Divinarum Institutionum

sic hic mundus una dei domus est et filius ac pater, qui unanimes incolunt mundum, deus unus, quia et unus est tamquam duo et duo tamquam unus.

neque id mirum, cum et filius sit in patre, quia pater diligit filium, et pater in filio, quia uoluntati patris fideliter paret, nec umquam faciat aut fecerit nisi quod pater aut uoluit aut iussit.

denique unum deum esse tam patrem quam filium Esaias in illo exemplo quod superius posuimus ostendit, cum diceret: adorabunt te et in te precabuntur: quoniam in te deus est, et non est deus alius praeter te. sed et alio loco similiter ait: sic dicit deus rex Israhel et qui eruit eum deus aeternus: ego primus et ego nouissimus et praeter me non est deus.

cum duas personas proposuisset, dei regis, id est Christi, et dei patris, qui eum post passionem ab inferis excitauit, sicut ostendisse diximus Osee prophetam qui ait: et de manu inferorum eruam eum, tamen ad utramque personam referens intulit: et praeter me non est deus, cum posset dicere \'praeter nos\': sed fas non erat plurali numero separationem tantae necessitudinis fieri.

unus est enim, solus, liber, deus summus, carens origine, quia [*](EPITOME 2-6] c. 44, 4. 7-19] cf. c. 44, 3 prophetas. 20-394, 5] c. 44, 4. ) [*](AUCTOBES 1 s.] Minuc. Fel. 33, 1 (pag. 47,11). 9] Is. 45, 14; superius: pag. 317, 10. 11] Is. 44, 6. 16] Os. 13, 14; diximus: pag.363,5. ) [*](BRHSPV] 1 hic om. H mundus] domus V 2 retl B3, aut V ac] aut V. unianimes B V unus] unus est* S 3 quiw P et om. H est om. S 4 in patre] pater H, in patrem V dicit B1, corr. B2, diliget F 5 pater in filio] pater (patrem s. 1. corr. m. 2) diligit filium, (filius s. I. corr. m. 2) S 6 fercelrit K1 aut (ante uoluit) om. P 7 eseias BBI, alt. e in a corr. R2 8 possuimus R 9 et in te precabuntur om. V depraecabuntur B 10 deus alius SP, alius deus BRHV; cf. pag. 317,11 11 simpliciter V ait om. RP dns rdsl B3 rex om. BR istrahel B, isrf HV, israel S 12 *eum (d er.) B et (ante ego) om. RP et (ante praeter) om. P 14 post dei s. 1. & R2 15 Osee] et P 16 propheta S manu] domo V 17 utraque V 18 est om. R nos] nos non est deus R 19 plurali (li in ras. ex chin uel odin «». 2) B 20 post enim distinctionem posui; solus liber delet Heumanum, quod probabile uidetur Buenemanno origi*nem (o er.) B, origine (~ er.) H, origine V )

quapropter cum mens et uoluntas alterius in altero sit uel potius una in utroque, merito unus deus uterque appellatur, quia quidquid est in patre, ad filium transfluit et quidquid est m filio, a patre descendit.

non potest igitur summus ille ac singularis deus nisi per filium coli. qui solum patrem se colere putat, sicut filium non colit ita ne patrem quidem.

qui autem filium suscipit et nomen eius gerit, is uero cum filio simul et patrem colit, quoniam legatus et nuntius et sacerdos summi patris est filius. hic templi maximi ianua est, hic lucis uia, hic dux salutis, hic ostium uitae.

Sed quoniam multae haereses extiterunt et instinctibus daemonum populus dei scissus est, determinanda est nobis ueritas breuiter et in suo proprio domicilio conlocanda, ut si quis aquam uitae cupiet haurire, non ad detritos lacus deferatur qui non habent uenam, sed uberrimum dei nouerit fontem quo inrigatus perenni luce potiatur.

