S. Optati Milevitani libri VII

Sufficit ergo et Donatum tot sententiis esse percussum et Caecilianum tanto iudicio esse purgatum. et tamen Donatus appellandum esse credidit. ad quam appellationem Constantinus imperator sic respondit: o rabida furoris audacia! sicut in causis gentilium fieri solet. appellandum episcopus credidit et reliqua. [*]( 11 sq. unde haec frampserit Optat. non constat. 19 cfr. epist. Const. l. c. ) [*]( 1 a tarracenaP, a terracena R, aterracena (r alterum insert. m. 2) B secundinosPBB preneste BG, praesente P 2 ab Ostio] ab hostis B, (ligat.) B a tribus ostis G, ab hostia v claudi uel foro iulii (del. m. 2?) G 3 decim] (i corr. in e m. 2) B considentibus Pb 4 in medio G in Donatum sunt dictae sententiae quod P, in D. dicte sunt he sententie G 5 se rebaptizare RB, fere baptizasse G (corr. m. 2 in mg. se rebaptizasse) se om. v, 8 habere in C. quod dicerent G 10 melciadis RB miiltiaadis sentia (sic, corr. i. mg. m. 2) G, in v deest emendatio i. mg. (cfr.p. 26, 15) ii in qua] quia G iuditium coagulatum est G clausanP 11 his etiam uerbis G 12 uenerant G 13 accusare RB parte] professione PG 16 merito om. P 16 percussum esse G 18 appellandum esse episcopus (episcopum B m. 1) credidit et reliqua BBv (haec uerba ex c. 25 fine transposita uidentur), appell. esse ab episcopis credidit edd. 19 orbita c (corr. Cochl. o rabida) furoris moris B 20 assolet G appellandum esse ep. cr. et caetera G (cfr. I. 1sj appell. — reliqua om. RBv, appellationem interposuerunt edd. (qtiae legtmtur in Constantini epistula l. c.) )

Eeodem tempore idem Donatus petiit, ut ei reuerti licuisset * * ad Carthaginem accederet. tunc a Filumino, suffragatore eius, imperatori suggestum est, ut bono pacis Caecilianus Brixiae retineretur; et factum est. tunc duo episcopi ad Africam missi sunt, Eunomius et Olympius, ut remotis binis unum ordinarent. uenerunt et apud Carthaginem fuerunt per dies quadraginta, ut pronuntiarent, ubi esset catholica. hoc seditiosa pars Donati fieri passa non est, de studio partium strepitus cotidiani sunt habiti; nouissima sententia eorundem episcoporum Eunomii et Olympii talis legitur. ut dicerent illam esse catholicam, quae esset in toto orbe terrarum diffusa, et sententiam decem et nouem episcoporum iamdudum datam dissolui non posse. sic communicauerunt clero Caeciliani et reuersi sunt. de his rebus habemus uolumen actorum, quod si quis uoluerit, in nouissimis partibus legat. cum haec fierent, Donatus ultro prior ad Carthaginem redit. quo audito Caecilianus ad suam plebem properauit. hoc modo iterum renouellatae sunt partes. [*]( 1-4 cfr. Aug. breu. collat. 20, 38 ) [*]( 1 petit G ei] rei B reuertenti ad Carth. contingeret RBv (Cochl. mutauit reuertenti m reuerti, quem secutus est Bald.), reuerti licuisset et nec ad C. accederet PG, quae lectio proxime accedit ad Aug. uerba l. c. fortasse sic scribendum est ut ei reuerti licuisset. ad ea mandatum, i ne ad Carthaginem accederet 2 afglumno B m. 2, apud Aug. Philomeno 3 §suggestum B 4 bryxe P, brixe R, brixe BGv (corr. Cochl.) cfr. Aug. 1. c. 5 ab africa G enomius B Olympus P. Olimpius B ut remotis binis singulos ord ... P, ut rem. duobus unum ord. BBvb, ut—ordinarent om. G, binis .. unum scrvpsi 6 et om. RBvb Eaataginem (sic) B 7 dies quinquaginta G (sic litteris exarat.) ut (adscr. in mg. sinistr. m. 1?) B ut pronuntiaretur PG 8 seditiosa] studiosa G r im fueri B 9 pastium B sunt repet. initio fol. sequ. G nouissa B 10 eorum unde RBv (Cockl. coni. eorum uidelicet), eorum episc... b i Eunomi et Olympi P, Olympi (iI. m. 2) R, Olimpi B 11 illam om. v esse mu. B 12 terrarum orbe G decimPi? 14 de medd.praeterv, derebus his B 15 uolumina RBvb quis (s m. 2 add.) R, qui G 16 cum h. fierent] r \' inter haecP, i. hec G 17 kataginem B rediit G hoc audito RBvb 18 renouellatae] renouatae Cochl. i. mg. adscr. Balduinoprobatus pastes (sic)B)

