Historiae Adversum Paganos

Laetorius senator et Venuleius triumuir occisi. M. Marii [*]( EXPILATORES 14 M. Marium—17 trucidari compilauit Paulus 123 ) [*]( 2 sylla LPRD || lamo PD lutio B || forsidio D || primalari D 3 proscrip(ti)on(is induxit) incipit S || proscribtionis LP || indixit D || pr(o)scr(iptio LXXX) S || proscribtio LPR1 (ro in ras. P) || LXXX PR 4 (f)uit (in quibQs) S || IIII PR || consolare serant (la ita ras. m. 1) D || (c)os(ulares) S || car(b)o (marius) S 5 narbonus Ra norbanus (norb in raa. m. 1) D II (e)t s(cipio et) S || cipio R1 || inter eos] interius D || eos] fort. corr. ceteros\' || se(r)to(rius) S serturius D || maxime p(times)cendus S 6 permescendus R1 || ali(a cum quin)gentis S || d PR quingentes D || nom(i)nib(us propo)sita S 7 c〈um lolli)us S || lolius PR lullius 0 iulius T; Q. Aurelium uocat Plut. Sull. 31 || secu⌇ desinit S || nihilque] nibil D 8 legere[[ L || repentę a. ras. R 9 in om. PR 10 ∗quidem (eras. e) P || fines PR1 11 proscribserant L 13 conditio R || necę a. ras. R nec D || saltim PaR1D 14 qui om. D || a om. LD || marcum PRD 15 caprili (li m ras.) P || uinceris D || sylla LPRD || dnctnmque] uinctnmque D 16 tiberem D tyberim B || sepulcrum Z* sepluchrum D || effusis LD 17 derectis D || p̄. L -p- P p R publius D 18 letorius LPD lectorius R || senator et] senatorque h || belnuleius D || triumuir. P trium∗uir (u alt, in ras. m. 2) R, del. h || m- L marci PRD )

dumque uiolentius ipse in concurrentem manus adigit, circa suum uulnus manum percutientis hebetauit. ita eo interfecto, ipse leuiter uulneratus coruices seruo suo praebuit.

Carrinatem praetorem Sulla iugulauit. inde Praeneste profectus omnes Marianae militiae principes, hoc est legatos quaestores praefectos et tribunos iussit occidi.

Pompeius Carbonem a Cossura insula in Aegyptum fugere conantem, in Siciliam ad se retractum conpluresque cum eo socios eius occidit.

Sulla dictator creatus est, ut dominationis et crudelitatis libido honesti praecipuique nominis reuerentia et armaretur et uelaretur.

Pompeius m Africam transgressus eruptione curca Vticam facta decem et octo milia hominum interfecit. quo bello Domitius dux Marianus dum inter primores pugnat, occisus est.

idemque Pompeius Hiertam Numidiae regem persecutes, fugientemque a Bogude Bocchi Maurorum regis filio spoliari omnibus copiis fecit: quem continuo Bullam reuersum tradito sibi oppido interfecit. [*]( AVOTORES § 11 — § 14 Liuius 89 (cf. Per.) ) [*]( 1 capud R1 || praenestae P || g- L gains PRD 2 luoretio] latio D || manibus D 3 inciderit PRlD || telesino (B ilico in c corr. ui uid. ) D 4 corrente (nte m. 1 in ras.) D || adegit R2D .5 manum (m fin. max. ex parte er.) P manas B || percutientis (en in ras. m. 1) D || heuetauit R1 habetauit D 6 ceruicem Pbv || seruo om. D || carrina tẽ∗ C et ‿m. 2) B 7 sylla LPBD 9 cusura L oussula D 10 egypto D || conantar La || sicilia B 11 tractum PRD || conpluresque] et complures v || cum eo] com D || sotios R1 || sylla LPBD 12 credolitati D || libido. (1 ido in ras. m. 1) D 13 nominis om. R1 || armaretur (mare in ras. m. 1) D 14 afreca D || circa om. R1 15 xvui PR 16 domicias BD || marinianus L || pugnat] LPBlD repugnat R2v dittographia natum (primoa pugnat E2) 17 accisus Pa || idem quem D || hiertam (r in raa.) D hiertham P (non B) \' 18 -qũe om. v || bogode D bogube PB || bocchi∗ P bocchim|| D || maurorum om. D 19 fecit om. L || continuo bullam om. D || syllam L 20 reuersus (s ilico del.) D )

Creatis itaque P. Seruilio et Appio Claudio consulibus uisus est tandem Sulla priuatus.

hoc fine conclusa sunt duo bella funestissima, sociale Italicum et ciuile Sullanum. haec per annos decern tracta plus quam centum quinquaginta milia Romanorum consumpserunt;

tantumque leetissimorum uirorum uernaculorumque militum Roma hoc ciuili bello perdidit, quantum in ea superiore tempore, cum se iam aduersum Alexandrum Magnum circumspiceret, in discretis aetatibus census inuenit;

praeterea uiros consulares uiginti et quattuor, praetorios sex, aedilicios sexaginta, senatores fere ducentos, absque innumeris totius Italiae populis, qui passim sine consideratione deleti sunt, quos neget quisquam, si ualet, quin eodem damno suo uicerit Roma quo amisit Italia.,

