Historiae Adversum Paganos

Adserant nunc multisque haec uocibus efferant quasi uirorum fortium laudes et facta felicia, quibus amarissimae aliorum calamitates in dulces fabulas cedunt, si tamen numquam. ipsi iniurias, quibus aliquando uexantur, relatu tristiore deplorant.

si uero de propriis querimoniis tantum alios audientes adfici uolunt, quantum ipsi perpetiendo senserunt, prius ipsi non praesentibus praeterita sed gestis gesta conparent et utraque ex auditu uelut alienorum arbitri indicant.

per uiginti et quinque annos incendia ciuitatum, excidia bellorum , subiectiones prouinciarum, caedes hominum, opum rapinas, praedas pecorum, mortuorum uenditiones captiuitatesque uiuorum unius regis fraus ferocia et dominatus agitauit.

sufficerent ista ad exemplum miseriarum insinuata memoriae nostrae gesta per Philippum, etiamsi Alexander ei non successisset in regnum. cuius bella immo sub cuius bellis mundi mala [*]( AVOTORES § 7 Iustin. 9, 6 § 2-4 § 10 uiginti et quinque annos Iustin. 9, 8 § 1 || mortuorum — uiuorum sec. Iustinum 9, 4 § 6 ) [*]( 1 imper P\' impediri P2 inpendere D || padparatos (corr. m. 1) P 3 1nobile P || machedonum PR1 || adolescente P aduliscente D || inter angustias PB 5 adserunt P asserant (pr. s in ras.) B 6 sortium L1 || amarissime (-eme D) BD 7 caedunt PRaD || um quam D 8 tristiciore D 9 quaerimoniis LR 1quaeremoniis (a eras.) P || audienter L || affici (pr. f in ras.) B affici D 11 a praesentibus L || comparent BbD || et om. D 12 uelut] uelut certi v || arbitri (prior i radendo ex r) D || uiginti et quinque] LD (-quae D) et.XXV P .&xx ∙v∙ B 13 ann. L anñ R añ P 15 mortuorum) mortuorum mortes PB || uenditiones captiuitatesque uiuorum om. D 16 ∗∗ferocia (erasae ef) P || sufficerent (su in ras.) P 1? insinuatae PB (ae in a m. 2 P) 18 phifilippum P 19 et cuius D || bello (o in a corr.) R )

Anno ab Vrbe condita CCCCXXVI Caudinas furculas satis celebres et famosas insignis Romanorum fecit infamia. nam cum superiore bello uiginti milia Samnitum Fabio magistro equitum pugnam conserente cecidissent, circumspectiore cura Samnites ac magis instructo apparatu apud Caudinas furculas consederunt;

ubi oum Veturium et Postumium consules omnesque copias Romanorum angustiis locorum armisque clausissent, Pontius dux eorum in tantum abusus est uictoriae securitate, ut Herennium patrem consulendum putaret, utrum occideret clausos an parceret subiugatis: ut uiuos tamen dedecori reseruaret, elegit.

Romanos enim antea saepissime uinci et occidi, numquam autem capi aut ad deditionem cogi potuisse [*]( AVCTORES § 2 Caudinas—infamia Liu. 9, 1 § 1; 2 § 6; Augu- stin. Ciu. D. 3, 17 || nam cum — cecidissent Liu. 8, 30 || circumlpectiore-§ 7 Liu. 9, 1-6 excepta § 4 Orosiana, ) [*]( EXPILATORES 7 apud Caud. furc., 9 angustiis locorum .. claus. compilauit Paulus p. 24 || 10 Pontius — p. 170, 14 consule excerpsit Eutropianis adspersis Paulus p. 24 ) [*]( 1 p P1R (p P1) II conuenientiã R conuenentia (e alt. statim ex t corr.) D || subiciêm (corr. m. 2) P 3 ∙occc mo∙xx∙sexto- L quadrigentisemo uicinaemo serto D || 1caudenas P candenas (e ex i eorr.) R 4. caelebres Ra 5 xx PR || mil. L II samnitum] LPB samnitium Dh || mag. equi. L 6 cecidissentocciderant (eorr. m. 1) P || circumspectiorem L circumspectione (ne in .ras. ex m ?) P 7 infructo (i ex o rasura) R || apparato D II aput (t in d) P II caudenas caňdenas (e ex i) JB 8 v tuco∗ue.riũ R II conss∙ PB 9 armisquae (a sec, eras.) B || clau∗∗sissent (duae litt. eras.) B 10 dux] rex L II iitantum] inter, m (in marg. in tantum) B 11 herennium (dtt. e statim ex inchoato r) D 12 parceret (c expuncta) L 18 elegit] elegit pater P elegit;*** (eras. pat) B || romanus B* II sepissime P\' U numquam autem capi aut] LD nilq capr aut̃̃̃ (quid supra scr. fuerit, incertum est) P1 nũ∗∗quam|aut (quam in ras.) P3 numquã seperosaut (eras. capi aut) B II potuisset L potuisset (. m. 1) D )

itaque Samnites nictoria potiti uniuersum exercitum Romanum turpiter captum armis etiam uestimentisque nudatum, tantum singulis uilioribus operimentis ob uerecunda corporum tegenda concessis, sub iugum missum seruitioque subiectum, longum agere pompae ordinem praeceperunt.

sesoentis autem equitibus Romanis in obsidatum receptis oneratos ignominia, ceteris rebus uacuos consules remiserunt.