constat tamen et Donatum tot sententiis esse percussum et Caecilianum innocentem totidem sententiis pronuntiatum.

Sed quia in ipsa causa iamdudum in catholica duorum uidebantur laborare personae. et ordinati et ordinatoris, postquam ordinatus in urbe purgatus est, et purgandus adhuc remanserat ordinator. tunc Constantinus ad Aelianum proconsulem scripsit, ut remotis necessitatibus publicis de uita Felicis Autumnitani publice quaereretur. sedit. cui erat iniunctum. inducti sunt Claudius Saturianus, curator reipublicae. qui fuit tempore persecutionis in ciuitate Felicis, et curator praesentis tunc temporis, quando causa fiagitabatur, Callidius Gratianus, et magistratus Alfius Caecilianus, sed et Superius stationarius perductus et Ingentius scriba publicus pependit sub metu inminentium tormentorum. responsis omnium nihil tale inuentum est, quod uitam Felicis episcopi sordidare potuisset. habetur uolumen actorum, in quo continentur praesentium nomina, qui fuerant in causa Claudii Saturiani curatoris et Caeciliani magistratus et Superii stationarii et scribae Ingentii et Solonis officialis publici ipsius temporis. post quorum responsa a supra memorato proconsule haec pars sententiae dicta est: Felicem autem religiosum [*](6 sq. cfr. Aug. ep. 88, 4; c. Cresc.3, 70;gest. purg. Fel. (app.II,Cfol. 298) ) [*]( 1 et om. RBv (cfr. eadem fere p. 27,16) 3 incatholica B 5 in urbem G et om. RBvb 6 helianum G, cecilianum BBv 8 aut tumnitani B, Autungitani b quaereretur] Cochl. i. mg. scr. qufreret sedet (sed et B) cui... indictum RB, sedit id cui ... iniunctum G. sed et cui erat iudicium, inducti v, sedit-iniunctum om. b 9 inductij indicti B Sttorianns P 11 causam (m eras.) R, causam v Calidius PG 12 Gracianus B et ante magistr. om. G et Alfidius Cecilianus magistratus G Alfilius P et Sup.] exsuperius G, et Superstationarius vb (cfr. I. 18) 13 rationarius RB 15 talem (m eras.) R est quod uitam F. e. ordinare pot... RBv (Cochl. adn. deordinare), est quod uita F. episcopis (sic) ordinare non pot ... G, est in uita F. e. propter quod ordinare non potuisset scr. Dupin. 16 habentur uolumina ... in quo (in quibus vb\'\\ RBvb 17 fuerunt in causa id est Claudi PG Satoriani P 18 cecilianus magistratus B et Superii] et sup BB, et exsuperi G, et Superstationarii vb (cfr. 1.12) 19 Ingenti BB ęt officialis R ipsius) illius G 21 autem] adscr. i. mg. m. 2 autumnitanum G episcopum om. G)

