Liber Apologeticus

et de libero hominis arbitrio scriptum est: Deus creauit hominem inexterminabilem et reliquit eum in manu consilii sui. caece et maligne — aliter enim tibi loqui nequeo, sensum dominicae auctoritatis, sensum propriae fragilitatis, sensum communis intellegentiae non habenti —, nos naturam hominis infirmam dicimus esse, non malam. nam si mala esset, bonum omnino non caperet; nunc uero cum genuino affectu concupiscat bonum et adhaereat bono malumque omnino fugiat, ubi in ea malam dicendum est esse substantiam?

Dopiinus clamat: spiritus quidem promptus, caro autem infirma. clamat Abraham: ego autem terra et cinis. clamat lob: homo putredo et filius hominis uermis. clamat Esaias: o miser ego, quoniam conpunctus sum, quia, cumsim homo et inmunda labia habeam, in medio quoque populi inmunda labia [*]( AVCTORES 4 Cor. 2, 4,11 8 Gen. 1,31 9 Sap. 2, 23 10 et reliquit sqq. Ecclesiasticus 15, 14 18 Matth. 26, 41 19 Gen. 18, 27 20 Iob 25, 6 21 Isai. 6, 5 ) [*]( 3 assistere Ψ || uidere dominum] dominum} nidere Z 5 mortali] mortale Υ1 6 cninsquam X* 7 arbitrio Φ2 8 quaecunque X 10 reliquid ΥΦ. 11 caece] Caece (aec in rasura m. 1) 2 ∈cce Ψ 13 communes Tl 14 nols (n eradi coepta est) X 15 cum] com T 16 adhereat ∑1ΥΦΧΨ 17 malam] ∑2ΦΧ malù ∑1 mala Ψvv || dicendum] ∑ΥΦΧ dicenda Ψv || substantiam] ∑ΥΦΧ substantia Ψv 18 promtus ΦΧ promtns est v 21 isaias ∑2Ψ,|| ego] ego homo Ψ || compunctns ∑Ψ 22 immunda W 28 haec habeam in medio quoque populi inmunda labia om. ∑Φ1. )

clamat Hieremias: anima in angustiis, et spiritus anxius clamat ad te: uide Domine et miserere. clamat Abacuc: custodini me et expauit uenter meus a uooe orationum et intra me turbata est habitudo mea. clamat Dauid: exaudi me in tua iustitia et non intres in iudicium cum seruo tuo, quia non iustificabitur in conspectu tuo omnis uiuens.

clamant omnes apostoli infirmitatis timore turbati: Domine, libera nos, perimus. clamat Iohannes: si dixerimus quoniam peccatum non habemus, ipsi nos seducimus, et ueritas in nobis non est. clamat Iacobus: in multis enim offendimus omnes.

clamat Paulus: infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis huius? gratia Dei per Iesum Christum dominum nostrum. et ut generaliter uniuersorum clamet infirmitas, clamat Spiritus Sanctus in sanctis: omnis caro faenum et gloria hominis sicut flos faeni. faenum. aruit, flos decidit; uerbum autem Domini manet in aeternum.

Contra has tam splendidas perspicuasque diuinorum nubes testimoniorum audiat laborans in gemitu suo mundus uniuersus Pelagium reclamantem atque humili ueritati non solum [*]( AVCТORES 1 Hieremias] Baruch 3, 1 et 2 3 Hab. 3, 16 (cf. LXX) 5 Psaim. 142, 1 et 2 9 Matth. 8, 25 10 Ioh. ep. 1, 1, 8 12 Iacob. 3, 2 13 Rom. 7, 24 et 25 16 Isai. 40, 6ets ) [*]( 1 habitem] ∑ΥΦΧ habito Ψv (cum Vulg.) || ieremias Ψ 2 uide] andi Vulg. 3 abbaouc 2 abacuch W || oastodiui me] codices custodini v 4 oratione Tl || et om. Ψv 6 iuditium T* iudicio Φa iuditio Tl 8 infirmitatis (it 8. 8. m. 1 aut 2) X 12 multie (s ex i corr.) W || omnes om. ΥΦΧΨ (non U) 13 libe- rabit] ΦΧΨv liberauit ET 15 nnnersorum (sic) X || clamat] clamet ΥΦΧ1 17 faenum] ØX fenum ∑Ψ foenum T || feni Ψ foeni T || fanum Ψ foenum T 19 eternum Φ 20 nubee (nu ex im ut uid. corr.) V 21 testimoniorù (o posterior ex ù corr. m. 1) E. 22 pelagius X1 || neritate ∑1Υ || non solom uerborum] umnersorum X1.. )

