Historiae Adversum Paganos

conserunt itaque nauale certamen Persae Conone, Spartani Pisandro duce; milites remiges ipsique ductores uno pariter in mutuam caedem ardore rapiuntur.

magnitudinem atque atrocitatem belli istius inclinatos ex hoc semper in posterum Lacedaemoniorum status [*]( 1 pisander] L ed. 1542 in mg., Fabr., h pissander P piṇ̇sanjer (corr. al. m.) R lisandar D lisander K pysander G1 8. s. alibι·lysander G3 Lysander ed. 1510 et (in textu) 1542 || apud (pnd in ras. ampl.) P || agesilaum (i ex e corr.) P 2 minutissimamque (minn in muni corr. m. 2) PR || clasem P 3 aemulationej LPR (aemula in ras. P, in marg. i admiratione m. 1 R) aemnlationis D || slagelai P 4 agitamte Pa || ora PR || maritima PR 5 suecepto] PRD susceptum Lh || negotio] PR negucio D negotium LA || duplicem] PRD duplici Lh || curam] PRD cura Lh || inpendebat] LPRD intendebat h ex coni. ut 4, 23 § 9 6 sociis (di in ras.) P sotiis R || solicitadisem P* || hexiberet P 7 lacllis P 8 quod] quodP || tliber.atique P 9 et om. LD || aduersum D || entiinsolitissimos (corr. m. 2) P 10 premio P || con∗∗∗serunt (in ras. ser fuit) P 11 persi (i in ras.) P || et spartani P ∗∗spartani R || pissandro PRD pysandro (corr. m. 2b) Q lysandro Patauinus s. XI, ed. 1510 et 1542 12 motuam (in marg. pau) P) || cedem P 13 magnitudine PR, edd. 1510. 1542 Fabr. || atrocitate PR, edd. 1510.1542 Fabr. || ipsius D 14 lacedemoniorum PRD )

Atheniensibus uero haec eadem pugna initium recuperandae potentiae sicut Lacedaemoniis amittendae fuit. primi igitur Thebani, auxilio Atheniensium fulti, superiore clade saucios ac trepidos adgrediuntur, multa animati fiducia propter uirtutem atque industriam Epaminondae ducis sui, cum quo sibi facile obtinere posse imperium totius Graeciae uidebantur.

fit itaque terrestre proelium, Thebanis minimo negotio uincentibus. uincitur enim etiam hoc conflictu Lysander et occiditur; Pausanias quoque dux alter Lacedaemoniorum insimulatus proditioni sin exilium traditur;

Thebani autem uiotoria potiti, collecta uniuersi exercitus manu, Spartam contendunt, putantes se uacuam [*]( AVCTORES § 15 ex illo - spes sec. Vergil. Aen. 2, 169 sq. § 16—§ 20 Iustin. 6, 4 § 1-9.11-13 exceptis inprimis § 19 periculo-inpulsi et inexercitati-qualicumque, § 20 Thebanos-adgreditur Orosianis ) [*]( 1 prodit namque] LD prona..namque (in ras. exceptis amque) P item addito est post semper ed. 1510 proruitlprona Namque (prona add. ante uers. m. multo posterior) R, (item ed. 1542; proruit Namque Fabr.) II retro sublapsa Fabr. h (uideZicet ex Vergilio) II refferri (priore f del.) P ferri L || spartanorum spes] LPBD (sparthaDoram PR) spes Spart. v 2 uisa est B || adsurgendo aegre ac (0 aegre a in ras.) P adsurgendu,megro (uirgula, inserta et megro statim in aegre corr.) D II recedendo PaRa repcidendo LD 4 uero s. lin. add. m. fort. 1 L II haec] sic h\' P ħ B II initium (in ex m corr.) P II recuperandę (ę ex e corr.) P 5 lacedemoniis PR II amittendę (ę ex e corr.) P || primum PB II auxilio∗ (1 litt. eras.) P 6 athenensium P II clade (c in ras.) P II vsacios R II adgrediuntur (ad in ag corr.) B 7 adque LB* ad D 8 epominonde L epaminonde D epaminnndae (epa in hqpa corr. m. 2) P aphaminnnde B II d∗ucis (a eras. ?) B II sni om. m. 1 P II uoq; B II obtenere P 9 greciae R creciae D 10 pręlium P || enim etiam] LD etiam PBfh 11 hoc̃flictu in hoc conflictu corr. m. 2 P II lisander (li in ras.) P pisander (p raon eine ras.) B 12 lacedemoniorum R H insimulatus (tus in ras.) P || proditionis...... (nis in ras.) P 18 traditur L || aatem] ail in ras. m. 2 P, m. 1 R II uictoria (u in ras.) P II collecta (alt. 1 ex b ut uid.) D 14 sparthani PB || potantes L || sese (alterum se del. m. 1) P )

Lacedaemonii periculo ciuitatis inpulsi habito inexercitati militis qualicumque dilectu obuiam hosti procedunt. sed uictis semel aduersum uictores obsistendi nec uirtus nec animus erat.

oum igHur oaedes tantum unius paene partis ageretur, repente rex Agesilaus arcessitus ex Asia inprouisus bello superuenit; Thebanos iam successu duplicis uictoriae laetiores segnioresque adgreditur nec difficile superat, maxime cum adhuc apud ipeum paene integrae uires haberentur. ipse tamen Agesilaus grauiter uulneratur.

at uero Athenienses eum conperissent insperata Lacedaemonios uictoria subleuatos, pristinae seruitutis, de qua tunc respirare uix coeperant, trepidi metu exercitum contrahunt eumque Boeotiis in auxilium adiungunt, commissum Iphicrati duci, qui adulescens admodum, uixdum annos uiginti natus, infirmitatem aetatis maturitate animi muniebat.

