eripere. ipsi namque tunc Petro confidenti uoce pollicito uelle sese cum Domino et mori dixit: amen, amen, dico tibi, quoniam non cantabit hodie gallus, donec tu ter me abneges, non infidelitatis hunc arguens, sed metum futurae trepidationis aperiens.

Mox ad Caiphae deductus est aedes, qui religionis ritu Iudaicae princeps illa quidem tempestate fuerat sacerdotum; sed in cathedra pestilentiae cum sederet et in peccatorum uia consisteret, principatum uidebatur scelerum possidere. concilium siquidem uiolenter accendi et falsis coeperat [*]( 12 of. Matth. 26, 34 Luc. 22, 34 ) [*]( 1 DE AVRICVLA. PVERI AMPVTANDA. B, auriculam puero petros abacindit vH (absciditur) traditur H 2 reliquit Pv, relinquid B, dereliquid B ascisam H 3 amputaret HB, amputauit c nequ*s* H, ne quaaao 1 4 poat suspenderet, et eras. in H restnit B rationem P, ratione B 5 bum*nam (a eras.) H 6 fort. defensionem pli*s H XII ci P, XII B angelicort H 7 malet B 8 VBI dicit PETRO RECONDE OLADIVM VIGINAM RH (uagina); post eripere inscribunt Hv tunc] ergo tim P, eras. in H; iabet ergo nudi mncronis aciem v 9 custodẽ B uideli∗et H 10 cunctu Bl corr. m. 2 11 tam petro P confitenti B lelli P 12 mori cum dfio et dixit P, dfio & moridixit R,mori ihf. respondit ac dixit HBI 13 ter tu HBv abnegas H 14 tunc v futur∗e H 15 apperiens PB 16 VBI xps ad CAIPHAE DVCTVS EST ABDBS B m*x (o eras.) H ductus B 17 iudeics B 18 cum] con P resideret v 20 consilium B ceperat H, om. R )

278
testibus excitari. uolabant in Dominum mille mendacia, uanis accusantium fauillis emortua, non fidei calore uiuentia, periebantque mox omnia motu propriae lenitatis exhausta, sicut ignis insaniens per stipulas aridae siccitatis excurrens, cui uires alta cremandi cacumina materies non ministrat infirma, sed in cinerem protinus reuoluta perdit inanem flamma uictoriam.

Postquam nullum dolis iter arrisit, fraus uiribus cedens uertitur in furorem atque in Dominum manus erigere plebs armatur inpatiens. heu mihi quantis lacrimarum roribus inpeditus, quantis animi gemitibus sauciatus-ereotas in Dominum rabidi tumultus insania manus horreo memorare sacrilegas! denique nec caput colaphis propulsare nec faciem sputis adspergere nec palmarum ictibus uerberare plebs execrabilis conquieuit. ille tamen omnia patienter excipiens nostrae saluti se tradidit ac pro nobis sanctum corpus suppliciis deputauit. per illos enim colaphos habemus capitis sospitatem, illa sputa nostrorum uultuum sunt lauacra, his alapis libertatem sumus consecuti perpetuam..

At senior, cni ueritatis auctor cuncta praedixerat, quia manere nequibat infectum quod Christus signauerat adfuturum, [*]( 1 aolabat P, nolebant H 2 acussantium H e∗morua (t eras.) H fide P ui////////////a/////////bant///// H aperiebant v, apparebant coni. Arev. 3 moto P exausta PH a∗∗∗de H, aridas B 4 siccatis B uiree] ui supra m. 2 B 7 DE COLAPHIS BT SPVТIS ET CETERIS RH adscripsit P caedens H 8 uertit ex -et B, uertit v plebs ex blebs B 9 armatus B I incupiens P hieu mhi B ante quantis, quantis eras. inH 10 inpeditur H motibus Hv, motus B sauciatis P, sauciat B 11 rapidi P tumultuf B orreo PH merare B e 12 necaput (c m. al.) B 13 adspargere H1 palmari P ausecrabilis B 14 salutis e PB 15 P** H suum Hv suppliciis ex suspliciis B 16 enim] om. B 17 nrm P uulr tuum] suprascr. Bl alipis P, alapidib B (corr. m. 2) 19 DE NEGATIONE PETRI TTIO BH, Ter Christum negat Petrus v ante cui rae. 1 l. in B quia] que H, cuique v 20 quo P, quq B )

