S. Optati Milevitani libri VII

Optatus, Saint, Bishop of Mileve

Optatus. S Optati Milevitani libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 26). Ziwsa, Karl, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag.

Cunctos nos christianos. carissimi fratres, omnipotenti deo fides una commendat, cuius fidei pars est credere filium dei dominum iudicem saeculi esse uenturum. eum qui iampridem uenerit et secundum hominem suum per Mariam uirginem natus sit, passus et mortuus et sepultus resurreierit; et antequam in caelum ascenderet, unde descenderat, christianis nobis omnibus storiam per apostolos pacem dereliquit. quam ne uideretur solis apostolis dimisisse, ideo ait: quod uni ex uobis dico, omnibus dico. deinde ait: pacem meam do uobis, pacem meam relinquo uobis. igitur pax christianis omnibus data est, quam rem dei esse constat, dum dicit: meam; cum autem dicit: do uobis, non solum suam uoluit esse sed et uniuersorum in se credentium. [*]( 9 Marc. 13, 37 10 Ioh. 14, 27 ) [*]( OPTATI MILIBITANI LIBRI NVMEBI VII (rubr.) R fol. 1», Optati (0 rubr.) Milibitani libri numeri VII B fol. 1*1, Optati liber primus (lib. prim. rubr.) G fol. 1*. inscriptio deest in P; additwr in PHBvd httius libri argamentum (quod bis legitur in P: una cum reliquorum librorum argumentis fol. 243* idemque repetitwr initio huius Ubri foi. 244* ); In hoc libro primo (om. P fol. 244*) continentar qui s in persecutione fuerint traditores et caasae (caus* B m. 2) scismatis (schismatis RB) et ubi (comunctum in B) et a quibus scisma sit factum (In hoc — continentur et... tores — et ubi et litt. uncial. rubr. in R) 2 Cunctos—fratres (rubr.) P, Cunctos (C rubr.) BG 4 dei deum PRBvb, dei iudicem d 5 uenerat RBvb et (eras.) B, om. B ex maria uirgine G 6 natus est vb mortuus sepultus PRB, pasana mortuus et sepultus c resurreiit Bvb 7 antequam ascenderet II • celum G et unde P 8 nobis om. PB storiam RB, itoriamP, uictricem G, suam vb (cfr. storia apud Commodianum. apol. 161 ed. Domb. et Archiv f. lat. Lexikogr. III 147) pacem per apostolos PG derelinquit BB, dereliquid P 9 demisisse P uno P 11 si igitur BBv, sic igitur b 12 cum dicit vb 13 suam esse uoluit P ) [*](1* )

Quae pax si, ut data erat, sic integra inuiolataque mansisset nec ab auctoribus scismatis turbaretur, inter nos et fratres nostros hodie non esset ulla dissensio, nec illi inconsolabiles deo lacrimas facerent, quod Esaias propheta testatur, nec falsorum uatum nomen et actus incurrerent nec ruinosum ac dealbatum extruerent parietem nec minus astutas sed tantum simplices euerterent mentes nec male inponendo omnibus capitibus manum euersionis uelamenta obtenderent nec maledicerent deo nec rebaptizarent fideles nec nos euersas aut occisas innocentium animas doleremus, quas prius doluit deus per Ezechielem prophetam dicens: uae facientibus uelamen super omne caput et super omnem aetatem ad euertendas animas. animae euersae sunt populi mei et maledicebant mihi it populo meo, ut occiderent animas, quas non oportuit mori, dum adnuntiant populo meo uanas seductiones. et tamen admissa sunt haec ab his, qui nostri sunt fratres.

Sed ne quis dicat inconsiderate me eos fratres appellare, qui tales sunt, ab Esaiae prophetae uocibus [increpati exorbitare non possumus. quamuis et illi non negent et omnibus notum sit, quod nos odio habeant et execrentur et nolint [*](4cfr.Es.22,4;Optat.III,2. 6cfr.Ez. 13,10;0ptat.in,10. 11 Ez. 13,18 ) [*](•ta 2 scismatum G et inter G 4 propheta om. vb tectur (sta suprascr. m. ant.) B 5 nomen actus (act in ras.) B r 6 eistuearent par (sic) B minus] nimis 11 (corr. Cochl.) 7 tantum om. b r eneaterent B (sic r ex s fere ubique corr. m: ant.) 8 capitibus] captinis RBvb ueltmenta R m. 1, nelamentum B, uelamen PG (sed cf. Ezech. infra laudatwm) 9 male dic... G 10 innocentes B prior G \'e e 11 Ezechielum P ue B .13 aduertendas (e s. I. m. 2) B, aduere e tandas (e utrumque 8. I. et a eras. m. 2) B euersa B 14 populo om. v 15 adnunciant B (fortasse ac eras.) 16 admissaj amissa (aànot. in mg. m. 2: uel admissa) G 17 iis editt. praeter v 18 qui PG (corr. in mg. m. 2 G) me incons. RBvb 19 increpati (s. I. m. 2) Rb, crepati nocibus orbitare B 20 possum PG non egent B 21 *odio (h erasJ R, hodio (h semieras.) B exencrentur B nolunt Rv)

