Historiae Adversum Paganos

Maiores nostri orbem totius terrae, oceani limbo circum saeptum, triquetrum statuere eiusque tres partes ASIAM EVROPAM ET AFRICAM uocauerunt, quamuis aliqui duas hoc est Asiam ac deinde Africam in Europam accipiendam putarint.

ASIA tribus partibus oceano circumcincta per totam transuersi plagam orientis extenditur.

haec occasum uersus a dextra sui sub axe septentrionis incipientem contingit Europam, a [*]( AVCTORES cf. de hac chorographia Muellenhoff, Weltkarte des Augurius, Kiel 1856 p. 13 sqq.; Partsch, die Darstellung Europa\'s in dem geogr. Werke des Agrippa, Breslau 1875, p.10-17 ) [*]( EXPILATORES Totum fere capitulum (§1 —105) repetiuit \'Descriptio orbis tripertiti\' ed. in I. Gronouii Mela a. 1696 p. 50-67, cuius usus sum codice Vinàob. Lat. 181 (B) 1-4 Maiores— putarint] pro his habet Descriptionis auctor ea quae secuntur: Hane quadripertitam totius terrae continentiam hii qui dimensi sunt longe citroque maiores nostri tripertitam reputari definierunt inuestigantea uniuersum orbem oceani maris lymbo circundatum easque tres partes Asiam Europam et Africam reputarunt. Quamuis non defuerunt qui duas partes, sicut diximus, perhiberent Asiam et Europam; Africam uero in Europa adiciendam delinierant, quia et spatio latitudinis ęget et caeli male subiacet dymati, laborans aSribus suis, uenenis fucisque repleta inmanium et incognitarum humano generi innumerabilium bestiarum. Sed ad propositum remeantes, absque ulloram praeiudicio qui hoc omne totam duas partes esse uoluerunt tnpertitam diuisionem dicere incipiam B 1 Maiores -3 uocauerunt eompilauit additis ut refert OrosiuB Iordanis Get. 1 7 a sinistra - p. 10, 2 habet uidetur adhibuisse Isidorus Orig. 14, 3,1 ) [*](1 nulla rubrica in PBBD maiore littera incipiunt PB || maioris D || urbem D || totus P* tutius D || oceano » || circumsQptum A circumseptum (tum B) BBD circumseptem P 2 triquetrum] A. tri que drum P1 triquatrum triquadrum P2RBtDb2v tridrum Bm || statu∗ere (eras. a) P statuerunt Õ || ASIAM] quae huiusmodi characteribus expressi in hoc cap. (exceptis §§ 15-50 tIbi ipse suppleui) omnia litteris maiusculis rubris scripta sunt in P || eurupam D 8 affricam B africa D 4 affricam B || in europa adiciendam B || europa B* earnpa D || accipienda D || putauerint B 5 oceano om. 8 || cir∗∗cumcincta (fuitne cim- ?) D || transuersi] tyrani 8 6 plagam corr. ex plagam P || uerba a dextra - p. 10, 1 autem om. 8 || ad D || dextera . BD 7 axe (e in ras.) B || septentrionis] D, R2 (en ex gp corr. ? R] septentrionis (prior n euanida sed certa uisa est Mamo) P septemtrionis B || contigit (-tin- 3) P1 y eurupã em. 2) D )

EVROPA incipit ut dixi sub plaga septentrionis, a flumine Tanai, qua Riphaei montes Sarmatico auersi oceano Tanaim

fluuium fundunt, qui praeteriens aras ac terminos Alexandri Magni in Rhobascorum finibus sitos Maeotidas auget paludes, quarum inmensa exundatio iuxta Theodosiam urbem Euxinum Pontum late ingreditur.

inde iuxta Constantinopolim longae mittuntur angustiae, donec eas mare hoc quod dicimus Nostrum accipiat.