ait enim in epistula, quam supra nominauimus: uerum e contrario remisso ac fastidioso animo superborum ac nequam seruorum more in os Domini reclamamus, et dicimus \'durum est, arduum est, non possumus; homines sumus, fragili carne circumdamur\' et — o caecam insaniam! — et — o profanam temeritatem! — duplicis ignorantiae accusamus scientiae Dominum, ut uideatur nescire quod fecit, nescire quod iussit et quasi oblitus fragilitatis humanae, cuius auctor ipse est, inposuerit homini, quod ferre non possit. quid, rogo, hac praesumptione feralius?

quid hac increpatione peruersius? exprobras Ecclesiae catholicae, cuius nos uiscera sumus, quod quasi dicere desperando uideatur, quod Deus auctor hominis inposuerit homini quod ferre non possit:

cuius tamen fidelissima est et ore et humilitate professio, Deum et primo omnia possibilia praecepisse et nemine tamen possibilia complente — propter quod subditus fit omnis mundus Deo — postea pondus praecepti substituta [*]( AVCTORES 2 Pelagius Epist. ad Demetriadem c. 16 p. 11 E ) [*]( 1 impudentia V || scriptorum om. ΥΨv || cauteriis ∑X2 2 epta X 3 fastidioso ac remisso Pelagius || remisso (8 alt. ex i corr. et o in ras.) V remissio ∑ΥΦΧar || superborum ac nequam seruorum more in os] Pelagius ed. Ben. (ac male om. Vallarsi in Hier. opp. 11, 2 p. 14) 4 ac neque (neq: 2) morei nos ∑ΦΧ1 ac neqmore inos T in marg. B. (i. e. require) m. 1 et i ac neq. (t. e. nequam) monitis m. 2 X ac nequamlore nos (m in ras. m. 2, equa redintegratae m. 2, sub q et n puncta dwo erasa) Ψ ac nequam ore nos v || domino Ψv 6 fragili* (erasa ut uid. s) X || circundamur X circumdamus T || et utrumque om. PeL 7 cecam T || infamiam Ψ || profanS (of in ras. m. 1) 2 8 duplici ignorantia Pel. || scientiae dominum] deum scientiae Pel. 9 qd fecit- nescire qd in ras. m. 1 2 10 et om. Pel.. 11 imposuerit Ψ || quod] mandata quae Pel. 12 possit (sit in ras. m. 1) 2 14 disperando Φ1 15 imposnerit X2 et in. ut uid. 2 9 posuerit ∑ΥΦΧ1Ψ1 16 è & in ras. angustiore Ψ 17 et om. 2 || primo] Ψv primum ∑ΥΦΧ 18 neminem ∑ΥΦΧ || complentem Φx 19 fit] ΥΦΧΨar sit ∑Ψprv || praecepti (i ex a corr.) V || snbstituta (tu 8. s.) # )

ueramtamen ta, serue nequam et maligne, qui quod tibi dominus tuus remisit, a conseruis tuis conaris exigere: tuum primum sensum discutio et meum postea si uidetur explano.

tu qui non posse ferri onus legis dixisse quosdam arguis, ergo tu te ipsum ferre posse confidis? o miser, qui secundum quod scriptum est dicis in corde tuo: diues sum et ditatus sum et nullius rei egeo, et nescis quia tu es miser et miserabilis et pauper et caecus et nudus.

numquid ad te locutus est Christns \'amen dico tibi, non tibi reuelauit caro et sanguis, sed pater meus qui est in caelis\'? numquid tibi dixit \'tu uocaberis Cephas*? numquid tibi spopondit super hanc petram fundabo ecclesiam meam ?