Historiae Adversum Paganos

Anno ab Vrbe condita DCCCXXIIII Galba apud Hispanias usurpauit imperium. qui mox, ut Neronis mortem conperit, Romam uenit; cumque omnes auaritia saeuitia segnitiaque offenderet, Pisonem sibi nobilem industriumque adulescentem in filium atque in regnum adoptauit: cum quo septimo mense imperii sui ab Othone iugulatus est.

Luit Roma caedibus principum excitatisque ciuilibus bellis recentes Christianae religionis iniurias, et signa illa legionum, quae sub aduentu in Vrbem Petri apostoli diuinitus cohercita conuelli nullo modo ad excitandum ciuile bellum ualuerant, quod per Scribonianum parabatur, Petro in Vrbe interfecto et Christianis poenarum diuersitate laniatis toto se Orbe soluerunt.

de Hispania siquidem ilico Galba surrexerat; quo mox oppresso Otho Romae, Vitellius in Germania, Vespasianus in Syria imperia simul atque arma rapuerunt.

probent sane etiam inuiti potentiam simul et clementiam Dei, qui Christianis temporibus offenduntur: quanta celeritate tantorum incendia bellorum et excitata sunt et repressa, cum et antea minimis causis magnae ac diuturnae clades agitarentur et [*]( AVCTORES § 1 Galba-imperium uide cap. 7,13 || qui mox et q. s. Sueton. Galba 11.12.9.17.20 (cf. Eutrop. 7, 16 et Hier. 2084*) § 2 cf. cap. 6 § 6 sqq. § 3 Otho—Syria Eus. 2084* et 2085* ut uid. ) [*]( 1 octingintissimo quarto (s pr. m. 1 in ras., ex t?) sic D 2 nerones (a m. 1 in ras. ex m) D || comperit Ral. cumperit D 8 seuitia B* om. D ||segnitia (om. que) D 4 aduliscentem P 5 adque P1R1. || quo] P m. 3 aut 4, B m. 2, D que P1R1. 6 imperii (i fin. 8. 8. m. 2) P || sui] PD om. B || uthune D 8 legionum illa v 9 Mento D || cohercita] PB quoherciter D 10 ciuile. B (eras. uid. m) B 11 scribunianum D || urbae ante ras. P urbe ante rat. B 12 se a. 8. m. 1 in D 13 milioo D 14 praesso D || romae (a in ras. m. 1 aut 2) B || ger*mania (erasa g inchoata) P 15 adque P\' 16 qui] PD quia (i in. ras. m. 2 et supra a fortasse punctum; fort. quia in qxua corr. deinde i restit.) B 17 ad offenduntur adscr. in marg. uocabulum sed eras. P 18 bellorum (0 m. 1 ex a) D || et] D om. PB || exoitata (ci in ras. m. 1 aut 2) P || ∗∗∗cum (sunt eras. esse potut) B || & in ras. m. fort. 1; fuisse uid. et R || anteam, jnimicis D || ante P ante. B )

quamuis persecutione uexata Ecclesia, quae iudici omnium Christo etiam pro inimicis et persecutoribus supplicaret.

igitur Otho cum, Galba et Pisone Romae interfectis, inter tumultus caedesque inuasisset imperium ac mox creatum imperatorem in Gallia per Germanicas legiones Vitellium conperisset, bellum ciuile molitus tribus primum leuibus proeliis, hoc est uno apud Alpes, alio circa Placentiam, tertio circa locum, quem Castores uocant, contra Vitellianos duces congressus uictor exstitisset, quarto apud Bedriacum proelio cum animaduertisset suos uinci, mense tertio quam imperare coeperat sese interfecit.

Yitellius uictor Romam uenit: ubi cum multa crudeliter ac nequiter ageret, incredibili etiam uoracitatis appetitu humanam uitam probris adgrauaret, postquam de Vespasiano comperit, primum deponere molitus imperium, post a quibusdam animatus Sabinum Vespasiani fratrem, [*]( AVCTORES § 6 inuasisset—molitus..leuibus Eutrop. 7, 17 || tribus .. proeliis — uinci Sueton. Oth. 9 || mense — interfecit fort. Hier. p. 157 (cf. Sueton. Oth. 11 et Eutr. 7,17) § 7—§ 9 Sueton. ViteU. 11.13.15-17, sed § 8 octano .. mense et ultima § 9 etiam—sepultum ex Eutropio 7, 18 ) [*]( 1 malorum (1 in ras. m. 2, ex g fort.) B || fragoris (is in ras. m. 1, ex em?) D 2 superintur D || enim om. D || rome R1 3 eclesia P ęcclesia ante ras. B 5 rome Rl || post iuterfectis rasura apatio hoc uoc. aequans B 7 gismanicas D || comperisset Ral. cumperisset D 8 probeliis D || unum D 10 castores] PR2GKMHVsWN2 castoris DN1v (item apud Suet. legitur) pastores B1 || uitellianos (a fort. al. m. add.) B 11 extitisset PBJ extetisset D || et quartum D || bedriacum] Vat. Beg. 772 (s. x.), Pal. 828 (s. XI) hedriacum PB PorE. WX2 bredria s cum (punctum sub d fortuitum esse potest; cf. infra u. 15 et p. 458, 14) D brediacum O betriacum Palerm. (s. xv) et Vat. 1975 m. 2 (s. XV) soli betriaticum H briacum TO bebriam N bebriacum V3v || proelium D 12 uici R1 18 uitellius (ui m. ant. in ras.; 1 alt. s. s. m. 2) P 14 crudilitate D || ac nequiter om. D 16 appititn D || mtam D || adgradaret D 16 ueapaniano Bl || molitus est X1X1fsh est m. Zt Col. 17 post a] PB7, K2MTOX1X2X3 postea DK1 post B* postea a X4. v; postquam a GN1 || sauinum D || uespassiani P || fratrem (t s. s. m. 2) P )

post deficiente in Vespasiani nomen exercitu suo destitutus adpropinquantibusque iam hostibus trepidus cum se in quandam proximam palatio cellulam contrusisset, turpissime inde protractus cum per uiam sacram nudus duceretur, passim fimum in os eius coniectantibus in forum deductus, octauo quam regnum praesumpserat mense apud Gemonias scalas minutissimorum ictuum crebris conpunctionibus excarnificatus atque inde unco tractus et m Tiberim mersus etiam communi caruit sepultura.

multis autem et nefariis modis per complures dies a Vespasiani militibus, aduersum senatum populumque Romanum indiscreta caede saeuitum est.