279
usque in aedem principis sacerdotum Domini uestigia subsecutus, quod ex eius esset etiam ipse discipulis ter est agnitus, ter negauit. et gallus, diei nuntius, cantauit impletoque diuinae sanctionis oraculo pristini quoque sensus reuersi sunt Petro, qui memoriam culpae recolligens obliuionis in se castigauit errorem; gemituque continuo prosequente peccata fugiunt, delicta discedunt et lacrimarum imbres effusi dulcem ueniam fletibus amarissimis contulerunt. apostolicis igitur eruditi debemus exemplis uim poenitentiae meritumque dinoscere, ut talibus remediis adnitentes ab animarum fatigatione nostrarum mortiferos mereamur morbos excludere. si enim noxiis cogitationum uenenis aut actuum uel etiam contagiis fuerimus turpium sauciati sermonum, ad saluberrimam poenitentiae mox nitamur confugere medicinam, quatenus dolentes ex culpa non doleamus ex poena, lacrimantes ex uulnere non lacrimemus ex morte. nec tamen poenitentiam futuris paremus erroribus, sed praeteritis adhibeamus admissis. sub indulgentiae namque\' fiducia delinquentes difficile ueniam consecuntur optabilem, quam sibi plerique praesumptam securitate pollicentur, ut peccent. nam et Dauid propheta mirabilis dum indulgentiam praeteriti postularet erroris, ut hanc facilius impetraret, per ignorantiam se deliquisse tali prece signauit: delicta [*]( 22 cf. Psal. 24, 7 ) [*]( 1 ęde P, aedes Bv subsequutus P 2 ee aetiam cum P ipee om. R est om. B agnitus et P 3 et] om. P cantitauit B 4 diuinQ ex deuinq B pristini ex prestini B 5 que B memoria H 6 errore P fugunt P 7 descedont H ducem (1 m. 2) H 9 exemplis debemus v digno- Mere v uitalibua — ut ab v premediis P 12 cogitationem P actu** (um eras.) H, actu v contagii P 14 quatinus PHB 15 uulnere ex morte P 16 futuri P 17 pteriti d P adibeamus H amissis P, ammiseis (d m. 2) B, ammissis HB indulgentia P 19 summa P, praesumpta Hv 21 ptiriti P hac P, hac JB 22 tale R, tali* (b. eras.) B, d talibus v prece] p P, evan. in H, praeci I, prae se coni. Ivr. inuentis P, iuuentutis meae v )
280
iuuentutis et ignorantiae ne memineris, Domine. quid ergo, quaecumque flagitia iuuenalis aetas admiserit in senectutem debent relaxanda seruari? absit ut in nobis uitia permaneant et senescant. sed cum diuina clementia patienti longanimitate mitissima iudicii suspenderit ultionem, nullae nos ex istis indutiis spes impunitatis obtundat; sed tamquam famuli diutius fugitiui sero saltim nostrum reuertamur ad Dominum, ab ipso uel senes lubricae iuuentutis ueniam postulantes, quamuis conueniat unumquemque peccantem confestim, cum adhuc est culpa recentior, poenitentiae ferramentis eius ulcus abscidere, ne serpentis morbi primitiae uelut radices amari germinis altius neglegentis agricolae remissione submersae, nullo ualeant euelli penitus iam labore. idem denique propheta, ne pro iuuenalibus delictis ut neglegens uideretur serius supplicare, addidit ignorantiam, quo apud pium iudicem facilius sibi relaxari meruisset errorem.

