Epitome Divinarum Institutionum

Dicam nunc quae sit illa summa, quam ne ii quidem qui uera dixerunt, conlatis in unum causis atque rationibus conectere potuerunt. factus est a deo mundus, ut homines nascerentur; nascuntur autem homines, ut deum parentem agnoscant, in quo est sapientia; agnoscunt, ut colant, in quo est iustitia; colunt, ut mercedem inmortalitatis accipiant; accipiunt inmortalitatem, ut in aeternum deo seruiant.

uidesne [*](INSTITUTIONES 1-6] VII 3,4. 13,5; 4,2. 6-12] VII 7,12; 8, 2. 13-17] cf. III 19, 19 s. 20-753, 2] VII 5; 6, 1.9. 20—22] VII 7, 1. 14. ) [*](AUCTORES 13 ss.] Tim. 42 B. 90 E; de aliis locis cf. Dauisium. ) [*](TB] 1 quwe B2 2 hominum causa] cf. Archiu. lexicogr. et gramm. lat. I 174; V 286 adn. 3 iis scr., his TB omnibus bis B 4 sint (sed i ras. ex u) B, sunt T 6 immortales B 9 hi B 10 adque T 11 exuuiis (alt. u ex b) B 12 conpraehendit B 13 se om. T 14 actenus TB1, corr. B1 16 reuerfantur T 19 aliquot T 20 nec B hi B 21 adque T 22 est om. B 24 adgnoscant B in quo-agnoscunt om. B 25 iustitia est B 26 in aeternum] aeterno T )

hoc qui non peruidet, non multum distat a pecude. quis caelum suspicit nisi homo? quis solem, quis astra, quis omnia dei opera miratur nisi homo? quis colit terram? quis ex ea fructum capit? quis nauigat mare? quis pisces, quis uolatilia, quis quadrupedes habet in potestate nisi homo? cuncta igitur propter hominem deus fecit, quia usui hominis cuncta cesserunt.

recte ergo uiderunt hoc philosophi, sed illut quod sequitur non uiderunt, quod ipsum hominem propter se fecerit. erat enim consequens et pium et necessarium ut, cum hominis causa tanta opera molitus sit, cum tantum illi honoris, tantum dederit potestatis, ut dominetur in mundo, et homo agnosceret deum tantorum beneficiorum auctorem, qui et ipsum fecit et mundum propter ipsum eique cultum et honorem debitum redderet.

hic Plato aberrauit, hic perdidit quam primo arripuerat ueritatem, cum de cultu eius dei quem conditorem rerum ac parentem fatebatur opticuit, nec intellexit hominem deo pietatis uinculis esse religatum, unde ipsa religio nominatur, et hoc esse solum propter quod inmortales animae fiant.

sensit tamen aeternas esse, sed non per gradus ad eam sententiam descendit. amputatis enim mediis incidit potius in ueritatem quasi per abruptum aliquod praecipitium nec ulterius progressus est, quoniam casu, non ratione uerum inuenerat. [*](INSTITUTIONES 3-10] VII 4, 18 s. 10 s.] VII 5, 1 s. 12- 17] VII 5, 3-6. 27. 12-14 ut cum-mundo] VII 5, 9-13 (-praeparauit). \' 18 s.] locus Platonis non est in Inst. 19-21] IV 28, 2 s. (-accepit). 22-25] VII 7, 12; 8, 2. ) [*](AUCTORES 18] Plat. Tim. 28 C. ) [*](TB] 1 sunt T 2 inspiciantur B 3 ratio] ratio (add. m. 3) quoque B subsista*t (n er.) B 4 uidet per B 5 suspiciat B qui solem B qui omnia B 6 opera dei B 9 ut suã ut ttid. BJ, usui (in ras. corr.) B3 homini* (litt. er. non s fuisse uid.) B 10 filosofi T 12 et necessarium et pium B 13 tantaw (m m. 3) operam B tantum illi honoris om. B1, tantos illi honores s. l. B3 15 deum] dominum B qui et om. B apsujin B 17 primum B 19 obticuit B 20 potestatis B 23 amputaitis B 25 casu—inuenerat] casu ad eam non ratione peruenerat B, sed cf. Inst. VII 7, 14 inuenerant ) [*]( XVllIl. Lact. 1. ) [*]( 48 )

colendus est igitur deus, ut per religionem, quae eadem iustitia est, accipiat homo a deo immortalitatem, nec est ullum aliut praemium piae mentis: quae si est inuisibilis, non potest ab inuisibili deo nisi inuisibili mercede donari.

Plurimis uero argumentis colligi potest aeternas esse animas. Plato ait, quod per se ipsum semper mouetur nec principium motus habet, etiam finem non habere; animum autem hominis per se semper moueri: qui quia sit ad cogitandum mobilis, ad inueniendum sollers, ad percipiendum facilis, ad discendum capax et quia praeterita teneat, praesentia conprehendat, futura prospiciat multarumque rerum et artium scientiam conplectatur, immortalem esse, siquidem nihil habeat in se de terreni ponderis labe concretum.

praeterea ex uirtute ac uoluptate intellegitur aeternitas animae. uoluptas omnibus est communis animalibus, uirtus solius est hominis: illa uitiosa est, haec honesta, illa secundum naturam, haec aduersa naturae, nisi anima inmortalis est.