Opus Paschale

Heu miseri, qui uanis cultibus inclinati Stultum sinistri cordis officium sculptis a se simulacris inpendunt factoremque proprium relinquentes suae manus uenerantur effigies! quis furor est? quae tanta mentes ludit insania, ut turpem uolucrem, obscenissimam bouem, tortum draconem et semihominem canem homo integer membris adoret?

Solem nonnulli nebulosis mentibus obcaecati rerum genitorem illa uolunt opinione censeri, quia terrarum tractus et spatia clarae serenitatis luce perfundens caeli plagas ac sidera flammigera lustrare uelocitate non cessat: cum ab ipsa potius instabili mobilitate, quam rapidis discursibus uagus ignis exercet, officium constet esse, non deum, quique certae dispensationis ordine custodito nunc oritur, nunc ad occasum horis uergentibus inclinatus uices cum nocte partitur. nec ubique semper est constitutus, quique nulla nascentis uidit mundi primordia, nisi peracto sine sole die iam gemino prouidus eum genitor a tertiae lucis instituisset radiare principio.

Sic etiam lunae superuacua plerique uota dependunt, quam crescere semper ac minui praefinitis mensium temporibus intuentur. [*]( 1 DE IDOLATRIA R, DETLET ELIMENTORVM IDOLORVMQ: CVLTORES Hv inclinatis RH 2 cultis (corr. m. 2) P 3 qui furor c 4 menti. H, menti Col., mentis Par. Gall. 5 obscenissimum v tortñ∗ C a m. 2) H 7 DE HIS QVI solem VENERANTVR BH (in scriptura continua), om. v et solem v nonulli P n a m. 2 8 opineone (-ni- corr. m. 2) P 9 desidera H 10 flammi gera. P gera a m. 2 non—mobilitate s. I. a m. 2 P ipsa (a ex i corr. m. 2) H 11 rapidis (is ex us corr.) H, rapidis (p ex b corr. m. 2) P 12 esse quam Dominum I v quippe Par. 0 Arev. certo Hv fort. recte cf. v. 263 13 ocasus (c 8. I. a Y m. 2) H oris R 14 inclinatur H 15 con stitutos H corr. m. 2 17 eum genitor RHP1 (genitus a m. 1), eum conditor c 18 DE HIS QVI LVXAE TOTA FERVNT R, om. Hv 19 pręftnitis (corr. ex -tus) H m∗en∗sũ∗ H (" a m. 2) 20 in*tuentnr ) [*](H)

Sic stellis quoque litare non desinunt, quae depulsae noctis abscessu matutinae lucis uultibus effugantur.

Hic aquarum cultor est, ille flammarum, sed species sibi natura contrarias non audent uicinas efficere, ne propriore discordia aut ignis ardentior latices debiliores exsiccet aut impar undis ingentibus rogus subito moriatur extinctus.

Alius arboreis radicibus aras instituens, dapes adponens ramos ac robora flebiliter orare non cessat ut natos, domum, rura, coniugium, famulos censumque custodiant. lignee, ligna quid obsecras? surdis operam disperdis exclamans, a mutis responsa nihil auditurus expectas, quae domorum constantiam illa tantum ratione sustentant, si securibus amputata pendentia culminum tecta suffulciant, aut focis adhibita sumendis dapibus famulentur accensa.