se dici fratres nostros, tamen nos recedere a timore dei non possumus, quos hortatur spiritus sanctus per Esaiam prophetam dicens: uos qui timetis uerbum domini, audite uerbum domini: hi qui uos odio habent et execrantur et nolunt se dici fratres uestros, uos tamen dicite eis: fratres nostri estis\'. sunt igitur sine dubio fratres, quamuis non boni. quare nemo miretur eos me appellare fratres, qui non possunt non esse fratres. est quidem nobis et illis spiritalis una natiuitas, sed diuersi sunt actus. nam et Cham, qui patris sui risit inpie nuditatem, frater innocentium fuit et pro merito suo iugum seruitutis incurrit, ut esset fratribus frater addictus. ergo hoc nomen fraternitatis nec interueniente peccato deponitur, sed de istorum fratrum delictis dicam alio loco, qui sedentes aduersus nos detrahunt et contra nos scandala ponunt et cum illo fure concurrunt, qui deo furtum facit, et cum moechis, id est cum haereticis, partem suam ponunt et peccata sua laudant et conuicia contra nos catholicos meditantur.

Omnes quidem per singula loca maledicis uocibus perstrepunt, [quibus ad aliqua de occasione respondeam]; sed unum quidem uix inuenimus, cum quo per litteras uel hoc modo loquamur, Parmenianum scilicet fratrem nostrum. si tamen se a nobis uel hoc nomine nuncupari permittit. et quia [*]( 3 Es. 66, 5 10 efr. Genes. 9, 22-26 16 cfr.Ps.49, 20 16 cfr. Ps. 49,18 ) [*]( 3 timetis dominum G, timetis nomen domini RBvb audite nomen dom. RBb, om. v 4 his qui P *odio (ut p. 4, 21) R excerentnr (sic) B 5 fratres nostros vb 7 me eos G 8 qui possunt et non P 9 una spiritualis vb namte B 10 cham] chain G (corr. in mg. m. 1? Cam) risit patris sui impie G in nocentium ... promerito B 14 alio in loco G aduersum RBG nos] fratrem vb detrahunt] denotant PG 15 nos om. B 16 fu;tum B facit] faciunt PRBvb (concurrunt: qui d. f. faciunt Casaub.) cum in ocr cis v (Cochl. corr. cum moechis) 17 pa*tem (s eras. uidetur) B 20 quibus-respondeam om. PBBvb. per parenthesim add. in G 21 qui- U % dem om. G 22 locamur (c corr. in q) B 23 nobis (a s. l. m. 2) B nuncupari permittunt quia P, nuncupari permittat quia G )

collegium episcopale nolunt nobiscum habere commune. non sint collegae, si nolunt; tamen, ut supra diximus, fratres sunt. frater meus igitur Parmenianus, ne uentose ac nude ut ceteri loqueretur, quicquid sentire potuit, non solum dixit sed etiam in scriptura digessit. cuius dictis cum respondere ueritate cogente conpellimur, erit inter nos absentes quoquomodo conlatio. eodem modo satisfiet et desideriis aliquorum. nam a multis saepe desideratum est, ut ad eruendam ueritatem ab aliquibus defensoribus partium conflictus haberetur. et fieri potuit. sed quoniam et accessum prohibent et aditus intercludunt et consessum uitant et conloquium denegant, uel tecum mihi, frater Parmeniane, sit isto modo conlatio, ut, quia tractatus tuos, quos in manibus et in ore multorum esse uoluisti, non aspernatus sum neque contempsi, sed omnia a te dicta patienter audiui, audias et tu humilitatis nostrae responsa.

Nam et ego intellego et tu non negas et quiuis sapiens peruidet te nulla alia ratione tam prolixe tractasse, nisi ut ecclesiam catholicam tuis tractatibus indigne pulsares. sed ut intellegi datur, aliud habet animus, aliud resonat sermo. denique non omnia te uideo dixisse contra catholicam: immo multa pro catholica, cum catholicus non sis, ut et nobis [*](2 sunt B collegae corr. Cochl. ex colliges 3 uentuse P, 11 e uetose (no s. I. m. 2) R, nngtose, (StU u.. rose) B, cum nequitiose v ntctte I ut cet.l inaerri B 6 in scribturam P degessit (e prius eras.) B cum] dum PG 6 abspentes B quo quomodo B 7 conlatio] conlatis v (corr. Cochl.) et satisfiet desideriis vb et ante desid... om. G 8 saepe om. vb ad erudiendam Rv (corr. Cochl.). erudiandam B, exquirendam G 9 pastum (exp. et infra posit. partium) B ............ el 10 acceesus G auditus G interdndant B 11 consensum PHvA concessum (ces exp. sen suprascr. m. 2) B, concessum (consessum i. mg. Ie m. 2) Gb 12 cum B 13 tract\' G (corr. in mg. m. 2) inore B 14 asper natus B 16 nostra B responsa] add. G iam posco 17 peruidetfte B prolix§ B 19 et aliud resonat G 20 denique nihil te uideo dixisse P, denique nomina te B non om. vb catholicam fidem G )

