Epitome Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

Nunc, quoniam falsam religionem, quae est in deorum cultibus, et falsam sapientiam, quae est in philosophia, [*](INSTITUTIONES 7-16] III 28, 10-13. 10 s. neque-doctores] III 29, 19. 12 s. (Socraten)] III 28, 17. 16 s.] III 28, 14-22. 18- 23] III 30, 1—8; cf. IV 1, 12 (—conpreheudi). 18] Platonis locus non est in Instit. 24-712, 2] III 30, 9 s. ) [*](AUCTORES 18] Apolog. 23 A. ) [*](TJ 1 dirrumperit T 2 uiuru\'s (u add. tn. 2?) T 5 homicidiae Tac,. tert. i del. m. 2? 7 filosoforum T 10 filosofos T 13 nota Pf, mota T 17 repperiunt T 18 ut add. Heurn 19 humana sapientia Pf, humanam sapientiam** (dõ er.) T 20 reuelauit Pf, rebelabit T 22 philosophia numquam (uel non) Da, filosofiam num T; philosophiam nemo Pf, philosophorum nullus (aut nemo) eruditus Brit. pag. 24 s., philosophia num potuit inuenire? ibid. in adnot. B(urmannus mai.), idem Buen; cf. Inst. III 30, 7 25 philosophia Buen, filosofis T )

712
refutauimus, ad ueram religionem sapientiamque ueniamus. et quidem coniuncte, quia cohaerent, de utraque dicendum est.

nam deum uere colere, id est nec aliut quidquam [quam] sapientia[m].

ille enim summus et conditor rerum deus, qui hominem uelut simulacrum suum fecit, idcirco utique soli ei omnibus animalibus rationem dedit, ut honorem sibi tamquam patri et (timorem) tamquam domino referret et hac pietate atque obsequio immortalitatis praemium mereretur. hoc est uerum diuinumque mysterium.

illis autem, quia uera non sunt, nulla concordia: neque in philosophia sacra celebrantur neque in sacris philosophia tractatur, et ideo falsa religio est, quia non habet sapientiam, ideo falsa sapientia, quia non habet religionem.

ubi autem utraque coniuncta sunt, ibi esse ueritatem necesse est, ut si quaeratur ipsa ueritas quid sit, recte dici possit aut sapiens religio aut religiosa sapientia.

Dicam nunc quid sit uel sapiens religio uel sapientia religiosa. deus in principio antequam mundum institueret, de aeternitatis suae fonte deque diuino ac perenni spiritu suo filium sibi ipse progenuit incorruptum fidelem, uirtuti ac maiestati patriae respondentem.

hic est uirtus, hic ratio, hic sermo dei, hic sapientia. hoc opifice, ut Hermes ait, et consiliatore, at Sibylla, [et] praeclaram et mirabilem huius mundi fabricam machinatus est.

denique ex omnibus angelis, quos idem deus de suis spiritibus figurauit, solus in consortium summae potestatis adscitus est, solus deus [*](INSTITUTIONES 2 s. et quidem-dicendum est] IV 3, 10. 2-15] IV 3, 3—10; 4, 1-4. 16 s.] IV 5, 1; 10, 4 quid-uersari. 17-20] IV 6, 1. 20 ratio .. sapientia] IV 9, 1. 21 sermo] IV 8, ti. 21-23] IV 6, 9. 23-713, 1] IV 6, 2. ) [*](AUCTORES 21 Hermes] cf. ad Inst. IV 6, 9. 22 Sibylla] VIII 264 (aipPouXov). ) [*](TJ 1 aduer*am (s er.) T 2 coniunctae T coherent T 3 quam eiecit et sapientia scr. eruditus Brit. pag. 420 conl. Inst. IV 3, 10 6 sibi (et) Heum 7 timorem add. Buen coni. Inst. IV 4, 1 s. 8 adque T 9 an (in) illis ? an uerae ? 10 an neque enim ? filosofia T, r idem 11 12 sapientiam (ante quia) T 14 queratur T 15 necte (n del. et corr. m. 2) T 20 rerspoudeutem T* 22 sybilla T et eiecit eruditus Brit. pag. 421; cf. pag. 714,10 )

713
nuncupatus. omnia enim per ipsum et sine ipso nihil.

denique Plato de primo ac secundo deo non plane ut philosophus, sed ut uates locutus est, fortasse in hoc Trismegistum secutus.

cuius uerba de Graecis conuersa subieci: dominus et factor uniuersorum, quem deum uocare existimauimus, secundum fecit deum uisibilem et sensibilem. sensibilem autem dico non quod ipse sensum accipiat, sed quod in sensum mittat et uisum. cum ergo hunc fecisset primum et solum et unum, optimus ei apparuit et plenissimus omnium bonorum.