Nonnulli dementius holerum ueneratores existunt et in hortis numina rigantes arentia transplantatorum se deorum edocent ueros esse cultores. sed plura de talibus referre iam pudet, ne sanctae religionis in pagina dum numerosos [*]( 1 DE HIS QYI STELLIS LITANT R, om. Hx sacrificare litare R 2 abscessa P, abscessu. (m eras.) H matutine ae 3 DE HIS QVI AQVA COLVNT ET IGXBM R, om. Hx cultores stelle P fiammarum famularum P s. I. m. 2 sed despetiae (sed a m. 2) P, sed speties m. 2 in mg. 4 natura. (a eras.) R, natura (corr. ex -is) H audet B inimicas v prop*iore (r eras.) R, proprie H U cf. Neue Forml. II 114 6 inpar Hl inparendis (u am. 2) P rogoa H 7 DE CVLTORIBVS LVCORYM R, om. Hx arbore P adponens (p a m. 2) H 8 domos v 9 lign*ee (a eras.) R dopondis ligna quod Col. Par. 10 obssecras H disperdis P dependis a B m. 2, depe*dis H, dependis v 11 audituris H corr. m. 2 12 racione H pendentia (0 a m. 2) P 13 culminum P1 -na corr. m. 2 tecti H culmina tecti v subfulciant H 15 DB CVL- TORIBVS HORTORVM R, om. H" 16 kortis R, ortis H riga*ntes H tranplantatorum H sed eorum H -17 nero ee (8 a m. 2) V iam referre v 18 ne] scae cessitatem P a m. » in sanctae - p. H" religioni∗∗s H )

Hic ille pretiosus est lapis, qui ab aedificantibus reprobatus in anguli nitet capite constitutus: cuius onus nimis leue sentitur, cuius. iugum suaue plurimum conprobatur.

Igitur per digesta quaedam ueteris testamenti miracula retulimus, quaenam Pater Filii consortio sanctoque Spiritu secum gesserit constituto. per digesta similiter quaedam noui testamenti miracula referemus, quaenam Filius Paterno consortio sanctoque Spiritu secum gesserit constituto, ut deitatis una potentia inseparabili semper uirtute conspicua et [*]( 4 cf. Matth. 5, 34 s. 11 Matth. 11, 29 ) [*]( I I 1 filios tuos (i, i a m. 2) P, filios tuos H v, filiis tuis B 3 fort. euangelii sui sacrosancto sermone 4 dico autem v 5 inquid P, t inquid (corr. m. 2) H 6 tronus H 7 hierusalem P, iherusolymam I H, hierusolima B 8 sdiceret P 9 qui apertius v (quia fort. v in I fuerat) 10 com P ammonuit PBH 13 stolis H petens] potens H 14 aperitur H 15 DE LAPIDE ANGVLARI QVI EST XPS B, om. Hv heic Gall. pciosus R1 est] enim 0 17 comprobatur] Trinitatem adstruit aduersus Arrium et Sabellium v 19 quenamq; P 21 referimus P, referamus H 23 inseparabilis P )

Hanc salutem infelix Arrius habere contempsit. qui per deuios curui callis anfractus dum rectum nititur Iter auertere, tetram dilapsus in foueam caligantis tartari secutus est tenebrosa, tam sensu uacuus et inanis quam tempore iusti supplicii uentre quoque uacuus fusis uisceribus exspirauit. demens, qui paternae diuinitatis iura, nullius exemplo similitudinis coaequanda, caducis putauit gradibus conparari! inter homines namque carnali lege nascentes filius minor est patre, quoniam pater ipse qui filium nunc praecedit paulo ante filius fuit, et qui filius esse nunc cernitur, eum patrem fieri posse non habetur ambiguum. sic per omnem nepotum seriem noua proles excurrit et auorum ataui senio numerantur ingenti. Dominus, autem, qui uerbum, uirtus, sapientia et totum commune Patris est Christus, de lumine lumen exortum, de solo solus est natus, qui nec Patre minor in aliquo, nec est quo crescat, rebus uniuersis excelsior, quippe qui genitus, non creatus, nomen habet pro summitate Principium: ita enim secundum Iohannem Iudaeis requirentibus sese dixit esse principium. quid est ergo principium nisi cacumen excelsum, supra quod [*]( 1 persona maiestate B post triplici spatium 7 liti. in H triplici maiestate d ..2 uera fides RHv 3 DS ARRIO ET SABELLIO B, om. Hv 4 cor∗ui∗ calles H regnum P 5 secutus e tenebrosa P (cf. v. 302), tartari 5 tenebroaam (uiam a m. 2) R, t. g. est tenebroiam H 6 &∗inanis B 7 quia (oq: a m. 2) P quoequanda P 9 conparati∗ ( ̃a m, 2) H, computari v 10 nascentis R, nascentis H 11 patre ipse P qui om. H 12 filius ẽ∗ H patre fieri poss* H et qui fllius esse nunc cornitar, eompater CoL Gall., et qui filius est, nunc cernitur, com pater % Par. Arev. 18 prolis P 14 aptaui (t a m. 2) P, attaui H seninumerantur H, serie numerantur coni. Arev. ingente II 15 aotem] om. Hv qui nerbum iterauit P 16 luman/// H 17 alico (aliquo corr. 2) H 20 Iohannem (o in ras.) H Iudęis R, lndeis PH dixisse P, t asse dixisse (corr. m. 2) R, - dixit esse Hv 21 qui est P q. e. principium est r . ) [*]( X. ) [*]( 13 )

