Historiae Adversum Paganos

Tertio anno — sicut semper indomitus furor cito periculorum obliuiscitur — Seruilius Caepio et Sempronius Blaesus consules ducentis sexaginta nauibus in Africam transgressi uniuersam oram maritimam, quae circa Syrtes iacet, depopulati sunt atque in superiora progressi captis euersisque ciuitatibus plurimis ingentem praedam ad classem deuexerunt.

inde cum ad Italiam redirent, circa Palinuri promuntorium, quod a Lucanis montibus in altum excurrit, inlisi scopulis centum quinquaginta [*]( AVOTORES § 10—§ 12 Liuius 18 (ad § 10 et 12 cf. Eutr. 2, 23 et ad § 11 Periocha); iUa g 10 semper—obliuiscitur ignoti auctoris sententia est ab Ottone Ribbeck (Comic. ed. 2 p. 390 w. 311 et coroll. p. cuI) ad\' metrum suum reuocata sic: Faror indomitus cito pericli obliscitur ) [*]( 1 VIIII.- militum milia B 2 ut] LBD et v 3 et] et ad Rb 6 ducenti uiginti D -CC-XX- B || periere D || octogeata D LXXX R 1 hamilchar L amilcar D 8 mauretaniamquae (re in ri, se in e) B mauritaniamque D 9 cruenteque (e alt. in ras.) B cruenterque D H aegit (a er.) B || cur] LRD quod v || regolum D 10 xx B 11 bouum D 14 caepio] L (a m. lh inras.; fuisse uid. o) scipio BD || blesus RaD blessus LRb || conss. L || cum post consules add. Zh 15 CC. LX B 16 oram (h eras. ?) B || sirtes D 17 capitis L 18 aduexerunt B || etaliam D 19 promuntorium] LB* promunturium D promuntorum R1 || lucanis (u in ras. al. m.) B 20 inlisis L U soopulis (u al. m. ex o ?)B || CL B )

uicit aliquando apud Romanos improbissimam cupiditatem enormitas miseriarum: nam patres, quibus iam nauticae rei pertaesum. esset, decrenere ne amplius quam sexaginta nauium classis ad subsidium haberetur Italiae; quod quidem decretum continuo adacti indomita cupiditate ruperunt.

praeterea Cotta consul in Siciliam transgressus plurimis proeliis aduersum Poenos et Siculos terra marique pugnauit et per totam Siciliam partim hostium, partim etiam sociorum inhumatas strages reliquit.

L. Caecilio Metello C. Furio Placido consulibus Hasdrubal nouus Carthaginiensium imperator cum elephantis centum triginta et equitum peditumque amplius triginta milibus Lilybaeum uenit ex Africa et continuo cum Metello consule apud Panormum pugnam conseruit.

sed Metellus uim magnam beluarum timens prius eas magno usus consilio uel in fugam uel in mortem egit et sic facile quamuis magnam uim hostiam superauit: xx milia Carthaginiensium in eo proelio caesa sunt, elephanti quoque sex et uiginti interfecti centum et quattuor capti et per Italiam ducti maximum Italicis gentibus spectaculum praebuerunt. Hasdrubal cum paucis Lilybaeum profugit atque absens a Poenis capitis damnatus est. [*]( AVTORES § 13—§ 15 Liuius libro ut uid. 18 (ad § 14 et 15 cf. Eutrop. 2, 24, ad § 15 Periocha) ) [*]( 2 romanos (o alt. exu ?) R romanus D || inprobissimam R 8 inormitu Ra inhormitas (h rasura factum ex b ?) D 5 LX B || clasis Ra 8 aduersū (ũ ex us ut uid.) B || sicolus D 9 patim Ra 10 sotioram R111 lucio LDRb luoeo Ra || caelo D || metello om. L ometello D || g. L gaio RD || placido] LR (item Eutropius) placito D, Pacilo corr. Fabricius sh || conss. L 12 karth- B || inperatur D H elephantes Ra || centum tregenta D cxxx. R 13 equitom (sed e s. t.) R || trigenta D xxx R || lylybeam B lilibeam D 14 cum] cõ Ra 15 pbanormum sed h erasa L poenoram D 18 • XI• milia L xx milia R uiginti milia D || karth- B 19 elepanti Ra || sex et xx. B || c A IIII (IIII in ras.) R 21 lylybeam R lilibeam D || confngit L solus profugit eden, nisi quod profait K fugit 0 22 a m ras. m. 1 D || capite D captos LNO || dampnatus (p erasa) B )

