Historiae Adversum Paganos

Darius itaque, unus ex his qui magorum audaciam ferro coercuerant, consensu omnium rex creatus est. qui postquam Assyrios ac Babylonam a Persarum regno deficientem bello recuperauit, Antyro, regi Scytharum, hac uel maxime causa bellum intulit, quod filiae eius petitas sibi nuptias non obtinuisset.

magna scilicet necessitas, pro unius libidine hominis septingenta milia uirorum periculo mortis exponi. incredibili quippe apparatu cum septingentis milibus armatorum Scythiam ingressus , non facientibus hostibus iustae pugnae potestatem,

insuper repentinis incursibus extrema copiarum dilacerantibus, metuens ne sibi reditus interrupto ponte Histri fluminis negaretur, amissis [*]( AVCTORES§ 4 Antyro —§ 7 Iustin, 2, 5 § 8-13 exceptis illis § 5 insuper—dilacerantibus et § 6 et quem — sensit quae uidentur esse Orosiana ) [*]( 1 aegipto D || cnnctam aegypti om. m. 1 add. 8. I. m. 2 L || aegipti D || abhominatas BB (bh ai. m. ut wid. B) 2 caeremonias PB || eius ∗et (er. s) D || depossnit B || post 8. 2. add. m. 2 L 8 regntl (Bed ũ in ras.) PB || obripere B obrebere D II ausi qui] PB ausi; qui om. m. 1 sed 8. 8. m. 1 uel 2 (si; in ras.) B ausi si L ausi| D 4 mox quidem B || depraehensi LPBBD II opprasssi D obpraesi B 5 his (h in rcu.) P hiis B II cohercuerant PR1 coezercuerant B* caercuerat D conhercuerat D 6 asyrios B assirius D 7 babylonam] LPR* babyllonam B babilonam D babyloniam Bb || a om. LBD || defeciente (cum ras. supra e fin.) P II recuperauit] recupej (pag. extr.) L 8 antyro] LPB*; sic haud dubie Orosius, qui apud Iust. fort. Idantyrus legens id ut ab nomine alienum omisit; anthyro Rb antiro D ancyro B || scbytarum L 9 magacilicet (n et a add. m. 2) P 10 libin ne D II unit P || homines B II doo PB sic aoo B II miL. P mil- B 11 apparatu ∗∗∗∗∗∗∗∗(rasura m. 1) B 12 doc PRB || schytiam L II non om. D 13 hostibus om. B* II punge D II potestatẽ C al. m. 8. 8. ?) B 14 extrena D 15 histri] LPBBD || amissio L amisis B )

inde Asiam Macedoniamque adgressus perdomuit. Ionas quoque nauali congressione superauit. deinde in Athenienses, cur Ionas aduersum se auxilio iuuissent, impetum fecit atque arma direxit.

porro autem Athenienses ubi aduentare Darium conpererunt, quamuis auxilium a Lacedaemoniis poposcissent, tamen, cum detineri Persas quadriduanae religionis otio conpertum haberent, spem occasione sumentes instructis tantum decem milibus ciuium et Plataeensibus auxiliaribus mille aduersum sescenta milia hostium campis Marathoniis proruperunt.

Miltiades ei tunc bello praefuit, qui celeritate magis quam uirtute fretus alacri satis expeditione prius hosti comminus inhaesit quam posset expedito sagittarum iactu propulsari.

tanta in: [*]( AVCTORES § 8-10 Justin. 2, 9 § 8-12 ) [*]( 1 LXXX PRB || trepidus (u ex o ?) R || amisorum B admissorum D 2 dampna B 3 sensit R sensit (s aU. in ras. m. 1) D 4 asyam B || machedoniamque L machedoniam Pq. ma∗cedoniã R || adgresus B aggr. (g pr. ex d) R 6 congresione B || in 8. lin. add. 8. 2 P || cur] LPRBD quod v 6 aduersũ (sũ add. m. 2) P || adque LP*D 7 autem om. PB || ∗∗∗∗∗∗ ubi (5 uel 6 litt. eras.; et plate ?) D || adnentarse R* || compererunt Rb D 8 lacedemoniia BD I lachedemonis P la∗cedemoniis (c ai. m. ex ch) R || poposcissent in ras. m. 1 D || tunc B 9 deteneri (detin. Rb) persas LPRaB detinire persas D. persas (quod pro lacedaemonios male posuit Orosius) del. fh || quatriduanae Rb quadriduae Bm || compertum Rb cum pertum D 10 occassione B || decim B x PR 11 plateensibus LPD placentibos Bt (t, omissa litterae corrigendae nota, B" qui uoluit fortasse pla- tentibus) eplateensibus (e prior in ras. et c s. s.) R || toauxiliaribus R 12 sescenta] L\'D sexcenta L* DC PRB || hostium R || proruperunt B1 inruunt B" || militiades B miliciades D 18 caeleritate RB (cae m ee R) 14 alacri satis] alaeritatis (i altera ex e corr.) P alacntatis B || hosti B hostis D 16 possit BD || expedit*o (er. i) B || tanto B )

