De Gubernatione Dei

et sicut non probauerunt deum habere in notitia, tradidit illos deus in reprobum sensum, ut faciant quae non conuenit. numquid hoc beatus apostolus de barbaris ac feris gentibus dixit? non utique, sed de nobis, id est specialiter de Romanis: quos quidem Afri, quia nequaquam olim uincere imperio ac sublimitate ualuerunt, quod potuerunt unum, impuritate uicerunt. quicumque ergo iure se mihi irasci putat magis apostolo irascatur, scilicet quia, quod dicimus nos fuisse Afros, hoc ille dixit dominos eorum esse Romanos.

XYIU. Sed forte id uel occultum quod loquimur erat, aut saltim hoc prouidebant procuratores publicae passim disciplinae, [*]( 10 Eom. 1, 27. 28\' ) [*]( 1 qui Å . 4 de ubi cf. indicem III; sed fort. sequens ibi (ubi Tv) inde ortum et delendum est 5 illa quod est in A non adnot. Halmius: om. B et cum edd. Halmius 6 quaereris sed re jpunct. A, idem statim possis; fort. scrib. fuit quaesieris-possis 8 fuisset sola B(T) 11 conqueritur ex conquir. A corr. m. 2 13 in inuicem praeter B etiam Å (Halmius adn. inuicem): inuicem T Halmius cf. Bonsch Itala et Vulg. p. 233 16 in notitia habere A sed adiecta sunt transpositionis signa 21 uincerunt sed n priore punct. Å 23 dominos ex dominus A corr. m. 2 25 aut] ut (uel ac) B 26 hoc B s. l. publice passim disciplinae ne (sed ne s. l. m. 2) Å r ne publicae passim disciplinae B )

in urbe christiana, in urbe ecclesiastica, quam quondam doctrinis suis apostoli instituerant, quam passionibus suis martyres coronarant, uiri in semetipsis feminas profitebantur, et hoc sine ullo pudoris umbraculo, sine ullo uerecundiae amictu, ac sic, quasi parum piaculi esset, si malo illo malorum tantum inquinarentur auctores, per publicam sceleris professionem fiebat etiam scelus integrae ciuitatis. uidebat quippe hoc uniuersa urbs et patiebatur, uidebant iudices et adquiescebant, populus uidebat et adplaudebat, ac sic diffuso per totam urbem dedecoris scele* risque consortio, etsi hoc commune omnibus non faciebat actus, commune omnibus faciebat adsensus.

sed finis aliquando forsitan mali aut emendatio aliqua labis istius fuit. quis credere aut etiam audire possit, conuertisse in muliebrem tolerantiam uiros non usum suum tantum atque naturam, sed etiam uultum incessum habitum et totum penitus quicquid aut in sexu est aut in uisu uiri? adeo uersa in diuersum omnia erant, ut cum uiris nihil magis pudori esse oporteat, quam si muliebre aliquid in se habere uideantur, illic nihil uiris quibusdam turpius uideretur, quam si in aliquo uiri uiderentur.

XVIlli. Sed paucorum hoc, inquis, dedecus fuit, et quod non a pluribus perpetratum est cunctis nocere non potuit. [*]( 2 multi Brassicanus, qui in C antecedens si deleuit: simul AB (si multi praeter v etiam Tt) 4 satis om. B 5 autem omnem B 8 quandam super a proris syll. ser. o m. 2 A 10 ullo om. B 14 urb.a A: ciuitas B 16 sio] si B defuso A 17 faciebant B hoc commune (stc iterum) actus B 19 labes B(T) istis mper i poster. scr. u m. 2 A: ista B 20 possit in pOBset A mut. m. 2 mulierem Bm. 1 22 quicquid penitus B 23 uiau A: usu B Halmius uersam sed m punct. A 24 pudori (sed i add., ut uid., m. 2) A: pudor B muliebrae ptmCt. a A )

et ideo saluator ipse principalem ecclesiae partem oculum nominauit dicens: lucerna corporis tui est oculus tuus. si fuerit oculus tuus simplex, totum corpus tuum lucidum erit: si autem oculus tuus nequam fuerit, totum corpus tuum tenebrosum erit. unde et apostolus nescitis, inquit, quia modicum fermentum totam massam corrumpit? quamuis ego illic non modicum de hoc malo, sed nimis fuisse dicam, non quia molles plurimi fuerunt, sed quia mollities paucorum labes est plurimorum. nam etsi panci sint qui dedecorosa sustineant, multi sunt qui paucorum sordibus polluantur. sicut enim una meretrix multos fornicatores facit, sic plurimam ferme populi partem inquinat paucorum effeminatorum abominanda permixtio. et nescio qui eorum ante deum deteriores sint, cum aequali in scriptis sacris sorte damnentur. neque enim molles; inquit, -neque masculorum concubitores regnum dei possidebunt.

illud ergo magis ingemescendum atque lugendum est, quod tale hoc scelus crimen etiam totius rei publicae uidebatur et uniuersa Romani nominis dignitas facinoris prodigiosi inurebatur infamia. cum enim muliebrem habitum uiri sumerent et magis [*](2 Iosue 7 4 I Reg. 19. n Reg. 24 9 Matth. 6, 22 13 I Cor. 5, 6 . 23 I Cor. 6f 10 \' ) [*](2 furto ex furtu A eorr. m. 2 \'8 exorta B 4 sancti om. B (T) numeratione B 5 sordes ex sordis A cort. m. 2 sbrdis B 10 oculus tuus fuerit JB15 ego] ergo A 16 fuerint B (fuef A) mollicidS AB \' 17 labes ex labis A cnrr., m. 2 sint 8. scr. u m. 2 A sunt B 22 sorde A 85 ingemesceudum sed e tertiae syll. mute in i m. » A: )

XX. Iterum, quia dolor exigit, ab his qui irascuntur requiro, in quibus haec barbaris gentibus aut facta sint umquam aut fieri publica impunitate licuerit? denique, ne longius de hac re ambigi aut inuestigari necesse sit, ipsos illos Africae uastatores Afrorum populis comparemus. uideamus quid simile a Wandalis factum sit.