Historiae Adversum Paganos

Orosius, Paulus

Orosius, Paulus. Historiarum adversum paganos libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Volume 5). Zangemeister, Karl, editor. Gerold: Vienna, 1882.

ibi tunc Sulpicius Marii collega seruo suo prodente prostratus est; seruum uero ipsum, quod hostem indicauerat, manumitti, quod uero dominum prodiderat, saxo Tarpeio deici consules decreuerunt.

Marins fugiens cum persequentum [*]( 1 ferant (ra in ras.) B referant h || hisdem LPRD || temporibus gesta v 3 per sengala D || fproferentur ( prior f ddeta) P || aylla LPBD || consulet contra L consale (con ex cum) et contra P 4 mithridatem (utrum -e~, i. e. en, an -e~, i. e. em, sit dubium est) L mitridatem PB metridatim D || profecturo (-ro∗∗∗ B) cum exercitu PR 5 sotialis R1 || consiBtentem D || affectauit PB effectauit D 6 mitridaticum (cum in ras. al. m. B) PB metr- D 7 sylla LPBD || impatiens (im in ras., t ex c al. m.) B || intemparataque (a radendo in e) B 8 percitus (p) i. e. per m. 1, soluit m. 2) P 10 irrupit B7 11 meta om. L || abditis] addictis R2 12 citato R2Dfsh || marias cum] mariorcum D 13 ∗equestrem B 14 syllam LP2RD yllam P1 || temptassit D 15 seruispe L 16 nec quid quam D || pugnare PB || cacpitolium (c altera del.) P capitulium D 17 eo] in eam B* || syllanae LPR2 syllane B1 sillane D || irruissent JB* || suorum] seruorũ (eruoril in ras. al. m.) |∗∗∗∗∗∗∗ B 18 solpicius D 20 proderat D || tarp. deici] tar podeci D 21 fugiens ex corr. add. m. 1 P || peraequentium PB )

329
instantia circumsaeptus esset, in Minturnensium paludibus sese abdidit; e quibus infeliciter luto oblitus ignominioseque protraetus, turpi autem spectaculo Minturnas deductus contrususque in carcerem percussorem ad se missum solo uultu exterruit.

deinde lapsus e uinculis in Africam transfugit sollicitatoque ex Vtica filio, ubi in custodia obseruabatur, continuo Romam regressus Cinnae consuli societate scelerum coniunctus est.

igitur ad profligandam uniuersam rempublicam exercitum sibi in quattuor partes diuiserunt. tres siquidem legiones Mario datae, parti copiarum Cn. Carbo praepositus est, partem Sertorius accepit, ille scilicet Sertorius, iam hic ciuilis belli incentor et particeps, qui etiam hoc finito aliud post in Hispania bellum excitauit, quod per multos! annos maximis Romanorum cladibus traxit. cetera nero exercitus portio Cinnam secuta est. porro autem Cn.

Pompeius, qui a senatu cum exercitu arcessitus, ut reipublicae opitularetur, et diu sese nouarum rerum aucupatione suspenderat, contemptus a Mario, uel Cinna ad Octauium alterum consulem sese contulit et mox cum Sertorio conflixit.

infelicem pugnam interuentus noctis diremit; sescenteni ex utrae parte milites trucidati sunt.

postera die cum permixtim corpora ad sepulturam discernerentur, miles Pompeianus fratris sui, quem ipse interfecerat, corpus adgnouit: in concursu enim utrique cognitionem [*]( AVCTORES § 8 Romam — § 13 Liuius. 79 exceptis iwprimis his g 12 quamuis sqq. Orosianis ) [*]( 1 instantia] insania PB II cironmseptus PRD || myntnrnensium L myrtirnensium P myrtyrnensium B 2 abdidit e] abdijte D || E m. 2 in ras., ex e ? R II oblitas loto D II prostratus PB* 3 myrtirnM PB 4 percursorem La 5 afriga D 6 in] Lh is PRDv 7 cinna tunsolu D II cinae R1 || iunctus D 8 remp-L 9 quatuor P 10 gn- L gneus PBD II carpo B om. L 11 serturius D II hic] LPRfs binc Dh 12 aliut P* 14 cętera a. ras. B II uere D || cinam R1 16 gn. L gneus PRD \' 16 aooersitos PB arcersitus D II reip- L || dius es|qrenouarumD 17 contenptus D contemtus P 19 cum] contra D U serturio D 20 dirimit P II sescenteni] P sexcenteni sed x in ras. m. 2 B sexcentem (o ilico ex t) D sescenti L 21 postera antem fah || permixtim] LbPRbD permiztam La permixtum Ra; permixta 0 23 agnouit PBD || in concursu] incursu D )

