Divinarum Institutionum

Aiunt certis conuersionibus caeli et astrorum motibus maturitatem quandam extitisse animalium serendorum, itaque terram nouam semen genitale retinentem folliculos ex se quosdam in uterorum similitudinem protulisse — de quibus Lucretius:

1. crescebant uteri terram radicibus apti —

deinde terram ipsam umore quodam qui esset lacti similis exuberasse eoque alimento animantes esse nutritas. quomodo igitur uim frigoris uel caloris ferre aut uitare potuerunt aut omnino nasci, cum sol exureret, frigus adstringeret? \'non erant\' inquiunt \'in principio mundi nec hiemps nec aestas, sed perpetua temperies et uer aequabile.

cur ergo nihil horum fieri etiamnunc uidemus? \'quia semel fieri necessarium fuit ut animalia nascerentur; postquam uero esse coeperunt, concessa. his facultate generandi et terra parere desiit et temporis condicio mutata est.

o quam facile est redarguere mendacia! primum, quod nihil potest esse in hoc mundo, quod non sic permaneat ut coepit. nec enim sol et luna et astra. tunc non erant aut cum essent, meatus non habeba-ut ac non diuina moderatio, quae cursus eorum temperat et gubernat, cum ipsis simul coeperat.

demue, quod si ita sit ut dicunt, esse prouidentiam necesse est, et in id ipsum incidunt quod maxime fugiunt.

nondum enim natis animalibus aliquis utique prouidit ut nascerentur, ne orbis terrae desertus atque incultus horreret. ut autem de terra sine officio parentum [*](AUCTORES 1 s.] Aiunt — serendorum] cf. Cic. de legg. I 8, 24. 2-8; 25—153, 4] cf. Lucr. V 783-820. 5] ibid. 808. 11 s.] cf. ibid. 806. 818 s. 13-16] cf. ibid. 793-796. 826-836. ) [*](BRpHPV] 1 ceteris conuersatioaibus B 4 similitudine V 5 terram V cum codd. ZMCf., terrae (t in r(M. B2) BH, terre R, terra P 6 maturassent R, ma.turisseut H temera H .8 lacte H 9 caloris uel frigoris R uel] aut H uel caloris oMt. P ferr∗e (a er.) JB 11 eramH, fort. recte im principio V nec (ante hiemps) otn. ZfV, fort. recte. hiems H aec] aut H 12 sed oMt. P uir P 13 semel] semel aiunt B 15 is H, hiis P 21 coeperat P, coeperit cett. 22 est] esse B 23 l fugifaciunt (corr. m.2) V enim om. B 24 tQCj V2 )

sed putemus id quoque casu accidisse, illa certe quae secuntur fortuita. esse non possunt, ut terra continuo lacte manaret, ut aeris temperies esset aequalis.

quae si constat idcirco esse tacta, ut animalia recens edita uel haberent alimentum uel non haberent periculum, necesse est ut aliquis diuina nescio qua ratione prouiderit. quis autem potest prouidere nisi deus?

uideamus tamen an id ipsum quod dictitant fieri potuerit, ut homines nascerentur e terra. si consideret aliquis quamdiu et quibus modis educetur infans, intelleget profecto non potuisse terrigenas illos pueros sine ullo educatore nutriri.

fuit enim necesse conpluribus mensibus iacere proiectos, donec confirmatis neruis mouere se locumque mutare possent: quod uix intra unius anni spatium fieri potest.