episcopum liberum esse ab exustione strumentorum deificorum manifestum est, cum nemo in eum aliquid probare potuerit, quod religiosissimas scripturas prodiderit uel exusserit. omnium enim interrogatio suprascriptorum manifesta est nullas scripturas deificas uel inuentas uel corruptas uel incensas fuisse. hoc actis continetur, quod Felix episcopus religiosus illis temporibus neque praesens fuerit neque conscientiam adcommodauerit neque aliquid tale fieri iusserit. unde repulsa atque extersa infamia cum ingenti laude de illo iudicio recessit. iamdudum opinionis incertae et inter caligines, quas liuor et inuidia exalauerat, latere ueritas uidebatur. sed etiam omnis scriptura memorata et actorum uoluminibus et epistulis commemoratis aut lectis reuelata est.

Uides te, frater Parmeniane, in catholicos traditorum nomine falso obiecto frustra esse inuectum, mutans uidelicet personas et transferens merita. clausisti oculos, ne parentes tuos reos agnosceres, aperuisti eos, ut innocentes et indignos criminose pulsares. omnia pro tempore, nihil pro ueritate, ut et de te dixerit beatissimus apostolus Paulus: [*]( 1 esse liberum ae episcopum G librum B > ab eznstionene (sic) G exussione v instrumentorum BBG, (gest. Fel. I. I) C (sed cfr. VI, 5, Bonaeh Ital. p. 470 & 511) deificorum om. Rd 2 cum neno (sic) B 3 quod om. v scripturas (scripturaras B) prodiderit (uel enss. om.) RB, sc. tradiderit uel exusserit Gb, prodiderit-nullas scripturas om. v 4 interrogantium RB, interrogatio PG, fortasse legendum omnium inteiTogatione ... manifeetatum (cfr. gesta pwrgat. Felicis l. I. omnium enim interrogatio supra scripta manifestata est C fol. 29* ) superscribtorum P, supra scripta b 6 correptas B hoc ... continentur RB 7 quod] quo P 8 conscienlam (sic)B, constantiam v 9 tale aliquid P et C (gest. Fel. Z. l.) 10 pulsa BBv de om. RBvb 12 liuorę P 18 etiam] iam PG, et le iam B supra memorata G 14 renouata (le m. 2 8.1.) B, reuelatum G, renouata b 15 te om. BB edd. 16 false PG inaena tum G (i mg. m. 2 inuectum), BBvb 17 personis (a a. Z. m. 2) B transferans G 18 agnosceris P eos] os G in nocentes B 19 criminosos indignos pulsares G, indo crimini copulares BBvb 20 baptissimus apost. B )

quidam autem conuersi sunt in uaniloquium uolentes se esse legis doctores, non intellegentes, quae dicunt neque de quibus adfirmant. paulo ante docuimus uestros parentes fuisse traditores et scismaticos; et tu ipsorum heres nec scismaticis nec traditoribus parcere uoluisti. iam igitur documentis supra memoratis omnia tela, quae falso in alienos iactare uoluisti, ueritatis clipeo repulsa in tuos parentes reciproco ictu uertuntur. omnia igitur, quae a te in traditores et scismaticos dici potuerunt, uestra sunt; nam nostra non sunt. qui et in radice manemus et in toto orbe terrarum cum omnibus sumus. [*]( 1 I Tim. 1, 6 sq. ) [*]( 1 uani loquium G 2 se om. G 3 ante enim BB 4 parentes] patres BBv scism. et trad. BBvb heres fuisse BB 5 parcere] parere MBv 6 in alieno B 7 iactare om. v 10 qui] quia BBvb et post qui om. BBv 11 sumus amen EXPLICIT LIBEB PEIMVS (litt. rubr.) B fol. IIa, B fol. 10* 1, eadem in v SVMVS. EXPLICIT LIB. I (rubr.) P fol. 258*, Explicit liber primus sancti Optati (om. amen) G fol. 11* )