Europae in Hispania occidentalis oceanus termino est, maxime ubi apud Gades insulas Herculis columnae uisuntur et Tyrrheni maris faucibus oceani aestus inmittitur. [*]( AVCTOEES § 4 sq. cf. MueUenhoff p. 15, Partsch p. 17 § 5 aras .. Alei. cf. Oros. 7, 2 ) [*]( EXPILATORES 3 Europa — 6 paludes uidetur adhibuisse Isidorus Orig. 14, 3, 1 10 Europae — 12 inmittitur adhibuit Isidorus Orig. 14, 4, 2 11 Herc. - 12 inmittitur compilauit Isidorus Orig. 14, 6, 7 ) [*]( 1 sinestra B || affricam R ante ras., B || demittit BD || egypto P || nero om. B || syriaml (m eras.) P sina B2 Imare (m m. 2) P || nostro D || habet om. 8 3 Europae incipit initium B || eurupa D || incepit D || ut dixi om. DB || d(iii su)b B || plaga* (er. s ut vid.) D || septemtrionis (-e- P) PR1B septemtrionali 8 || fluuio B 4 tana(i t\' qua ri)ffei B || rifei PR riphei (t m. 2) D riphei B|| montis ardua saromatico aduersu B || ta(nai)m B tanain B 5 infundunt B 6 magni macedonis B p rhobascorum] PRaD (h expunxit Dl) rhoboschorum (-corum S) R1B robascorum B; roxolanorum v || sitos] PlD situs P2RaBB® sitas Rb male probatum a Grubitzio p. 12 || meotidas PRBDB 7 inmensa] PR1BDB imm- R* || exunducio (-utio m. 2) D inundatio 8 || theosiam P* theodisiam D || euxenum B etsinum B 8 pontus 8 || ingeditur P || inde] om. B, hinc 9 || constant inupolim in constanti *nopolim corr. m. 2 P || longe PDB ∗∗∗∗ | longe (e in §) B inde longe B 9 mittuntur] P2R1D (puncto intra n ponto, m. 1? B) mittutur P\' emittuntur B2B mittunt 8 || doneceas in donec eaB corr. m. 2 P 10 eurupae (a m ras. m. ut uid. 2) D cui europae 8 || oceanos Pa || termino] PR1BAB terminos D terminus R2, fh 11 maxime-uisuntur] aput gades insulam ubi herculis aisuntur columnae 8 || maxime ante ras. B Maximae D || hercule∗s (i ut uid. er.) D || columne ante ras. R columpnae B iscolumnęa (corr. m. 2) D 12 h nityrrae ) [*]((corr. m. 2) P tyrrhęni ante ras. B tyrreni D1 terreni D\' || oceania estus (-ia ęs- corr. m. 2; cetera id genus deinceps non adnotabo) D || ocseani P ocęani ante ras. R || immittitur B1 )

AFRICAE principium est a finibus Aegypti urbisque Alexandriae ubi Parethonio ciuitas sita est, super mare hoc Magnum, quod omnes plagas terrasque medias interluit.

unde per loca quae accolae Catabathmon uocant haud procul a castris Alexandri Magni et super lacum Chalearzum, deinde iuxta superiorum fines Auasitarum missa in transuersum per Aethiopica deserta meridianum contingit oceanum.

termini Africae ad occidentem idem sunt qui et Europae, id est fauces Gaditani freti.

ultimus autem finis eius est mons Athlans et insulae quas Fortunatas uocant.

