Epitome Divinarum Institutionum

Consideremus ergo quae ratio fuerit huius tanti tamque inmensi operis fabricandi. fecit deus mundum, sicut [*](INSTITUTIONES 2-13] VII 3, 20-26. 15-20] cf. VH 3,1-19. 17-23] VII 7, 1-5. 14. 20-23] VII3, 14. 25 s.] VII 3,12. ) [*](TBJ 1 conpraehenderunt B 5 dicerent aut- semper fuisse (6) om. T 6 fuisse] fuisse dici B et est et uisui] testesui sic B 7 ipsum] et ipsum B 9 generante (nt in ras. ex 3 uel4 litt., fort. tion) B 10 rexexeminibus sic T 11 quod originem non habet in mg. B3 12 putarCfft B2 13 homincm1 B1 generatu, B2 14 immortalem B 15 Hon1 Bz alii1 B1 17 inmortales B sed cum uera sentirent om. BI, sed cur ea senserint s. 1. B3 18 adque T 20 adque T aliquo om. B rsedl B3 22 adt nuntianteconsideremus (Y i. e. kapitulum add. m. 1, \' distinctionem add. m. 2) B 25 tamquam T operibiis (exp. m. 3) B )

potest ergo existere peruersus aliquis, qualis fuit atheus ille Theodorus, et Platoni respondere: \'immo quia malus est, fecit quae mala sunt.\' quomodo illum redarguet? si quae bona sunt deus fecit, unde igitur tanta mala eruperunt, quae plerumque etiam praeualent bonis? in materia inquit continebantur.

si mala, ergo et bona, ut aut nihil fecerit deus aut si bona tantum fecit, aeterniora sint mala, quae facta non sunt, quam bona, quae habuerunt exordium. finem igitur habebunt quae aliquando coeperunt et permanebunt quae semper fuerunt. mala ergo potiora sunt.

si autem potiora esse non possunt, ne aeterniora quidem possunt. ergo aut utraque semper fuerunt et deus otiosus aut utraque ex uno fonte fluxerunt. est enim conuenientius ut deus omnia fecerit potius quam nihil. ergo secundum sententiam Platonis idem deus et bonus est, quia bona fecit, et malus, quia mala.

quod si fieri non potest, apparet non ideo factum esse a deo mundum, quia bonus est [mundus]: omnia enim conplexus est et bona et mala. nec fiet propter se quidquam, sed propter aliut.

domus aedificatur non ad hoc solum, ut sit domus, sed ut sus- cipiat et tueatur habitantem. item nauis fabricatur non ut nauis tantum uideatur, sed ut in ea possint homines nauigare. uasa item fiunt non ut uasa sint solum, sed ut capiant ea [*](INSTITUTIONES 1-21] haec non sunt in Instit., ad 2-8 cf. tamen YH 4, 11. 21-752, 1] VII 4, 4-9. ) [*](AUCTORES 1 s.] Tim. 29 E. 8] sententia fort. e Timaeo deriuata. ) [*](TBJ 2 est om. B nulli\' (\' distinctionem add. m. 1) B fecitq., om. quae T sunt add. B3 adquin BT 4 ergo om. T eisiStere B acheus Bl, corr. Bs ille] ille et B theudorus T 5 et (corr. m. 2) sic T 6 pr. qurwe B 7 tanta om. B 8 bonis praeualent B 9 ut inseruit B3 10 sunt T 12 alt. quae om. T 14 weterniora B2 15 utraquae T 20 bonum T mundus eiecit Fritzschius est om. B 21 fiet] fecit B, fit Da conl. Inst. VII 4, 4 quicquam B 23 frabricatur T )

sic et mundum deus ad usum aliquem fecerit necesse est. Stoici aiunt hominum causa factum, et recte. homines enim fruuntur iis omnibus bonis quae mundus in se continet. sed ipsi\' homines cur facti sint aut quid in illis utilitatis habeat fabricatrix illa rerum prouidentia, non explicant.

inmortales esse animas idem Plato adfirmat: sed cur aut quomodo aut quando aut per quem immortalitatem adsequantur aut quod sit omnino tantum illut mysterium, cur ii qui sunt inmortales futuri, prius mortales nascantur, deinde decurso temporalis uitae spatio atque abiectis fragilium corporum exuuiis ad aeternam illam beatitudinem transferantur, non conprehendit.

denique nec iudicium dei nec discrimen iusti et iniusti explicauit: sed animas quae se sceleribus inmerserint hactenus condemnari putauit, ut in pecudibus renascantur, et ita peccatorum suorum luere poenas, donec rursus ad figuras hominum reuertantur; et hoc fieri semper nec esse finem transmeandi. ludum mihi nescio quem inducit somnio similem, cui nec ratio ulla nec dei gubernatio nec consilium aliquod inesse uideatur.