Historiae Adversum Paganos

unus Deus, qui temporibus, quibus ipse innotescere uoluit, hanc regni statuit unitatem, ab omnibus et diligitur et timetur; eaedem leges, quae uni [*]( AVCTORES cap. 2 cf. Augustinus C. D. 3, 23 § 2 hospitioterra Vergilius Aen. 1, 540 sq. ) [*]( 2 interfect D\' || testis est D2 || aegiptus D || interfectore] LA interfecto R interfecto rege D 8 ptolemeo L ptolomeo R ptolomaeo D 4 qualescumque R2 6 relegio R1 || affrica D 7 ista (a in ra. m. 2) D || africa D 8 commuuae D1 || qua] quali La 12 suspiciendus D1 || sui B || ben. late] beneuolamtate (e fin. in i mut. m. 2) D || beniuolum] LR 18 ultrol R 14 septemtrionis ante ras. R || ∗∗meridiana (er. & ?) R 15 insularum om. D 18 nece mea B neoemae D1 necimę (sic) D2 || quemJ qualem D 20 peregrino (e altera ex ae ?) R || sit ius] sι̣uus (mut. m.2) D 21 hospitis] LR hospicii D hospitii h || non meum L 28 et timetur2ea.. eadem xlẹgι̣ṣ quae (corr. m. 2, eiusdem sunt hae ; et.. interpunctiones) D || eadem leges (mox s erasa) Rl Hec eaedem leges R2 II qua∗ R )

inter Romanos, ut dixi, Romanus, inter Christianos Christianus, inter homines homo legibus inploro rempublicam, religione conscientiam, communione naturam. utor temporarie omni terra quasi patria, quia quae uera est et illa quam amo patria in terra penitus non eat.

nihil perdidi, ubi nihil amani, totumque habeo, quando quem diligo mecum est, maxime quia. et apud omnes idem est, qui me non modo notum omnibus uerum et proximum facit, nec egentem deserit, quia ipsius est terra. et plenitudo eius, ex qua omnibus omnia iussit esse communia.

haec sunt nostrorum temporum bona: quae in totum uel in tranquillitate praesentium uel in spe futurorum uel in perfugio communi non habuere maiores, ac per hoc incessabilia bella gesserunt, quia, mutandarum sedium communione non libera, persistendo in sedibus suis aut infeliciter necati sunt aut turpiter seruierunt. quod clarius promptiusque ipsis ueterum gestis per ordinem explicitis aperietur.

Anno ab Vrbe condita DCVI, hoc eat eodem anno, quot et Carthago deleta est, Cn. Cornelio Lentulo L. Mummio consulibus ruinam Carthaginis euersio Corinthi subsecuta est, duarumque potentissimarum urbium paruo unius temporis interuallo per diuersas mundi partes miserabile conluxit [*]( AVCTORES 10 ipsius—11 eius Psalm. 23, 1 cap. 3, exceptis § 1 anni numero et § 4 Orosiana, Liuius 52 (§ 5 cf. Periocha, § 5 opnlentissimam et § 7 permixta—aeris cf. Florus 2, 16 § 7) ) [*]( 1 subiecta sunt D1R subiectussum D2 ||domenantar (. m. 2) D 2 ad uim ut uid. in mg. f mortẽ al. m. R 5 conscientia R ||natura R || temporarie∗omni (e alt. ex a) R 6 ilIa. R || patriã D 7 paenitus Ra || perdedi (corr. m. ut uid. 2) L 8 et om. L 9 modum D1 12 sic temporm̃ D 13 in spe] spe B ||* sic futurorm ̃ D 14 communi∗ B || ∗ ac R 15 quia] qui D 17 promtiusque R1 promciusque (c in pc m.2) D || ipsi D 18 ∗gestis B gestis (e m. 2) D 19 seacentensimo (-tisemo D) sexto LD || et om. D 20 karthago B || gn. L gneo RD || lucio D lntio B || conss. L cons B consolib . D 21 karthaginis R || corunthi D 22 -que om. B )

nam cum Metellus praetor Achaeos Boeotiosque coninnctos duobus bellis, hoc est primum apud Thermopylas,

iterum in Phocide uicisset — quorum priore bello occisa esse xx\' milia, secundo VII milia caesa Claudius historicus refert, Valerius et Antias in Achaia pugnatum et xx milia Achaeorum cum duce suo Diaeo cecidisse confirmant, Polybius Achiuus quamuis tunc in Africa cum Scipione fuerit, tamen, quia domesticam cladem ignorare non potuit, semel in Achaia pugnatum Critolao duce adserit, Diaeum nero adducentem ex Arcadia militem ab eodem Metello praetore oppressum cum exercitu docet;

sed de uarietate disoordantium historicorum aliquanta iam diximus, quorum sufficiat detecta haec et male nota mendaciorum nota, quia parum credendum esse in ceteris euidenter ostendunt qui in his quoque, quae ipsi uidere, diuersi

