Epitome Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

dicam quod sentio et rem inmensam paucis ut potero substringam. qui aliquid docet, debet, ut opinor, facere ipse quae docet, ut cogat homines optemperare. nam si non fecerit, praeceptis suis fidem derogabit.

exemplis igitur opus est, ut ea quae praecipiuntur habeant firmitatem, et si quis contumax extiterit ac dixerit non posse fieri, praeceptor illum praesenti opere conuincat. non potest ergo perfecta esse doctrina, cum uerbis tantum traditur, sed tum perfecta est, cum factis adimpletur.

Christus itaque cum doctor uirtutis ad homines mitteretur, utique, ut doctrina eius perfecta esset, et docere et facere debuerat. sed si corpus hominis non induisset, non posset facere quae [*](INSTITUTIONES 1 (prophetas) - 4] IV 29, 10—12. 4-9] IV 29, 1-4. 8 s. 13. 9-13] IV 29, 13—15. c. 45] IV 22-25; IV 26, 24-27. 14-21] IV 22, 2 s.; 23,1-7. 21-25] IV 23,8 s. 22 s. (contumax, praesenti opere)] IV 23,7; 24, 10 (contumacia-exemplo). 25- 724, 6] IV 23, 10-24, 17; 25, 1. ) [*](T] 1 profetas T 2 predicarent T 5 di T 9 uolumtas T 13 re- linquit Da 14 iis Pf, is T 19 aliquit T 21 derogabit Pf, dero- gauit T precip\'i*untur T 28 potuisset Pf ) [*]( 46* )

724
docebat, id est non irasci, non cupere diuitias, non libidine inflammari, dolorem non timere, mortem contemnere.

haec sunt utique uirtutis, set fieri sine carne non possunt. ergo ideo corporatus est, ut cum uincenda esse carnis desideria doceret, ipse faceret prior, ne quis excusationem de carnis fragilitate praetenderet.

Dicam nunc de sacramento crucis, ne quis forte dicat: \'si suscipienda illi mors fuerat, non utique infamis ac turpis, sed quae haberet aliquid honestatis:

scio equidem multos, dum abhorrent nomen crucis, refugere a ueritate, cum in ea et ratio magna sit et potestas. nam cum ad hoc missus esset, ut humillimis quibusque uiam panderet ad salutem, se ipse humilem fecit, ut eos liberaret.

suscepit ergo id genus mortis quod solet humilibus inrogari, ut omnibus facultas daretur imitandi. praeterea cum esset resurrecturus, amputari partem corporis eius fas non erat nec os infringi, quod accidit us qui capite plectuntur.

crux ergo potior fuit, quae resurrectioni corpus integris ossibus reseruauit. his etiam illut accedit, quod passione ac morte suscepta sublimem fieri oportebat.

adeo illum crux et re et significatione exaltauit, ut omnibus maiestas eius ac uirtus cum ipsa passione notuerit. nam quod extendit in patibulo manus, utique alas suas in orientem occidentemque porrexit, sub quas uniuersae nationes ab utraque mundi parte ad requiem conuenirent.

quantum autem ualeat hoc signum et quid habeat potestatis, in promtu est, cum omnis daemonum cohors hoc signo expellitur ac fugatur.

et sicut ipse ante passionem daemonas uerbo et inperio proturbabat, sic nunc nomine ac signo passionis eius idem [*](INSTITUTIONES 7] IV 26, 1. 7-15] IV 26, 29 s. 15-18] IV 26,31-33 (-redderetur). 18—24] IV 26,33 (ab illa quoque) - 36. 24-725,3] IV 27, 1 s.; V 21,3-5. ) [*](77 2 hae Heum 3 uirtutis eruditus Brit. pag. 422 (cf. c. 57, 4), uirtutes T 8 utique Pf, utuque T 15 preterea T 16 accMit ex acceit T 17 fuit quae Pf, fuitq. T 18 reseruauit Pf, reseruabit T 19 accedit Pf, accepit T 25 potestatisin (isi in ras. ex em) T promtu Pf, promtum T 26 expellatur ac fugetur Heum 28 eius idem erw- ditus Brit. pag. 422 coni. Inst. IV 27, 2, eiusdem T )

725
spiritus inmundi, quando in corpora hominum inrepserint, exiguntur, cum extorti et excruciati ac se daemonas confitentes uerberanti se deo cedunt.

quid ergo sperauerint de suis religionibus cumque sua sapientia Graeci, cum uideant deos suos, quos eosdem daemonas esse non negant, per crucem ab. hominibus triumphari?