Post haec fessi tot malis Carthaginienses petendam esse pacem a Romanis decreuerunt. ad quam rem Atilium Regulum antea ducem Romanum, quem iam per quinque annos captiuum detinebant, inter ceteros legatos praecipue mittendum putanerunt: quem non impetrata pace ab Italia reuersum resectis palpebris inligatum in machina uigilando necauerunt.

alter deinde Atilius Regulus et Manlius Vulsco, ambo bis consules, cum classe ducentarum nauium et quattuor legionibus Lilybaeum profecti: quod oppidum in promuntorio situm Romani obsidere conati, superueniente Hannibale qui Hamilcaris filius fuit uieti, maiore exercitus sui parte perdita ipsi aegre euaserunt.

post hos Claudius consul cum classe centum uiginti nauium ad Drepani portum contra hostem profectus: ubi mox [*]( Avcroass § 1 Liuius 18 (cf. Per.), sed illa resectis—necauerunt sunt Ciceronis in Pison. 19 § 43 (cf. Val. Max. 9, 2 ext. 1) § 2 Li- uitis libro ut uid. 19 § 3—§ 8 Liuius 19 (cf. Per. et Eutrop. 2, 26 sq.) ) [*]( EXPILATORES 2 Regulum — 6 necauerunt]... sicque, ut Orosius dicit, redditus est propria ugluntatd hostibus et in uincula coniectus (cf. Oros. 4, 9 § 3) excisis palpebris oculorum insomnis periit Mythographus Maii Class. auct. 3 p. 77. — Codicis Franequerani ad Horatii Carm. 4, 5, 41 scholium ab Holdero mecum communicatum quae de Regulo narrat praescriptis his ut enim Horosius atque historiae ferunt, non suntex Orosio repetita 5—6 hinc circumcisis palpebris ut (et 2) usque ad mortem cruciatu intolerabili ac dolore uigilaret Eu- tropianis inseruit Paulus 45, 20 sq. ) [*]( 1 karthaginienseB R carthaginenses D 2 pacem a romanis) LKM a romania pacem (a om. D) RD fsh; pacem esse petendam a Romanis edd. 1610 et 1542 || utilium L || reculum D 4 caeterus D 6 iopetrata R 6 palfebris L || illigatum Rb || negaueront (sic g saepius) D 7 s∗tilius (c uel t er.) R || regolua D || uulsco] LRD; Vulso corr. fsh || bis] LRD; iterum fsh 8 IIII. R || LЄCIONIB, (litterae Q uirgula inf. et B restauratae et B , in BUS, ligatis us, mutatum a m. fort. lb) L || lylybeum R lilibeum D 9 profecti sunt Rh, in G sunt glossa supra scripta est a m. 2a || promunturio R1Db promuntuo Da 10 hamilcharis L hamylcharis R amilcharis D 11 egre L e̢g∗re (ę ex e al. m.) R 12 |Post (st in ras.) ex post compendio scr. B || cxx R 13 drebani D H ubi} LRDG1 ibi post ras. G ibique v )

Anno etiam consequenti classis Punica in Italiam transiit eiusque plurimas partes longe lateque uastauit.

interea Lutatius cum classe trecentarum nauium in Siciliam transuectus dum apud Drepanam ciuitatem pugnam inter primores ciet, transfixo femore aegerrime, cum iam obrueretur, ereptus est.

Porro autem Poeni cufn quadringentis nauibus magnisque copiis ad Siciliam duce Hannone concurrunt. nec Lutatius segnior, immo consilia Poenorum mira celeritate praeuenit postquam proxime sibi utrorumque classes apud Aegades insulas per totam noctem intertextis propemodum anchoris constiterunt, orta luce prior Lutatius signum bello dedit.