necesse non fuerit respondere tractatibus tuis, nisi quod — dum male instructus es, ut, quod non uidisti sed quod falso audieris, loquereris, cum in epistula Petri apostoli legerimus: nolite per opinionem iudicare fratres uestros — ut inter aliqua, quae ad nos non pertinent, sicuti probaturi sumus, diceres a nobis contra uos militem fuisse postulatum. ceterum a te in aliis partibus tractatus tui aliqua pro nobis dicta sunt et contra uos, ut diluuii et circumcisionis conparatio; quaedam et pro nobis et pro uobis, ut ea, quae in laude dixisti baptismatis, praeter illud. quod carnem Christi male tractaueris; ideo et pro uobis. quia quamuis foris sitis, tamen ex nobis existis. nam et illud pro ambobus, quod demonstrasti haereticos extraneos esse catholicis sacramentis, si tamen uos ipsos non eis adiungeres, quos esse scismaticos constat. quaedam pro nobis solis, ut unius ecclesiae commemoratio, quaedam contra uos per ignorantiam, quia peregrinus es, - ut traditorum et scismaticorum accusatio, etiam illud et contra uos, quod dixisti de oleo et sacrificio peccatoris. ac per hoc nihil contra nos a te dictum est, nisi quod ignoranter dixisti a nobis militem postulatum; quod calumniose a te dictum esse probationibus uerissimis demonstrabimus. tolle hanc calumniam et noster es. quid enim iam magis pro nobis et nostrum [*]( 3 cfr. Iac. 4. 11 (sed nihil tale apud Petrum.) ) [*]( 1 respondere om. v, tract. tuis respond. b 2 uideris G sed quod P (quod om. cett.) 3 cum in epist. — ut inter aliqua om. P legimus G a r 4 pro opinione ducere fratres G 5 quae] qullo B pestinent (s eras.) B II sicuti prouocaturi G 6 esse postulatum vb postolatum R m.\' 2 r 7 pastibus B (sic fere ubique corr.) 8 circumciQsionis B 9 ut om. RBGvb t in laudem P 10 tractasti P 11 qua? (sic) tn. 1 R, qui v foris (s in ras.) B 13 et extraneos esse,a catholicis G uossi B 16 ut] cum v. ut cum b aecclesiae commemorationem faceres R, aeclesia (alterum a in ras.) commemoracionem faceres Bv 16 ignor.. tuanl G 17 accusationem RBvb et ante contra om. P, est v uos di Q (eras.) quod B 20 postolatum R (m. 2 corr.) 21 demonstrauimus RB 22 eris noster t\'b tam magis codd.. v, iam magis scrip, magis dici vb)

est quam quod dixisti in conparatione baptismatis semel factum esse diluuium? et singularem circumcisionem salubriter profecisse populo Iudaeorum magis pro nobis quasi noster locutus es. haec enim nostra uox est, qui in trinitate baptismatis unionem defeadimus, non pro uobis, qui baptisma, in cuius imagine sunt illa duo, audaciter et quod contra leges est, iteratis, quamuis et uos ipsi non negetis, quia non debet iterari, quod semel iussum est fieri. sed tu dum subtiliter laudasti, quod omni laudis praeconio dignum est, callide uestram subposuisti personam, ut quasi, quia semel licet, uobis liceat, aliis denegetur. si traditoribus non licet, uobis licere non debuit, quorum principes probamus fuisse traditores. si scismaticis non licet, adaeque uobis licere non debuit, apud quos origo scismatis inuenitur. si peccatoribus non licet, etiam peccatores uos esse testimonio diuino conuincimus. et tamen quia semel licet, non per electum hominem sed per quod semel licet, ideo post uos non emendamus, quia et apud nos et apud uos unum est sacramentum, cuius sacramenti ratio tota quinto libro monstrabitur.