Igitur et Petrus apostolus Christum negare non studuit, sed in obliuionis casum simpliciter et ignoranter incurrit. nam qui sese mori uelle cum Domino plena deuotione promiserat, alienus ab eius uideri consortio sub quolibet periculo non [*]( 1 ignorantiae meae HBv deus v 2 flacia P amiserit PHI, ammiserit BB (d s. I. m. 2 add.) 3 senectuta P nobis //////// ita II absit in nobis ut ita maneat v, ante ita ras. 1 l. in B 4 conaenescant Bv 5 mitissimam RHv iudici P, inditii H, iudicis * E, fort. indiciis suBpendentt PBv nulla HBv, nolle Ludic., nulla en fort. 6 nos] non v indutiis JB, indutis P, indutus HI, indicus (an iudiciis?) B, indultae coni. Iur. epes] om. PB inpuditatis P, inpunitatis ex inponatis B obtunsa (8 ex t m. 2) B, optanda P 7 diutius] dicite ex dicitis H, diu v fugitiuus P, fagitiui ero H 8 ipsis P 10 confostim BI cam—abscidere om. Bv est] ter P 11 ihors P uelud H necligentis P, negligentia H1 12 acrioole P remisione H 18 *uelli (e eras.) H 14 nec P pro om. P negligens P, neglens H 15 supplicare libri, applicare Iudu. quod PR ad principium P 16 relaxare I 17 DE BONA. POENITENTIA PETRI B, om. Hv 18 namqui HBv, namsi P 19 deuotio P 20 sub] si B )

281
ferebat. prompserat enim inter cetera magnificum suae credulitatis exemplum, quod eum a Christo nec exitio posset segregare formido, ad quem media festinando per maria rapidos dudum se praecipitauit in fluctus, nulla uicinae mortis trepidatione deterritus.

Interea dies nonum uisura flagitium nocturnis maestior umbris inluxit, quae tenebrarum remota caligine Hebraei coetus infanda reserabat uulgo consilia. tunc ludas, draco nouissimus et priori similis homicida uenefico (nam sicut ille Adam uitae subtracto, sic et iste Christo morti contradito generationis humanae factus est persecutor), ad Pilati Dominum conspiciens deduci praetorium eumque uinculis adstrictum, qui resoluit uincula peccatorum, deriguit miser et horruit, pecuniamque, funeream mercedem scilicet cruoris innoxii, restituens saeuis dispensatoribus ac refundens pretio criminis sese uacuauit ille, non crimine. quid enim poterit securitati conferre trepidatio mortis ibi concepta, nullus ubi timor consequitur iam medelam secundum psalmi continentiam proloquentis: illic trepidauerunt timore, ubi non erat timor, hoc est, in ipso iudicio, ubi correptionis tempus et spatia non habet infructuosa formido, aut in inferni iam faucibus constituto quae potest [*]( 18 Psal. 13, 5 ) [*]( 1 ferebant P prompserat] Hartel, promiserat PR, praemiserat HBv 2 exiai P, eiicio R, exita B, exitus v, fort. exitii i possed I H (corr. m. 2) 3 ad quem] atq; P rabidos RHB se] eras. in H, om. v 4 trepidationem P 6 DE MORTE IVDAE TRADITORIB RH, de Iudae suspendio v 7 inluxq; B caligine remota P ebrei P, dehebrei B 9 prior B hihomicida P uenific*o (i eras.) H, uenefieio Bv 10 substracto B cum tradito P 11 persequutor B domum RH 12 dediuci P uinclis Bv 13 redarguit P orruit PH peccuniamq; H 14 funeream Arev., funere ad PRH, nfueram B, funerum Par., funeram Col. Gall. seei P, se∗uis B 15 *ac (h eras.) H preciocio P uacuauit IIIenon B 16 Becunctati P conferret P 17 ante nullus, ubi eras. in H medellam H 18 proloquentes H 19 timorS P fuit H est om. P 20 correctionis Hv 21 potest] post P )