sunt — igitur post extincta totius Achaiae praesidia destitutarum euersionem urbium Metello praetore meditante consul Mummius repentinus cum paucis uenit in castra. qui dimisso statim Metello Corinthum sine mora expugnauit, urbem toto tunc Orbe longe omnium opulentissimam, quippe quae uelut officina omnium artificum atque artificiorum et emporium [*]( AVCTORES 12 diximus cf. 4, 20 § 7—9 ) [*]( 1 metellus (u al. m. ex 0 ?) R metillus D1 || acheos RD1 achios D2 || boetioBque LR2 byotiosque R1 byociusquae (u in 0 corr., a del. 2) D 2 primum] LD primo Rv || termopylas R 3 inphocideuicisset L cum focis deuicisset R in focis deuicisset D; in Phocaeis deuicisset v || sic quorm̃D 4 XX. milia L uiginti milia D || septem LDR 5 nalerius et] LBD et del. v male || anthias BD || XX. milia L uiginti milia D || acheorum LRD 6 duces uo diae. ocecidisse D\' duces uo/ diae.̊οcecidisse (i. e. ut uid. — diaeoo —) D2 ||diaeo] L1R diaeoun L3 || caecidisse Ra || confirmant] LRD confirmat v || polibius D 7 achibus R || affrica D || scepione D1 8 qui|ad domesticam D 9 critulao D || asserit R 10 conpressum D 11 uariaetate Ra 12 et del. al. m. B 18 mendaciorum (ci al. m. in ras.) R || cęteris Ra 15 totius (t pro in ras. ?) R || praesidia∗ R 16 pretore R 17 repentenus (rop in ras. m. 1, -tinus 2) D 18 urbem] orbe L 19 orbe] urbe D1 20 offici∗na (er. u F) R || arti∗∗ficiorum R || ettemporium L et imptorm (i. e. -rum) D)

permissa crudeliter etiam captiuis praedandi licentia sic omnia caedibus ignibusque conpleta sunt, ut- de murorum ambitu quasi e camino in unum apicem coartatum exundaret incendium. itaque plurima parte populi ferro flammisque consumpta reliqua sub corona uendita est; urbe incensa muri funditus diruti sunt; muralis lapis in puluerem redactus, praeda ingens erepta est.

sane cum propter multitudinem et uarietatem statuarum simulacrorumque in illo ciuitatis incendio permixta in unum auri argenti atque aeris omniaque simul metalla fluxissent, nouum genus metalli factum est, unde usque in hodiernum diem siue ex ipso siue ex imitatione eius aes Corinthium, sicut memoriae traditum est, et Corinthia uasa dicuntur.

Isdem consulibus Viriatus in Hispania genere Lusitanus, homo pastoralis et latro, primum infestando uias deinde uastando prouincias postremo exercitus praetorum et consulum Romanorum uincendo fugando subigendo maximo terrori Romanis omnibus fuit.

siquidem Hiberum et Tagum, maxima et diuersissimorum locorum flumina, late transgredienti et peruaganti C. Vecilius praetor occurrit: qui continuo caeso usque ad internecionem paene omni exercitu suo uix ipse [*]( AVCTORES § 1—6 Liuius 52 (ad § 1—4 cf. Periocha, Florus 2, 17 § 15 et 16, Eutropius 4, 16) ) [*]( EXPILAТORES 21 C. Vecilius—p. 284, 8 cum compilauit Paulus 86 not. ) [*]( 1 commune asiae atque cnropae om. D || europe R 8 completa R 4 al picem B 5 flammisque (f ex q corr. m. 1) L 6 deruti L 10 adque RaD || metella D 18 corynthium L || et om. L || corynthia L 15 hisdem LRD || uiriatus] LRD 18 subigendo (littera G lunula eius inferiore ut saepius euanida cum c esse uideretur, i m. 9 s. scripsit) L subigendo (i in ras. et g 8. s. al. m., ex g ut uid. B 19 fuit omnibus h 21 g. L gaius RD; sextus B || Vetilius (Vetulius in textu ed. 1582 f) fh || occurrit L || qui (i ex e ?) B 22 ad 8. 8. al. m. in R || internitionem (i alt. in e al, m.) R internecionem (in et i m. 2) D || pene LaRb )

deinde C. Plautium praetorem idem Viriatus multis proeliis fractum fugauit. pos etiam Claudius Vnimammus cum magno instructu belli contra Viriatum missus quasi pro abolenda superiore macula turpiorem ipse sunt infamiam.

nam congressus cum Viriato uniuersas quas secum deduxerat copias maximasque uires Romani amisit exercitus. Viriatus trabeas fasces ceteraque insignia Romana in montibus suis tropaea praefixit.

Eodem tempore ccc Lusitani cum mille Romanis in quodam saltu contraxere pugnam, in qua LXX Lusitanos, Romanos autem cccxx cecidisse Claudius refert;