Historiae Adversum Paganos

Igitur Mithridates rex Ponti atque Armeniae postquam Nicomedem Bithyniae regem amicum populi Romani regno priuare molitus est atque a senatu monitus, si facere temptaret, bellum sibi a populo Romano inferendum fore, iratus Cappadociam continuo peruasit atque expulso ab ea Ariobarzane rege cunctam prouinciam igni ferroque uastauit.

Bithyniam deinde pari clade corripuit. Paphlagoniam simili exitu adflixit [*]( AVCTORES 1 consnlatn sqq. cf. 6, 6 § 1 2 poetae optimi Lucani 1, 337 cap. 2 § 1 et § 2 Eutropius 5, 5 ) [*]( 1 sic(inard)ecens S inardeacere PR n consula(tu u〉ero S || Ciceronis uero fsh; uero cf. uelut 3, 12 § 06 || (et) S || antanii D (anto)nii S || ut om. D 2 (poetae) S potae R1 || optimie loquar D 3 barborico R1 〈barba〉rico S || consum〈mata u)eneno S || ueneno est} uenenum D 4 (in his t)emporibus S || xxx PR trigenta D trigin(ta) S || ger(endi) S || inneniunt D inueni(untur) S 5 (auten〉 ι S || quatragenta D XL PR || (apleri)sque S || dicti] distincti D || snnt PRD || (facile) S 6 disternitur D 7 ...... t de mitridate | 〈rege po)nti adque armenię (rubris ut uid. litteris) (Igitnr) S || mitridates (sine h ubique) SPR metridatis D || (ponti) S || adque SPR1 || armeniae postquam] arminia et postquam|arminii postquam D || (post q)nam nicomedd S 8 bythiniae PB (bitby)nie S || (populi) S || r. L || regnum SD 9 (priua)re S || (adque a) S || adque PR1 || a senatu monitus om. D || montis Ra motus Rb (monitne R2) || (si face)re S || temptaret (et in ras.) P timptarit D temtaret S 10 bel(lum si〉bi S || r. L ro(mano) S || ratns D 11 (con)tinno S || prouasit D pinuasit S || adque SPR1 || e(x)pulso B || ea] LSPR eo Dfsh || ariobarzano L ariobarzene (ze in za m. 1 R) PR ariobar〈za〉ne̢ S 12 regeracuncta D || prοι〈ιιn〉ciam S || igne R2 ||u〈as〉tauit S || bythiniam SPR bythinia D 13 deinde—paphlagoniam, om. D || pafl- SPR || simili-. (er. i et fort. m) D II e(xitn) S || afflixit SR4 )

et factum est; nec explicari aut conprehendi ullo modo uerbis potest, quae tunc multitudo Romanorum ciuium caesa sit, quis maeror plurimarum prouinciarum, quis gemitus occidendorum pariter atque occidentium fuerit, cum singuli quique aut prodere innocentes hospites et amicos, aut ipsi periclitari poena hospitum cogerentur.

Archelaus quoque dux Mithridatis cum cxx milibus peditum atque equitum in Achaiam praemissus Athenas cunctamque Graeciam partim ui partim deditione obtinuit.