282
opitulari confessio, cum legatur: in inferno autem quis confitebitur tibi? Iudas enim publicus parricida, qui, quod audere non metuit, non suum tantum parentem, sed totius mundi iugulauit auctorem, poenitudinis frustra remedium inuestigabat; quem post traditionis audaciam sententiae supplicium iam tenebat, ut securis ad arboris radices applicata, quae fructum protulit execrandum, mali roboris germen inutile funditus amputando saeuis ignibus deputaret. dementem subito correptus est in furorem, sibi mortiferum nihilominus molitus interitum, quamuis sanior ille tunc fuerit, cum nefandae coniurationis in se flagitium uindicauit, uiamque gutturis execrandi, qua uox processit inmitis uendens omnium redemptorem, faucibus nodatis adstringens, animam trabalibus laqueis expulit infelicem. parua siquidem poena pro tanto uideretur flagitio, cui nulla suppliciorum aequari ualeat magnitudo, tamen ipsum funesti genus exitii morsque pendentis ab alto cadaueris caelum negat aspici, terram uetat attingi, ut reus sceleris inauditi simul ab utrisque dignus elementis expelli nec aere frueretur ad uitam nec homo generali compositus more hominis animam dimitteret exhalatam. habet et aliud leti ista [*]( 1 PBal. 6, 6 ) [*](1 con P aut P 2 homicida Hv quid P, d eras. in RH, qui Bv 3 quod] quem Ludwig quod—metuit] audere scripsi, audire libri metuit scripsi, meruit libri pere.ntem (u m. al.) B ,4 iuganit Bl (corr. in jugulauit) fraist∗a (r eras.) B 5 nestigabat Hv audaciae RH (fort. ex audaciê) 6 ut scripsi, et libri arborum PR, fort. arboris iam applicita Hv 8 deputarat Ludw. dementem PHBv, Vtmente R, mente Ludw. 10 molitur υ tunc] tam P 11 uiamque Arev., uitamque libri 12 execrandis P quia H uidens H Par. Col. redempt/////em H, redemptionem v 13 nudatis R, nudatiB H tra*alibus H, tranalibus B 15 illa flagitio v suppliorum P aequali P 16 istud B funesti ex fonesti B exitu H pendentes P, pendentibus B 17 apicit P uetatque Hv 18 in auditu B dignis B 19 frueret B umo P, hum.o (an eras.) H generali*** (ter eras.) H compositos H homini P 90 anima H exalatam P, exalatum HB, exhalantem v et om. HBv decoris istas species H, dedecoris ist∗a in apecie* (s eras.) B; dedecoris istas in species v )
283
species propriae deiectionis indicium. quod enim in sublimi fastigio necem sortitus est perfidus et desertor, patefecit ex quanto culmine sit prolapsus: nuper discipulus, modo iam reus ; nuper apostolus, nunc apostata nominatus est.

Cum uero Dominus ante tribunal praesidis staret intrepidus, ut agnus mitis productus ad iugulum, nihil dignum morte repperiens, quod ei populus accusator obiceret, regem se dixisse, qui manifesto rex aderat, studio seditionis exclamant. nec mirari quispiam debet si plebs, amica fallaciae, ueritatem protraxit in crimen imperiumque sidereum et diuinam rennuit potestatem, quae Creatoris ingrata suffragiis lucos olim coluit, idolis obsecuta seruiuit. una quippe dementia parque uidetur insania Baal praeposuisse tunc Domino, Barabban praeposuisse nunc Christo, dumque pius occiditur impiusque seruatur, iustitiae mutauit uiam errans in utroque sententia: auctor mortis deputatus ut uiueret, auctor uitae deputatus ut obiret. ex hoc igitur cuncti, qui hactenus manetis infidi, Christum pro mundi salute passum fuisse iam credite, qui flagris terga sulcatus, obprobriis lacessitus, poenas omnes amplectitur, ne perire suis meritis dignus uel latro sustineret exitium.