Interea dum uiatici laboris sarcinam sermonibus alleuamus spesque simul ac fides in ardua meum comitantur incessum blandius ad arcis summae fastigium deposita difficultate peruenimus. ecce sacrata crucis uexilla iam radiant, ecce magni regis castra piissima coruscum lumen ostentant flatuque sidereo [*]( 6 cf. Ioh. 10, 38 7 ibid. 30 ) [*]( 1 repetit P, repetit\' B, reper∗itur H qui. H qui in ipso semper manet v 3 quia fllius v 4 qui filius H 5 ipse locntus e. v 8 audeat P su∗mus H 9 hunitate P 10 sentientes Par. Gall. Arev. obuia redictis P 12 exorta PRH o I 13 testare P ∗stulta (ante e, c uel 0 eras.) B, inguita (c, 1 a m. 2) P, incalta Hv, insulsa coni. Hartel 14 Domino v mundane (-nę corr. m. 2) H 15 hi.c p. H 17 ridere Rv, ritdere H 19 DE SIGNO SACRAE CRVCIS R, Signo crucia armatas se in albo beati ordinis poscit adscribi v, om. H sarcini H m. 1, corr. in a m.2 20 qu.e f u erat.) B 21 summae] mae am. 2 H dificultate (f a m. 2) R 22 sacrae v lucis P 23 ostendant H" chorascum PII siderici H.. )

Christe uotis annue, uotis arride qui morientem mundum uiuificare festinans caelitus petisti terrena, humanam sumere dignatus effigiem, aliena quidem suscipiens sed propria non relinquens. hoc Matthaeus adortus inprimis hominem [*]( 1 do dominicae P dni certationis H ,2 uos] in ras. a m. 2 m H 4 renuneratione (m a m. 2) P quia v 5 fixum H 6 sacramenta B, sacramenta PHv, fort. sacramentum e.go (r? eras.) B 8 accepere (eA corr. in i) B 9 tuas P utj v om. v 10 uernaculissparuo P corr. m. 2, uernaculus Hv, uernacula B, in margine alib uernaculuB; fort. uernula 11 cinis (m, 1, corr. m. 2) B 12 adscribi (corr. m. 2) H municipalis merear P (mereat a m. 1) 13 subpeditat PH 14 de om. H 15 DB MYSTERIO QVATTVOR EVANGELISTARVM R, DE IIII EVANGELISTIS QTOMODO OVATIVOR ANIMALIVM FIGVRIS OSTENDVNT r n Hv (oetenduntur) aride (r a m. 2) P uotis ∗∗∗∗∗∗ adnue notis (corr. m. 2) H (in ras. fuit arride) annue notis qui v 16 petiisti v (cf. v. 352 et H. Iordan, krit. Beitrdge zur Gesch. der lat. Sprache p. 266) 17 dignatus sumere v dignatus 8. l. P2 effigiem ex effugiem H alieni-proprii H 18 Matheus P, Mattheus RH adoraus B ) [*]( 13* )