330
uultus galea, considerationem furor ademerat; quamuis parum sit culpae circa ignorantiam, ut uideatur nescisse de fratre quem non ambigitur scisse de ciue.

itaque uictor uicto infelicior, ubi et fratris corpus agnouit et parricidium suum, exsecratus bella ciuilia ilico pectus suum gladio transuerberans simulque lacrimas et sanguinem fundens super fraternum sese cadauer abiecit.

Et quid hoc profuit ad confusionem crudelis incepti, quod in primo statim bellorum ciuilium exordio infamis fama percrebruit, concurrisse ignaros quidem fratres sed conscios ciues, petisse fratrem scelere uictorem spolia fratris occisi ac mox tantae immanitatis reum eodem gladio atque eadem manu per suam necem parricidium, quod admiserat, uindicasse?

numquid intentarum animositates partium tam triste mouit exemplum? numquid apud quemquam periculum sceleris reppulit terror erroris? numquid haec, quae communis est etiam cum beluis, pietas et reuerentis- naturae?. quod unus perimendo ac pereundo commisit, quia in se agi posset intremuit seseque ab huiusmodi incepto conscientia uictus remouit?

quin potius annis fere quadraginta consequentibus in tantum continuata sunt bella ciuilia, ut magnitudo laudis adpendenda ex magnitudine sceleris putaretur. omnes enim post tale documentum [*]( AVCTORES § 14—§ 16 Orosius; insunt fort. quaedam TAuiana ) [*]( 1 galese R2 || furorque P 3 scisse] niscisse D || uicto infelicior] uictoran filicior D || infelitior R1 4 et (posterius) ex D 5 ex.ecratus (er. s) B etaecretua D 6 lacrimans (n det. m. 1 aut 2) L 9 ciuilium belloram PB || percrebuit Ra percrepuit D 10 concursisse D || consocios PB consorcius D 12 inmanitatis PB || eodem] etdem D || gladium D || adque PR1 adquae D 14 intentarum] LRD (-om D) intantarum (eed an ligatis et fort. ex corr. m. 3) P; aliquem (ex cod. Peris.) in tantarum h || animositates] LD animositas (as m.1 corr. ex e?) B animositate Ph 15 periculMum B 16 tenor erroris] terroris D U numquis coni. h || quae om. T 17 biluis D || pietar L* || post naturae lacunam indicGui; excidisse uelut num (uel ... ? num) quisquam hoc, uidetur 19 hniusmodin cepto D ||incoepto P incQpto a. ras. B || uicta cod. Peris. || pontius D 20 anni L || XL PB || in tantum om. D || continuata (pr. a ex corr. add.) P 21 ciuile aut D || adpendenda] appetenda PBD || ex magnitudine) PRD (-done coniunct. cum s seq. D) ad magnitudine (sic) L 22 post (t m. 2) B )

331
in tali militia parricidiorum pericula refugissent, nisi parricidia ipsa uoluissent.

Igitur Marius coloniam Ostiensem ui ingressus omnia ibi genera libidinis auaritiae et crudelitatis exercuit.

Pompeius fulmine adflatus interiit; exercitus uero eius pestilentia correptus paene totus absumptus est. nam undecim milia uirorum de castris Pompei mortua, sex milia autem de parte Octauii consulis siderata sunt.

Marius Antium et Arioiam ciuitates hostiliter inrupit cunctosque in his praeter proditores interfecit, bona suis diripienda permisit. post Cinna consul cum legionibus et Marius cum fugitiuis Vrbem ingressi nobilissimos quosque e senatu et plurimos consulares uiros interfecerunt.\'