Et quia breuiter generales tripertiti orbis diuisiones dedi, [*]( EXPILATOHES 1 Africae — Aegypti compilauit Isidorus Orig. 14, 5,3 6 missa-7 oceanum adhibuit Isidorus Orig. 14, 5, 3 9 ultimus -Athlans adhibuit Isidorus Orig. 14, 5, 3 11 et quia—p. 12, 2 curabo] Bieniter trium inter se partium diuisiones diximus. Sed ne quid ad plenissimam instructionem desit, ipsarum quoque partium regiones situs et prouincianim terminos demonstrabo, ut absque fastidio uninersa lector agnuscat (sic), uel numerum gentium commanentium. Incipit situs Asiae proninciae cum limitibus et populis suis B ) [*]( 1 affricae B II aegypti. urbis (i et u m. 2 in ras.) quae (a eras.) Px urbisque] urbis B 2 parethonio] R\'DA paretjhonio P\' pare* Ithonio (ste saepe) P h*parethonio (ante p eras. f itemque ante a. scriptam h) R2 puethonium B partheno 8; fort. paraetonion scripsit; paraetonium v || hoc mare BDB 3 -que] ex quae corr. P || Inde R2; unde et in marg. U, littera cui corrigendae adscripta sit non indicata B 4 per] et per D II quae] q: D II acole R1, om. B || catabathmon] R1BDB (catabath mon Bl) cathabathmon PR\' || haut PR∗BD iam B p a castris (a c m. 2 in ras.) P 5 alexandri (exandri in ras.) P || et] ei B || chalearzum] PRBD chalearaum A galearum$caleartium h (Κλέαρτος Ptol. 4, 5, 20) 6 superiorum (um in es m. 1) B || finis (corr. m. 2) D || abaaitarum R2 auasitor (sic) B || missam (s altera e corr.) B || tranauersum (transu in ras.) P \' 7 se thiopica P aethyopica Bm aethiopia 8 || oc∗eanum (er. a) R || terminus africae ipse est qui et europae B 8 affricae B || idem] PRBD 9 freti om. B ad freti adscripsit ti clarius ut uidetur has litteras indicaturus Bm || mons (? erasa, ns ex corr. m. 2) P || athlans] P, R (sed n eras.), BB athans D\' atlans A 10 insulas PR1 II quas (a ex o corr. m. 2) R || furtunatas BD2B furtunatus D\' 11 et quia—p. 12, 2 cumbo] de B - supra || generalis breuiter (transposuit m. 2) D II diuisionis D\' )

ASIA ad mediam frontem orientis habet in oceano Eoo ostia fluminis Gangis, a sinistra promunturium Caligardamana, cui subiacet ad Eurum insula Taprobane, ex qua oceanus Indicus uocari incipit;

a dextra habet Imaui montis — ubi Caucasus deficit — promunturium Samarae, cui ad aquilonem subiacent ostia fluminis Ottorogorrae, ex quo oceanus Sericus appellatur.

In his finibus INDIA est, quae habet ab occidente flumen Indum, quod Rubro mari accipitur, a septentrione montem [*]( EXPILATORES 9 India - p. 13, 3plurimis adhibuit Isidorus Orig. 14, 3, 5 10 Indom — accipitur] \'Indus, qui, ut dicit Paulus Orosius, in mare Rubrum ingroditur\' Anon. Rauennas p. 50, 16 Parthey ) [*]( 1 quoqute (a eras.) P || parcium Dx || regionis D1 || pullicitus D 3 a media fronte B || **ad (a in ras.; fuit fort. magna A) B || fronte morientis R1 (-5 *or- R\') || orientie habet] in oriente h*bet (a supra ras. 1; s. s. respiciendo ad occidentem 2) C || **eoo B eo D1 || hoatia BB 4 ganges PBl gangis R\' gantis B || a sinistro PB a sinestra B || promunturium] A promuntorium PD promuntorium (u prior in o corr. sed mox radendo restituta; item 614; ct m. 2) B promontorium BB || caligardamana] PRBmD1 caligardamina Bt caligardãnaũ D\' caligardi B 5 subiacit D || qua] quo B || indns oceanus B 6 uocitari B || incepit D || dextram D || imaai] PBlB timaui R2D (Timaui fluuii fort. memores ex Vergilio) timani B, Imai- v; cf. Lassen, ind. Alt. 1, 17 || montis] PRBtD, montes Bmv, montis iugum B 7 difficit B defecit D || promunturium] PBl promuncturium (u prior ut supra u. 4) B* promontorium BA promenturium (o pro e 2) D ad promontorium B || samare P1 samar*ae (i eras.) B samara P2BDB samaram v || cui ad aq. subi.] quod aquiloni subiacet ad B || cui ana I quilonS (corr. m. 2, fort. - quoque m. 2) D || aquilonem] i add. m. 2 in P 8 hostia B || ottorogorrae] P1 (-»), B1 (ę), Bt ottorogurrae Bm D1 ottorogorsle P\' ottorogorsQ (uel oct-) R1 octorogorrae D\' octocordis 8; cf. Lassen, indo Alt. 1, 511. 846, Miillenhoff, Weltkarte p. 15, Bohde, Gnech. Roman p. 218 || syricus BD || appellantur Bl 9 hiis B || india] prouincia india B || quae] que D || ab occidente] ab oriente 8 10 robrum D || mari∗ (er. a) B || excipitur v y septemtrione (m in n radendo corr., itemque § 18 et 20 PB) PRB || monte D )

