Historiae Adversum Paganos
Orosius, Paulus
Orosius, Paulus. Historiarum adversum paganos libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Volume 5). Zangemeister, Karl, editor. Gerold: Vienna, 1882.
Anno ab Vrbe condita DXVII Hamilcar dux Carthaginiensium ab Hispanis in bello, cum aliud bellum aduersus Romanos clam pararet, occisus est. [*]( AVCTORES § 1 Hamilcar—§ 12 Liuius 20, unde etiam § 6 Fabius historicus laudatus (§ 1 cf. Cassiodor. chron. ad a. 524; § 2.5.6.11 cf. Periocha; § 5.6.10 cf. Eutrop. 3, 5) ) [*]( 1 conflictatibus L || trans∗igat (er. s) R 3 [miseriis deput]abit (quae inclusi in ras. scr. sunt statim m. 1; antepaen. litt. fuit g) D || deputauit L || illi qui hunc R1 illi \'inquit hunc R2 4 conlogauerunt D collocauerunt Rb || adque L || utiam Ra || propliuione D 5 praeterissent] LBD 6 dinoscitur] LRD || inter sanas] internas L 7 ∗cutis (er. a) R 8 quamnis] quam D || adulteri] LRD adulterini Zh || peri.t (er. i) B 9 in uerba ita si desinit quaternio L, eiusque paginae (83v) fine quattuor versus et prope dimidius uacui sunt relicti, uidenturque fol. 83v, 84r, 84v 85r alia sed coaeua manu scr. esse D || labor continuus v 10 et om. D 11 disceretur RaD || pausillulum] RA (s 8. S. m. 1 et u prima in ras. m.2, ex x ? R) pauxillulum Dv pausillum L || |otii (erasis 4 fere litteris) R2 12 tanto | opere D 13 profectu Ra 15 quam] tam R || si om. L 16 quacumque (c m. 1 in ras. ex m) D quacumque arte Rv 18 quingentensimo (quingentesimo, e alt. in ras. al. m. R) septimo decimo LR quingentissimo septimo decimo D || hamilcar] D hamilchar L hamylchar B || karih- R 19 hispaniis L || aduersum R )
Sequenti anno legati Romanorum ab Illyriis interfecti sunt.
post cum ipsis Illyriis atrocissimum bellum gestum est: in quo multis oppidis populisque deletis reliqui se Fuluio Postumioque consulibus dediderunt.
Tertio deinceps anno miseram ciuitatem sacrilegis saerificiis male potentes funestauere pontifices; namque decemuiri consuetudinem priscae superstitionis egressi Gallum uirum et Gallam feminam cum muliere simul Graeca in foro boario uiuos defoderunt.
sed obligamentum hoc magicum in contrarium continuo uersum est; namque diras illas quas fecerant externorum mortes foedissimis suorum caedibus expiauerunt.
siquidem L. Aemilio Catulo C. Atilio Regulo consulibus magna formidine consternatus est senatus defectione Cisalpinae Galliae, cum etiam ex ulteriore Gallia ingens aduentare exercitus nuntiaretur, maxime Gaesatorum, quod nomen non gentis sed mercennariorum Gallorum est.
itaque permoti consules totius Italiae ad praesidium imperii contraxere uires. quo facto in utriusque consulis exercitu octingenta milia armatorum fuisse referuntur, sicut Fabius historicus, qui eidem bello interfuit, scripsit.
ex quibus Romanorum et Campanorum fuerunt peditum CCLXLVIIII milia ducenti, equitum uero XXVI milia sescenti; cetera multitudo sociorum fuit:
commisso proelio [*]( 1 legati] immo unus sec. Polyb. et Periocham || yllyriis (ii radendo ex u; in mg. adscr. cc [sic] m. 2) B 2 oum om. D || yllyriis R 3 fluuio D || postu∗mioque (er. u) R 4 conss- L || dederant (alt. e in ras. ex i) D 6 funesta B\' 7 egressi] LRD aggressi v 8 greca R || foro (f ex corr.) R 9 contrario D 12 lucio D lutio B || catulo] LRD ceterique omnes; simili errore Paulo Plinius n. h. 3 § 138; Papo corr. fsh || c.] g. L gaio BD || conss. L cons R 13 eat om. LD 15 gesatorum B g∗esorum (er. ο̇ uel ė) D 17 traxere L || quo] qui D 18 con∗∗soles (er. s et inchoata p ut uid.) D || exercitus D | δcco R 20 scribsit L 21 ccʟxxxxvɪɪɪɪ cc] Mommsen, Hermes 11 p. 53; cccxʟvɪɪɪɪ cc T ccc·xʟ·οcto milia·ducenti L ccc·xʟvɪɪɪ milia cc R trecenta quadraginta octo milia ducenti D || ∗equitum B || xxuɪ·mil·sescentι· L xxvɪ milia δc· R uiginti sex milia sescenti D 22 sotiorum Ra ) [*]( V. ) [*]( 16 )
quod ideo ignominiosius turpiusque est, tam paucis amissis tanta agmina diffugisse, quia se in aliis uictoriis non uiribus animorum praeualuisse sed bellorum prouentibus prodiderunt. quis enim rogo in exercitu Romanorum crederet numerum istum fuisse saltem, non dico fugisse ?
post haec secundum cum Gallis proelium gestum est, in quo plane quadraginta milia Gallorum trucidata sunt.
Sequenti anno Manlius Torquatus et Fuluius Flaceus consules primi trans Padum Romanas duxere legiones. pugnatum est ibi cum Insubribus Gallis, quorum interfecta sunt uiginti tria milia, quinque milia capta sunt.
Eo deinde anno, qui huic proximus fuit, dira miseram Vrbem terruere prodigia. miseram utique, quae hinc fremitu hostium, inde nequitia daemonum terrebatur; namque in Piceno flumen sanguine effluxit et apud Tuscos caelum ardere uisum est et Arimini nocte multa lucem claram obfulsisse ac tres lunas distantibus caeli regionibus exortas apparuisse.
tunc quoque magno terrae motu Caria et Rhodus insulae adeo concussae sunt, ut labentibus uulge tectis ingens quoque ille colossus [*]( AVCTORES § 18 Liuius 20 aut Eus. 1793 ) [*]( EXPILATORES 11 Sequenti―14 capta sunt exscripsit Paulus 49 15 Eo-20 apparuisse compilauit Paulus 49 ) [*]( 1 aput L || arretium] LRD || altilius Ra || δccc R || mil. L 2 saltim R1D 3 partae B || eorum om. D 4 ignominiosuis D 6 uiri∗us (er. esna litt., nora b) D 8 saltim R1Db salutim Da 9 cum om. L 10 xʟ B || mil- L 11 ano Ra || conss. L 12 legionis Ra 13 subribus B || xxɪɪɪ·mil· L xxɪɪɪ milia R xxɪɪɪ B xxxɪɪɪ TO 14 quinque milia] sex||milia D v B 16 misera D 17 ∗piceno∗ (bis er. s ?) R 18 sanguinem B || thuscos L 19 noctẽ B || obfulsisse] L offulsisse МNO effulsisse liDa 20 extortas L 21 charia LR 22 colussus L )