Divinarum Institutionum

nimirum sicut ab aliquo artifice disposita ordinata effecta sunt omnia, sic ipsam materiam fictam esse ab aliquo [*](AUCTORES 20; 15, 3] Hesiod. Theog. 116; 1. 22-35. ) [*](BRSMpPV] 1 conspicere (sp in ras. B3) BS were R1 dixit esse uatum P 3 nPOTOTONOC M ΠЄPIMHK〈ЄOC〉 B, IIЄPIMAKЄOC S, IIЄPIMЄKЄOC M, nHPlMHKCOC P 〈HЄ〉ΡΩC B, 1CPOC R, ΘЄPOC M CIOC R, CVIOC S, roc M interpretatio lat. in SP 8 ΘΑΝΑΤΟΙC S, AATANATOIC M, ΑΘ⌞A⌟NATOIC P 〈ΔΟ〉MON B, AOMON SM ΑΦЄICON M interpretatio lat. in P 9 ex M deducente B, docente M 10 potentiam M 12 neque] denique P 14 egeret Bl, eg⌞u⌟erit B3, genuerit SM auctorem B1 (m del. B3) SM 16 adsignat et] adsignans M 18 conscribsit BRV, sic pUrumque b pro p B, raro cett. potuit om. M 21 ante om. M 22 achaos R, cahos P esset B, esse e M 24 effectaj facta B sicu (ut er.) R matieriem R factam BS )

sed refugit hoc ille, dum horret incognitam ueritatem. non enim Musarum instinctu sicut uideri uolebat in Helicone carmen illut effudit, sed meditatus uenerat ac paratus.

nostrorum primus Maro non longe afuit a ueritate, cuius de summo deo, quem mentem ac spiritum nominauit, haec uerba sunt:

1. principio caelum ac terras camposque liquentis
2. lucentemque globum lunae Titaniaque astra
3. spiritus intus alit totamque infusa per artus
4. mens agitat molem et magno se corpore miscet.

ac ne quis forte ignoraret, quisnam esset ille spiritus qui tantum haberet potestatis, declarauit alio loco dicens:

1. deum namque ire per omnis
2. terrasque tractusque maris caelumque profundum;
3. hinc pecudes armenta uiros genus omne ferarum,
4. quemque sibi tenuis nascentem accersere uitas.

Ouidius quoque in principio praeclari operis sine ulla nominis dissimulatione a deo, quem fabricatorem mundi, quem rerum opificem uocat, mundum fatetur instructum.

quodsi uel Orpheus uel hi nostri quae natura ducente senserunt in [*](EPITOME 5-17] c. 3, 4. 18-20] c. 3, 5. ) [*](AUCTORES § 11 s.] Miuuc. Fel. c. 19, 2. 8 ss.] Aen. VI 724 ss. 14 ss.] Georg. IV 221 ss. 19 s.] Metam. I 57. 79. ) [*](EXPILATORES § 11 s.] Saluian. de gub. dei I 1, 4. 5 (Maro). 16,10 (Pythagoras)] cf. Isidor. orig. VIII 6, 19. ) [*](BRSMpPV] 1 qui V1 2 ille hoc P 4 carmen] nec carmen* (i er.) M effundit M ac] et M 5 n longe eras. S afrfuit (b m. 2) m mg. S, fuit PV a ueritate] ueritati M 6 spiritum ac mentem M 8 principium Mac, a principio Pac (a expunct.) vac (a eras.) terram R liquentes (alt. e ex i B2R2) BRV 9 luna⌞e⌟ F2 titaniaque (e in ras. ex ae) P, t,itaniaque V1 10 infusa] et fusa M partus (p ex p m. 2) V 12 quinam SPV 13 potestatibus B loco om. M 14 deum om. R omnes S, omnis (corr. m. 2) V 15 terrasq; (exp. m. 2) R tractatusque M, tactusque V1 maris*** (que er.) B . 16 hic M 17 tenus sibi M tenues (alt. e ex i) B2R2 accersere RSM, arcersere V, arcessere BP 18 operis] carminis R, operis, in mg. carminis al. m. ant., S 20 uocet B quod uel si R 21 qui B docente BJ V1, corr. JB3 F2 )

Sed hactenus de poetis. ad philosophos ueniamus, quorum grauior est auctoritas certiusque iudicium, quia noti rebus commenticiis, sed inuestigandae ueritati studuisse creduntur.

Thales Milesius, qui unus e septem sapientium numero fuit quique primus omnium quaesisse de causis naturalibus traditur, aquam esse dixit ex qua nata sint omnia, deum autem esse mentem quae ex aqua cuncta formauerit. ita materiam rerum posuit in umore, principium causamque nascendi constituit in deo.