ducenta milia Persarum apud campos Marathonios ea tempestate ceciderunt.

sensit Darius hoc damnum: nam uictus fugatusque arreptis nauibus refugit in Persas.

cum autem instauraret bellum et ulcisci in uictores moliretur, in ipso apparatu concidit olympiade LXXIIII, hoc est post Vrbem conditam anno CCLXXV, quo tempore Romae Popilia uirgo ob crimen stupri uiua defossa est.

Xerxes Dario patri in regnum succedens bellum aduersus Graeciam a patre susceptum per quinquennium instruxit; qugd Demaratus Lacedaemonius, qui tunc forte apud Xerxen exulabat, per tabellas primum scriptas deinde ceratas suis prodidit.

igitur Xerxes septingenta milia armatorum de regno et trecenta de auxiliis, rostratas etiam naues mille ducentas, [*]( AVCTORES § 11 Iustin. 2, 9 § 20 § 12 Iustin. 2, 9 § 13 § 13 cum—concidit Iustin. 2, 10 § 1 || olymp. — defossa est cf. Eus. 1531 (ol. LXXIII Arm.) cap. 9 § 1 et 2 Iustin. 2, 10 § 12.13.18- 20.22, sed illa § 2 uix maria ad cursum secundum Iustin. 2,13 § 10 ) [*]( 1 ut alia ez h || parte (e ex ę uel ae) B 2 peccudes (c linea quoque deletum) P 3 putarentur (a ex u aZ. m.) B || co PRB || apud] LPBBD ad h 4 caeciderunt P ciciderunt B || dampnum BB (sed p al. m. in ras. in R) 5 uictus] motus B || arreptus D || retugit D 7 Olympiade capituli principum est in P (non in R) D itemque h. I. interpunctum et maiori illud uerbum prima littera scriptum in B || oUmpiade (a. s. al., pone m erasa p) B olimpiade D || LXXIIU) PBB septuagensima quarta LD 8 OOLXXV] PBB ducentesimo septuagesimo quinto L ducentisemo septuaginsemo quinto D || romę (0 ex e ?) B || popilia] LBPBD propilia PR* 10 nullo spatio ante xerxea PD Xerxes RD xerses L || regno B regnom D 11 greciam RB (sed c al. in ras. in B) || a. B || quod demarathus LBD quod demarathoa (os in vs, deinde in is corr.) P qd demarathos B 12 laoedemonius Pb B lacedemonios P* lacedaemonibus D lacedemonibus B || forte 8. I. add. m. 1* aut 1b L om. B || xerxen] LPBD xerxem B || exulabat] PbR2D exsolabat L exolabat PaB2 14 xerxes] xerxen B || DCO PBB (in ras. P) || trecenta] LD 000 P. ccc‧ B 000 B, trecenta milia v 15 atoribauxiliǐs (sic) B || &\'am B || mille docentas D 1 00 tas B ‧1‧cc. PR )

huic tam incredibili temporibus nostris agmini, cuius numerum nunc difficilius est adstrui quam tunc fuit uinci, Leonida rex Spartanorum cum quattuor milibus hominum in angustiis Thermopylarum obstitit.