Pro pudor! num quidnam et hic conparatione ambigua egent tempora? immo uel maxime, inquiunt: nam quid tam apte quam bellis ciuilibus bella ciuilia conparantur? an forte dicetur, etiam in his temporibus bella ciuilia non fuisse?

quibus a nobis respondebitur, iustius quidem socialia uocari oportere, sed nobis proficere, si ciuilia nominentur. cum enim causis uocabulis ac studiis paria docentur omnia tum sibi in his tanto plus uindioat reuerentia Christianae religionis quanto [*]( AVCTORES § 1 Liwus 89 aut 90 § 2 Eutrop. 5, 9 (cf. Oros. infra §12) .§ 3 Liuius (l. c.) ? (cf. Orosius 3, 15 § 10 et Liuius 9, 19 § 3) § 4 — fere cc Eutrop. 5, 9 || absque - deleti sunt Liuius l. c. || quos neget-§ 15 Orosius ) [*]( 1 cireatis D || publio PRD || appio] PRD oppio L || claudio D || cons R 2 tandem om. D || sylla LPRD || fine] sine R1 3 sotiale R1 || ciuiles D || syllanum LPRD 4 x PR || tractata D || CL PR 5 consumserunt P || tantum Da || uirorum] militum L 6 ciuile LD || perdit L 7 In (• ilico factum; sed multa puncta in his paginis haud dubie fortuita extant) D 9 XXIIII PRD 10 sex] VII Eutr. || aedilitios R || LX PR || ducentur D cc PR 12 delecti D || snnt (t in ras. m. 1) D || quin∗ (n ex m ?) R 13 dampno Ra || uicit L 14 hino D || comp- R* conparationem D || agent PR1 15 empora L* || maxime a. ras. R 16 comp- R2 || dicitur D 18 sotialia R1 19 proficere (fi in ras. ampliore) P 20 ducentur D || t∗̌n (tam ut. uid. 1) R2 21 indicat D || relegionis R1 ) [*]( V. ) [*]( 22 )

nam cum plerumque improbi tyranni temere inuadentes rempublicam usurpatoque regio statu Romani imperii corpus abruperint atque ex eo bella uel per se iniusta inportarint uel in se iusta commouerint, Britannis Gallisque et creati populis et instructi:

haec bella, quantum externis proxima tantum longinqua cinilibus, quid nisi socialia iure uocitentur, cum ipsi Romani ne Sertorii quidem aut Perpennae aut Crixi aut Spartaci bella ciuilia uspiam nominarint?

in tali ergo uel defectu uel perduellione sociorum minore nunc utique inuidia laboraret, si fortassis exsisteret uel grauis pugna uel cruenta uictoria.

uerumtamen cum in hisce temporibus omnia plus necessitatis adferant et minus pudoris, hoc est causa pugna uictoria, uel pro extinguenda insolentia tyrannorum uel pro cohibendo sociorum defectu uel pro inurendo ultionis exemplo:

cui tandem dubium est, quanto nunc mitius quantoque clementius excitata, ut dicunt, bella ciuilia geruntur, immo reprimuntur potius quam geruntur?

quia enim unum ciuile bellum per decem annos his temporibus agitatum audierit? quis uno bello centum quinquaginta milia hominum, uel hostium ab hostibus, ut non dicam ciuium a ciuium, caesa meminerit?

quis illam, quam explicare longum est, optimorum atque inlustrium uirorum [*]( 1 praesumserit P 2 inprobi P2R1 (-ni Pi) improbit D || tyrranni Pa II timere LD II p- L II usurpantesque L 3 abraperit B\' II adque P1R1 4 bella (a ex u corr.) L || iniusta] liusta L iniusta (niu in ras. m. I) D II inportarint in ras. P imp- R2 inportarent D 5 brittania PRlD II gallisque populis erecti et instructi v || creatis PR II et eras. in R, om. in D 6 in externis L 7 ipsi. P || nec PR 8 serturii D II perpennae] LPR perpinnae D II cryxi P cryxi B chrysi L crisi D || spartbaci LPB partici D 9 uel defectu] defectu PR || perduelliones R2 10 inore D 11 existeret PBbD U uel grauis pugna uel cruenta ufotoria om. D 12 in om. L 13 afferant R2 II uel coprohibendo (eo pro co m. 3) L 15 a∗otiorum (er. fort. B maior, s m. 2) B || murendo R1 merendo B\' || oui (er. i) R 17 geruntur] ingeruntur D || uerba immo repr. p. q. geruntur om. D 19 his temp. ag.] agitatum his temporibus PR || CL PB 21 ciuium (u alt. in ras. m. 1) D 22 adque P1R1 y illustrium R2 )