Heu quam triste falcis acumen est, quae messem Iudaicae [*](1 q///// H ( ̃ a m. 2) in om. H 2 sortitus ex sordidns .B profidas H 3 quanta B colminas P prolapsus] pro eras. in H, lapsus v discipulis P 4 nuncj modo H est om. v 5 QVOD AVTE TBIBVNAL S FLAGELLIS CEDITVR R (in mg. alib auditur) H (auditur), Christo obiecisse Iudaeos quod regem se esse dixerit v 6 morti JB 7 sese Bv 8 quia H, qm B manifeste v 10 protraxerit v crimine HBv 12 clementia H 13 bahal HB ba*rabban (r eras.) H ∗∗dumque (mo eras.) H 14 impius B 16 deputatus] est utroque loco add. Ludw. 17 est] om. Hv igitur qui B actenas H infidi ex -de B, in fide v 19 post flagris ras. 4-5 litt. in H terga] eras. in H, om. v obprobriis (p ex b) B 20 complectitur H sni B 21 exit∗um H 22 de lauatione manuum Pilati v a*crum̃ B )

284
posteritatis abscidit! nam qui necem Domini postulantes in se suosque filios eius sanguinem professi sunt permanere, dicentes furialiter et clamantes: sanguis huius super nos et super filios nostros, omnem fractam sui germinis damnauerunt, donec ab eis haec macula illius aqua spiritaliter abluatur, cuius in eis cruor letaliter dominatur adspersus. heu nequitia tui, Pilate, facinoris, quam patrasti! qui tot in uno iudicio uel potius praeiudicio crimina commisisti, quae si prouida sanandus mente cognosceres, non solas manus abluere, sed totum iugiter corpus sacro debueras aquae spiritalis lauacro \'perfundere. iustum iniuste diuerberas, regem praeses examinas, Deo te praeponere mortalis homo non trepidas. igitur luendi supplicii iam teneris in uinculis, quia numerosa per uulnera cruci Dominum creaturae configis, Caesaremque magis offendere quam Caesaris metuis conditorem.

Cumque militari Christns executioni contraditns mortis sententiae subiaceret, in ipso nihilominus cultu, quem regiae sub imaginis inlusione suscepit, magni gerebantur sacramenta mysterii. quod enim coccineae clamidis uelamen indutus est, cruentum futurae mortis demonstrabat aspectum. spinea caput eius corona circumdedit, quoniam spinas omnium peccatorum, quae humanum genus passim inuaserant, pia solus humilitate portauit. manu datam gestabat harundinem, mundano regno [*]( 3 cf. Matth. 27, 25 ) [*]( 1 postteritatis H, posteritatia ex psosteritatis B namque v 2 que] otn. B 3 eius H 4 clamauerunt R, dampDauerunt B 5 aquas H 6 laetaliter H, loetaliter B 8 un∗∗o (ic eras.) H 9 pro uita B, prouicia H ablueree Hv 11 profundere H iustũs B iniostę deuerberas HB 12 domino v omo B quibus igitur Bv 18 quia Hv, que B, qui B cf. Carm. 14 configeris H 15 cęsarẽ magis R 16 DE cooct- NEA CLAMIDE CORONA et ARVNDINE B, om. H, De ueste purpurea, corona apinea, arundine et uestibus Christi 0 secutioni H 17 sentonscientiae B corr. m. 2 cultum H quęm B 18 gerebat B 19 coccinae H clamidia BHB 21 corona om. H 22 post humantl ras. 1 Utt. (s ?) B 23 manu Hl (nam corr. m. 2), nam v arundinem H1 mandA B )

285
sceptrum uere consimile, quod pro motatione saepissima fragile, uacuum, leue cernitur et caducum.