Historiae Adversum Paganos

Orosius, Paulus

Orosius, Paulus. Historiarum adversum paganos libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Volume 5). Zangemeister, Karl, editor. Gerold: Vienna, 1882.

ultimum hoc quidem bellum Alexandri commilitonum fuit, sed quod ad exemplum humanae miseriae fuerit reseruatum:

quippe cum orbem terrarum exstinctis iam xxxɪɪɪɪ [*]( AVCTORES § 56 filiumque—occidit Iustin. 17, 1 § 4 § 57— § 61 Iustin. 17, 1 § 1.2.6-8.10.9.12 (a quo tamen absunt illa § 61 exstinctis—ducibus, cf. Ruehl, Iahrb. f. Philol. Suppl. 6 p. 158) ) [*]( 1 correpto Rb DG (sibi iuncto glossa m. 2* G) || fuga 1 2 macedonie 1 mMhedoniae PR1 || pyrrhus] O pyrrus PR1 pirrus D || lysimmachus 1 lysimacus PB lisimachus D 3 antipatrem P2 4 agatoclem PBD 5 lysimachia] AG (qui etiam h Lysimachi nomen rede scriptum ubique exhibent) lysimacia B lysimacia P lysimmaehia 1 lisimaeia D || formidoloeissimo 1 formiis dulos-simo (u in o corr. al. m.) B 6 hinc Terraemotu denuo su- perstes L 7 lysimaeum PB lisimacum D || assiduis (pr. s in ras. R) BD || ee] isse Pa || cruentata (u fin. ex e uel o) B 9 emnlacionem D || lysimaco PB lisimacho D lysimachi L || inr feret (r 8. s. m. 2) P 10 dno] LPD duos| (s fort. ex corr. add.) R 11 lysimacus PB lisimachoa D || natu septuaginta quattuor (-ttur D) LD, s. et q. natus h || septusginta septem LD . 12 alterutram om. D || cucurrere D || acue (er. a) R 13 quidem hoc PR || conmilitonum LPB 14 se* (d m. 2) P || exemplum (ex add. m. 2) P 15 extinctis LPBD || triginta (treg. D) et quattuor LD )

202
Alexandri ducibus soli possiderent et angustissimos senectutis ac uitae suae terminos non aspicientes, angustos esse imperio suo totius mundi terminos arbitrabantur.

in eo bello Lysimachus, uel amissis uel interfectis prius ante hanc pugnam quindecim liberis, postremus occisus est. sio Lysimachus solutio pugnae Macedonicae fuit.

sed ne Seleucus quidem tanta uictoria inpune laetatus est: nam neque ipse post LXXVII annos quietem naturalis mortis inuenit, sed extortam sibi infeliciter uitam uelut immatura morte finiuit:

quippe insistente Ptolemaeo, cuius sororem Lysimachus in matrimonio habuerat, insidiis circumuentus occisus est.

Haec sunt inter parentes filios fratres ac socios consanguinitatis societatisque commercia. tanti apud illos diuina atque humana religio pendebatur.

erubescant sane de recordatione praeteritorum, qui nunc interuentu solius fidei Christianae ac medio tantum iurationis sacramento\' uiuere se cum hostibus [*]( AVCTORES § 62- § 64 Justin. 17, 2 § 1.2.4 ) [*]( 1 et deleri iussit Grubitz p. 36 2 aspicientes] LPRD (-is D) || 1 re angustos R anguscioris D 3 totius] tutis D || eo om. D || lysimacus PR lisimachus D 4 ante] anee D 15 xv PR || lysimacus PR 6 machedonicae PR1 || tanta om. P1 7 inpone D || neque] que ue D || septuaginta septem L septuaginta et septem D 8 annis D || inter ficiliter D 9 ueluti RD 10 ptole. meo L ptholomeo PR ptholomaeo D || lysimacus PR lyn machus D || ahabuerit (corr. m. 2 ut uid.) L 11 occisus] LPRDg (sed & in mg. al. m. add. R), et occisus ed. 1542 fh || est om. D 12 filios] LPRf filius D, et filios v || sotios k (t radendo in c) R 13 conmercia PR* || diuina-erubescant] dierubiscant D || adque P* 14 sana D ||de recordatione] reconcordatione D 15 solus R soliusti D 16 [iuracionis sacramentum]. iuracionis sacramento (quae inclusi erasa sunt sed ut legi adhuc possint) D )

203
nec pati hostilia sciunt;

quibus indubitatissime probatur, quia non, sicut illi antea,

  1. caesa iungebant foedera porca,
sed quia nunc inter barbaros ac Romanos creatorem et dominum suum contestantes tantam fidem adhibita in sacramentum seruant euangelia, quantam tunc nec inter parentes ac filios potuit seruare natura.