A te quidem, frater Parmeniane, multa tractata sunt; sed uideo mihi non eo respondendum esse ordine, quo a te dicta sunt singula. tu enim primo loco dixisti conparationes laudesquo baptismatis et praeter carnem Christi a te male tractatam cetera bene dixisti. hoc enim magis pro nobis te [*]( 1 esse potest b quam om. RBv comparationem vb 2 singue lare (sic) G salubriter om. G 3 proficisse P nostra v 4 hac B m. 2 in trinitatem RB (intrin ... B) 6 imaginem G legem G i. 8 dum tu d. tu om. vb 9 laude (is s. I. m 2) B 10 personam (s. I. m. 2) B quia (s. I. m. 2) B 12 fuisse probamus G 13 si om. v adaequae R, ad aeqve B, que G, itaque v deo licere G 14 schimatis B m. 2 15 uos («. I. m. 2) B 16 semel om. Bb 18 et apud uos (s. I m. 2) B 19 demonstrabitur vb (cfr. p. 9, 1) ta 20 tracta B m. 2 21 esse respondendum RBvb 22 in conparationes PG (fortasse in loco suo motum: primo in loco, ut paulo infra) 23 baptismatis] scismati G et om. v 24 benedix .. B )

dixisse suo loco monstrabitur. secundo autem loco exclusis haereticis unam dixisti esse ecclesiam; sed eam ubi sit, agnoscere noluisti. tertio loco traditores nullis certis personis I aut nominibus accusasti. quarto a te unitatis lacerati sunt operarii. quinto, ut minuta praetermittam, dixisti de oleo et sacrificio peccatoris.

Sed mihi uidetur primo loco traditorum et scismaticorum indicandas esse ciuitates personas et nomina, ut quae a te de his dicta sunt, ueros auctores et certos reos suos agnoscant. deinde mihi dicendum est, quae uel ubi sit una ecclesia, quae est, quia praeter unam altera non est. tertio a nobis militem non esse petitum et ad nos non pertinere, quod ab operariis unitatis dicitur esse commissum. quarto loco, quis sit peccator, cuius sacrificium repudiat deus, uel cuius oleum fugiendum sit. quinto de baptismate, sexto de inconsideratis praesumptionibus et erroribus uestris.

Sed priusquam de rebus singulis aliquid dicam, quod carnem Christi male tractaueris, breuiter ostendam. dixisti enim carnem illam peccatricem Iordanis mersam diluuio ab uniuersis sordibus esse mundatam. merito hoc diceres, si caro Christi pro omnibus baptizata sufficeret, ut nemo pro se baptizaretur. si ita esset, ibi esset totum genus hominum. illic omne, quo.d cfcrporaliter natum est. nihil [inter]esset [*]( 1 demonstrabitur vb 2 esse om G 3 cognoscere noluisti G r cer testio (s eras.) B m. 2 traditores] traditiones v e*tis B m. 2 4 a omnibus G (corr. in mg. m. 2 aut nominibus) accusati B 5 minutaj e a te minima BBvb mittam G 7 primo in loco G 8 ut qUt etatem B m. 2, utque quae v, ut que dicta sunt a te de his G 9 de iis 6 edd. praeter v 10 & 11 qUt B m. 2 sit eccl. quae est una b 11 quia (ex qua corr. uidetur) preter una (in mg. adscr. m. 2 unam) G testio (s eras. uidetur) B 12 petitum] postulatum vb 13 Quarafato (r add., sto exp. m. 1) B 14 qui libri (cfr. IIII 3), quis scripsi repudiet G • 18 tractati P ostandam B 19 mersam P (sicut p. 10, 12), mersam esse G, demersam RBb, dimersam v iidem p. 10, 3 & 16) 22 genus humanum G 23 natum esset v interesset inter credentes P. esset inter fideles cett. )

inter fideles et unumquemque gentilem. quia in omnibus caro est; et dum nemo non est, qui non habeat carnem, si, ut dixisti, caro Christi diluuio Iordanis demersa est, omnis caro hoc beneficium consequeretur. aliud est enim caro Christi in Christo, aliud uniuscuiusque in se. quid tibi uisum est carnem Christi dicere peccatricem? utinam diceres: caro hominum in carne Christi, nec sic probabiliter dixeras, quia unusquisque credens in nomine Christi baptizatur, non in carne Christi, quae specialiter illius erat. adde, quod eius caro de spiritu sancto concepta inter alios non potuit in remissam peccatorum tingi, quae nullum uidebatur admisisse peccatum. addidisti et Iordanis diluuio demersam . satis inconsiderate hoc usus es uerbo, quod uerbum soli Pharaoni et eius populo debebatur, qui pondere delictorum tamquam plumbum ita mersus sit, ut ibi remanserit. Christi autem caro dum in Iordane descendit et ascendit, mersa a te dici non debuit; cuius caro ab ipso Iordane sanctior inuenitur, ut magis aquam ipsa descensu suo mundauerit, quam ipsa mundata sit.