De Gubernatione Dei

Salvian, of Marseilles

Salvian of Marseilles. Salviani presbyteri Massiliensis opera omnia (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 8). Vienna: Gerold, 1883.

cum ergo omnes [*]( 12 Georg. 4, 221 sq. cf. Lactantii instit. diu. I 5,12 14 Tusc. quaestt. I, 27, 66 cf. Lactantii 1. 1. I 5, 25 et Zschimmer p. 62 18 Haec quoque ex Lactant. 1.1. I 5, 24 citata sunt, qui ex Cic. de nata J d. ea sumpsisse se testatur, ubi tamen non leguntur; cf. Zschimmer 1.1. et ad III 1 init. adn. crit. ) [*]( 1 potuefcunt *** rectiuB A 2 similem *** quod sicut A 4 gubern*** suam deus A 6 saxa ui*** totus sit A 7 scilicet *** rerum A 9 uisionis *** nec indulg. A 10 pietatis auf*** oritatis exempl. A 11 mysticae Pithoeus: fabulose ebriose smitice mistice B (\'an fabulosae scribendumt?\' Halmius) quo se *** omnes terrasque A 14 quoque *** quit qui A 16 soluta ** segregata A 17 congregatione A concrecione B 18 monens ** ue nihil A . est A: B (= est) non enim (ut apud HaZmium) B 20 nulli ** oboediens A 21 nos ** entissimi A 23 negle * credamus A )

etiam religionis expertes ni ipsa et quadam necessitate compulsi et sentiri omnia a deo et moueri et regi dixerint, quomodo nunc eum incuriosum quidam ac neglegentem putant, qui et sentiat omnia per subtilitatem et moueat per fortitudinem et regat per potestatem et custodiat per benignitatem ? dixi, quid de maiestate ac moderamine summi dei principes et philosophiae simul et eloquentiae iudicarint. ideo autem nobilissimos utriusque excellentissimae artis magistros protuli, quo facilius \'uel omnes alios idem sensisse uel certe sine auctoritate aliqua dissensisse monstrarem. et sane inuenire aliquos, qui ab istorum iudicio discrepauerint, praeter Epicureorum uel quorundam epicurizantium deliramenta non possum, qui sicut uoluptatem cum uirtute sic deum cum incuria ac torpore iunxerunt, ut appareat eos, qui ita sentiunt, sicut sensum Epicureorum atque sententiam ita etiam uitia sectari.\'

II. Non puto quod ad probandam nunc rem tam perspicuam etiam diuinis uti hoc loco testimoniis debeamus, maxime quia sermones sacri ita abunde et euidenter cunctis impiorum proposositionibus contradicunt, ut, dum sequentibus eorum calumniis. satisfacimus, etiam ea quae supra dicta sunt plenius refutare possimus. aiunt igitur a deo omnia praetermitti, quia nec coerceat malos nec tueatur bonos, et ideo in hoc saeculo deteriorem admodum statum esse meliorum: bonos quippe esse in paupertate malos in abundantia, bonos in infirmitate malos in [*]( 1 necessitate con∗∗∗ deo A 3 quidam... qui A putant B m. 2 in mg. 5 regat- diat per A 6 quid de ex qui de A corr. m. 2 ac] et B dei∗∗∗ simul A 7 eloquentia. A iudicarint] w 11 ult. syll. ex parte euarmit sed fuisse uidetnr rint non vent 8 utriusque∗∗∗ protuli A 9 sine∗∗∗onstrarem A 11 iudicio ∗∗∗zantium A 12 deliramenta ex deleramenta AB corr. m. 2 13 possum ∗∗∗tute A 14 ita sen∗∗um Epicar. Å 16 sectari ∗∗∗rem tam A 18 diuinis. hoc A in hoc B loco testiN* quia A dei debeamus B 19 sermon*kari sed ka m. 2 A impiorum ∗∗∗sequentibus A .20 calumniis eorum B sed eorum in mg. m. 2 21 etiam ∗∗∗∗Agunt (Stc) A m. 1 (Aiunt A m. 2) 22 praetermitti ∗∗∗ saeculo A 24 admodum-miseria. et fere omnia euanuerunt in A. )

fortitudine, bonos semper in luctu malos semper in gaudio, bonos in miseria et abiectione malos in prosperitate et dignitate.

primum igitur ab ns, qui hoc ita esse uel dolent uel accusant, illud requiro, de sanctis hoc, id est de ueris ac fidelibus Christianis, an de falsis et inpostoribus doleant. si de falsis, superfluus dolor, qui malos doleat non beatos esse, cum utique quicumque mali sunt successu rerum deteriores fiant, gaudentes sibi nequitiae studium bene cedere, et ideo uel ob hoc ipsum miserrimi esse debeant, ut mali esse desistant, uindicantes improbissimis quaestibus nomen religionis et praeferentes ad sordidissimas negotiationes titulum sanctitatis: quorum scilicet nequitiis si miseriae comparentur, minus sunt miseri quam merentur, quia in quibuslibet miseriis constituti non sunt tamen tam miseri quam sunt mali.

nequaquam ergo pro his dolendum, quod non sint diuites ac beati, multo autem pro sanctis minus, ia quia quamlibet uideantur ignorantibus esse miseri, non possunt tamen , esse aliud quam beati. superfluum autem est, ut eos quispiam uel infirmitate uel paupertate uel aliis istiusmodi rebus existimet esse miseros, quibus se illi cofidunt esse felices; nemo enim aliorum sensu miser est sed suo. et ideo non possunt cuiusquam falso iudicio esse miseri, qui sunt uere sua conscientia beati; nulli enim, ut opinor, beatiores sunt quam qui ex sententia sua atque ex uoto agunt. humiles sunt religiosi, hoc uolunt; pauperes sunt, pauperie delectantur; sine ambitione sunt, ambitum respuunt; inhonori sunt, honorem fugiunt; lugent, lugere gestiunt; infirmi sunt, infirmitate [*]( 3 his B 4 ueris] uiris B fidelibus ∗∗∗ et inpost. A 5 in pastoribus B m. 1 doleant sed n punct. B 6 doleat m cumqui mali sed cum punct. A . cum utique quicumque mali B \' eorr. ex cum utique qui m. 9 uindi∗∗∗bissimis d 10 quaestibus Rittershmius: questibus A quaestionibus B 11 negotiationes ∗∗tatis quorum A 12 miseri « quix A 14 quam sunt∗∗ ergo A 15 pro∗∗∗ libet A 17 beati ∗∗ est ut A .19 estimet B 20 sensu ∗∗∗ cuiusquam A 21 sua ∗∗∗ beatiores A 23 atque noto B humi∗∗∗lunt pauperes A 24 pauperiae A sine M* in honore (sic) sunt A 26 fugiunt] respuunt B infirmi ∗∗∗ cum enim A )

laetantur. cum enim, inquit apostolus, infirmor, tunc potens sum. nec immerito sic arbitratur, ad quem deus ipse sic loquitur: sufficit tibi gratia mea; nam uirtus in infirmitate perficitur.