haec habet gentes XLIIII, absque insula Taprobane, quae habet decem ciuitates, et absque reliquis insulis habitabilibus plurimis.

A flumine Indo, quod est ab oriente; usque ad flumen Tigrim, quod est ad occasum, regiones sunt istae: ARACHOSIA PARTHIA ASSVRIA PERSIDA ET MEDIA, situ terrarum montuoso et aspero.

hae a septentrione habent montem Caucasum, a meridie mare Rubrum et sinum Persicum, in medio autem sui flumina praecipua Hydaspem et Arbim. in his sunt gentes XXXII.

sed generaliter Parthia dicitur, quamuis Scripturae Sanctae uniuersam saepe Mediam uocent. [*]( AVOTORES 9 Arbim cf. Partsch p. 16 10 Scripturae S.] Ierem. 51, 28; 1 Mac. 6, 56; 14, 1. 2 ) [*]( EXPILATORES 2 insula — 3 ciuitates] \'insula quae dicitur Taprobane ualde splendidissima, ia qua decem ciuitates fuisse nominatissimas legi, ut testatur mihi Paulus Horosius sapientissimus Orientis perscrutator\' Anon. Rauennas p. 420, 8-12 Parthey 3 decem ciuitates] cf. Iordanis 1 4 A flumine —10 dicitur adhibuit Isidorus Orig. 14, 3, 8 ) [*]( 1 causasum Ra || reliqua pars (pars add. m. 2 in marg.) R reliqua eius 8 || terminatur (eras. n supra a) R terminantur (-atur m. 2; deinde in fine pag. duo uersus uacui relicti sunt, nisi quod secundi principio gent..[es?] erasum est) D terminantur$2 quadragenta\' quatuor D numero XLIIII S || insola D || tapro ba • neque habet D || quae habet—3 plurimis] quae habet [omissis decem ciuitates et absque] reliquis ciuitatibus quae in aliis habitabilibus insulis illic sunt $ 3 decim B || insolis D || quã plurimis R2 4 quod] qui B || usquq P* 5 tygrin B tygrim et caucasum B || quod est ad occasum om. S || ab occasu BD n regionis D || istae om. B || aracosia PD taracosia B aracasia R aracusia LM 6 parthya Bm om. B || asiria D asyria B syria B || media et persida 3 || persida] PRB& (item Dimensuratio prouinc. 2 et Excerpta Barbari p. 187, 3 Schoene) perseda D persis v (persis Orosius, ubi ex alio fonte, 3,2 §11) || montooso] PRB$ montusu D 7 hae* R haec S || septemtrione P\'R\' (sic m ubique B) 8 || habet B 8 meridie (e fin. ex te ut uid corr. m. 3) P meridiae D || uerba et sinum usque. ad § 20 mesopotamia est in ras. m. 1 [fort. potius m. 2 MAV] P 9 sui] sui habet B || praecipua] principalia B || ydaspem PRBD idaspem (-en R) BJ || arbem D3 caruim. B || hiis B || sunt] inhabitant $ 10 trigenta duae D -XXX-IIIante ras. R || parthya B || dicetur D || quantumuis v || scr. s. un.] uniwnae scripturae B || scribturae B 11 sepe B || moediam D || uocant S )

A flumine Tigri usque ad flumen Euphraten MESOPOTAMIA est, incipiens a septentrione inter montem Taurum et Caucasum.