Xerxes autem contemptu paucitatis obiectae iniri pugnam, conseri manum imperat. porro illi, quorum cognati et commanipulares in campis Marathoniis occubuerant, et certaminis simul et cladis exstitere principium.

deinde succedens sibi turba maior ac segnior, cum iam neque ad procurrendum libera neque ad pugnandum expedita neque ad fugiendum prompta solis mortibus subrigeretur, triduo continuo non duorum pugna, sed caedes unius populi fuit.

quarto autem die cum uideret Leonida [*]( AVCTORES § 2 uix ad potum flnmina fort. adhibitus Iuuenalis 10, \' 117 § 3 huic—agmini Iustin. 2, 10 § 21 || cuius nomerun—uinci Orosius || Leonid.-obatitit Justin. 2,11 § 2 § 4-§ 10 Iustin. 2, 11 § 2—6.11.18 exceptis maxime his, quae Orosio debentur: § 4 et commanipulares, § 5 cum iam-subrigeretur, § 7 de gloria-nihil sperandum, § 8 tamquam ipsi-uindicarent, § 9 Persae quoque — caedibus suis (cf. Herodot. 7, 223, Diodor. 11, 10), § 10 extr. campumque — mortuus est ) [*]( 1 tria milia] L trea milia D III milia PB III B1 milia add. B* 2 inopinatu L || ezercitn] L1PR exercitni L2BDv || immensaeque RbD || classę P || ∗p°tum (o eras. et a m. 1* aut ib o s. I. scr.) L ponAm B tum D || uiz (z in ras. m. 1) D 3 ingresum B || sufficisse B 4 incredibile Pi2* 5 est om. B || a∗strui B 6 fnic (c in t al. m.) B || sparthanorum PBB || quattuor] LD uu PBB 7 angustis B || termopylarum PBB 8 contemtn (conM in ras. P) PD || paucitatisubiectae L || inire (e in ras.) P 9 porro] pro D || cdmanipnlares (i. e. com-) P cummanipulares B ẽman- (i. e. con-) B 10 marothoniis B || ohcnbnerant P occubuerant (sed pr. c in ras. m B) BBD occubuerunt L 11 exstitere (-êre L3 ut uid.) LB ez- titere PD tieztere B || turba sibi PB 12 senior D || Cum L || nec B 13 ezpetita P || prumpta RaD prtlta P 14 snbngeretur B subigeretur B || tndio P || sed 8. I. add. m. 2 in L || caedis LBD 15 unius ( a m. 3) L || quarto] LPBD quarta B et ex Iustini edd. h || niderit B )

dimissis sociis Spartanos admonet, de gloria plurimum, de uita nihil sperandum; neque exspectandum uel hostem uel diem, sed occasione noctis perrumpenda castra, conmiscenda arma, conturbanda agmina fore; nusquam uictores honestius quam in castris hostium esse perituros.

persuasi igitur mori malle, in ultionem futurae mortis armantur tamquam ipsi interitum suum et exigerent et uindicarent. mirum diotu sescenti uiri castra sescentorum milium inrumpunt.

tumultus totis castris oritur. Persae quoque ipsi Spartanos adiuuant mutuis caedibus suis. Spartani quaerentes regem nec inuenientes caedunt sternuntque omnia, castra peruagantur uniuersa et inter densas strues corporum raros homines uix sequuntur: uictores sine dubio, nisi mori elegissent.

proelium a principio noctis in maiorem diei partem tractum : ad postremum uincendo fatigati, ubi quisque eorum deficientibus membris uisus est sibi mortis suae ultione satiatus, ibi inter impedimenta [*]( AVCTORES sescenti cf. Oros. 2, 11 § 9 to ) [*](1 auxiliares B 2 subtraherent B* || pugna B || ac se ad se P 3 sparthanis PRB 5 demisia B || sparthanos RB 6 ezpectandum PRD || bostem R 7 occansioce D || conmiscenda] LPRaB cõmisc. Rb 8 fore] pore D 9 esse perituros] LPBBD (-rus D) esse del. fh 10 male B 11 sescenti] LlD sexcenti L\'B DO PB 12 sescentorum] L1PD sexcentorum L3R (sed x m ras. B) DO B || irrumpunt (pr. r in ras.) B || tumultis P 18 perse D || sparthanos B 14 sparthani PBB 15 cadunt D 16 densastrues D || dan∗sas (s prioris pars superior al. m.) B || hominũ * u PB* homines Rb || uic (c linea deletum) L || sequntur PD seqntur B seqitar B 17 eligissent LB || inproelium B || aj in D 18 tractumMt R || ad] LBDv Iustini codices ac PR, cf. 1, 21 § 11 19 difficientibus B 20 est in ras. ample P || inter (r add. m. 2) P || impedimenta] LB impidimenta D inpaedimenta Ρι̃p+edim̃ta (I s. 8. al. m.) B )