Divinarum Institutionum

Quarum omnium fallaciarum ratio expertibus ueritatis obscura est. prodesse enim putant eos, cum nocere desinunt, qui nihil possunt aliut quam nocere.

dicat fortasse aliquis colendos ergo esse, ne noceant, siquidem possint nocere. nocent illi quidem, sed iis a quibus timentur, quos manus dei potens et excelsa. non protegit, qui profani sunt a sacramento ueritatis. iustos autem id est cultores dei metuunt.

, cuius nomine adiurati de corporibus excedunt: quorum uerbis tamquam flagris uerbera.ti non modo daemonas esse se confitentur, sed etiam nomina sua edunt, illa. quae in templis adorantur. quod plerumque coram cultoribus suis faciunt, non utique in obprobrium religionis, sed honoris sui, quia nec deo per quem adiurantur nec iustis quorum uoce torquentur mentiri possunt.

itaque maximis saepe ululatibus editis uerberan se et ardere et iam iamque exire proclamant:

tantum habet cognitio dei [*](EPITOME 4-8] c. 23, 8. ) [*](BRpHPV] 1 consecrant] coolocant B cot*idie (t in r<M. m. 3)B 2 uina addidi conl. VI 2, 1, merum add. edd.; profundunt BHPV, profundunt preces R demones B 6 operantur B ualitudinem RVmorbo R somnes (sic corr. m.2) H 7 hominibus V cogantur Hartelius 8 deorum P 10 prodeesse H cum] quod B\', corr B3 11 quam] nisi F, fort. recte 12 colendos - nocent illt] colendos ergo noceant illi P ⌜ne∗n⌝oceant V2 possint] possit (~ Mt 2) V, possunt cett. 13 iis edd., his BRHV, hiis P 14 qtu\'a\' B3 15 custores P\' 16 abscedunt B flagellis B, fraglis V 17 daemones Hesse se] esse ⌜se⌝ B3, sese H 18 nominaueraat ut uid. -B\', nomina sua edunt in ras. corr. B3 odorantur B quod] et H 20 sed F, et ccK. quia] qui B adiuranttun V2 22 editis tM ras. ex 9 litt., quarum extrema s, B3 uerberari (ari in ras. ex 2 litt. Mt. 3) B 23 iam OHt. P ⌜habet⌝ B3 dei ac] *t* X j (extrema litt. erasa fuerat t, s. l. a ckM. M. 2, post crosj desua C(i m. 2, su exp. et c add. Mt. 3) B )

denique adfirmat Hermes eos qui cognouerint deum non tantum ab incursibus daemonum tutos esse, uerum etiam ne fato quidem teneri. μία inquit ϕυλαϰὴ εὐσέβεια. εὐσεβοῦς γὰρ ἀνθρώπου οὔτε δαίμων ϰαϰὸς οὔτε εἱμαρμένη ϰρατεῖ. θεὸς γὰρ ῥύεται τὸν εὐσεβῆ ἐκ παντὸς κακοῦ. τὸ γὰρ ἓν καὶ μόνον ἐν ἀνθρώποις ἐστὶν ἀγαθὸν εὐσέβεια.

quid sit autem εὺσέβεια, ostendit alio loco his uerbis: ἠ γὰρ εὐσέβεια γνῶσίς έστιν τοῦ θεοῦ. Asclepius quoque auditor eius eandem sententiam latius explicauit in illo sermone perfecto quem scripsit ad regem.

uterque uero daemonas esse adfirmat inimicos et uexatores hominum, quos ideo Trismegistus ἀγγέλους πονηρούς appellat: adeo non ignorauit ex caelestibus deprauatos terrenos esse coepisse. [*](AUCTORES 4 et 9 coniuncta ap. Patricium pag. 51\' sq. 4] cf. CyriU. c. Inlian. 1. IV, uol. VI 130 E Aub. 9] Poemand. c. 9, 4 (pag. 62, 8 Pat-they). 13] cf. Ps.-Apulei. Asclcp. c. 25 (p.48,15 Goldb.): nocentes angeli. ) [*](BRpHPV] 1 potesttatia B* his BHPV 2 habe⌜n⌝t V2 hos B 3 cognouerunt BP, cognouer F\', del. et int s. l. add. V2 4 esse om. R μία — άγαθὸν εὺσέβεια (7)] una B nt. 1, graeca desunt, in spatio relicto haec \' hd⌎bon⌏um pietas autem << in tM/. mg. intetpretat. lat. add. Mt. 3 μία] MIATAP (i. e. p-fz γὰρ) jP, sed interpretatio lat. in P incipit uua inquit custodia pietas ΦΥΑΑΚΗ V p.ta — ϰρατει̃ (6)] Mia inquid plas lace esseuiesse bugaran tropontae demancarcis utimarmen gicrathi H 5 ЄCЄ- Bte p, ЄΥCЄBIA V ΥCЄΒΟΥC P, ЄICΗΒΟΥC F priusού̀ orce r, orrH F alt. ούτε] or p e ЄIMAPMHNЄ V KPArm F KAP P sx] K P 0:0; — xzxo5] theos girantitone yuseue . ex panton caco H 7 TAP P μόνον] KOINON R A!STPQnO!C P AtAOUN P, AFAeO\\ (T ex N) V To yatp - εύσέβεια] to garem ceono miah-opis . e . in agathonie yseuiae H interpretationes lat. nt B (add. w. 3) RP apud Cyrill. locus plenior est cf. Struuium, opusc. I 137 8 eusebia B, ⌜e⌝yseuia H2, ЄΥCЄ- B€!A pietas JP, ЄICЄBЄIA F ostendit OMt. R his] in his R 9 ἠ γάϱ — Tou Oeou oMt. JB\', pietas enim tCst ds̃⌏ add. B3 yatp] tAP V TKQCtC P TO! R ἠ yatp εὐσέβεια — 9Eou] Eyseuia ignosises tintutheu H quodque H 10 adiutorB sermo V 11 demones B 12 esse] et esse P, om. H 13 idem R trismagistus H ΑΓΓЄΑΟΥC ΠΟΝΗΡΟΥC R, om. B1, s.l. angelos nequissimos add. B3 angelos ponerus H, angelos ANTЄΑΟΥC malos nONHPOrC P, angelos malignos A\\r€AOrC ΠΟΝЄΡΟΥC V appeUa.ns, B2, 0 appella∗∗ (ui er., t M. 2) F )