crudescente pugna uictus Hanno nauem auertit et dux fugae primus fuit. aliquanta cum eo pars exercitus sui Africam petiit, alii confugere [*]( EXPILATOEES 7 Anno-8 uastauit exscripsit Paulus 46, 11 sq. ) [*]( 1 superatus Rv 2 treginta D xxx R || naualibus L || lylybeom R lilibeum D || reliqui omnis D 3 idj L hoc RDv|| xc (ante z numcrus er., c al. m. in ras.) R || dimereae LR sed i ex corr. m. 1 aut 2 in B 4 xx milia R uiginti D || gaius] LRD; iwmo Lucius 5 claudii B\' claudio D 7 sequente D 8 lutacius D 10 drepanam] LBD, Drepanum v || primorea ci6t] primo∗ reseieret siciliae et (er. s; cieret m. multo posteriore in ras.) R. 11 femore∗∗| D || egerrime L aegerri∗∗∗ (aegerri linea subducta dà. et acerrime s. s. ead. ilIa porter. tn.) R || e∗reptus R 12 cccc R 13 hannona D || concurrerunt R 0 latutius (a et u erasae et s. s. n et a) L || senior R1 .14 imo D || celeritate mira v || caleritate Ra celeri∗∗|tate (erasis 1 aut 2 litt.) D 15 proximae L proximo R || apud aegades] LR1 apud aegeades R2 ad gadis D; ad daegates Perioehae codex Nas. || insulas] LR, item Periochae codex Nas. insulam D fsh 16 noctem (e ex ae al. m.) R || interextis D || anchoris] LRD 17 pugna (p in ras.) R 18 hanno nauem] hannon. autem D || pone uersum hannon —19 cum eo m. 2 in marg. ser. est: nper D 19 pals] pras D || affricam D || petiit] L petit RDfsh )

Lntatias deinde ad Erycinam ciuitatem, quam Poeni tenebant, uenit ibique duo milia Carthaginiensium. conserta pugna interfecit.

Tunc Carthaginienses praecipiti festinatione ad Lutatium consulem ac deinde Romam mittunt: orant pacem, quam condicionibus ante propositis ilico consequuntur.

condiciones autem erant, ut Sicilia Sardiniaque decederent proque inpensis bellicis \'puri argenti tria milia talentum Euboicorum aequis pensionibus per annos uiginti penderent.

huius pacis condicio habita est post annum tertium et uicensimum, ex quo bellum Punicum primum fuerat inchoatum.

Quis, rogo, duarum ciuitatum unum bellum per annos tres et uiginti gestum fando explicet, quot reges Carthaginiensium, quot consules Romanorum, quot agmina exercituum, quantum [*]( AVCTORES g 1 — § 3 Liuiue 19 (cf. Per., ad § 8 cf. Eutrop. 3, 27 et 3, 1) § 4 Orosius adhibito ut uid. Augustino Oiw. Dei 3,18 princ.; illa fando explicet ex Vergilio Aen. 2, 361 sq. sumpta sunt ) [*]( EXPILATORES 9 condiciones — 12 penderent excerpsit Paulus 47, 21 - 24 ) [*]( 1 lylybeun B lilibeum D || • LX • et tres B || cxx • u (n ex n?) B 2 dimersae (i in raa.) R demersaa| D || . xxxɪɪ • milia L xxxɪɪ milia R tregenta & duo milia D 8 quattuordicim D xɪɪɪɪ R || xn B 4 dimersae B || ericinam D 5 karith- B 7 karth- B 9 condicionebus D conditionjbua B || consecuntur B || condicionis D conditiones B 10 sardiniaque (s in ras.) R; Sardinia minus accurate ab Orosio litemque ab Aurel. Vict. Vir. ill. 41) hic memorata: cf. Weissenborn ad Livium 31, 1 § 5 || impensis D 11 talentum] LBlD talentorum R2Bv 12 xx R || conditioJB 13 est habita v || post] -d- (col. rubro) Post (d non estpro capituli numero) D || uicensimum] L uioensimo D uigensimum (n er.) B 15 tres et xx B 16 quot! (apicem add. m. 1b itemque post quot tertium, post exercituum et perpensa) L quot (t ex d ?) R || karthaginiensium B carthageniensium D 17 qui ut consules L 0 agmina (mina atramento pallido et charact. diuersis) B )

Anno ab Vrbe condita DVII repentina subuersio ipsius Romae praeuenit triumphum Romanorum; neque enim temere dixerim, quando non uel modicam laetitiam Romae superueniens repente quam grauissimus luctus oppresserit. siquidem Q.

Lutatio Catulo A. Manlio consulibus diuersae ignium aquarumque clades paene absumpsere Vrbem. nam Tiberis insolitis auctus imbribus et ultra opinionem uel diuturnitate uel magnitudine redundans omnia Romae aedificia in plano posita deleuit.