ante omnia scire nos conuenit et ipsum et legatos eius praedixisse quod plurimae sectae haberent exsistere quae concordiam sancti corporis rumperent, ac monuisse ut summa prudentia caueremus, ne quando in laqueos et fraudes illius aduersarii nostri cum quo nos [*](EPITOME 5-10] c. 44, 5. ) [*](AUCTORES 14 ss. ut si - potiatur] Ier. 2,18, cf. Io. 4,13 s. ) [*](BBHSPVJ 2 cum] non B1 uolun*tas (p er.) B alterius in altero sit] alterius (ius in ras. ex um ? m. 3) in, tum filio sit erasum et post finem uersus filius.jatre erasum, quod add. m. 2; sequitur altero um(~ s. I. er., o in ras. m. 3) sit (~~ er.) B 3 merito — uterque om. P 5 est otn. HP 6 ille om. S coli qui — sicut filium om. P 7 colere se R nec H • quidem] quidem colit V 9 et ante sacerdos] ac P 10 est] & (s m. 3) P post maximi erasit item B 12 quoniam] tamen quia R, tamen quoniam H multi B\', corr. B1 haereses (tert. e ex i m. 2) B instinaibus c(corr. m. 2) P 13 dei scissus] discissum P; an dei discissus scribendum? 14 breuiter om. H collocanda* (m er.) S 15 cupit aurire H 16 habent (n ex a m. 2) S ueniam (exp. m. 3) P 17 inrigatur V nos non (exp. m. 3) P 18 quo B 19 sectae] secte et hereses H haberent om. V concordia V tcorpjoris B3 20 ac monuisse om. H prouidentia BarP 21 aduersari V quo* fs er.) P deus luctari S, dl luctari V )

tum dedisse certa mandata, quae in perpetuum custodire debemus: quorum plerique immemores deserto itinere caelesti uias sibi deuias per anfractus et praecipitia condiderunt, per quas partem plebis incautam et simplicem ad tenebras mortemque deducerent. quod quatenus acciderit exponam.

fuerunt quidam nostrorum uel minus stabilita fide uel minus docti uel minus cauti, qui discidium facerent unitatis et ecclesiam dissiparent.

sed ii quorum fides fuit lubrica, cum deum nosse se et colere simularent, augendis opibus et honori studentes adfectabant maximum sacerdotium. et a potioribus uicti secedere cum suffragatoribus suis maluerunt quam eos ferre praepositos quibus concupierant ipsi ante praeponi.

quidam uero non satis caelestibus litteris eruditi cum ueritatis accusatoribus respondere non possent, obicientibus uel inpossibile uel incongruens esse ut deus in uterum se mulieris includeret nec caelestem illam maiestatem ad tantam infirmitatem potuisse deduci, ut hominibus contemtui derisui contumeliae ludibrio esset, postremo etiam cruciamenta perferret atque exsecrabili patibulo figeretur,

quae omnia cum neque ingenio neque doctrina defendere ac refutare possent — nec enim uim rationemque penitus peruidebant —, deprauati sunt ab itinere recto et caelestes litteras corruperunt, ut nouam sibi doctrinam sine ulla. radice ac stabilitate conponerent.

nonnulli autem falsorum prophetarum uaticinio inlecti, de quibus [*](BRHSPV] 1 incideremus (alt. e ex i m. 2) R tunc H 2 quae] (i. e. quod) S debe remus (re add. m. 2) B 11 memores B 3 itenere V diuias H amfractus B\' (corr. B7), part. ras. ex enufractus P3 4 qua HS t, • part. ras. corr. S*, quam (corr. m. 3) P plebem H 7 fidem (exp. m. 3) P uel minus cauti uel minus docti H docte (e ex i) B1 uel minus om. B 8 et om. BV ecclesias P ii R, hi BSHV, hij (exp. m. 3) P 9 se om. V similarent V augendis] aufldis S 12 quam] nam B1, nec B1 praepositos (ae ex o ? m. 2) B concupierunt H 14 cur V 15 mulieris se B se om. P mulieris (alt. i ex e m. 3) P 16 incluserit R, includerefur1 P3 ad tantam infirmitatem om. R ad] ac H 17 posse H contemtui (i in ras. ex e ? m. 2) B 18 contumelio S, om. P efludibrio (e add. m. 2, t m. 3) P esse V 20 rdefen\'dere B1 reluctare H 21 nim1 B3 rationemtquej B3 22 caeleatis P )

sed illi omnes daemonicis fraudibus inretiti, quas prospicere et cauere debuerant, diuinum nomen et cultum per inprudentiam perdiderunt.