Epitome Divinarum Institutionum

Sed dicet quispiam: cur ergo uerus ille deus patitur haec fieri ac non potius malos uel summouet uel extinguit? cur uero ipse daemoniarchen a principio fecit, ut esset qui cuncta corrumperet, cuncta disperderet?

dicam breuiter cur hunc talem esse uoluerit. quaero utrumne uirtus bonum sit an malum. negari non potest, quin bonum. si bonum est uirtus, malum est igitur e contrario uitium.

si uitium ex eo malum est, quia uirtutem inpugnat, et uirtus ex eo bonum est, quia uitium adfligit, ergo non potest uirtus sine uitio consistere et si uitium sustuleris, uirtutis merita tollentur. nec enim potest ulla fieri sine hoste uictoria. ita fit ut bonum sine malo esse non possit.

uidit hoc Chrysippus uir acris ingenii de prouidentia disserens eosque stultitiae redarguit, qui bonum quidem a deo factum putant, malum autem negant. huius sententiam interpretatus est A.

Gellius in libris Noctium Atticarum sic dicens: quibus non uidetur mundus dei et hominum causa institutus neque res humanae prouidentia gubernari, graui se argumento uti putant, cum ita dicunt: \'si esset prouidentia, nulla essent mala.\' nihil enim minus aiunt prouidentiae congruere quam in eo mundo quem propter homines fecisse dicatur, [*](INSTITUTIONES 2 s.] II16,11 (sacrilegos). 3-5] II 16,9 s. 20. 6—17] II 17, 1. 8 daemoniarchen] II 14, 6. 9 s.] cf. § 1 loei post II 8, 6 in codd. RSg additi. 17—698, 19] locus non est in Instit. ) [*](AUCTORES §5 -9] Gell. VII (VI) I; cf. Chrysippea ed. Gercke frg. 26. ) [*](EXPILATOBES c. 24] hoc capite uidetur usus esse is qui locum ad Inst. II 8, 6 (pag. 130, 5) exhibitum conposuit; cf. Prolegomena. ) [*](T] 3 fiwt T 5 uenerit Da probante erudito Brit. pag. 416 6 dicet uel dicat Da, cf. Inst. II 17, 1, dicit T 7 ac non Da, an T, nec Heutn 8 ipse Da, ipsi T, ipsum eruditus Brit. pag. 416 daemoni. archen T 9 brebiter T 10 quero T 17 chrisippus T 20 intorpraetatus T agellius T 21 locus quibus - quem propter (26) deest in codd. Gellii 24 essewt T 26 quem propter Da, propter quem T )

ad eaChrysippus cum in libro xept rpovota; quarto dissereret, \'nihil prorsus\' inquit \'istis insulsius qui opinantur bona esse potuisse, si non essent itidem mala.

nam cum bona malis contraria sint, utraque necesse est opposita esse inter se et quasi mutuo aduersoque fulta nisu consistere: nullum adeo contrarium est sine contrario altero.

quo enim pacto iustitiae sensus esse posset, nisi essent iniuriae, aut quid aliud iustitia est quam iniustitiae priuatio? quid item fortitudo intellegi potest nisi ex ignauiae adpositione, quid continentia nisi ex intemperantia? quo item modo prudentia esset, nisi foret contraria inprudentia?

proinde\' inquit \'homines stulti cur non hoc etiam desiderant, ut ueritas sit et non sit mendacium? namque itidem sunt bona et mala, felicitas et inportunitas, uoluptas et dolor. alterum enim ex altero, sicut Plato ait, uerticibus inter se contrariis deligatum: si tuleris unum, abs-

tuleris utrumque.\' uides ergo, id quod saepe dixi, bonum et malum ita sibi esse conexa, ut alterum sine altero constare non possit.

summa igitur prudentia deus materiam uirtutis [*](INSTITUTIONES 17-19] cf. § 4 loci post n 8, 6 additi. 19- C99, 2 (quod saepe dixi)] II 17, 1; III 29, 13-20; V 7, 3-10; 22, 11-17. VI 3. 4 passim; 5, 12; 15, 5—9; 22, 2 s.; VII 4, 12; 5, 7 ss. ) [*](AUCTORES 17] Phaed. 60 B. ) [*](77 1 ad] aduersus Gell. crisippus T 3 nihil- insulsius] nihil est prorsus istis, inquit, iusubidius Gell. 4 itidem cum Gellio Pf et erudittis Brit. pag. 416 coni. infra 15, ibidem T 5 necessum Gell. 6 esse inter sc] inter sese Gell. aduerso quaeque Gell. 11 posset Gell. adpositione T cum optimis xodd. Gellii, oppositione codd. recent., cf. 5 opposita 12 intemperantiae Gell., intemperantia T 13 foret e Gellio Do, forte T contra Gell. 15 namque Pf, namquae T 16 infortunitas Gell. dolor et uoluptas Gell. 17 sicuti Gell. 18 tuleris Lact. et Gell.; abstuleris uel sustuleris Dielsius ap. Gerckium; abstuleris a Gellio scriptum fuisse conicim conlato etiam loco de ira 13, 14 inuicem sibi alterutra (sc. bonum et malum) conesa sunt, ut sublato alterutro utrumque sit tolli necesse et uerhis § 4 loci post Inst. II 8, 6 (cf. minot. nostram s. u. EPITOME ad pag. 130, 5) in codd. RSj i additi ut alterum si tollas, utrumque sustuleris et loco pag. 6J\'7,15 )