Divinarum Institutionum

illut ergo rectius quod a Platone sumpserunt, a deo factum esse mundum et eiusdem prouidentia gubernari. oportebat [*](EPITOME 23-590, 3] c. 62, 8; 63,1. ) [*](AUCTORES 9 maria extruuntur] Sallust. Cat. 20,11. 10 s. adeffodiuntur] Quid. Metam. I 138-140. ) [*](BHPJ 1 post uidemus s. I. eius P3 2 quassatarel B2 3 desierint Bac, dese\'d\'erint corr. m. 1 uel 2 4 et om. H abierunt B fructiferos B 5 et om. B stagna* (s er.) H * (i. e. uel) s. l. P2 6 deceb derint Bl, corr. B3 7 absumpsit B, adsumit (d del. et corr. m. 3) P 9 aliquid liceat H ma**ria (te er.) B 11 quirdl P2 sine quidem H 12 potest] non potest B ut**iam (et er.) B 14 facit dubitanter cum Heumanno scripsi, facere C, facere (uult) temptabam, fatetur Volkmarmus, obseru. miscell. 1872, pag. 14 ibiomine II2 16 superfaciem Bac, corr. m. 1 uel 2 17 reli*quit (n er.) B 19 aeguerunt P1, a del. P3 22 corruptilibus BP 24 eius P oportebat (bat m. 2 in ras. ex 2 uel 3 liti., quarum prima r ?) B. )

at idem Stoici \'hominum\' inquiunt \'causa mundus effectus est\'. audio. sed Epicurus ignorat ipsos homines quare aut quis effecerit. nam Lucretius cum mundum diceret non esse a diis constitutum, sic ait:

1. dicere porro hominum causa uoluisse parare
2. praeclaram mundi naturam

1. desipere est. quid enim inmortalibus atque beatis
2. gratia nostra queat largirier emolumenti,
3. ut nostra quicquam causa gerere adgrediantur?

merito. illi enim nullam rationem adferebant cur humanum genus uel creatum uel constitutum esset a deo: nostrum hoc officium est, sacramentum mundi et hominis exponere, cuius illi expertes sacrarium ueritatis nec attingere nec uidere potuerunt.

ergo, ut paulo ante dicebam, cum adsumpsissent id quod erat uerum, id est mundum a deo (factum) et hominum causa esse factum, tamen quoniam eos in consequentibus ratio defecit, non potuerunt defendere id quod adsumpserant.

denique Plato ne dei opus inbecillum et ruinosum faceret, in [*]( 17 paulo aute] c. 2, 3. ) [*](EPITOME 3 s. 18 s.] c. 63, 7. 14—17] c. 62, 9. ) [*](AUCTORES 3-5 (Epicurus)] cf. ad frg. 371 (pag. 250, 22). 7 s. 10 ss.] Lucr. V 156 s. 165 ss. 21 s. Plato] cf. supra c. 1, 6. ) [*](BHPj 1 idem] eadem B 4 inquit P 6 a diis] adõ (ad in ras. m. 2, 0 in ras. m. 3) B (conjstitutum sic ait add. B2 7 dicere orn. P porro\' (\' est distinctio) B 10 est om. P baeatis B 11 gratiam B nostra queat] nostram\'.q ad Bt, nostramqulid B2 quead H, quaeat pI, pr. a del. P3 largirier Bl cum codd. Lucr., largirierrel B2, largier H, largiri P 12 nostrS (- er.) B quidquam (d ex c et am inras. m. 2) B, quiquam H caus/r (~ er.) B, causa* (m er.) H gerere codd. Lucr., agere C 13 merito\' B; et merito edd. illi] illi iam H 14 esset\' P2 nonstrum H 17 adsumpsissent B2 18 factum add. Isaetts; cf. Epit. 62, 8 et ab eo mundum factum et hominum causa factum et pag. 591,1 s. \'et\' B7 20 adsumpscrunt H )

quodsi ei ratio quadraret, intellegeret periturum esse quia factus est, nec posse in aeternum manere nisi quod tangi non potest.

qui autem negat hominum causa factum, hic nullam rationem tenet. si enim dicit ipsum fabricatorem sua causa tanta haec opera esse molitum, cur ergo nos nati sumus? cur mundo ipso fruimur? quid sibi uult humani generis ceterarumque animantium fictio? cur aliena commoda intercipimus? cur denique augemur minuimur interimus?

quid habet rationis ipsa generatio? quid perpetua successio? nimirum uidere deus uoluit et suis uariis imaginibus tamquam sigilla confingere quibus se oblectaret: et nihilominus tamen, si ita esset, curae haberet animantes praecipueque hominem, cuius imperio cuncta subiecit.

qui autem dicunt semper fuisse mundum — omitto illut, quod esse ipsum sine aliquo principio non potest; unde se extricare non queunt — sed hoc dico: si mundus semper fuit, nullam potest habere rationem.

quid enim potuit in eo ratio moliri quod numquam sumpsit exordium? nam priusquam fiat aliquid aut struatur, opus est consilio, ut disponi possit [*](EPITOME 18-593, 6] c. 62, 5 s. ) [*](BHPj 2 et ita factus est om. HP 4 quos (s in ras. ex d m. 1 ?) P mortalis (i ex e m. 2) P soluibilis B1, pr. i del. B3, solubilis (alt. i ex e m. 2) P 5 ipse] et ipse H ii edd., hiril B2, hi H, bi* (i er.) P 6 reil B2, et HP quadratet ex quadraret P1\' intellegeret om. P perituru (~ m. 3) B 7 lion1 B3 10 opera* (m er.) H nos om. H 11 humani* B ceterarumque Heumannus, ceterorumque C 12 finctio H 14 perpetua* (e er.) H uidere uos (hoc Zangemeisterus legit, nos Thomasius et Isaeus editkrrmt) B; an fort. uerba quibus se. oblectaret post uoluit ponenda sunt? 15 uerba et suis - conflngere ab Heumanno coniectura noti probabili temptata defendit Buenemannus coni. II 4, 19 configere B, confingeret H 16 et om. H nihil*ominus (h er.) B 17 praecipuaque uel -aeque B\', corr. BY 18 illum B 19 lesjse P2\' ipsum] ipse Egnatius, sed cf. Epit. 62, 6 ipsum enim esse-potest etBuenemannum 20 nequeunt edd. 23 aut] ut H *struatur (i er.) B )

itaque omne opus ratio praecedit: non habet ergo rationem quod factum non est. atquin mundus habet rationem, quia et constat et regitur: ergo factus est; si factus est, et resoluetur.