Eorum inuenta sunt astrologia et haruspicina et auguratio et ipsa quae dicuntur oracula et necromantia. et ars magica et quidquid praeterea malorum exercent homines uel palam uel occulte: quae omnia per se falsa sunt, ut Sibylla Erythraea testatur:

1. έπεὶ πλάνα πάντα τάδ\' έστιν,
2. ὅσσαπερ ἄϕρονες ἄνδρες έρευνῶσιν ϰατὰ ήμαρ
.

sed idem ipsi auctores praesentia sua faciunt ut uera esse credantur: ita hominum credulitatem mentita diuinitate deludunt, quod illis uerum aperire non expedit.

ht sunt qm nngere imagines et simulacra docuerunt, qui ut hominum mentes a cultu ueri dei a.uerterent, effictos mortuorum regum uultus et ornatos exquisita pulchritudine statui consecrarique fecerunt et illorum sibi nomina quasi personas aliquas induerunt.

sed [*](EPITOME 1 s. astrologia — auguratio] c. 23, 5. 2 oracula. et necromaDtia] c. 23, 7. ars magica] c. 23, 6. 4 s. omnia per se falsa] c. 23, 5. 8 s. praesentia sua] c. 23, 7. 9 s.] c. 23, 7 ut mentes — deludant. 10—13] c. 23, 4 hi memorias — docuerunt. ) [*](AUCTORES 6 s.] III 228 s. ) [*](EXPILATORES 1 s.] Isidor. orig. VIII 9, 3. ) [*](BRpHPV] 1 uenta P haruspicmae 2f, ⌜h⌝aruspicina P2, *aruspicina (Tt er.) V cf. auguratum Epit. 2 nigromantia (ni cj: ne M<. 2) P, uecromanti⌜a⌝* V2; necyomantias Epit. 3 alt. ⌜uel⌝ B3 4 que e.e quae B2, quae restituit B3 palam B1, fals⌜a⌝∗ corr. B3 6 graeca ow. B\', m inf. mg. add. B3 enel R, ern (Є̓- B3) B3PV, τὰ (uel xαὶ) ya.p codd. Sibyll. πλάνα] ΠΑΑΝΑ PF πάντα] ταυ̃τα codd. quidam Sibyll. rao\' om. B3 ЄЄTIN P τάδ\' ὲστιν] πέϕυϰεν codd. Sibyll. Epiplana apantata lestin H 7 δσσαπερ] OCACΥЄI (sed ЄI minus cert.), sequitur εια ut uid. per compend. scriptum B3, Anep F, δσσαϰεν codd. Sibyll. ЄCЄPЄΝΩCI B3, ЄPЄΥΝΩΟCI R, ЄΠЄΥΝΩ- CIN V KAT€MAP B3, h t \\M \\P B, KATAЄMAP F OCCA⌜Π⌝ЄP ΑΦΡΟΝΟC ANЄPЄCЄΠЄΥΡΩ CΙΝΚΑΤΑΠΩΡ P oysaperafroncs andrese sereunsia catathcman H interpretatiouem lat. B M<..!, quamquamgraeca omisit, tM mg. a<M. hanc quia f:Usa sunt omnia quae insipientes homines \' cottidie uonuaantur (sic), alia in P c/\'. Struuium, opusc. Jf 64 8 actores R facient P 9 homitus B1, corr. B3 credulitate H diuinatione ex Epit. 23, 7 uir doctus, miscell. obseruat. M!. IV (1734 p. 416 10 qu*d (1 ? er.j B ueram Volkmannus, obseruat. miscell. 1872, pag. 13 pingere B 11 qui ut] qui* (xa er.) B 12 auorterunt H ct fictos BH, effectos V2 13 consacrariquae J3\', consecrariqu∗B3 )

hi porro incesti ac uagi spiritus ut turbent omnia et errores humanis pectoribus offundant, serunt ac miscent falsa cum ueris. ipsi enim caelestes multos esse finxerunt unumque omnium regem Iouem eo, quod multi sint in caelo spiritus angelorum et unus dominus ac parens omnium deus: sed ueritatem mentitis nominibus inuolutam ex oculis abstulerunt.

nam deus, ut m principio docui, neque nomine, cum solus sit, eget neque angeli, cum sint inmortales, dici se deos aut patiuntur aut uolunt: quorum. unum solumque officium est seruire nutibus dei nec omnino quicquam nisi iussu facere.