Nunc autem finis Macedonici belli finis etiam libri fiat, praesertim cum iam abhinc Pyrrhi bella incipiant et mox Punica consequantur. [*]( AVCTORES § 67 caesa-porca Vergilius Aen. 8, 641 ) [*]( 1 uerba quibus —2 sicut om. D 8 porco∗∗∗quia ( posterior o in a corr. m. 3; ante quia erasa uidentur s &; quid supra q erasum sit incertum) P porca • ∗∗sed quia (eras. 1 uel 2 litt., s ex corr. add. uid.) , R 4 barbaros* (s fin. m. 2) P || et] ac PRv; om. KV2 V3 (in F, f. a. &) 5 sacramentum (um in o corr. m. 2) P 5 nec om. D 7 natura om. D 8 machedonici PR1 9 pyrrhi] Q pyrri LPB pirri D 10 consequatur D ) [*]( PAVLI • OROSII | LIBER m- EXPL• | IIiC. LIB. QVARTVS L EXPLICIT LIBBB TERTIVS INCIP (INCIPIT R) PAVLI HOBOSI (HOROSII R) ADVERSVS PAGANOS LIBER QVARTVS PR EXPLICIT LIBER: INCIPIT OROHI HISTORT- ARVM LIBER QVARTVS D )

204

Dixisse Aenean Virgilius refert, cum post pericula sua suorumque naufragia residuos aegre socios solaretur,

  1. Forsan et haec olim meminisse iuuabit
  2. .

haec sententia, semel apte ficta, semper uim sui triplicem diuersissimis effectibus refert, cum et praeterita tanto gratiora habentur in uerbis quanto grauiora referuntur in gestis et futura dum desiderabilia fastidio praesentium fiunt semper meliora creduntur,

ipsis autem praesentibus ob hoc nulla in parte miseriarum iusta conparatio adhiberi potest, quia multo maiore molestia adficiunt quantulacumque sint ista quae sunt quam illa quae siue transacta siue uentura, etsi magna dicuntur, interim omnino tunc non sunt.

ueluti si quis nocturnis pulicibus titillatus atque ex eo uigiliis anxius alias forte, quas aliquando ex ardentissimis febribus diu sustinuit, uigilias recordetur, procul dubio inpatientius feret istarum inquietudinem \t quam illarum recordationem.

sed quamuis apud omnium sensus [*]( AVCTORES 3 Vergil. AM. 1, 203 ) [*]( 1 aenean] LRD aenean* P || urgilias R || post] inter PR || pericula (p a. a. m. 2) P 3 forsitan PR (sed it er. in R) om. D || iuuauit L 4 ficta (i ex a corr. uid.) P 5 grauiora P 9 comparatio RbD || multa P multo (o in ras.) R 10 maiore̎̍ (uid. S fuisse) P || afficiant RD || uaeq; R 11 Etsi (nouo uersu) P 12 nocturnis (s m. 2 aut 3) L 18 adque PaD || ancziue (c eras.) R || alias] alias L 16 illard (rtt m. 2 in corr.) P || omnium (ni al. m. corr. ex n) R )

205
pro captu temporum ita uideri queat, numquid tamen aliquis exsistet, qui uel in ipsa anxietate pronuntiet grauiores pulices esse quam febres? aut acerbius accipiat se uigilare sanum quam dormire non potuisse moriturum?

quae cum ita sint, delicatis istis et querulis nostris utcumque concedo, ut haec, quibus nune, quia sic expedit, interdum admonemur, sentiendo / grauia putent, non tamen coniueo, ut etiam adserant conparando grauiora.

quemadmodum si quis e mollissimis stratis cubiculoque percommodo matutinus egrediens nocturno gelu lacunarum dorsa obriguisse herbasque incanuisse prospiceret et inopinato uisu admonitus diceret ‛frigus est hodie\': hic mihi nequaquam reprehendendus uideretur, quia uel communi usu uel proprio sensu locutus esset.

at si trepidus in cubiculum recurrens stratisque sese adoperiens uel magis abdens clamaret, tantum omnino frigus esse quantum nec in Appennino aliquando fuerit, cum Hannibal elephantos equos plurimamque exercitus sui partem niuibus clausus atque oppressus amisit:

hunc ego puerilibus licentiis nausiantem non modo dioentem ista non ferrem, sed etiam ab ipsis stratis, otii sui testibus, in populum publicumque protraherem, eique foras producto infantes in eo atque ex eo gelu ludentes iucundantes [*]( AVCTORES 15 — 17 cf. Oros. 4, 14 ) [*]( 1 capto (v al. m.) R || quę at P 2 ezietet PRlD existit R2 || pronunciet D 3 quam] que D\' || aceruius LPR1 5 quaeruliB p || inter ut et haec uocab. linea deletili traiectum et erasum P 6 quia sic] quia| D 7 coniueo] Tv conhibeo LPRD || asserant (s pr. m ras. R) RD || comparando Rb 8 quemadmodum (e ex ae) P 9 percommodo P || egregiene (altera g a m. 1 aut 2 ex c corr.) L || gelu \' m. add. fort. m. 2 P 10 lagunarum P || prospiceret (e alt. tota, t ex parte euanuerunt) P 11 et om. D 12 repraehendendus (.hi- D\') LPD || communi UBU] communiug LD1 13 ad P 14 sese] se D || abdena] abstinens L abdens (b in ras., ex d 9) B 15 nec add. m. 2 pone uersum L 16 annibal D || elephantos (e pr. ex ae) P elefantos L || ∗equos R - 17 adque P* 18 ego} GK1v ergo LPRD || nàusiantem] sic LPRD 19 ista B % pnplicumque Ra 21 adque P* || lodentes] ducentes L )

206
sudantesque monstrarem,

ut uerbosa nugacitas delicatis uitiata nutrimentis non in tempore uiolentiam sed in se esse segnitiam doceretur et in conparatione rerum diiudicanda non maiores parua tolerasse sed se nec parua tolerare sufficere probaretur.

Quod euidentius ipsis in memoriam reuolutis praeteritorum cladibus adprobabo Pyrrhi bello in primis, sicut ordo est, prodito. cuius causa et origo haec fuit.