Historiae Adversum Paganos

Orosius, Paulus

Orosius, Paulus. Historiarum adversum paganos libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Volume 5). Zangemeister, Karl, editor. Gerold: Vienna, 1882.

Iam hinc statim a Romanis aduersum Samnitas, gentem opibus armisque ualidam, pro Campanis et Sedicinis bella suscepta sunt; Samniticum. bellum ancipiti statu gestum Pyrrhus uel maximus Romani nominis hostis excepit; Pyrrhi bellum mox Punicum consecutum est:

et quamuis numquam post mortem Numae a bellorum cladibus fuisse cessatum patentes semper Iani portae indicent, ex eo tamen uefuti per meridiem toto inpressus caelo malorum feruor incanduit.

porro autem, inchoato semel bello Punico utrum aliquando bella caedes ruinae atque omnia infandarum mortium genera nisi Caesare Augusto imperante cessauerint, inquirat inueniat prodat quisquis infamanda Christiana tempora putat.

absque [*]( AVOTORES § 8 non ex Eus. 1670 (a quo eliena sunt illa quamuis prius uictus ; cf. Diodor. 16, 40 et 48: τὸπϱονενιϰη̃σϑαι τοὺς Πέϱσας) cap. 8 § 3 cf. Oros. 6, 22 § 1 § 4 cf. Oros. 4, 12 9 4 ) [*]( EXPILATORES 6 a Romanis—8 suscepta sunt compilauit Paulus 23, 10 sq. ) [*]( 1 exim] LPaRaD exin Pb eiifi Bb. 2 erupturos (o m. 2 ex u corr.) L eruptos P1 turerup∗os P2 || est] oneat L* 8 sidonam] LPBD || prouintiae R II orbem P 4 aegiptum P egyptum D II quãuis (ã in ras.) P || uictus] ∗∗∗uictã (ã in ras.) R 6 hic B II aduersus LW II gentem (m in ras.) P 7 sedicinis] Lb sedeoinis LaR sedecenis P sedioenis D 8 pyrrus LD phirrus P (ubique) phyrrus B 9 excaepit P II pyrri L phirri PR pirri D 10 punicum] LR1v punicum (pon. D) bellum PR2D 12 patentes (es add. al. m. sed ead. ut uid. expunxit R 13 merediem (e sec. in i corr.) P meridiem (i prior ex corr.) B 16 ceṡsare P ce̢ssare (priore a de- leta) P II agusto D || cesari∗nt (corr. m. 2) P c∗essauerint (erasa a) R 17 prodat 8. 1. add. m. 2 L || mfammanda P II tempora christiana PRDh )

153
illo tamen inter bella Punica unius anni ueluti anis praeteruolantis excursu Romani propter clausas Iani portas inter febres morbosque reipublicae, ad hoc brenissimo pacis signo uelut tenuissimo aquae gelidae haustu inlecti sunt, ut in peins recalescentes multo grauius uehementiusque adflictarentur.

At uero, si indubitatissime constat sub Augusto primum Caesare post Parthicam pacem uniuersum terrarum orbem positis armis abolitisque discordiis generali pace et noua quiete conpositum Romanis paruisse legibus, Romana iura quam propria arma maluisse spretisque ducibus suis iudices elegisse Romanos,

postremo omnibus gentibus, cunctis prouinciis, innumeris ciuitatibus, infinitis populis, totis terris unam fuisse uoluntatem libero honestoque studio inseruire paci atque in commune consulere — quod prius ne una quidem ciuitas unusue populus ciuium uel; quod maius est, una domus fratrum iugiter habere potuisset —;

quodsi etiam, cum imperante Caesare ista prouenerint, in ipso imperio Caesaris inlnxisse ortum in hoc mundo Domini nostri Iesu Christi liquidissima probatione manifestum est:

inniti licet illi, quos in blasphemiam [*]( AVCTORES § 5 orbem — conpositum .. § 6 omnibus gentibus ex imitatione Lucani 1, 60-62 ) [*]( 1 anis in ras. P || praeteruolantis] PD (pre- F) praeteruolAntis (A ex n corr.) B praeternolnntatis L 2 qao romani JB 8 reip. L reip̃∗∗∗ P || ad in ab corr. R || uerba pacis signo uelut tenuissimo add. m. 2 in marg. infer. prasscipto hoc signo / L || signo pacis PB 4 ad quae D || gelidae (o prior ex a corr.) R geliti D || illecti (1 pro in ras.) R 5 uehementiusquae B || afflictarentur (priore f in ras.) B 6 si om. m. 1 P || agusto P\'D 7 uniueraum] L2P2RD uniuersam L2P1 uniaersarum Fabr. h 8 abholitisque (h del.) PB || comporitum LB6 9 arma (ma m. 2) L arma om. m. 1 P 10 snia om. m. 1 P 12 uoluptatem L 14 commone PaR1 16 cum s. I. add. m. 2 in L || imperanti Ra17 caeasare PaRa || prou̇ė|uenerιnt L || in ipao] ipso L || caesaaris P || inluxisse] LD ṇạṭụṃ mluxisse P illuxisse (pr. 1 in ras. ) R 18 dm̄ . n̄•. ιhū xpl. L dmnι̃ nl ihm̃ xpl D || ad uers. |dissima — inui| sed ad praecedentem uerstm haud dubie pertinens in marg. crucis signum t adscripsit m. 1 L\' )

154
urguebat inuidia, cognoscere faterique cogentur, pacem istam totius mundi et tranquillissimam serenitatem non magnitudine Caesaris sed potestate filii Dei, qui in diebus Caesaris apparuit, exstitisse nec unius urbis imperatori sed creatori orbis uniuersi orbem ipsum generali cognitione paruisse, qui, sicut sol oriens diem luce perfundit, ita adueniens misericorditer extenta mundum pace uestierit. quod plenius, cum ad id ipso perficiente Domino uentum fuerit, proferetur.