Sulla, cui post consulatum Mithridaticum bellum obuenerat, Archelaum apud Piraeum, Atheniensium portum septemplici muro conmunitum, diu obsedit, ipsam Atheniensium urbem ui cepit. postea iusto proelio cum Archelao conflixit: centum decem milia de exercitu Archelai [*]( EXPILATORES § 3 Orosius secundum Augustinum C. D. 3,22 § 4 Eutropius 5, 6 exceptis partim ui partim deditione ex Livio 81 sumptis § 5 et g 6 Eutrop. 5, 6 insertis § 5 cui—obuenerat et Atheniensium—conmunitum Liuianis 81 ) [*](1 pylemenetnicomede L || pylemene PB pylemne D p〈yl.. 〉mene̢ 8 || nicbodeme B || re〈gibus〉 8 || post om. B 2 eph(e)sum S epheum R cepherum L || (edic)to S || asiam ut L 3 quicunque D c〈qui〉cumq: S II inuenti (i fin. in ras.) P || fuissent L || (ciues) 8 || r̄. L || or(nnes) 8 4 negarentur D || (est) S || conpraehendi LPR1 com- B* conpr(ae)hendi 8 5 uerbi(s po)teet 8 || po∗∗est (er. st) D || multiti(tdo) S 6 sint L II meror SPBD memor L || plurimarum— occidendorum (rum usque ad occidendorum in ras. angustiore m. 1) D || plurir(na)rum S ||g(emi)tus 8 7 pari〈ter〉 S ||adque SP1R1 U fu(e)rit 8 fuerat L 8 quiq(ue) 8 || ant] au D || innocente(a) 8 || a(ut) S 9 perectitari B1 (i 4) || poen(a) S || hostium P1 (corr. m. rec.) || cogerentι 〈ιr〉 desinit S 10 metridatis D || . CXX. L CXX (c m. 1) B centum uiginti D || milibuB] milia P mil R || adque PRa 11 greciam BD || fpartem P et a. r. B 12 partem P et a. r. R || dedicione P || sylla LPBD 18 metridaticum D || archilaum D || aput P || pireum LPB p r reum (sic) D 14 communitum PB cummonitum D conminutum L 15 adtheniensium D || ce̢pit a. r. B H ac postea v || prelio D 16 archelao (o ex u) B archilauo D || cx PB; oxx Eutr. || archilai D )

conperta clade Mithridates lectissima septuaginta milia militum Archelao in subsidium misit ex Asia. secundo proelio quinquaginta milia ex his interfecta sunt ibique Diogenes Archelai filius trucidatus est.

tertio bello omnes copiae, quas Archelaus habebat, extinctae sunt. nam uiginti milia militum eius in paludem pulsa cum Sullae fidem inplorarent, insatiabili uictoris ira interfecta sunt totidemque alia in flumen coacta ac necata, reliqui miserorum passim trucidati sunt.

porro autem Mithridates in Asia nobilissimarum urbium principes occidere bonaque eorum publicare animo intenderat. cumque iam mille sescentos ita interfecisset, Ephesii exemplum uerentes excluso praesidio. eius portas obiecerunt; similiter Smyrnaei Sardi Colophonii Trallianique fecerunt.

perturbatus Mithridates per Archelaum ducem suum cum Sulla de pace pepigit. interea Fimbria Marianorum scelerum satelles, homo omnium audacissimus, Flaccum consulem, cui legatus ierat, apud Nicomediam occidit;

ac mox arrepto exercitu Mithridatis filium ex Asia ad Miletopolin fugat, stationem regis inuadit ipsumque Pergamo pellit fugientemque insecutus apud Pitanam obsedit, et profecto [*]( AVCTORES § 7 usque ad extinctae sunt Eutrop. 5, 6, reliqua Liuiana sunt lib. ut uid. 82 § 8 Liuius 82 § 9 —§ 11 Liuius 82 et 83 ) [*]( 1 interfecta uix decem milia om. D || x PR || comperta R*D 2 metridates D || LXX PR 3 subsidio L n quinquaginta] LD \' L PR; quindecim ex Eutropio corr. Fabricius sh 4 diogenis L diugenua D || archelei R\' (a 4) || trucipatus D 5 extincte D 6 xx PR || militum] milete ∗∗∗∗|| (circ. 5 litt. eras.) D 7 syllae LPR syUe D n impl- JBb || insatiabilis L 8 todidemque (i in ras. ampliore) P U flumine D || negata D 9 metridatis D 10 prin ∗cipes B 11 mile D || sexcentos R4 aex centus D || ita om. D 12 epbesi LD ephesii (ii in ras.; fuerit iũ) P 13 smyrnei PRD smyrnes L H calophonii L aulo funi D 14 gallianique R || metridatis D || archilaam D 15 doce eno L || sylla LPRD || phimbria L 17 ι̃e.rat (ptmCta add. m. 3) L || aput L || ∗∗nicomediam B nicomidiam D 18 mitridates PaR1 (-is PbR2) metridatis B || mili. topolim LPRD 19 stationemque PR 20 fugientem que (que ex quae) R || secutus L )