Conon quoque, uir quidem [*]( AVCTOBES § 21—§ 24 Iustin. 6, 5 § 1-4.6-10 ) [*]( 1 ciuitatem (cia in ras. 1) D || intraturos] intramaros (uidelicet r i. e. m et T confusis) L || omnee} oum omnes P || paenae D pene B 3 lacedemonii PRD || habitu L babeto (e in i corr.) P 4 inexer- citati] PbR ineiercitato L inezercitatu D inexercitate P* || qualicumque LPB (n prior in ras. in P) qualecumque D || delectu (-to D) RbD 6 tantum unius] Lh unius tantum PBD || pene R 7 ageselauB1\'-IIaceersitus(accarinras.)P caṛcersitus RIIasaia PRa || inprouisos D 8 iã∗ (~ al. m.) R U duplici L 9 laciores D || segnioresquae R* || aggreditur Rb 10 p*ene R penae I PB || intoegrae P 11 ageselaus P* || ad RaD 12 athenenees P athenen sis D || com P || comperissent LBbD || laced∗emonios (eras. 0 a) B 13 tc (i. e. tunc) in ras. P 14 cae|∗∗∗perant P ceperant R ceperant memores D || exercitum (m in rds. ampliort) P || b\' contraunt P || boeotiis in ras. P boe∗tiis (eras. o) R berociis D 15 auxiliom P* || madiungunt D || commisum Pa || ificrati LPR || poet duci uacat uersus dim. spatium; proximus olim sic incepit: Miricratis ducis ; sed M erasa est, reliqua ddeta lincis P || adolescens (-isc- D) PD U xx PB 17 animae D || muebat P* U quidem in marg. add. m. 2 P )

sed Conon postquam uasta hostilis soli populatione satiatus est, Athenas pergit, in maximo gaudio ciuium ipse tristis, quippe cum uideret urbem populo quondam cultuque ornatissimam, nunc miserabili ruinarum ac desolationis squalore confectam.

itaque magnum pietatis miserationisque monumentum in reparatione eius operatus est. namque eam a Lacedaemoniis exinanitam Lacedaemoniorum praedis repleuit, Persis incendentibus concrematam Persis aedificantibus reformauit.

interea Artaxerxes rex Persarum, sicut principio dictum est, uniuersis Graeciae populis per legatos, ut ab armis discederent et paci adquiescerent, imperauit: non quia misericorditer fessis consuleret, sed ne se in Aegypto bellis occupato aliqua in regnum suum temptaretur inruptio.

Cunctis igitur Graecis optatissima quiete resolutis domesticoque otio torpentibus Lacedaemonii, inquieti magis quam strenui [*]( AVCTORES § 25 Iustin. 6, 6 § 1-4 II principio] supra § 1 ) [*]( 1 nathesieneis B || persici (c statim ex s) D || exerci|tus.ando.agesilai (erci ex corr. add. m. 1, tas.audo.a in ras. m. 1) D || exercitOs P || ageselai (se in ras. P) PB 2 lacedemoniorum PR 3 sparthani PR || circumaonantium (sonan in ras. m. 2) P || hostium P || clausit L 4 desperatio.. P 5 postqui (qui in ras. angust.) P 6 athenis (corr. al. m.) R || ipse s. 8. in P 7 or∗∗natissimam P (ordinatissimam T) ornatissumam (u in i corr.) R 9 monumentum (u priore in i corr.) R 10 reparationem (ra 8. s. R) PR || lacedemonils R lacedemoniis D 11 lacedemoniorum RD || prę∗∗dis (s in ras. paullo ampliore) P (praesidiis g uelut E) 13 artarxerxes L artarxerses PR || princfo P in principio R 14 uniuersis (s m. 2) L || greciae R || disce*derent P 15 paci (u m. 1) D pati R || quia] LPRD (quia sed uia add. m. 2 P) quod v || fessis P 16 aegipto P 17 temtaretur D || irruptio Rb 18 grecia R || obtatissima PR* || resolutis (tis in ras.) P solutis L 19 lacedemonii RD )

nam speculati absentiam Arcadum castellum eorum repentina inruptione perfringunt. Arcades uero exciti iniuria, iunoto sibi Thebanorum auxilio amissa furto bello repetunt.

in eo proelio Archidamus dux Lacedaemoniorum uulneratus cum iam caedi suos ut uictos uideret, occisorum corpora per praeconem ad sepulturam poposcit: quod signum uictoriae traditae inter Graecos haberi solet.

Thebani autem hac confessione contenti, dato parcendi signo, finem dedere certamini.